De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

31쪽

phyrius ponit in Ol. 15l 3, unde nanciScimur l. 5l 2 vel annum a Chr. n. ITSI : nam ille, cum totos tantum annos numeret, eum annum, quo alius regnare coepit, plenum dare solebat priori regi es. - Schurer GeSeh. de Sindisclien Volues s. Lips l8so, I p. 28 . Quocum concinit, quod primi Antiochi nummi sunt ex anno IZ8 aer Sel. vel a Chr. IT GIa et Habeto siles sis de Syrte,d'Armeni et de Commagene , Paris I 8so, p. IX . A Regis mors Secundum Porphyrium l. c. incidit in Ol. 5a I vel . Ibis3 atque secundum I. Maec. 6 I in a. id aer Sel. vel a I Gild, qua in re observandum est aerae et in Maee. I libro initium es3 ver anni 12 ef Selii ire p. 26 sqq. . Quodsi his adiungimus, quae tradit Granius, atque non St cur, qui recta Sint, dubitemus, accuratius tempus moitis Antiochi assequi possumus ver anni DPI I 63 . Falsum igitur est, quod etiam in recentioribus libris historicis paene omnibus legimus regem mortuum SSe

Quod autem Licinianus narrat corpus regis mortui in flumen abreptum Age, quam famam alibi nusquam invenimus, hoc non ita magna fide dignum videtur multo vel per se credibilius est regem Sepultum Sse ut II. Mace s 2 traditur. Aecedit quod . si quid veri in Granii narratiuncula inesset, scriptores Iudaei certo ea SSent Si, ut demonstrarent deum suum offensum ulcisci sacrilegos vel mortuos. Sed quamvis abhorreat illa fabula a veritate, non Si concludendum eam apud Polybium defuisse. Postremo Licinianus exponit de donis et ornamentis templorum ab Antiocho Epiphane oblatis Colossos duos denum cubitorum ex Media unum Olympio, alterum Capitolino Iovi dedicaverat.'De templo Iovis Capitolini Livius XLI. Sotas qui, quod ad

monumenta ab Antiocho exstructa attinet, integer nobis SerVatus est, tradit haec: Antiochiae Iovis Capitolini magnificum templum, non laqueatum auro tantum, sed parietibus totis lammina inauratum et alia multa in aliis locis pollicitus non perfecit. Sed PFalso I. Maec. I lo initium regni iam in a. Id aer Sel. Vel 126 5 statuit et Sehure l. e. p. I 2s.

32쪽

maxime animadvertendum est eum facere de statua a Granio commemorata, eundemque quod ipSum quoque magni momenti est,

Iovis Olympii colossum, de quo in excursu I pluribus disputabimus, prorSus Silentio praeterisse. i Unde luculenter apparet Granii historiam non esse excerptam ex solis Livii libris Maxime autem caVendum St, ne ex Livii silentio colligamus etiam Polybium ullam statuarum mentionem fecisse, atque excerptum pSum Polybianum, quod ad nos pervenit, non integrum esse facile intelleges, si id comparaveris cum Livio uberiora exhibente. Quamobrem non cogimur statuere Licinianum a Polybi fonte disceSSiSSe. Neque aliter fortasse iudieandum est de verbis, quae sequuntur, ubi agitur de Iovis Olympii templo Atheniensi. Quod iam a Pisistrato inceptum, perfectum demum esse abruadriano

inter omne constat.

Antiochum Epiphanem huic templo aedificando favisse breviter commemorat Polyb. XXVI, I, Io et II: Coa tat et poc

Liv. XLI, 26 8 magnificentiae vero in deos vel Iovis Olympii templum Athenis, unum in terris echoatum pro magnitudine dei, potest testis esse sed et Delon aris insignibus statuarumque copia exornavit'. Ex Liciniano igitur plus discimus.' Verba eius iam columnas aliquot diptero circumdederat lucem accipiunt ex

Vitruvio VII praef. I S, qui iam Antiocho IV rege sumptu eius

Cossutium civem Romanum duplicem porticum exstruxisse testis x Sane mirum in modum Babelon l. c. p. XCV supra locum Livianum, qui est de templo Iovis Capitolini, referendum putat ad Iovem Olympium Nicephorum in oppido Daphne cultum, Iovem igitur Capitolinum et Olympium censet eundem esset, De templo Iovis Capitolini et C. O. Mulier Antiquitates Antiochenae Gott. 88θ p. 5 Sq.' Gregorovius De Laiseriadrian ' Stutfg. 88 3 p. 28 5qq.' Ac lamen advi p. do adn. hic quoque iudicat Licinianum

pendere ex Livio.

33쪽

est. Sed si quis in eo perseverare velit hoc quidem loco verba Polybiana in fragmento integra nobis servata SSe ut ex Livio ad verbum cum Polybio congruente appareat, non ita fortiter repugnaVerim atque statuerim, quae Licinianus inde ab morte Antiochi narravit, aliunde ac quae praeeedunt petita esse. Nam scriptorem saepius duos fontes iuxta adhibuisse etiam in sequentihus capitibus cognoscemus. Ex forma autem Olympion', quae alibi apud scriptores Latinos non ceurrit, coniciendum est etiam alterum fontem, ex quo Licinianus de ornamentis Antiochi nonnulla addidit fuisse Graecum. Priusquam huius quaestionis finem faciamus liceat iudicium afferre de toto fragmento, de quo adhuc disseruimus. Desideramus paene omnes res graViores, quae Antiocho IV rege factae sunt: desideramus bella cum Judaeis et Aegyptiis gesta, Graecum deorum

cultum a rege institutum, Satrapias orientales amissas multasque alias res Ac tamen concedendum est non solum fabellas, sed etiam inprimis sub finem nonnulla fide digna narrari. Certissime autem demonstrasse mihi videor hoc fragmentum historiae Granianae non esSe excerptum ex libris Livianis, atque etiam hoc satis me probavisse Spero maiorem narrationis partem prae se ferre colorem Polyhianum . Utrum lybius ipse an epitome Polybiana an alius Graecus auctor accuratissime eius VeStigia secutus nam Graecum fuisse paucis illis quae supra attuli, ostenditur Liciniano materiam praebuerit aperte diiudicari non poteSt.

Originem Polybianam redolet aliud quoque libri XXVIII

fragmentum sol XII r, ed. Donn. p. I. . In priore parte Licinianus nonnulla nova affert de P. Cornelio Lentulo cons. Suffanni syrit 62), quem, cum praetor urbanus SSet narrat agrum Campanum pecunia subliea coemisse. et praetermitto lane LR nhen ad Veli Patere. I, Io I.

34쪽

partem, i cum ad fontes seriptoris cognoScendos nullam praebeat ansam Sub finem fragmenti Granius redit ad res in Syria gestas. Senatus regnum Syriacum attribuit Antiocho Eupatori Epiphanis filio. Frustra patruelis eius Demetrius, qui a patre Stio Seleuco IV obses Romam erat missus, in senatu illud regnum

sibi vindicat Polyb. XXXI, 2 App. Syr. d cf. Flath II

p. I sqq.). Atque qua causa Licinianus eum saeit in senatu afferentem, easdem invenimus apud Polybium. Conferas: Lic. Id Demetrio . . . e t enfi

cum ille se et puer ut um L Jomam uJenig Se et aff-tate maiorem esse ad annos XXIV praedicaret patriam sibi etiam Romam PSSE, Senatum parentem, et cum haberet mis ericordiam Senatus p . . . .

Polyb. XXXI, I 2, 5. 6.

A CL MommSen Rom. Geseli. IV p. 2 et Rom. Siaatsrecht II p. Is adn. 3, Lange Rdm Alfert. II p. 2T6 et 366. Sed Mommsen Rom. GeSch. l. c. in adn. in errorem incidit, cum ex Cic. de leg agr. II, 36, 2 colligit Lentulum apud eos, qui a principio

agros possidebant, in univerSum nihil effeci8Se, cum agros vetidere noluissent. Apud Ciceronem enim haec tantum leguntur: dieitur renuntiaE se nulla Se pecunia landum cuiusdam (- ergo non omnium, sed unius cuiusdam hominis emere potuiSse eumque, qui nollet vendere, ideo negasse ei: '' iuu gebat cod. denegabat ieit, negabat Bonn; sed in litterisIUN plus inerat quam si potius EbΚ .' Sic ultimis verbis textum supplet irSehfeld atque persuaSit mihi.

35쪽

Ηic pro explorato habendum est Licinianum ad Verbum VertiSSe narrationem Polybianam, atque concentus Verborum tantiaSest, ut Verisimilius mihi videatur Granium ex ipso Polybio vel epitome Polybiana quam ex Graeco fonte ad Polybium redeunte hausisse. Quod autem hic satis certo cognovimus idem Statuendum est de fragmento illo quod primo loco in quaeStionem VocaVim US. III. Ex iis, quae adhue disseruimus, satis clare iam apparet res ASiaticas secundum optimum sontem enarrat: s fuiSse. Et tamen, quantum ex fragmentis cognosci potest, in rebus Syriacis deseribendis Licinianus non copiosior erat quam iis locis, quibus de rebus Romanis agit. At unum exstat fragmentum valde memorabile(fol. II v, ed. Eon n. p. 36 . quo de intestinis rebus Bithynieis tam multa affert, ut hoc loco usitatum seribendi modum atque

rationem prorsus Videatur mutaSSe. Id adhuc nondum observatum esse Videtur.

Sub sine sol. II r ed. Hon n. p. a Licinianus exponit de Sullae post pacem Dardani factam institutis et postremo col. I sqq. Nicomedis III Philopatoris regnum Bithyniae commemorat eSSe restitutum. Fol. II u p. 36 accuratissime agitur de huius Nicomedis III et Socratis fratris vita ante aeta, qua in

' App. Syr. 6, quem usque ad . 2 verisimile Si Polybium

sequi, cauSam petendi omnino non affert. Quod dicit a iis, Is, O . . . ., ETO. Os OUT et sit To ent Tot El, ID , qua in re uno anno differt a Polybio neglegentiae eriptoris tribuendum 8Se videtur.

36쪽

re enarranda scriptor redit ultra mortem patris Nicomedis Ibi i. e. ultra annum circiter Bo sa). Sed quomodo p. 3 in transitum ad priores res Bithynicas reppererit, dici iam non poteSt, cum finis sol. II r adeo sit mutilatus, ut de remedio plane desperes d)Recte iam totum fragmentum explicavit h. Reinach Mithridates Eupator' qui liber in nostrum sermonem ab Goelgio translatus est, Lips. I Ss 5 p. Io Io8.' Sed num vera sint quae tradit Licinianus, eo minus potest diiudicari, quod apud eum solum

haec legimus Pauca enim, quae praeterea de Socrate regni aemulo traduntur, pertinent ad poSteriora tempora. Ea autem quae post eius cum Mithradate coniunctionem acciderunt, hochaemento non iam commemorantur.

3 id apud Lic appellatur Euergetes' ut edd. Bonn recte correXertini. Adhuc nummorum testimonio Echhel D. N. II p. dii vocabatur Epiphanes. Sed ut iam Francken p. 26 monuit, non improbabile est .,Epiphanis cognomen potius tauquam appellativum t Augusti regis titulo quam nomini proprio additum Sse, quia in

' Parum verisimile arbitror, quod Francken p. ii de transitua pace ad res Socratis facio coniecit, qui prima verba sol. II in vidiose exequebat sa tis exercitus in priore la r Luna' ed. Bonn. liberrime sic mutata inv ex. quantam ex plerius in priore vita soJr i una m ' refert ad Socratem. Referenda potius sunt ad Nicomedem III. Verba enim uno isto filio' v. S , quibus significatur Nicomedes III, intelligi non possunt, nisi antea de hoc Sermo erat.' Franckenii expositio satis artificiosa, quam hic repetere longum est, collabitur. Nititur inprimis his verbis col. M sqq. haec DSocrates ad regem fecit regem refert bellum con tra fratrem incitavisse nimis audacter ita correctis hane Socrates ad bellum contra regem i. e. Mithradatem refert fratrem incitavisse', quam mutationem sic defendit verba regem refert cum dithographia regem fecit alieno loco erant inserta Sed quamvis concedas hoe fieri potuisse, tamen intelligi non potest, quomodo rex per se, antea Nicomede tantum commemorato signifieare possit Mithradatem Verba regem feeit ut distographia eum edd. Bonu delenda potius sunt et rex sine dubio est Nicomedes III es. Reinach p. lo med.).

37쪽

Cognomen ei fuisse Chresto Lic. testatur etiam App. Mithr. o. Memnon e do, Just XXXVIII, 5, 8. Atque in senatu Romano disputatum esse, cui regnum Lithyniae daretur cf. Lic. I sqq: Romam ad regnum expetendum frustra profectus')apparet etiam ex Cic. de orat III, I, 22 et ex Memnon. e. o. Ab hoc quidem Licinianus in ea re differt, quod Nicomedis III matri, quam Memnon appellat Nysam, nomen dat Aristonicae(A Io).' Cetera, quae tradit Licinianus, cum alibi nusquam

occurrant, SuperVacaneum potest Videri fontem eius quaerere. Sed si totius fragmenti tenorem reSpicias conSideresque, quam copiose omnia explicentur, quam accurate nomina afferantur vel eorum, quos ut Nicomedis II concubinam scire minus intererat, facile concedas hic quoque optimum atque uberrimum fontem Graecum scriptori ante oculos fuisse, praeSertim cum iam antea nobis persuaserimus in rebus Syriaeis enarrandis

eum Graecum auctorem Sse secutum. Nam quem Romanorum

scriptorum domesticae illae res Bithynicae poterant delectare SIam,lebs de scriptoribus aetatis Sullanae p. 6 dubitat, num Livius tradiderit, quae p. 3 continentur . Neque neglegendum est Livium temporum rationem secutum res Pithynicas in libris 2 et 26 ), pacem Dardani factam inrid demum libro narraViSSe Licinianum autem deseripto bello Mithradatico recurrere ad res priores. Itaque hoc quoque prorsus pugnat cum advigii sententia, qui Liciniani historiam existimat esse epitomen Livianam. Eodem

fragmento refellitur edd. Bonn opinio, qui fragmenta, quae noS habemus, non ipsius esse Liciniani, sed ex eius historia excerpta putabant. Quam accurate copioseque cenSendum SSet ipsum Licinianum 'as res tradidisse, si hoc fragmentum esSet excerptum Apud te. Bo Nicomedis III uxor appellatur Nysa Ariarathis Cappadocum regis filia Pert p. g adn. Francken p. sis, Reinach p. 3Ia adn. si comparant Sall. ist. IV, Ictos d. ritχs IV, 6s, s d. Maurenbrecher). Sed dubito an, quam Sallustius appellat, Nysa quarti Nicomedis fuerit uxor. f. d. Meyerta GeSch. d. Xonigreiciis Pontos Lips. 8is p. si adn.' Ubi probabile est in codicibus permutationem esse factam ci.

Reinach l. c. p. los adn. 2.

38쪽

tantum ex eius historia Praeterea non intellegi potest, cur haec ipsa narratio minime Sal Sa epitomatori inprimis placuerit si ut Francken p. ab dicit ab eo minus contracta fuit quam reliquarum. Quotienscunque hoc fragmentum legebam, mirabar tam saepe commemorari Cygicum urbem Cygi cena est mater Socratis: i)eo eum filio ablegatur eodem reVertitur Socrates, postquam frustra Romae a senatu regnum Bithynicum petivit occisa denique Sorore, cuius patrimonium arripere studet, a Cygicenis indignatis et Nicomede eum iis coniuncto cogitur fugere. Videtur igitur Cygiceni cuiusdam narratio nobis esse servata velut illius Teucri Cygieeni,' sive Granius hunc ipsum ante oculos habuit, sive auctorem ad illum redeuntem Secutus St. Sed hanc digressionem, etiamsi Cygiceno scriptori eam deberi

concedamuS, tamen admirationem nobi moVere neceSSarium est. Neque enim apparet, cur hanc maxime Licinianus dignam putaVerit, quam operi suo inSereret. ag mea quidem sententia accidisse non potest, ut res ithynieius scriptor multo copioSius enarraret, quam omne ceteras res Certa potius huius rationi causa quaedam

Videtur SSe quaerenda, qua in re utrum ille in Bithynia natus au magistratu functus Sit in medio relinquo. Tametsi igitur nobis non licet quaestionem ad finem perducere, tamen quietitique promprietatem et dispositionem operis Liciniani cognoscere vult, eius magni interest de hoe fragmento, quod Madvi iniuria neglexit, diligentissime Uuerere. PS eoi ci probamus ellii coniecturam Uagne Cynicena'. Pert legit an Sicheana'. ' De quo es. Susemihi Gesch. d. griech. Liti in der Alexandrinor-χeit II p. 3 6 adn. Iby.

39쪽

CAPUT II. Do bollo Cimbrico.

Transeamus ad Liciniani de bello Cimbrico fragmenta sol. Iet VIII. d. Bonn p. 6-2o . quae quo in libro fuerint non conStat. Prius fragmentum est de proeliis anno os lo5 ad Rhodanum flumen commissis et quidem prima verba pertinent ad interitum M. Aurelii Scauri.Ηae res alibi accurate non traduntur nisi in Liv. per. 6T: M. Aurelius Scaurus legatus consulis a Cimbris fuso exercitu captus est et eum in conellium ab eis advocatus deterreret eoS ne Alpes transirent Italiam petitur eo quod diceret Romanos vinei non posse, a Boiorige feroci iuvene occisus est'. Paneis commemoratur Scauri mors a Veli. II, 2, 2 Tac Germ. 3T:

Quae Granius praebet, concinunt cum iv per. nisi quod duaS res addit I. equo deiectum 2. ipsis petentibus ducem se tradere'. Deinde apud Licinianum scriptum videmus de simultate inter Mallium se et Caepionem duces orta Sed cum pauca tantum de bello Cimbrico maximeque de iis quae ante Marii imperium accidertint, memoriae prodita sint atque etiam Plutarchus illa fere praetermittat, auctoribus de hac re praeter Licinianum careremuS, BiSi unus rerum seriptor, Dio Cassius h. s. copiosius A Falso orosius proelia ad Rhodanum facta anno a 2 II 2 fuisse dicit ac, nisi forte nomen in codicibus depravatum est, M. Aemilium

conSularem appellat.' Nomen consulis traditur apud Lic fol. Manlius', fol. VIII r ManiliuS'. Etiam in ceterorum scriptorum codicibus formas nominis maXime Varia invenimus. Verum nomen, quod etiam inscriptioneS(C. L L. X, I SI C.' Gr. 2βS, testantur, sine dubio Si Cn. Mallius Maximus es De-Vit, Onomastico I p. 28 et MommSen(apud Borghesium si Oeuvres completes II p. 2Is adn. 63, qui gentem Malliam plebeiam a Manlia patricia separandam esse no docet.

40쪽

de illa simultate ageret i Atque Dio et Granius maximi de rebus consentiunt, nisi quod alter altero plus habet. aec singula afferam Post Scauri cladem Mallius proconsulem adhortatur, ut cum maiore exercitu copia Suas coniungat. Qua in re Granius, cum dicit litteris supplicibus orasse fortasse aliquantum modum transit, nam apud Dionem Simpliciter Scriptum est 1geteitcsU αeto ovΣspout aov. Caepio, etSi primo recusaVerat Dio), tamen Rhodanum transgressus est Lic. veritus ne Mallius solus sibi laudem pararet(Dio : ex Granii verbis dilucide cognoscimus Caepionem primo in dextra fluminis ripa constitisse ac tum demum transiisse ad ripam sinistram. Qua re illustratur, quod Dio Caepionem respondentem facit Mallio

Liciniani narrationem testatur etiam Orosius, eum dicit: provincias sibi Rhodano flumine medio diviserunt'. Caepio, quamquam timido se consuli opem laturum Sse gloriatur Lita , tamen commune

cum eo conbilium capere non Vult Dio. oueteri etis uetis ae sp

nicare quidem cum eo consilium belli gerendi voluit). sed castra ponit inter Cimbros et Mallium, ut prior ab hostibus petatur Dio). Tum Granius solus affert legatos miSSOS AS a senatu Romano neque St, cur hanc narrationem Francken l. p. 255 fictam esse existimet immo vero maxime ea idonea Siqua illustretur, quam debile atque infirmum tum fuerit imperium senatus es Contra Dio solus tradit, Mallium et Caepionem a militibus ad colloquium conVenire coacto ESSE, sed acriore etiam ira inflammatos discesgisse. Idem Cimbros dissensione ducum nondum perspecta legatos misis3 dicit, qui eum Mallio agerent. Sed totus hic locus parum perspicuus Statque ab excerptore mutilatus Sse Videtur: ti, o T ph: Mαλλtov