De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

41쪽

necessario pro particula et desiderantur haec fere ripaetpaueth vea et 'poc seto *t Roga cov. Granius eius tantum legationis mentionem facit, quae ad Caepionem missa St, sed docet nos quid Sermani postulaverint: agros petentes frumentumque quod

Sererent'. Ac ne hic quidem video, cur cum Franckenio p. 252 credamus Licinianum illas condiciones, quas Germani a. 6 5 Ios)Silano proposuissent Flor. I, 38, 2 Liv per. D falso transtulisse in annum os lo5 . Nam Germani non solum a. 6 5, Sed

quotienscunque in peregrinationibus cum Romanis agebant, agros postulaba t. Quodsi Dionis et Granii narrationem coniungimus meque est, quod rebus ab utroque allatis fidem derogemus, non ita

res ad Rhodanum geStas videntur describere, cum narrant Caepionem veritum, ne Mallius qui cum legatis Cimbrorum agebat, Solus gloriam victoriae nancisceretur, sine illo temere Suo exercitu in hostes invasi8se. Immo necessarium est cogitare Cimbros etiam

ad Caepionem misisse legatos, fortasse quod Mallius solus eum iis agere uolebat. Sed ille turpissime in eos egit Dio Lie. nec multum afuit, quin eos necaret Dio . Tum demum desperata pace' i Cimbri postero die Caepionis castra aggressi expugnant et maxima pars exercitus deleta est' Lie J. Col. B I sqq. cod habes: SUBMO TUIDESPERATAPACEADOL. . CAPTAPOSTERODIECASTR.

Omnes coniecturae, quae capta mutant, reiciendae sunt; nam de

his litteris, ut Pert adnotat, dubitari non poteSi qua pater quoque h. l. exstare vidit . Verisimillimum mihi videtur, quod Bursian in Fleckeis ann phil. LXXVII I 858 p. bo coniecit librarii oculis in praecedentem versum aberrantibus ADO T aliquid excidisse

velut ad arma redirent'.' Illud enuntiatum, quo haec a Lic traduntur, perturbatum Stadditamento. Nam verba neque adduci potuit, cum non multo abesset, ut exercitum iungeret de Mallio vix possunt intellegi. Ea post voluit (B I transponenda esse puto. ac coniectura accepta et

narratio plana fit et vitii origo facile potest cognosci iam librarius

42쪽

Apparet igitur ex verbis Granianis Servilium priorem cladem accepisse idemque testantur hi: I. Sali. Jug. II Per idem tempus advorsum Gallo ab ducibus nostris Q. Caepione et Cn. Manlio male pugnatum'. 2. Tac Germ. V At Germani Carbone et Cassio et Scauro Aurelio et Servilio Caepione Cn. quoque Manlio fusis vel captis

quinque simul consulares exercitus populo Romano, abstulerunt . . Veli. II, 2, 2 Effusa, immanis vis Germanarum gentium, quibus nomen Cimbris ac Teutonis erat, cum Caepionem Manliumque conStales et ante Carbonem Silanumque sudissent fugassentque in Galliis et exuissent exercitu'. - Neque enim casu factum videtur, ut omnes hi scriptores Servilium legatum primo

loco commemorent. . Etiam Dionis verba: αα , καὶ po et Epoc Deto D Olc

is det in opudii eundem ordinem probare ridentur.

At Livius et qui eum sequuntur scriptores Mallii elatem ante Caepionis ponunt: I. Liv. per. ab isdem hostibus Cn. Manlius consul et Q. Servilius Caepio pro eos victi proelio castris quoque binis

exuti sunt'.

2. Oros V, 6 C. Manlius consul et Q. Caepio proconsule adversus Cimbros et Teutonas, missis victi sunt'. 3. Eutrop. V. I Dum bellum in Numidia ontra Iugurtham geritur, Romani cons M. Manilius et Q. Caepio a Cimbris et Teutonibus, leti sunt iuxta flumen Rhodanum'. Dixeris forsitan hac re nihil probari nisi epitomatorum neglegentiam, quae etiam inde cognoScatur, quod Eutropius minus accurat, Caepionem dicat consulem Dixeris quoque consulto ab I EO ADDUCI). quod in arehetypo post voluii erat, aberraSSevidetur ad NEC LEGATIS , quod haud multum aberat, deinde, cum

defectum animadversisSet, verba neque iungeret in margine poSQSSE, unde postea a falSo loco in textum venisse iudicandum est. - Burgian

illa verba loco tradito ita inferpretatur, ut de exercitu Caepionis X ca Stris pulso ea dicta esse putet, id quod mihi non satis verisimile St.

43쪽

Mallium, cum consul esset, ante legatum esse appellatum. Sed has coniecturas falsas esse clarissime ostendit: d. Flor. I, 8 d. Sed nec primum impetum barbarorum Silanus nec secundum Manilius nec tertium Caepio sustinere

potuerunt'.

Quae verba cum Sint certissima, de Flori errore cogitandum non St, praesertim cum qui praeterea ex Livio pendent, ipsi quoque tradant Mallium ante Caepionem ex proelio inferiorem discessisse. At Granii memoria non solum cum Sali. Tae , Veli., 'Dione concinit, sed etiam temporum connexu melior comprobatur DUnde elueet fragmentum Liciniani, de quo nunc agitur, non X-cerptum ex libris Livianis, sed ex alio auctore eoque meliore

Alterius paginae eiusdem folii ed Bonn. p. l8 pauca tantum extricari possunt. Sinistra columna sine dubio clades Malliana narrata erat in altera v. D sqq. inveniuntur Verba eo convenerant quot reliquoi fuerunt', quam referenda sunt ad exercituum reliquias. V. iirschfeld mecum communicavit se in fragmento cognoscere diem pugnae apud ArauSionem commisgae, qui non traditur nisi apud Plut Luc. T. Leguntur enim haec: RINON . . . OB, quae egregie sic putat supplendum: PRINO-

reliqui fuerunt spatium vix aliud admittit atque Opugni a La et esti'.

Sequuntur Secundum ed. Bonn. v. 8sqq. militu(m scalon umque 'ii Bumeister de fontibus Vellei P. 'Berol. 8s j quamquam

demonstravit Livium fontem primarium Vellei fuisse, tamen etiam alios scriptores ab eo inspectos esse concedit. Nostro loco fortasso Nepotis chronicis usus St, quorum vestigia in c. 8-lo deprehendimus(cf. Bumeister . o et o6 .' Non recte Nitetschril. c. adn. de temporum consecutione dubitare mihi videtur.' calonumque' certum esse mihi videtur, quod postea v. 2 de requitibus sermo est neque de alio copiarum, genere cogitari potest. - Verba, quae v I sq. traduntur, fortasse sic supplenda sunt: consules et equites Romani e x proelio effugeranti'.

44쪽

non minus sem uJl periisse existim anJlsu C. . .', quibus in verbis semul' eod. SEMEL maxime dubium est: numerus potius militum et calonum interfectorum pro semel restituendus esse videtur. Quem iv per. 6 ita affert ut milites et calones secernat: militum milia octoginta occisa, calonum et lixarum quadraginta secundum Arausionem , ubi numeri Antiatem sapiunt, quod amrmat Oros V, 26, 3. octoginta milia Romanorum sociorumque ea tempestate trucidata, quadraginta milia calonum atque lixarum interfecta Antias scribit; ita ex omni penitus exercitu decem tantummodo homines qui miserum nuntium ad augendas

miseria reportarent, superfuisse referuntur. Hos numeros ab

Antiate fictos esse non est quod moneamus. i Apparet autem Granii verba eo convenerant, quot reliqui fuerunt non posse dedecem hominibus dicta esse, ita ut ad Valerium Antiatem redire nequeat. )Sed cave, ne inde confidenter concludas Livium Liciniano in manibus non fuisse. Licet enim conicere Livium praeter Antiatem etiam ex aliis auctoribus sumpsisse numeros. Nam Valerii narrationi maximeque numeris mirum in modum auctis diffsum eamque ob rem graviter in eum invectum esse Livium inter omnes constat. Quodsi recte statuimus Livio aliorum testimonia praesto fuisse, in illam epitomen Livianam deperditam, ex qua et perlochae superstites et Orosius manaverunt, ' sola Antiatis' Diod. 36, I qui Posidonium sequitur cf. Mulleuhossu Deutsche Alteriumskunde II p. iii sqq. prodit toto illo bello Gallico circiter LX milia militum periisse. Atque Vegetius, de re mil. III, Io, qui

quamquam ut posterioris aetatis scriptor non ita magna fide dignus egi, tamen non prorsus debet neglegi, etiam Marium reliquias amborum eIercituum repperiSSe docet.' Ηo praeterit Franckenium p. 25I , qui v I SEMEL mutat in XLMIL ita ut scriptor calonum et lixarum quadraginta milia interempta esse nimis credulus ex Valerio Antisite repetiverit. Neque respieit Licinianum dicere de militibus calonlibusqhe' v. Is . Quot autem MIL ponenda sint, plane incertum mutiet.' Zangemeister Die Perioch de Livius S in Festschr. g. 6.(Κarlsruher Philologenversarumlung I88 p. 8 sq.

45쪽

memoria recepta est.' Sed iam pridem viri docti animadverterret Livium quamvis saepe Antiatis mendacia impugnaverit, nihilominus in compluribus libris eius annalibus tanquam fundamento historiarum suarum usum esse ' Atque fortasse in iis quoque partibus, quae ad nostram quaestionem pertinent eum Secutus est. Mullen-host l. c. p. 2 sqq. accurate demonstravit Livium interdum Posidonio Apamensi, fonte primario, neglecto annalium scriptorem Romanum inspexisse. o ut exemplum afferam, inde apparet quod in describenda pugna apud Aquas Sextias commigsa lutarchus in vita Marii). Posidonii assecla, prorsus dissentit ab Liv. - OroSio. unc annalium scriptorem fuisse ipsum Valerium nullo certo argumento Mi illentio confirmat nisi loco rosiano quo numerus hominum adorausionem interfectorum ab Antiate repetitur. Etsi igitur de nomine mea quidem sententia minus certum est iudicium tamen de re non est dubitandum. Atque verisimile est Livium etiam in enarrandis proeliis ad Rhodanum commissis ex illo annalium scriptore, non ex Posidonio hausisse. Nam hoc modo intellegi potest Livium falsum proeliorum ordinem praebere, quod si Posidonium ante oculos habuisset, valde

miraremur ' Sed ut ad Licinianum revertamur, quamquam ex illo loco quo de militum apud Arausionem aegorum numeris agitur nihil certi AE colligi posse perspeximus, tamen quicusque di Versam proeliorum conSecutionem, quam Supra memoraViIDUS, respiciet. Orosius etiam IV, 26, 2 fantummodo numeros Antiatis habet, non Polybii, quamquam Livius ipse XXXVI, is, Ilae hunc praefert.' Nisse siΚrit. UnterS. D. ψ6.' Nullius momenti est, quod etiam Plut Mar. Is qui Posidonium sequitur, in descriptione pugnae apud Aquas Sextias commissae

Nam haec verba ex memoria esSe conScripta manifeStum St.

' Non video quo iure edd. Bonu. Sine ulla dubitatione . Ibata dicant: discrepat Livi periocha , cum numerus apud te legi

46쪽

facile concedet Licinianum in describendis his proeliis non adiisse

Livium. Iam Videamus, appareatne retigium quoddam, quo Liciniani auctor cognoscatur. Ex Granii cum aggio Dione consensu, quem in singulis rebus supra deprehendimus, nihil hic licet concludere, cum quo ex fonte Dio pendeat, plane ignoremus. Sed fortasse proprietatem quandam grammaticam in Suem nostrum conferre

Legimus enim p. 26 ed. Bonn. col. A: M. Aurelium Scaurum, ceperunt equo deiectum nam is vocatus in concilium ab is nihil indignum viro Romano, aut fecit aut dixit itaque interfectus est, cum posset effugere' ubi C. S. Selimidi Phil. XIII p. 225 pro nam proposuit iam' quod saepe cum illa partieula in codicibus est commutatum i , sed ne haec quidem Vox aptam praebet sententiam. Servata autem particula nam constructionem habemus apud scriptores Latinos tam raram, ut apud Plautum solum oecurrat: D celeritate cogitandi adductus scriptor id enuntiatum, quod causam affert, ante id ponit, cuius causa affertur. Eo magis usitata est haec constructio apud Graecos scriptores' non solum in versibus sed etiam in pedestri sermone Saepius posterius enuntiatum, quod particula et declaratur, altera voce annectitur: sic invenimus apudiomerum tu, pudierodotum v cf. VI, IIJ vel tot idipuiv IV. I s , apud Atticos o v es. Xen Anab V, I, 83. ius particulis apud Granium accuratissime respondet itaque'. Quae constructio non intelligi potest nisi Licinianum eam ex graeco aliquo fonte ad Verbum in latinum convertisse censemus.')' Ηand Tars IlI p. IST.' auliner Aussithri Grammati de lat. Sprache II p. TIT.' id. Auff. Or. d. griecti. Spr. II p. 853 q. ' Ea quae sequuntur enuntiata male inter Se coniunguntur; nam verba et nec ipsis petentibus et: referenda sunt ad nihil indignum aut fecit aut dixit et necessario ante itaque interfectus est ponenda erant. Itaque edd. Bonn ex hoc loco indicium epitomes repetunt:,,memorata Scauri morte non suStinuit qui has historias excerpebat omittere hoc romanae virtutis specimen addiditque illius suae quam

47쪽

Graecos enim scriptores inter Granii fontes fuisse capite I satis probatum est, ita ut non dubitem Granio etiam bellum Cimbricum enarranti Graecum vindicare auctorem. Sed quis ille fuerit, in coniectura positum est. Cogitare possis de historia graeca Rutili Rufi, cuius in rem publicam merita in altero fragmento p. o col. B laudibus efferantur et infra . quidem conicio Licinianum redire ad Posidonium, i gravissimum belli Cimbrici narrationis

auctorem, per Straboni uatolae vita.αet tetetoptae ei Subministratum,

propterea quod Strabonem in bello civili describendo fontem primarium fuisse cum aliqua veri similitudine infra me demonstraturum esse Spero. Sed licet nomen Scriptoris pro certo extricari non possit, tamen prorsus aliter de hoc fragmento iudicandum esse cognovimus atque adhuc viri docti censebant. II.

Exstat alterum de bello Cimbrico fragmentum fol. VIII r,ed Ponti. p. o , quo agitur de rebus eodem anno ab Iob gestis Col. A exponitur de multis prodigiis, quae post eladem

neceSSariam esse equidem non contenderim. aud minus bona videtur haec explicatio in Graeco fonte enuntiatum et nec ipsis etc.' causali aliqua particula cum antecedenti enuntiatori nihil indignum, fecit'

cotiiunctum erat, quod Graniu non ita apte sane suae particulae ope et annexuit. - Ceterum ex structura nam itaque apparet, quam accurate Lic veStigia auctori preSSerit./jjac coniectura accepta facile etiam explicari potest, quomodo factum sit, ut Dio de Caepione et Mallio idem fere traderet atque Licinianus. Constat enim Dionem Polybio usum esse es BaumgartuersiUber d. ouelle de C. D. ii die altere rom Gesch. Tubing 18So). Cur igitur non credamus illum ex eo quoque hausisse, qui Polybii hiStorias continuavit Utique negandum esse puto, quod Mullenhossp. 23 adn. statuit, Dionis narrationem ex Livii libris derivatam esse, cum Cassius Dio verum proeliorum apud Arausionem factorum ordinem noverit. ConSensum autem, qui inter Dion. r. 2, 2 et Orosium Florumque intercedit viillentio p. Id adn. ita expedio, ut Livium

et Cassium ex eodem auctore, nempe ex Posidonio, petidere cenSeam.

48쪽

apud Aransionem a Romanis acceptam viga sint. orum alterum et tertium mutato quidem ordine etiam apud ut Obs o occurrunt. Neque inutile esSe videtur utriusque Verba inter se comparare Iul. Ob S. P. Rutilio Cn. Manlio eoAS. Trebulae Mutuescae antequam ludi committerentur canente tibicine angues gri aram circumdederunt, desinente cantare dilapsi: postero die exorti a populo lapidibus enecati foribus templi

adapertis simulacrum Martis ligneum capite stans inVentum. Lichet in Sabinis Mariis signum incoap ut devolutum nuntiatur, et die quodam an te ludos qui futuri eranti me um tubicines apud aram concinerent, aingues nigri subito popa ruerunt neq(ue ante inter se concurrere

et morosi b(us mult i s invadere

diesiverunt quam tubicines conticuissent, nec usquam derepente apparuerunt. Quamquam non est, quod censeamus haec prodigia a Graeco auctore, quem Liciniano praesto fuisse Statuimus, praetermisgaegse,' tamen tranius a priore fonte recesSiSSe putandus est; nam firmo argumento infra evincam scriptorem altero quoque fonte in hoc fragmento usum esse. Atque cum Granius valde concinat

cum Obsequente, primum cogitabimus de Livio. Neque impedimento est, quod apud Obsequentem duo tantum prodigia Graniana leguntur; nam illum epitomen tantum Livianam ante oculos habuisse inter omnes constat. Ac si quis putet Liciniani verba nec Squam derepente apparuerunt non ita quadrare ad Livii poster, dies exortis etc.' equidem Ticinianum cum Liviae non Fortasse nomen dei vel deae excidit.' Nam et Posidonius et Strabo prodigia et omina diligenter collegerunt cf. Dieis Sibyll Blatter Berol. I 8so p. 2 et Otto instud Lips X suppl. I 888 p. Si et o .

' Cur iis locis, quibus Licinianus congruit cum Liviana memoria, illum putemus non ex Livio ipso sed eius fonte hausisse, non intellego omnino potius Livium illi ignotum fuisse cogitari nequit, Si reputamus, quanta auctoritate Livius tum inter scriptores floruerit.

49쪽

discrepare arbitror, dummodo illius sententiam recte percipias. Nam verba derepente et non apparuerunt', quae primo oculorum obtutu inter se pugnare videntur, ita interpretanda sunt, ut germanice Vertas: uti plotglieli mare si uirgenduro metir sichtbari. e. Si VerSchwande plotglich.

Magni momenti ad Liciniani rationem historias scribendi

cognoscendam sunt verba col. I sqq. Cn. Manilius ob eandem causam quam et Caepio L. Saturnini rogatione e civitate plebis cito eiectus'. Neglegamus nune uncos ab edd. Bonn positos et consideremus diligenter ipsa verba Graniana. Tum clare cognoscitur iam prius de Caepionis sorte expositum fuisse. Nam verba quam et Caepio tantummodo referenda sunt ad verba ob eandem cauSam', quae per Se nullum sensum praebent. Quae causa fuerit, iam antea explicatum fuisse censendum est. Accedit quod si non ita fuisset, Caepio ut graviore culpa inquinatus certe appellatus esset priore loco. Postremo verba e civitate eiectus accurate intellegi non possunt de Caepione, qui si cetera, quae de exitu eius traduntur, non omittimus, capitis damuatus est, non

exilio multatus. i Effugit quidem custodiam a tribuno adiutus(Val. Max. IV, T, ), sed hac re verba e civitate eiectus' non

satis explanantur.

Itaque Mommsenum R. G. II p. IT adn. , qui omnia quae apud scriptores de Caepione damnato dispersa sunt collegit, iniuria verbis quoque Granianis uti puto et rogationem Saturnini ab illo commemoratam eandem arbitrari atque legem de imminuta maiestate populi Romani a Saturnino tribuno pl. a. 65 lesiod perlatam. Apud Ciceronem autem compluribus locis de orat. II. o. I 6T 8, Iss: or part do, Iob etc. C. Norbanus tribunus pl.traditur perfecisse, ut Caepio condemnaretur, et ob eam augama. 65srisb accusatus esse. Quod testimonium Mommseu ita explicat, ut leges plerumque a compluribus tribunis plebis latas esse iudicet cum autem Saturninus iam de vita decessisset eo tempore quo optimates ulturi essent, collegam eius esse damnatum Set primum si re vera Saturninus una cum Norbano' f. Neumann l. c. I p. IVSq.

50쪽

legem tulisset, miraremur eum apud Ciceronem, qui de his rebus Singula accuIatisSime exponit, nusquam nominari. Tum Mommseni sententia nullo argumento nititur nisi verbis Granianis quae eum non recte interpretari censeo.

Norbano igitur Caepio lege Saturnini de imminuta maiestate

p. R. modo perlata reus factus St. Qua in re Sequor Neumatinium(l. c. p. II Sq. . Sed errat idem cum putat Granium neglegenter hoc loco Saturninum nominare pro Norbano Verba enim Saturnini rogatione tantum intellegenda sunt de Mallii accusatione: atque cur hane Saturninus ipSe Suscepisse non putandus sit, non Video: uterque tribunus pari diligentia studuit contra nobilium factionem

pugnare.

Ηoc Liciniani loco verba Ciceronis satis obscura de orat II, 28. 25 Quid ego de Cn. Mallii . . . . commiseratione dicam S')elara fiunt. Cum alibi nihil de Mallio condemnato tradatur,

ignoramus quo crimine accusatus sit. Quodsi apud Granium Scriptum videmus ob eandem causam quam et Caepio', elucet ne eum quidem in pugna apud Arausionem facta laude dignum se praebuiSSe, nisi forte acerrimo partium studio factum est, ut ollega collegae fortunam pateretur. Iam videamus quid inde de Liciniani auctore concludendum sit. Si constat scriptorem iam antea de Caepione narraViSSe, apparet ea quae noStro loco dicuntur, addita esse ex alio fonte. Tum facilius intelligitur, quomodo factum sit, ut temporum ordinem confunderet Licinianus. Cogitari enim potest eum statim clade illa narrata de Caepionis sorte exposuisse Secundum Graecum auctorem apud quem rectum rerum per tres annos fas-5I gestarum ordinem fortasse repperit sibi ipse parum conSeius, cum ille Graecus auctor vix annalium scriptorum ratione singulorum annorum res geSta explanaret in scribendo autem 'eum Latinum quoque fontem inspexisse atque inde prodigia illa et soriasse alia quae ad nos non pervenerunt narrationi inseruisse, Sed cum Latinum auctorem legere pergeret, vidisse se res ad Caepionem pertinente iam frrasse, eaque de causa haec tantum addidisse, quae de Mallio scripta videmus, cum non perspiceret haec biennio posterius esse saeta Postrem Granius redisse ad priorem fontem