장음표시 사용
71쪽
tieis diuiduntur, serra secantur, scalpun tur. Iam etiam aperta causa est cur marmor ad muros extruendos sit aptius silice: nempe quod tanta
foramina ipsi sint,quanta satis calcis capere possint, dc quod serro secari queat: cum silici foramina sint angusta, δί non diuidatur ferro, sed
frangatur. aptius etiam ad idem marmore plerun* est saxum, inpra, miscp arenaceum: quia foramina ampliora habet, minus p est durum. mollissima autem saxa ad aedificandum no stantapta:eorum ehim par tes quas tenacitas calcis distraxi non cola glutinantur ideo tales muri ad longum tempus stabiles non sunt. Propter uero lapidum duriciana mutuo eorum confietu, uel ferri elicitur ignis: cotra mollitudo in causa est,quod lapides ferro percussi nullas edant scintillas. At qui ex suciscis concretis constant in fornaces ardentes iniecti liquescunt futins
ob humorem, qui in ipsis inest. qui uero igni ad eos admoto dissiliut, ut Tusculanus silex, tantum humoris , quantum priores non habent. quod si is fuerit salsus uel nitrosiis, cum magno sonitu dissiliunt: ut in
terdum lapis, quem spatum nominamus . Sed quos ex luto genuit caolo ignis rexit in puluerem propter terrena siccitatem .ipsius uero flanxima eos consi imit, qui ex succis pinguibus 8c bituminosis constant: citius generis est gagates. Adamas autem ignem contemnit, quod humorem a frigore compressium, habeat fortiorem eius calore . eandem ob causam ignis amiantum non modo comburere, sed ne dissoluere qui x-dem potest. uter uero etiamsi siccus,cum tangitur, esse uideatur: tarmen interiorem habet humorem, non aliter ac metalla . quin etiam Xa ex quibus consciuntur uasa ad id apta, ut aquae in eis calesant, cibi coquantur, non multum dissimili de causa ignis nec redigit in puluerem,nec liquefacit.sed propter duriciam adamas etiam serrum convitemnit. Qui uero lapides corpora erodunt,ut in Lycia inuenti: uel abosuniunt ut Assius, qui ob id nominatus est sarcophagus, ex acri fiunt materia.eadem de causa fossilis aliqua cadmia udas manus 8c pedes osperariorum exedit. At quod asterites,in acetum positus,uertitur non, nihil in orbem,& mouetur de loco haec causa est. stellae eius sunt rare, intermedium uero densum est. earum igitur foramima cum combibein rint acetum, expellunt aerem, qui lapidem comouet . Sed colicula sua accitate, leuore, aequalitate, nigrore examinat aurum 8c argentum: δίmagis pars eius superior . quod non abs re est , inquit Theophrastus.
nam siccior.ipsi enim humor est impedimento, quo minus eorum exscipiat colorem . nam in s lis etiam ardoribus peius fit experimetatum quod coticula ex se emittat quendam humorem, propter quem fit luobrica. Cos uero ferrum tritu expolit 8c acuit:quo modo utrunque ali
quid de sua mole deperdit uicissim acies serri eam, ut alios plerosis lain pides,secat non sine utrius* detrimento. Sed lapides ij potissimu cum
72쪽
DE ORTU ET CAVs Iseoti atteruntur,succum reddunt,qui faeti si in t ex eo, quod aqua abra, sit a saxis 8c terris cum subsedit: ut haematites Sc schistos, quorum paις rens est rubrica uel consimilis coloris saxum : gala stites & metetites, quos parit saxum calcis,ut supra quo in dixi,aut terra consimilis essenistiae & coloris. At quod magnes ferru ad se trahat,in causa est,tota subinstantia siue proprietas quaedam, non ulla qualitas: nec alia causa reddi
potest . Lapides etiam disserunt in figuris, quas ipsis dat in primis lo,cus:deinde res e vicies:tum materia,quae ipsa quo p partem cauta obstinet,ut in coticulis, quae fractae articulationi osssium similes uidentur: 8c in trochitis,qui in rotae figuram Armanturi quin etiam lapides quia dam,quasi grauidi scelu,lapillum,uel argillam, uel liquore intra se hasbent. cuius rei causa est 5c materiae uarietas, Zc quod eadem magna ex parte ad fguram globosam,aut quam proximam, accedat. materiae esnim pars interior ab exteriore,aut calore cocta mox diuiditur, aut alio quo post temporis spacio discedinnon secus ac arefacts nucis auelangnucleus a putamine. quod si fuerit succus, uel lutum tenax, abit etiam ipsa pars interior in lapidem:quo modo gignitur aetites: si lutum non tenax, vertitur in terram plerun p argillaceam, ut cernere licet in geosde: sin succus tenuis, uel aqua, liquor manet interdum, qui ad motum fluctuat in enhydro, ut in ovis, inquit Plinius. Cochleas uero in saxis repertas calor coclusus ex materia pingui 8c leta esticere uidetur:& ex eadem gignere musculos murices conchilia. sed terra quanto est crasosior, quam mare tanto ea magis imperfecta gignuntur. tantum de lapidum ortu Sc causis.
E s T A N Τ metalla, quae mista uocare soleo.sed demetallorum ortu, aeque ac lapidum scriptores inter sedissentiunt. alia enim est opinio philosophorum, alia chymistarum alia astrologoru: quin uulgus imi peritorum ea de re sententiam ferre audet.eas autem opiniones omnes similiter suis ponderibus examianare decreui. Sed philosophi chymistor astrologi Scortus metallorum causas perquirunt,quia nihil sine causa fiat:& metalla nunc ut quondam ortu generari recte asseruntiquo minus est ferenda uulgi opinio perridicula poetarum p alicuius fabuls similis, & omni experimento contraria:quod ait no modo saxa, sed in eorum etiam
73쪽
uenas uenulis, comissuris metalla Sc gemas, ac uaria terram genera initio mundi deusinxisse Latia S creasse cuiusmodi nunc inueni uturi nec medio temporis curriculo ulla, ex materiis, ad id aptatis , esse nata uel renatam e y aliquam uim naturae ad eorum perpetuitatent machinatu
esse summu rerum opificem . quod quAn falsum pleniamin erroris sit ex 's quae in proximas de ortu terrarum A lapidum disputationes inisserere necesse suit,satis intelligi potest at isti haec subtilius non quaesrant sed referant animum ad cuniculos,& considerent eos adeo inter dum memoria hominum in angustum uenisse ut aliqua sui parte nutilum aut admodum dissicilem praebeant trasitum: cum eos satis late so leant agere fossores, ne transituros impediant. in tales autem angustisas sunt adducti propter accretionem materiar, ex qua sapis est factus.
Sed metalla fieri ferrum est indicio, quod in I suae metallis renasci pro batissimi scriptores memoriar prodideruntieadem uero quodam mos do augeri plumbummam ad ipsum in loco humido positum, fit acces isto:cuius rei testis est Galenus. sed ad refutandas opiniones noli ualeoat authoritas, quod philosophi sit sensuum iudicio dc rationibus pu
gnare:plumbeas certe tegulas, quibus magnificas ardes tegi videmus, musto grauiores, aliquot post annis,inti eniunt ij qui prius pondus notarunt:ato adeo quidem ut eas persaepe, propter nimiam grauitatem, aeneis permutare necessς sitata in de uulgi opinione, quod experimerito ut contraria nobis liquet:rationi uero aduersariam indicarent terrgin aere, ut putat Avicenna, generatae, quales etiam nos coelo delapsas
uidimus a item lapides 8c massa ferri uel arris similes, quales alii uideo runt, ut prodigiorum scriptores csterio tradunt. etenim si quod Maurus ille Arabicis literis eruditus existimat, ibi gignuntur: quanto masgis ea fieri in terra, ut in proprio ortus loco, cessendum est iam quia ad cuius cp rei ortum ut saepe dixi, duo sunt necessaria, uidelicet materia et opifex, qui eam formet: primum de materia metallorum inquiram in qua definienda uariant scriptores. Aristoteles enim halitum esse censseti chymistae aliud sentiunt: quorum duae sunt opiniones praecipuae: una, sussur & argentum uiuum esse materiam metallorum assevera Caltera, cuius caput est Gilgit Maurus, cinerem aqua madefactum . nam Albertus cum ipsi humor pinguis uisus est materia esse metalloru m, a
maxima ista chy tristarum secta uerbis, non re dissidet. Sed ad Aristo
telem redeo. is mcte quidem censet aquam puram non esse materiam metallorum,sed aliquid passam . quocirca inquit, partim aqua sunt, partim Pon sunt. nam eorum materia seri poterat aqua, iam uero fieri noPotest. nec ex aqua quadam affectione saporum modo nata. quod uero ex halitu putat fieri metalla, no recte sentit nam cum setasu cernens
di percipiamus quomodo res fossiles fiant θί quod exhalatio sicca ip
74쪽
nescenS nullam terram, nullum succum cocretum, nullum lapidem
nat, etiam humida non ullam rem, eπ qua constatur metallum, ponem nere uidetur. quonia quidem metalla plarun* terris & lapidibus mista sun Katin ills confluxione N percolatione fiunt, hi ex luto uesucco oloriuntur ut terrae iam inde ab ortu,& lutu, ex quo Iapis factus est Priusquam is oriretur,aut ipse iam ortus,exhalationem humidam, ex qua, cum sicca permista, Aristoteles metalla nasci putat recipere potuerint,certe lapis ex succo genitus post ortum,quo densus sit non potuit. nec etiam ex humida exhalatione potuit nasci metallum, si succus, ues etiam lutum priusquam ex ipso fieret lapis, eam recepit: quod livomor succi ues luti ipsam exhalationem humidam 1n aquam uerti siqua ariditas lapidum debuit in metalla mutare. Si uero quis alterius gelieris lapidem aeque ac metallum ex humida exhalatio e uno eodem cytempore ortum putat, iS non animaduertit omnes lapides igni lique scentes modo metalli participes, modo prorsu S eiu S expertes inueniori. cum autem hos ex sicco uideamus gigni, dubium nota est quin eti am illi ex eodem gignatur: atin praeterea metallum ex sui generis fucoco cum hoc permisto. Rursus si quis succum, ex quo lapis ortus est,
non ex terra modo, sed ex ramentis etiam metallicis, cum eadem &qua permistis factum existimat,nec is animaduertit metallum fgpenumero sic lapide temperatu ut in latum fluxisse uideatur, quod ranaeiastis accidere non potest . crustae profecto lapidis fissilis Eistebant sicuti scintillas pyritae aurei coloris adhaerentibus Se discurrentibus expriumunt uarias animantium species, ita lineis quo in nigri bituminis. hoc
autem cum non uno in loco emuere uideamus ex terra, nemo non inotelli it ipsum etiam in terra fluxisse, & nota sol una imagines sed uenuisias quoin, quae crustas distinguunt procreasserat uero bitumen ex nulla exhalatio e est ortum ita nec pyrites aerosus ex ulla: sed ex succo, qui
item sic illud fluxit. quia uero crustae lapidis fissilis totae ex lapide,
tumine,aere,argento constant,bitumen si non omne,at intestinum nouidetur in eas postquam ortu generatae fuerunt influxisse,sed succi, ex quibus haec nata sunt, omnes in unum confluxerunt alch ex eo lapis illa mistus est genitus. quod no minus declarat solida cadmia, ex argensio,bitumine,lapide orta. quin etiam ut atramenturn sutorium subvirilis
de quod speciem gerit capillorum, nascitur e pyrite pallido, etia cum domi in cista inclusus aere humido resoluitur, ita argetum purum, fiditem similitudine capillorum gerit natum est ex sui generis succo qui, dum tenuissimus fluere .in eorum figura est sormatus. Verisimile etiιam non est tot halitus, qui lapidum frigorem aquam non mutentur, simul concludi,ut tantum argenti puri nihil iam dicam de aliorum metallorum materia multo copiosiore, fiat, quatum in uenis cumulatum uides
75쪽
uidentus.reperitur enim interdum altitudine pedum sexaginta uel aimplius, longitudine pedum uiginti uel triginta, latitudine dodratis sibi
ipsi coniunctum S continens . sed ut concedamus tantam halituum, qui in aquam non coguntur, magnitudinem simul concludi posse, laismen eam etiam cum uaporibus mistam siccitas lapidum densare non
potest. etenim si frigus, nam id est quod siccat, halitum roris & pruinae
instar cum excretus fuerit,in uia una, quemadmodum Aristoteles uult,
redigere conspissare posset, id fieri uideremus Sc in altissimis puteis
Sc in longissimis cuniculis , quorum nec extremuS aer unquam mutaσtur, nec carent cauernulis,in quibus inclusus densari posset. nullus autem ibi in solidum corpus densiatur cum tamen succi non ibidem moado sed etiam fere sub dio densentur . nec igitur ullus halitus in canalio hus in metallum cogitur.uerum frigus eum uertit in aquammel ipse, si ei uia 8c locuς exeundi datur, exhalat, si non, in cauernulis, quaS uenae8c uenulae rerum fossilium inanes habeni inclusus fit ut sensu percipi
mus grauis. quas tamen cauernulas solidς tum uenae tum uenus et a dis modum raras habent. etenim canales, quos sicuti di&i,essicit aqua, ple
run p toti materiis, ex quibus oriuturres fossiles, replentur: 8c halitus anteaquam id fiat, si alibi non possitiat, qua materiae influunt, eluctan turi influunt autem in uenam nuper factam non solum per ipsam S alias uenas,sed etiam per uenulas. quare cum iis ad dilatatas pertingunt, halitus qui magis in sublime quam in latum feruntur, per eas expirat. certe hae uenulae sicuti non exiguam partem materiae, ex qua res fossistes nascuntur,uenis suppeditant,ita priusquam non solum uens, sed eotiam ipsae repletae fuerint, expirationes uel emittunt, uel ex uaporibus Dentus oritur halitus in aqua frigus conuertit. et propterea ii non sunt materia metallorum,sed succi, quos frigus spacio temporis conspissas re potest:atch sic partim aqua, in quam halitus ita rursus abierui, ut ex ea sunt orti. quoniam uero aqua reperitur in uenis non tantum ex halitibus genita, sed etia de pluu is, quas terra combibit, collecta, nullam rationem Aristotelis sectatores , si sorte nobis concesserint metalla ex succis oriri in medium afferre possunt cur illa magis quam haec sit marteria metallorum . nam ex utra cum terra mista nobiles succi, exhuiis bus fiunt metalla , procreari possunt. si uero non dederint metalla ex succo nasci concesserint tamen, rationibus superioribus ad ueritatem Persuasi,halitum in aquam conuersi aqua eY halitu orta, et ex qua filii metalla, uel per se conspissatur, uel cum terra, quae ex uapore nata sit, permista: utro autem modo id fiat eos interrogabimus. si respoderint Perse,tum&cum Aristo otele non sentiunt,& ex aqua potius quam ex halitibus uapore temperatis imetalla gignuntur: sin permista cum terαra,ex uapore orta tum magis sunt ex succoatao qui ait halitu esse ma F Σ teriarn
76쪽
teriam metallorum, non aliter dicit ac is; qui foetus materiam esse ast rit sanguines maris & foeminae ex quibus fiunt semina, non ipsa semiana. Quod autem materia, ex qua cum fuerit aquis temperata , nascitur succus,metallu futurus oriam: ex saxo ues ex terra inde genita,Schou
bach h cernimus. nam ibi aliquot pulcherrimi minui ex quo argentum uiuum conflatur uenae dilatatae sunt. supremae tectis ad duodecim plarun , pastis crassum est interuenium quod Φ ad quin in uel sex. id autem & pars tecti constant ex saxo fissili, quod in cinereo candidum &subpingue est,atw splendet. subter ultima uenam etiam si plures sint, sicut etiato a superiorum fronte, a tergo, a lateribus, nulla tamen minii ferax est, quod omnibus his locis aliud saxi genus occurrat. aliaru quoς que uenarum metallicarum saxa cum mutantur, accidit, quod experisentes metallici norunt, Ut amplius metalli foecundae non sint. Verum loci in quibus metalla renascuntur, omniu maxime declarant ea ex halitu non fieri. nam putei,ex quibus materia metallo grauida est effossa, aliquot annis eadem replentur. qui quia patet, halitu S, eX quibus, lues admodum Aristoteles sentit, metalla gignuntur, continere nequeunt. materiam uero ex qua fiunt succi metalla suturi, continere possunt. ut
uidere licet in Lygns ad Sagam oppidum. ibi enim e pratis eruitur ferri uena, fossis propter affluentiam aquarum ad modicam tantum mor do altitudinem depressis. quae fossae decennio replentur uena renctia, denuo fodiuntur. quomodo etiam in Ilua ferru, & in Fesulano monte plumbum renasci memoriae proditum est. metalla igitur fieri ex harilitia dicit Aristooteles, non ullis argumentis & rationibus docet: ut nec iisdem confirmat ex uapore seri lapides no liquestentes. integri enim lapidei montes id ipsum nos credere non sinunt. terrae etiam quaedam 4nsignes magis ab ignita exhalatione perustae uidentur, quam ex ipsa genitae. Sed chymistae quo Ῥ, cum materiae metallorum explicadae curam & cogitationem susceperunt,multum a uero aberrarunt. nam maxima istopum pars omni asseveratione nobis affirmat metalla ex sulfus re & argeto uiuo constare. quam rationem aliquot seculis eos qui stus diis sapientiae se dederunt,inuenio secutos: S adeo longe late uagasta est ea opinio, ut suis praestigiis metallicorum animos quo occuparit. Sed quantum una ex omnibus ab omni ratione dissideat atque di scordet, docebo experientia, optima,& ad docendum aliquid & ad discendum, magistra & duce. audiamus autem primo eorum opinabile decretum.Si,inquiunt,pauca portio sulfuris, quod est purum clarum, firmum,rubedinis syncerae, cum multa argenti uiui subtilissimi portione permiscetur,sti auru. si uero sulfur purum, clarum, firmum, album,
cum argento uiuo portione aequa comiscetur,argetum . si sulfur quod
firmitatem habet paucam,& albedinis est non omnino purs, miscetur
77쪽
cum argento uiuo,quod partim est firmum Sc clarum, partim infirmuS obscuru ta tamen ut ab argento uiuo pondere superetur sil fiar, es, scitur plumbum candidum. si eadem crassora, alioqui eiusdem rati odietis nisi quod sulfur adsit quo ψ firmius miscentur, plumbum nigrum
oritur. si autem sulfur impurum, crassum, rubedine liuenti, maiore ex parte frinum, aequis portionibus iungitur argento uiuo cras , ex eis sit aesi denique sulfur firmum 8c terrenum cum argento uiuo terreno commiscetur S ambo sunt liuida, uincitur tamen mole argentum uisuum a sulfure gignitur ferrum. Hanc autem opinionem sitae artis opes
ribus stabiliunt: luod haec duo,sulfur scilicet atw argetum uiuum, igsnis artificio ali j scp modis parata, in metalla quae uocant imperfecta, quando etiam ipsa parata fuerint, profusa, colorem eorum immutent, ac patientia ignis esticiant. atin ut demus id ipsos posse sita arte, ut nec
omnino negamus aliquid possemon, quia iis duobus potissimum isti
tingunt metalla,& sucum faciunt,sequitur ex rjsdem naturam ea facere dc constituere. nam ars alijs etiam resus dat colorem,quae pr0pterea similitudinem gerunt speciem g naturalium . quo modo aes, cadmia cosioratum, mentitur aurum:arsenico albo,argentum : ultra quo in tincta gemmas exprimunt coloribus. nec mirum est ad metalla leuiora pon idus accedere, ubi cum ipsis grauiora commiscesi& essiciunt pene unuex duobus. Sed dicent chymistae, metalla, cum ad ea portio aliqua ars genti uiui,arte parati adiecta fuerit,tot erant ignem: quod auri propriMum est.si id nosis praestare possunt, magnitudinem artis chymicae ueshementer admirabimur: non tamen ipsis concedemus ex argento trisuo naturam metalla est certanam etiam amian tus,signis illitus ea notas
nihil defendit ab iniuria ignis. Quod si dixerint, aurum nostrum nussius ignis ardor conficit 8c consilinitie sornaculis suis opera in medium
pruserant. quae si pura et proba inuenientur, non modo admirabimur artem,sed eam ornabimus summis laudibus.ueruntamen ne tum quisdem necesse est aurum ex argeto uiuo 8c sulfure constare. nam amsan:
ius,adamas alii Q lapides ignis ui resis etes ex hsdem constaret. quod nemo chymis aru, uel alius quispiam infectus eiusdem opinionis pras uitate,ausus fuit affirmare. sed qdem chymistae nonne sulfur dant seroro,quod faciat ut minime liquescat cur non sicet pari ratione dicere asmianium 8c adamantem ex sulfure 8c argento uiuo maxime si is puris p constare,at. ob id igni prorsus non domari itaque quicuri referet animum ad ueritatem, ς considerabit istorum opinionem, imox incipiet ipsi dissidere. non enim ex risdem semper aliquid essicit ars, ex quibus natura:nec eadem ratione: sed plerun in aemula ipsius est:& interdum aliquid assequitur. vitrum enim quamuis sulfuri cococtum serruminetur in lapidem, quod Plinius scribit, nemo tamen rerum periis
78쪽
tus, staturalia contendet ex iis duobus lapides fingere. qiuod uerodem nec ex argeto uiuo 8c stilfure metalla essiciat, ex hoc intelligimus, quod ea in uenis aliorum metalloria admodum raro reperiantur. rianaaroentum uiuum suas uenas habet:& in argenti uenis, si modo reperitur in ullis,quod quidam scribui, perpaucis reperitu certe nullis Germaniae uenis argentariis repertu noulimus. similiter sulfur in uenis quibusdam metallicis gignitur, non ita omnibus: uerum plerun' si os habet natales, non secus ac terrarum genera. nec enim omnem pinguituMdinem illam ad saxa adhaerescentem sulfur esse uulgo metallicoru concedimus. necesse uero esset, si ex dictis ηs duobus formarentur metatila in cuius eorum fodina primum ipsa inueniri nihil prorsus mutat deinde nonnihil ad metallum quod ex eis gignitur, mutata & uersia: tu maxima ex parte abiisse in id e metallum. natura enim quibusdam quasi gradibus ascendit ad persectionem atq; absolutionem suo rima ope rum . nam cum in utero foetum ex utro Φ semine S sanguine mestruo format eius progressus diuersa tempora indicant:siue a conceptu paucis post diebus,soetus, qui nondum est animal, ex utero excidiKsiue ais liquot inensibus confectis abortit foemina: siue deniq; exaeris nouem parit. quae, quia ita se habent, nemo ci edet nobis dicentibus naturam in utero foetum posse gignere, in quo nunqua semina S menstrua suerint. Sed chymistae amrmant argentum uiuunt & sulfur in uenis suis isse,anteaquam in metalla uerterentur. quasi uero idem mas atin eadem scemina, etiam tum aetate & uiribus florentes comiscere corpora non possint:8 mas quidem semen in uterum foeminae in 'cere: foemina uexro tum id conceptum continere, tum ed proprium quo in semen emundere S menstruit derivare: sed prosecto possunt. Ut autem η possunt, ita uena terrae praesertim nondum excisa, quae sulfur uel argentum uia Dum aliquando genuit,nunc idem sine dubio in aliqua saltem sui par te, gignere potest.uidemus enim locos, qui seculis multis ante herbas rum sponte nascentium fuerunt seraces, nunc etiam esse: nisi uis aliqua maior eorum fertilitate peremerit. terrae profecto natura rarissime tantcito pexi quam homo conficitur senectute. ita I solertiores chymi siguidentes sensi se docere non posse sulfur & argentum uiuum,cum sugnaturae fuerint,m ateriam esse metallorum asseruiat eoru essentias mu tari in terrenum quiddam: ato eas duas terrenas essentias ubi concax luerint, halitum subtilissimum emittere: quem calor terrae moderatuScoquens in metallum conuertat.Quorum ratio quia similiter nullo nititur experimento falsa est . ob id ide ipsis quod alqs respodemus:scrutentur terrae uiscera S ostendant nobis sulfur & argentum uitiis non idum in uenis metallicis comi ersum: sed nequeunt. putei enim alti pes
des mille aut amplius nihil tale indicarunt, quum alioqui sub summo quasi
79쪽
quast cespite argentum uiuum Sc sulfuir inueniantur suis in locis natiis his. quocirca necessario sequitur alias in terra reperiri materias, ex qui, hus metalla essiciantur. uera igitur no est ea chymistarum sententia, inquam pariter S doctorum uulgus S metallicorii ire solet. Quam reni nonnullial 3 chymi expendentes a iam dicta opinione discesserui:& cinerem ac tua inadidum dixerunt eme materiam metallorum. cuius
opinionis, ut Albertus scribit, Gisgis Maurus fuit & author 8c magiis
ster. quam aliquot argumentis confirmat: quoruna primu est. metallation aliter ac uitrum calore ignis liquescunt: frigore autem, siue ipsiuni fuerit aqtieum,sive aereum; congelascui. cum igitur uithum igitis uehementissimus exprimat e cinere metalla uidentur ex eo de conflata. quorum enim unus idem Φ modus est liquescendi & congelascendi, eoruetiam ratione naturae una materia est. Sed Gi is dixit e cinere aquis madefactio fieri metalla, perobscure, ut solent chymiste loquens. unde Albertus reprehendendi occasionem nactus eum uocat operarium,rerum naturae peritum negat: deinde eius opinionem isto inbd6 improbat. cinis rarnina habet patula, undic humorem que cepit, emittens tia ex se:quam ob rem aqua amusse conglutinari non potest. aqua uerorna defaetus& igni liquesteris humore stillat flauo uel rubro. metalla igitur non essent alterius coloris: quod uisus arguit futui enim colorikes aurum,albi argentum & plumbii candidum. reliquis suus quidam est color. sic Albertus reprehendit Maurum. sed leuis est reprehensio: nam Gilgil nuquam tam stolidus fuit ut eum cinerem intellexerit, qui fit ex lignis herbis, alias te rebus combustis: ut qui intra ie rani no in
ueniatur in uenis metallicis. sed sine cdtrouersia terram intellexit comminutam, siue puluerem terrenum: uel, ut iste loquitur, magis uero ei'us interpres cinerem: id quod tertium argumentum mox in medium
proferedum satis indicabit. ita in cum cinis subterraneus, diceret Maurus admodum sit diuersus a cillere foci & fornacis, ex eo quidern nia' defacto,& ui caloris expressi, manant 8c fluunt metalla uarietate coloris distincta propter dis similitudinem tum m aberiae tum caloris. Que Maturi opinio etsi omnino uera non est,tamen multo plus rationis habet ista chymistarum proXime refutata: qua quodam modo amplecti
tur Albertus. nam puluis siue cinis terrenus in nullis non uenis reperi tur metallicis, cum argentum uiuum & sulfur non fere nisi in proprηstienis reperiantur. Sed uideamus qua ratione Mauri argumentum res selli possit. primo uitrum est artificiosum, metalla naturae opera fiunt, arS at item naturam imitatur, nech semper eodem modo, neque ex 'sedem imater' S sua opera fingens, nech prorsus eadem: sed plerun in subi nodo Hrmat ex similibus ea quae uidentur similia rerum naturalium.
deinde quia uitrum est fragile, metalla uero fixina re solida sunt, ex ea.
80쪽
dem materia ignis ardor ipsa non expressi laum non necesse est omninum quae liquescunt calore sicco,unam esse materiam,nisi long1nquam&remota a finitimae illius specie si enim una esset materia propinqua, essent eadem. quoniam uero eorum materie propinquae sunt re & specie differentes etiam ipsa inter se differui. uitri deni materia, sic illud propugnaculum Albertus de 3cit, est humor rei combustae 8c ad cinerem redactae, insatus & innatus: quem ex ea ignis non quivit extraheσre. iis igitur modis Mauri primum argumentum, quo suam corrob σxat opinionem infringi potest. Sequitur alterum eiusdem argumentu, quo partim suam opinionem confirmare, partim communem chymis starum refellere contendit. id uero est:terra nec fieri subtilis potest,neoque diuidi, nec permisceri cum humore,nisi maxima ignis ui: talis auteest terra in cinerem reda cinis igitur terrenus, humore temperatus, est materia metallorum. eamo ob causam metalla in aquis mergutur: quod non fieret, si humore pingui abundarent. Totum primo metalli
lorum opificium 's uerbis Maurus uoluit explicare. nam cinerem terarenum,cum humore comixtum, materiam asserit esse metallorum: opificem uero uehementem ignis calorem. deinde refutat comunem chysmistarum opinionem,qui aiunt pinguitudine humidam, qualis in sui
fure conspicitur, est e materiam metallorum. eam enim,inquit, in aquis innatare,non mergi videmuS. nan habet naturalem leuitatem,quod
oleum satis indicat,csteris liquoribus non paulo leuius Sed Albertus hoc Gilgilis argumentum intellexisse non uidetur:aut si intellexit studiose alio detorsisse ut haberet quod posset reprehendere. inquit aut: terram frigidam & sicca oportere diuidi calore, absurdum est dicere.
calor enim una cu humore naturali, et rei ingenito, uires exercens commiscet res & coagmentat,non redigit in cinerem. ex quo perspicuum est Maurum corporum naturalium rationes igirorasse. At ille non assserit calorem & kigus, cum intendunt uires in corpus frigidum & sic cum efficere metalla:sed calorem siccum qui est ignis, cum intendit uires in corpus stigidum 8c humidum id est cinerem terrenum cum liu more permistum . sic Maurus argumentationem Alberti leuem infiris maret&dilueret. Pergit idem Albertus. dixerit quispiam, terra com misceri cum humore non potest, nisi ante diuidatur. cui est respondendum:diuisione facta non redigitur in cinerem, sed comiscetur: 8c reruquae misceri possunt & mutantur, coagmentatio sic se habet, Ut miniis
ima terrae portio curia minima aquς portione misceatur:& maxima terrae parS cum maxima conglutinetur aquς parte:ita tamen ut neutrum
a sui generis separetur particulis. hoc est ne terra a terra, neque aqua ab aqua.in qua uis enim naturg teperatione, quae eiusdem generis sunt
aseipsa no separantur. H ec recte Albertus:errasset ν sine dubio Mau