장음표시 사용
81쪽
s V 'A τ ERRANEORUM, L t g. Vnim. putasset fieri cinerem, cum humor esset admissus terrae. sed non uidetur ea ipsius fuisse sententiam erum putauit terrenum istum cinerem prius subtilem fieri & diuidi:deinde cum humore affusio permisceri ac concoqui in diuersi generis metalla. Attamen Gilgilis opinio
non satis est firma, qudd terra abundare metalla censere uideatur, at ob id ipsa in aquis mergimam alia eius rei ratio est. densia enim omnia, quae aut nulla habent foramina, uel perexigua, uel rara, uel obstructa, sere grauia sunt,& in aquis merguntur. contra uero rara, quibus fora mina plura Sc permagna sunt,in quibus aer continetur, leuia sunt & a quis innatant leuia tamen nonnulla,sed compacta de densa etiam merguntur in aquis: quod genus est crystallus. ea igitur de causa Gilgilis
opinio admodum infirma est. Tertium hoc Mauri argumentum noriro borat ipsius opinionem sed impugnat chymistarum se innium. qus habent pinguem humorem facile igni inflamantur S cremantur, ut ligna:metalla autem disticilitei ergo pinguis humor eorum materia n5 est. Certe hoc argumento, repugnet nobis quantum uelit Alberti aliis quis propugnator, nonnihil chymistarum opinio cosutatur. Sed con tra Maurum, at adeo chymistas satis superin dictum est: nunc cuna Alberto pugnabo. is autem a chymistarum opinione non dissentit, ut ipsam solerti argumentatione immutarit. omnium, inquit, quae lique'scunt, prima materia est aqua. nam ea quoad fuerint liquida, quaerunt terminum alienu nec quiescunt intra proprios terminos:quod est hu moris. non enim alia de causa liquescunt quaein, nisi quia humor eoruastrictus soluitur, redigitur , ad propria uim S actionem. Hoc, quia
Albertus subtiliter exposuit S ex Aristotelis sententia recte, concedimus. Tum ain quae frigore congelan t,aquea sunt:metalla frigore aquς8c aeris congelari certum est:ex aqua igitur constant. Id quoin damus quae frigore congelant,aqua no carere. Pergit porr3: sed res concalefactae humorem, qui in ipsis inest, facile exhalant, ut experientia docet, praesertim artis chymicae. nam aqua cuius rei igni lento acta & subleuata per operculi narem destillat: terra uero in fundo ampulsae residet arefacta. at metalla in fornacibus ardentibus suum conseruant humo, rem: ergo non obscure intelligimus eum non simplicis esse aquae, sed aliquid passae ab aliis elementis. Et haec mihi cum Alberto contientiat, quandoquidem Peripateticorum sententiae, at magis adeo ipsi uerstati sunt consentanea. Nunc sensim inclinat ad chymistarum opinio, nem. humores qui dissicilius separantur ab ijs, quibus sunt naturales, pingues existunt & lenti. eorum enim partes ita inter se cohaerent, ut non facile diuelli possint e metallis aut ardor ignis humores aut pro sus non euellit aut perdissiciliter: pingues igitur sint oportet. sic singulari quadam prouidentia humor ingenitus animantibus est pinguis fa
82쪽
Rus, ut a calore naturali cito non exiccetur: qua gratia diu uiuunt
Digent. In istis uerbis quia enitet philosophiae spleiador aliquis, non satis intelligi potest chymistaruna cornmentum . Sed hic mox quispisam obiecerit Alberto, quod Gilgis Maurus suae artis magistris . olei,
bituminis, aliarum uererum pinguitudo perfacile inflamatur & urit ea quibus cum miscetur: ut cernere licet in lampade, S in η s qui febri Iaborant ad habitum perducta, ἐκακὰ, Graeci uocant non enini disces dii ne ignis qb oleo lampadis,necp calor no naturalis ab humore insitato sed utero perstat in opere us* ad eum finem dum ipsum consuomat.humorem autem metallorum ignis no ita dissipat & dissoluit: humor igitur pinguis non uidetur esse materia metallorum. Huic obtesctioni ita respondet Albertus. pinguitudo reru duplex est: una extrasnea, quae terrae adus hae 5c seculentae immista facile inflamatur &como buritur:altera intestina, quae est ualde subtilis ut cu qua nihil secis est permistu. qua de causa non facila inflamatur & crematur : sed in rebus penitus defixa quasi radicibus suis haeret firmius, quam ut ex ipsis ars dor ignis eam possit euellere. uerbi causamino duplex est pinguitudo: altera extranea ipsi innatans,quae ex eo ligulis exhauriri potest, & facile infamaturialtera comista cum tota liquoris essentia, quae ab ea non separatur unquam sic ut uinum ipsi superstes relinquatur.iccirco chyinmistae acribus quibusdam lauant sulfur,ut externa pinguitudine,quae aduredo metalla nigrore inficit abstersa,remaneat subtilis 8c ignis paotiens. ex tali ergo pinguitudine, quae non crematur, constant metalla: quo circa liquesciit 8c laxius dilatantur malleo percussa.postremo ad dit callidae argumentationi authoritate. istius rei,inquit, authores sunt Avicenna,Hermes,ac alii metallorum periti. Sed pax sit manibus Alaberii comentum est magis chymistae in disputando uas i,quam soleristis 5c diligentis naturae interpretis. na externa rei pinguitudo est, quae ipsi non est naturalis,sed aduenticia. ueluti in gleucinorubi, ut rei rusticae scriptores tradunt musto admiscetur oleum,pinguitudo olei uino uel musto externa est aliena. at uinum si ullam habet naturalem pinguitudinem, queadmodum habet oleum intestina recte dicetur. ominnem certe pinguitudinem, siue naturalis,sive externa fueri ignis conσsumit.sulfuris etiam pinguitudinem rebus acribus eluunt chymisis ac remanet terrenum quiddam,quod ignis, ut alias res terrenas, non facile consumit. pinguitudinem uero ullam permanere,quam nori conficiat ignis uiolentia, ostendant chymistae. istud aute terrenum sulfues ipsi ad metalla uiliora ad 3cientes,colorem quendam extraneum eis induo cunimon secus ac η qui cadmiam fossilem cum aere miscent, ut faciant
orichalcum .ita in si ignis omnem pinguitudinem facile consumit: ausrum uero nunquam, argentu difficillime, alia metalla ne ipsa quidem facile
83쪽
facile, non uidentur ex pingui humore constare. quin etiam ipse Albertus cum animaduertisset rationes suas no esse satis firmas, tanquam ad arana, confugit ad Avicennae, Hermetis, aliorum p authoritatem. qui
omnes ciuia i idem sentiant, quod chymistae, ab 'sidem etiam Albertus uerbis magis quam redissidet. Sed quia quod alienum est a uero, nunquam sic si mari potest ut non aliqua demoliendi ansa relinquaturiiterum eius decretum hoc quatitur ariete. metalla cum scinduntur,eamones ciunt humida, in quae emunduntur, new quiescunt in superficiena ne* ibi dilatantur omnino,ut alis res pingues sed aliqua eoru pars consistit, aliqua defluisi quoad tota constiterint : ergo humor pinguis
materia metallorum non est. Albertus denuo propugnans pro sua os pinione huc arietis ictum isto modo repellere conatur. humor ille pinguis Sc subtilis cum terra subtili perfecti e mistus facit ut ipse noad haereat tangent ne omnino defluat, sed quodam modo conglo ibetur Rene sentit Albertus terram cum humore esse comisi am,sed humorem ipsum esse pinguem nunquam , nisi scabie chymistarum inse, ctus dixistet. quam ob rena aries ille non est confractus cominutus. sed ut hoc in loco celaverit nos quod sentiat cum chymistis, ita postea se prodit, inquiens suam sententiam non esse contrariam Austennae, qui scribat argentum uiuum & sulfur esse materiam omnium metallo irum . magis uero eius sentetiam declarat quod sequitur. Humor enim inquit de quo locuti sumus,terrae admistus materia est argeti uiui proxima, &substatia pinguitudinis, quam descripsimus propria materia sulfuris. Sed quid opus est istis c cum seorsim scribes de unoquoqν metallo exponat ex quali nam argento uiuo sulfureo constetino, quod ad ortum metallorii pertinet, sussur ut semen hominis se habere dicat: argentum uiuum, ut menstruuii muliebre. quae cum ita scribat, eadem argumenta,quibus stipra chymistarum opinionem infregimus iam debilitauimus contra ipsum ualent. Nunc opinionibus aliorum resuriatis est explicandum quid tandem id sit ex quo gignuntur metalla .in materia eorum inesse aquam argumentum est maximis quod ignis calore liquata fluunt:frigore aeris uel aquς rursus densentur. hoc tamen sic accipiedum quὀd aquae plus in ipsis sit, terrae minus: simplex enim aqua non est eorum materia,sed mista cu terra; atch terrae quidem portio tanta in mistura inest quanta aquae perspicuitatem obscuret, fulgorem, qui non raro impolitis esse solet, non auferat. quin etiam mistura quo purior fuerit, eb preciosius ex ipsa fit metallum, magis in tolerans ignium. sed quota terrae portio in quo humore, ex quo evicitur mertallum,insit, nemo mortalium unquarii mente cernere potest , nedum explicare. sed nouit deus unus qui nature certas & definitas quasdam
leges dedit res inter se miscendi dc iem peradu succus igitur est ex quo
84쪽
formatur metallum: quem parsutuarii motus. quorum proximi sunt:
aquae fluxus terram molliens aut secum rapiens: terrae cum aqua persmistioruis caloris ages in misturas ut gignat id genus si iccos. Dictum est de materia metallorii iam de causa efficiente dicendum. de qua inoter uarios scriptores no minor est dis sensio. nam astrologi causam me talla efficientem errantes stellas esse diculat:Gilgil uero Maurus terre calorem cum quo sentit aliqua chymistarum turbaned Albertus iteruuim metalla formantem confingit, cuius ins rumetum sit calor:at Ariostoteles lapidum siccitatem, quam procreat frigus esse censet. Astrologis autem quibusdam opifex metallorum uisus est non unus esse, sed diuersi secundum metallorum sermas dissi rentes. SI auri quidem Sol, arcienti Luna,plumbi candidi Iupiter nigri Saturnus, aeris Venus, ferri Mars, argenti uiui MercuriuS .a qua opinione no sunt alieni chymio stete quidam: omnes uero ad unum hodie metalla non aliis uocabulis
quam stellarum uagarum nominare consueuerunt.astrologorum auia tem sententia est errantes stellas uiribus, quas defluetes exercent in materia, ad id in terrae uisceribus aptata, emcere metalla: inerrantes uero
gemmas. quod figmentum pulchrum quibusdam uisum est adeo, ut
diceret uires stellarum in terra efficere metalla, tanqua secundas quaΩdam stellas uagas:&gemmas, tanquam secundas quasdaris inerrantes stellas: Iualibet gemma obtinente, ex eorum sententia, maximam uirium sui sideris partem:& quolibet metallo similitudinem magnam hais hente cum suo sidere errante: ut proles habet ad parentem. Quae sane persuasio, cum nulla demonstratione fulta sit, ab otiosis Sc deliris Mais sis nihil non tribuentibus astris,primu uidetur conscia. constat enim plura esse metalla quam septem illa peruulgata. cum uero non nisi se stem sint stellae uagae, quam peperis e dicent plumbum cinereum et neo cesse igitur habent aut plures confingere stellas errates: aut uni tribues re duo metalla diuersa: aut deni plumbi cinerei ortum ascribere sideribus, quae infixa coelo sunt. quorum primu absurdum est, S decretis
astronomiae prorsus aduersum:alterum eorum assertionem ualde duis
hiam facit. si enim licet uni stellae uagae duo tribuere metalla, cur non licebit Soli earu quasi principi, & cuius uires in primis perspicuae sunt, aut Soli & Lunae, duobus luminaribus, maxime ad sensum euidenti bus,totum metalloru opificium acceptum reserre certe id quod aiunt nihilo plus causae habet,quam quod nos nunc dicimus, aut quod uo luit Hermes. qui uim emicientem lapides & metalla somnians opinor, assignat Marti,quemadmodum fonti a quo manat 8c fluit:sed eam uariari putat secundum proportionem aliarum errantium stellarum, materiae ipsim recipientis:atin inde diuersa, in diuersis locis, lapidum& metallorum genera gigni censetiTertium uero non minus esticit eo
85쪽
rum opinionem dubiam. nam si unum aliquod sidus,eerto infixuco, pluitabi cinerei pares iure dici potest, quid obstat quo minus meis talla alia aliis inerrantibus sideribus attribuamus Ex quibus omniis bus intelligitur non nisi futiles quasdam esse persuasiones, credere ii res effciendi tam lapides quarn metalla inesse in astris . Gilgil auteni
Maurus calorem putat perficere metalla quod ex hoc eius argumento,iam ante quo ιν dies o, percipitur. metalla non aliter ac uitrici igni liquescunt, frigore autem congelascunt. cum igitur uitrum ignis ueshementissimus exprimat ἡ cinere, metalla ex eodem uidetur conflacie.itacp ea similitudine, no ulla ratione, ibam opinione probare conatur. Sed ipsi chymis ae quispiam arma talia ministrare posseti primuin frigidis regionibus , ubi hyemis tempore superior terrae pars con ς stringitur frigore, plura metalla quam in calidis gignuntur: quod caMlor uires suas in terrae uisceribus exerceati deinde noctu conspicimus exhalationes ignitas in tenebris ardore micare: nam interdiu prae seolis splendore uideri non possuntiquas calor sine dubio gignit tum inuenis piceae materiae ac alia reperiuntur ignis opera. postremo uenae quaedam tantopere calent,ut manus in ipsas liminissae dolorem capi
antiquia calor adhuc sit in opere:quod magis sentire licet uenis in aeis rem prolatis. ergo, Gisgil dicere posset, ex ultimis tribus experimen itis perspicuum est calorem esse aliquem subterraneum ualde efficace: ex primo eundem esse opificem metallorum. Cui respondemus: subterra sine controuersia esst calor aliquibus in locis, eius p opera sunt
exhalationes ignitar, carbones,piceae materiar, uens caleres:sed quantus in fornace uitraria nusquam est, nisi in Iocis ardentibus. quosum certa sunt indicia. nam eorum fama uel noctu interdium lucet,aut saltem noctu:uel si latet aquas calidas ex se emittiit.mitior igitur ille castor e mistura metallum sic exprimere non potest δέ cogere ut fluat,ut uehementissimus ex cinere uitrum. & certe quorundam canalium iaxa tales habent colores, talem in omnino naturam, ut satis clarum sit calorem ibidem uehementem non fuisse. atin etiam uenae 8c uenulae
proximae eiusmodi sunt, ut dici no possit materiam metallicam ignis calore excoctam, ex ipsis in principem uet4am influxisse. potes: tamemitior calor eandem coquere at ita gignere succum, qui postea friψgore densatus fiat metallum. qua de causia in errore & in reruni metallicarum ignoratione Gisgis uersatur. Albertus autem chymistaru prs
stigiis obcaecatus adeo praeceps fertur , ut nec Peripateticorum praeo cepta, quibus solet adlisrere reis e interpretetur nec sibi satis constet. Aristoteles naiacv censet halitum, quem uult materiam esse metallos
rum, lapidum siccitate, quam parit frigus cogi 5c densari. cuius decreium, qui ipsium Sc interpretati sint secuti, hac ratione stabilire nisci tunturi
86쪽
tuntur. Diatis metallis dat formam,ipso enim consistulav& congelast
coo latio autena facit ut sint metalla, liquefactio uero ut resoluantur&i tereant. cuius rei indicium, audd e pondere, cum liquescunt ali ciuid perdunt: cum gelu consistunt,nihil prorsus: frigus igitur efficit
metalla. in eos autem invadit Albertus isto modo. dicere frigus cata famesse metalla efficientem non congruit cum rationibus naturali bus. aeneras enim, ut Peripatetici tradunt, est quod mouet & mutat materiam usin ed ut inducat formam. at frigus eandem non mutat nisi secundum qualitatem: nam substantiam potius constringit quam
mutat: eroo frigus non gignit metalla. mox pergin materiam eorum Quae a natura habent uitam, calor terminat 8c in nouam uertitior
mam: idem ergo metallis dat speciem. id ipsum uero hinc perspicuum est quod suas conseruent formas tam liquefacta calore, quam iri Dore constricta. quod si frigus daret speciem, non haberent eam nisi conoelata. frious igitur non est causa ortus metallorum. Sed Alberistus inruna ingens impugnarit Aristotelam, an sciens prudens y, mihi in dubium uenit. ipsi quidem Aristoteli frigus siccando uisum enhalitum,cu uapore permistum, cogere essicere , metallum: quod est corpus inanim A: calorem uero animantis corpori quod amodo dare formam. utrun in autem recte: nec discessit a sese uir ille magnus. qtia de causa Alberti rationes eorum sententiam non improbant, qui discunt materiam ex qua metalla constanx frigore cogi & densari .sed is a seipso dissentit et inter sese uehementer repugnantia scribit. nam de lapidibus disterens, quorundam materiam ait frigore, tanquam altes ro Dastrumeto, cogi metalloi si hoc loco negat quia frigus, ut hie siccitabit formam dare non possit: cum lapides non minus metallis suas lia beant species. ludd uero magis miramur ibidem tacitae occurrit obsiectioni diluens argumenta, quibus hic sui oblitus, utitur. frigus, insquit, quamuis non possit dare larma materiae, quae futura sit anima S:
dare tame potest et,qus fiet lapis. ideo quod res fossiles proximς sint
elementis, S elementa,dum materiae gignuntur,no multum mutens
tu eorum P qualitates remaneant quodammodo. Atin ista uere scripsit: quae aute hoc in loco minime. sed quid in causa Albertus se 1nspurgitauerat in opinionem chymistarum, qui ex sulfure scilicet ac ars gento uiuo metalla constare censent: ideo subiecit. cum materia o inrnium metallorum sit humor in se habens terram subtilem, concocta, Olentem sulfur tale, quale cu crematur non omnino foetidum est:suix fur uero gignatur a calore, necesse est quod calor, qui permiscet, cosquit, conuertit terram & aquam, causa sit mutans materiam. idem autem, quod ira utat materiam, generat & essicit:calor igitur est causa ortus metallorum. Quia contra chymistas, quos hic sequitur Albextu supra
87쪽
supra disputans fatis experimento declaraui sulfurno esse materiani metallorum, nihil isto argumento Albertum efficere posse quisin uidet unde uero metallis sit odor quem usta ex se enititun paulo post
dicam sequituri id quod reni fluidam conspissat 3c consita e facit calor est, qui eam coquit:naetalla ex aqua,cu qua terra est permista, constat: ergo quod materiam densat, calor est. quam ob rem idem etiarn est causa ortus metallorum . Non negamus misturam aquae & terrae
calore subterraneo ad aliquam spissitudinem coqui: sed succum, qui sic prouenit postea frigore densari,ut sat metallum, seintimus. pergit Albertus. causa perminionis esto calor: proprηs enim motibus elemetum aliud ab alio depellit. nam etiamsi aqua sua ut 8c pondere desceri
dat in inseriorem locum:ascendit tame ex terra, ut super ipsam natet, Sc terra contra descendit de ea. cum igitur stigus ita non moueat ter rram, ut aqua eam comprehensione deuincire dc continere posctit, sed calor:est ipse causa ortus metallorum, non frigus. Concedimus quia dem bonam elementorum misturam emcere calorem,atin etiam eandem coquere in succum: sed is donec gesti c3stiteri non est metallu: quemadmodum nec halitus, ut Aristoteles sentit,anteaquam stigope densetur. Alberto deni ν calor uisus est instrumentum esse, quo uis
metalla formans utitur. ni enim uis,inquit illa adesset, calor uires suagexerceret uis ed ut humorem naturalem exiccaret,& terram redigesret in cinerem. quam rationem satis refellimus de causa lapidum est ciente disseretes.nunc uero uideamus alios Alberti errores in hac re. Mis,inquit,sormans ad speciem dirigit calorem coquente metallima teriam. concedamus talem calorem Armam dare metallis. iaciet episgo metalla uel ex mistura, uel ex halitu, quem ea ipsa emittit. veru A1hertus ex mistura, quae constiterit in sui ortus loco, metalla fieri non uulused ex ea quae iam secudam obtineat sedem, id est ex misturae halitu. nam de loco ortus metallorum disserens aperte dicit halitum es se ex quo gignitur metallii. inter igitur rogabimus eu, metalla sint ne persecta dum constant,an dum fluunt certe ex chymistis, ut nihil discam de reliquorum artificum experientia , discere quiuit, tunc persescta esse cum constent.talia enim natura procreat omnia prster argentum uiuum:atch cum eiusmodi sint, malleo tractari; 8c sundisi possunt. nam si summus rerii opifex metalla sic fabricatus esseCut siquida maonerent, eorum usus nullus, aut admodum exiguus esset. Sed num ex
Alberti sententia calor densat halitum ut sat metallum solidum misnime. nam ex uerbis eius intelligimus salitum primo coqui ad spissi istudinem aliquam id est seri succu: deinde frigore densari. in quo nosequitur Aristotelem, qui halitum cum uapore milium 8c inclusium in lapidibus, non calore coqui,sed lapidum siccitate qua creat s igus,
88쪽
densari censet Quoniam uero succus, qui oritur sic ex halitti, potitas ,
est metalli materia, quam metallum perfectum: Priusquam enim constiterit oetu calor eum dissipare potest:sequitur frigus, non calorem, metalla' perficere. Sed redeamus parumper ad uim metalla forman: tem. eam autem Albertus iterum dicit esse in materia, in quam ex stellis coelo , defluxeriti& gubernare calore ut materiae poti it clare 1pe ciem metalliciterum progreditur ad primam totius naturae Atreuera in metallorum materia non aliter ac in lapidum non est ut .la uis quae ei in generata sit a stellis: sed frigus densat metalla: quemadmodum idem etiam aut calor lapides. at ea omnino sunt proxim ficausae rerum ortus interitus cp: remotae uero sol & obliquus signoruorbis: remotis lima princeps naturae moderator. Sed quia contra inas
puram Alberti opinioena fatis super I in superiore libro dictum est,
ad Aristotele uenioris frigus metalla facere censet. facit uero, inqUlt, haec omnia exhalatio plena halitus inclusa, & maxime in lapidibus: ob siccitatem in unum reducta & densata. Quae sententia uera elima metalla cum ignis ardore liquescunt, soluuntur quodam modo. quae autem calore soluuntur frigus siccando compegit:& contra quae Iris Oore humido calor. ita de causa, quae essectrix est metallorum, cum Peripateticis sentio nonnihil dis repo in materia. diuturnum autem friuus humorem comprimit S condensat us 3 eo, dum calore expresso in se totus cogatur & succus qui suit metallum fiat. Sed hic quoque dicendum est de metallorum ortus loco qui proprie terrae tributus est. etenim in eius uenis A uenulis metalla gigni certu est: attame, quia etiam in arenis fluminum reperitur aurum, Albertus ibi neri s 'tat . quem quidam secuti chirsus fluuiorum eius metalli fertilitate diis stinxerunt.sed aurum ibidem non gignitur: ucru id aut ipse amnium de riuorum fluxiones, & impetus a montibus abripi ut: aut fontes ex uenis & uenulis montium effundunt in rivos Sc amnes. quinetia ho minum opera idem quod naturalis cursus aquarum efficit. nam Hi span ut scribit Plinius fractis montibus aquam immiserunti quae lariuando aurum in agogas conuexit. certe auream arenam a uenis & uenulis abstrahi non ignorasse ne* Graecos new Latinos satis indicat tum scriptorum prisca uetustas, quam comemorabo in libris de ueteribus S nouis metallis: tum utriusin gentis consuetudo appellandi
eas arenas. nam Latini nominant auri rameta, quod ipsas impetus quarum a ueniS abras eriti Graeci 4ἡγμα e. ita aurum,a ueni S &ues nulis abreptum considit in arenis in eis non gignitur. arenae enim uenulis carent, in quibus humor, ex quo fit aurum, contineri possit. at sub arenis si fuerint uenuis in eis aurum gigni potest ut etiam sub paludibus .aqua enim comprimens terram, metallorum ortuna non im
89쪽
pedit. Quanquam loci fulminibus propinqui stequentius Intraue
nutas aurum gignunt. Avicenina uero inquinin Persia decidunt, cum coruscat, corpora aerea Sc similia sagittis hamatis. quae in fornacibus non liquescunt: sed eorum humor in fumu resoluitur, texra autem rersidua fit cinis. decidit quo in prope Lurgeam ferri massa quinquaginta libraria quae prae duricia frangi no quivit. cuius pars ad regem Torati est mis .is uero, ut enses inde cuderentur, iussit: sed illa nec fransg nec cudi potuit. Arabes autem dicunt enses Alemanicos, qui optimi sunt, ex eiusmodi ferro fieri. Ato haec quidem Avicenna: Arabes
uero uerba sibi dari a mercatoribus patititur in hoc. Germanis enthi ferrum non de coelo decidit; sed eius materia ex terra eruitur. AttaGmen Asicennae damus aere ferro pluisse. nam 8c Romanoru an nariles pluuias terrarum, ato lapidum imbres narrant: S nos aliquot abhinc annis autumni tempore terra lutea uidimus pluisse quae omnia
in aeri gigni ex ignis restincto putat Avicenna: quasi nusquam masgis subitae elementorii inter se mutationes exili ant,neip actiones ueshemetiores. ueruna ut uis, uel etiam numen diuinum, quaedam ex his parere uideatur, loca certe terraemotibus conquassata spiraculis eruoctant cineres, terra S, siccos concretos,lapides,alias cp ut dixi, res sos
siles. quas procellosis tempestatibus 8c turbinibus in longinquos locos perlatas aabitatores quibus spiracula sunt ignota, putant in coe io generatas ortu, qu id ex eo elapsas uident. Sed de his satis. Diis ei.
runt autem inter se metalla in colore, splendore, sapore,odore, poni dere,naturali ui&imbecillitate. ut aut eorum omnium causa sit materiar, id est sicci, uarietas, frigus em metalla formans ipsam latum compingititamen accuratius rem considerabo. Color quidem uafie insibi det metallis:nam suus culo est. ex eis autem auru iccirco futui est cor loris, quod uel calor terram in flauedinem quandam synceram uerterit,anteaquam cum aqua misceretur mel succum ipsum mox futurum aurum. ars uero suum quendam colorem habet, at* eum subrubeu,
ob id quod terram nonihil impuram adusserit calor. ferrum aut subis nigrum est, propter terram ualde impuram & adustam . sed argentucandidum est, quod terra eius fuerit alba: similiter argentum uiuum: deinde minus candidum plumbum albis, qudd stilicet in eo insit tersva aliquanto obseurior. quae obseuritas facit ut eo etiam minus albiscet plumbum cinereii. nigrum autem plumbii est susci coloris, quod terra alba nigri admistione fusca est effecta. Nunc de splendore me itallorum differendum. cum autem persipicuitatis eorum qus intra terram gignuntur,causa sit aqua,ut in proximo libro dictum est: at id quod perspicuum est cum fuerit densatum fulgeat 3c radiet retinens lumen,necesse est hinc esse fulgorem metallorum.sed quo humor ipi
90쪽
eo metallum est nitidius 8c splendidius. qua de catina etiam hac parte caeteris praestat aurum. quod proclxime sequitur argentu. mox ars ipsum .deinde plumbum album . positea cinereum,tum nigrum postremulo cum tenet serrum. Hoc tamede impolitis intelligendum quae aliquem splendorem obtinent: et si paucus admodum est plumbo nigro dc ferro. sed in uniuersum nullo tantus est impolito, quantus polito: quod unius partis eminentia fulgorem & claritatem alterius umbra sitia obscuret. Metalla autem sine sapore non esse in primis indicio est aes . eius enim sapor cum se in libiquorem induerit; gustatum amaritudine comouet. quo modo aerea
uasa multum inficiut liquores in ipsa insu s. ab arris amaritudine nomultum abest ferrum: luod non minus experimento constat. amaria tudinis uero causa est terra adusta, qua mea metalla participant, ut ditat.reliqua propter terram puram, aut uberiorem aquam, sapore, qui
non admodum sensu percipi possit, liquores assiciunt. Eadem autem fere causa est odoris. aurum enim quia ipsi terra est purissima & 6 pii me cum aqua mista, fumia perexiguum, dc qui uix sensu percipi p00st,cum uritur,ex se emittit: S dulcem magis quam scelidum. at argeiatmii quod terram habeat quae comburi possit licet dissiciliter, magis fumat quam aut una S odore subfoetido. sed tam ferri quam fris multo maior sumus Sc loge foetidior, quod in ipsis insit terra adusta. plui:
hi autem genera propter aquae abundantiam hebetes admodum lia, bent odores. Quineti am auro dum igni purgatur,excrementu quasi
nullum est ob puritatem reliquis multum: sed eo plus uni quam alteri, qud fuerit impurius ana ponderosilii ira adunt metalla:cuiusrei causa est spissitudo, quae sequitur bonam terrs cum aqua permistionem. inde etiam fit ut grauissima quae pondera metallis liquefae is innatent:modo sit maior eorum moles, quam rerum quarum grauitatem sustinere debent.indidio sunt recrementa admodum grauia: qus,cu cfornace defluxerint in catinum, supernatantia de metallis ferro uncia nato detrahuntur .sed eius rei experimentum quotidie facere licet, argento uiuo, per se liquido in uas infuso, ponderibusin superiniectis. nam ea illi tanquam aquae ligna, innatant: praeter aurum quod parui ponderis in ipso mergitur ob eam quam inter se habent cognatione,& quasi consensum. Abeo nunc ad uim metallorum. liquescunt autei omnia iccirco quod aqua participent. ferrum etiam quo est praestanotius, eo magis produci potest: quod indicat serrum Suedorum,ose mutum ipsi uocant. uulgare uero tam longe late . produci non pol test:qudd multum terrae insit in eius tena peratione:& quod non bois ira permistio terrae cu aqua sit facta: attamen mollescit quὀd humor
quantulusculas sit,igni liquatus incipiat moueri.Exijs autem, qus liquescunt