장음표시 사용
161쪽
DD UNITATE ENTHIM. 149eS concretus. Host autem ipso quod numerus sit multitudo mensurata per unum, patet eum infinitum esse non posSe, tum quia ab unitate Xorditur tum etiam quia per continuam additionem reScere PoteSt.
197. Subtilem hic quaestionem attingunt philosophi, dum inquirunt quodnam Sit individuationis principium. Hoc nomine voeant id quod mei ut individua similis naturae inter se distinguantur debet enim aliquid esse in
Unaquaque re, Per quod unum non est alterum. Alii alio modo respondent. Obi Verior Videtur Sententia eorum,
qui asserunt principium individuationis SSe ipsam me realitatem qua quodque en constituitur. Quia i res est una numero est certe talis per illud ipsum per quod estetis actu, et in hySic rerum ordine constituitur. Atqui omnis res est en actu et in physico rerum ordine constituitur per suam ipsam realitatem. Ergo Per hanc est una numero es Suare Z).198. Cum unitatis et multitudinis conceptibus arcte connectuntur conceptus identitatis et distinctionis. Identitas communiter esse dieitur se convenientia rei vel secum ipsa, vel eum alia aut aliis a se distinctis. V Si primum obtinet, identitas est oui 'a si alterum realis. Utraque diei unitatem in pluralitate, cum eo discrimine quod cum identitas est logica, unitas Xistat in ipsa re. l,luralitas in conceptu tantum dum e contra identitas realis praebeat
physicam rerum multiplieitatem eum Onceptus unitate. Quare in priori habemus rem unam eamdemque quatenuSper iure conceptu rei I Sentatur in osteriori conceptum unum habemus quatenu plure re repraeSentat.
Hinc identitas bigida in reali unitate, identitas realis in
I gie rerum unitate fundamentum habet. Illud auteni in quo duae vel bire distinctae res conveniunt, poteSteSSe Vel genuS, vel Species, Vel qualitas, Vel quantitas quaedam, etc. Hinc identitas realis vel est generica, Vel
specifica, vel similitudinis, vel aequalitatis Item identitas
162쪽
150 ΜΕΤAPHYSICA GENERALIS. logica potest esse physica vel moralis, prout ilisa re vel eadem revera mari et in Se Spectata Vel putatur esse eadem communi existimatione, licet hystea constituentia realiter immutentur, ab aliisque excipiantur. Xemplum prioris iubes in unima humana quae substantialiter eadem perseVernt; OSterioriS in Orpore humano, quod dicitur esse idem, licet ipsius diversae artes senSim Sine Sensu
199. Ut multitudo unitati si identitati opponitur distinetio, quiae proinde est arentia unitatis inter iura. Duplex communiter admittitur distinctio, realis et rationis, ne alia, qtis ad has non reduentur, Videtur SS DOSSe; siquidem vel omnem 1 pdcedit mentis aetum, et habetur distinctio realis vel mentis uetum Consequitur, et Stilistinctio rationis. Quar 1'. realiter distinguuntur ea
quae nemine cogitante, non Sunt una et eadem res Distinctio realis est major vel minor prior datur inter res quarum altera vel ab altera separata existit, ut inter Petrum et Paulum vel ab ea separari liotest, ut est distinctio quae datur inter animam et corpus. Distinetio haec dicitur etiam substantialis. X eo quod rinoipaliter inter substantias reperiatur vel etiam absoluta aut reali88ima, quia maXima est up possit in rebus dari. Est autem nudo quata vel ado quata prout eorum qiipe distinguuntur unum est ars alterius vel secus. Quod si iis aliquod existens eum alio ossibili tantum conferatur distinctio dicitur reulis nesativa Distinctio realis minor, quae dici etiam solet modulis seu aecidentalis, Viget inter substantiam ejus lue modos, vel etiam inter ipsam et accidentia. 2R. Distinctio rationis est ea quam mens salit in re physice una proinde consistere potest cum maXima rei
simplicitate. Si liiij iis distinctionis detur aliquod fuit da
amentum in re, Oeatur virtuali8, vel rationi ratio i= at
vel rationis eum fundamento in re Si Seeus appellatur
163쪽
DE VERITATE AENTIUM. 151 meritatis, vel rationis ratiocinanti8. Prior habetur quando per Varios conceptus formaliter distinctos intelligimus aliquid in se unum, equivalens tamen pluribus posterior, quando eadem res Variis conceptibus Xprimitur, qui inter se minime disserunt, quia idem omnino dicunt magis vel minus XΡlieite. Hae V. g. habetur cum quis distinguit inter hominem et animal rationale.
ART. II. - DE VERITATE ENTIUM. 200. Res si iam laboro Veritatem, quae propterea OntOlogiea, realis, aut metaphysica appellatur, diximus in
Logica Hane hie versamus. Plura quaeri possunt. 1'. Veritatis otiiologi ope ratio est ne reponenda in ipsa reientitate, seu ut Olfiu biquitur, in rei consensione eum iiS, quae essentiam Suam constituunt, an huic sentitati
aliquid sit addendum, ut veritatis conceptus iubeatur 2'. Si aliquid sit addendum estne istud aliquid absolutum ab utitate distinctum, vel tantummodo relatio upedam ad aliquom intellectum 3 3'. Si in hac relatione veritatis
ratio sit constituenda, ureritur quinam sit iste intellectus, humanusne, ut Ochius Opinatur, an praecipue diVinus, ut optimi quique philosol,lii tenent 4'. Domum veritas Objective speetata estne aliquid necessarium et immutabile, an pro conditione mentis OStrd contingens a mutabile, ut moderni pro 'ressistin autumant His usestionibus breviter respondere aggredimur. 201. Ad primum quod attinet, reSpondemus rei entitatem requiri veluti undamentum veritatis, ae proinde SSe Veritatem fundamentaliter Sumptam, Sed non sufficere ad Veritatem formaliter, Seu in sua propria ratione OnStituendam. Si enim sufficeret, Vocabulum verita eSSet prorSUS inutile idem quippe a entitas exprimeret oujus alSitas Vel ex eo patet, quod ne dioere quidem OSSemia Verit tem SSe proprietatem entis, cum idem ejuSdem nequeat
164쪽
152 ΜΕΤAPHYSICA GENERALIS. esse attributum Atqui concedunt omnes veritatem esse
proprietatem entis Ergo conceptu veritatis aliquid exprimitur quod entitatis conceptus minime exprimit Ergo formalis ratio veritatis in entitate nude sumpta constitui nequit. 202. Porro ratio veritatis ontologies in aliquo absoluto, quod sit ab entitate distinctum, nequit reponi. Nam veritatis attributum vel competere dicitur huic ipsi absoluto, Vel SecuS. Si non conveniret, Omne en non SSet Verum, Siquidem quaedam entia extra veritatis ambitum eonStituerentur; quod Omnes tenent esse falsum. Si On-
Veniret, vel admittendum esset absolutum absoluti in itide sinitum, quod repugnat vel opinio inter fabulas amaridanda. Ergo si veritas aliquid entitati addat, et hoc quid absolutum esse nequeat, superest ut it quid
relativum, Seu Ordo ad aliquem intellectum a quo nullum Verum praeScindere potest. Mine patet, verum apprehendi non OSSe quin ratio entis Simul apprehendatur; OSSe tamen hanc apprehendi, veri ratione non apprehensa, licet hae illium necessario consequatur. - Hic porro intellectus Cui res, ut vera dicuntur, conformari debent, Si proprie loquendo intellectus divinus quare verita ciniologica ultimo reponenda est in rerum conformitate eum divinis ideis. At quoniam intellectus creatus est quaedam inrticipatio intellectu divini, oui natus est conformari in
intelligendo, si vere intelligat hoc ipso quod ens dicitur
Veriam tui confor=natur intellectui divino, poterit aliquo pacto die verum, quia conformabiia est intellectui reato. 203. Quod res proprie dicantur Verde per ordinem ad intellectum divinum, sic citare et perbelle, ut Solet de chirutS Thomas Summa 1 P. q. vi. a. 1.). Re autem intellecta ad intellectum liquem potest habere Ordinem Velier Se Velier aecidens Per uidem liabet ordinem ad intellectum a quo dependet Secundum Suum eSse per aestiden Saulem ad intellectum a quo cognoscibilis est Sicut si
165쪽
DE VERITATE AENTIUM. 153 dicamus quod domus comparatur ad iii tellectum artificis per Se per acciden autem comparatur ad intellectum a quo non dependet. Judietum autem de re non Sumitur
secundum id quod inest ei per accidens, sed secundum id quod inest ei per se. Unde unaquaeque res dieitur vera absolute secundum ordinem ad intellectum a quo det,endet. Et inde est quod res artificiales dicuntur verae per ordinem
ad intellectum nostrum. . . . Et Similiter res naturaleS dicuntur esse erae Secundum quod assequuntur similitudinem spe eterum idearum quae sunt in metit divina. Dicitur enim veru lapis, quia assequitur propriam lapidis
naturRm, Secundum praeconceptionem intelle eius divini. 204. Diximus tamen res secundario diei serus relate ad intellectum OStrum. Sane nos non intuemur iden exemplares Dei, neque cum iis re immediate Onferre OSSumus. Nihilominus ex consideratione individui unius vel plurium, nobis efformamia conceptu uniVersales qui reserunt entium finitorum essentiam. Hi autem eo neeptus Sunt veluti articipationes dearum exemplarium Dei. Porro cum ii re conferimus et in conformitate quam res habent cum nostris conceptibus, mediate pereipimus On- formitatem quam habent cum intellectu divino. Quare si res finitae dicuntur verae relate ad intellectum divinum, quatenu continet ideas rerum poterunt aliquo modo dici verae relate ad conceptus nostrOS, qui sunt divinarum idearum participationeS. 205. Ex praenotati conStat omne en eSS Verum, Siquidem in tantum est, in quantum eam habet naturam quam Deus tribuit, unumquodque pro lueendo juxta ideas suas. Quod si dicas in iis Saltem quae Deu non Per e, Sed Daturae ministerio operatur, multa esse a divinis deis difformia, ut sunt V. g. monStra, reSPOndemia hae quoque supremi artificis deis accuratissime commensurari. Haee
enim ipsa non fortuito fiunt, sed sciente ac volente Deo; ergo eorum ideas Deus habeat oportet Imperiectiones
166쪽
autem hujiusmodi impotentiam iussam arguunt in principali artifice ; sed solum imperfectionem in agente naturali, quam Deus tollere non Vult. Cf. Tongiorgi: Ontologia. θ206. Superest ut aucis solvamus quίaestionem, quam ultim proposuimVS, qu aeque inquirit utrum veritas Omnis relativa sit et mutabilis, an veritates dentur qup absolutpe et immutabiles sint. Non sesunt moderni quidam philo
Pruris . Quemadmodum sceptio in singulis hominibus, sic ipsi in singulis laetatibus veritatem variare autumant ita ut
quod Olim Verum, Osten, ratione rogrediente, Seu magis ac magis Se evolvente, falsum X istimetur. Porro animad-Verte auctores isto non id Solummodo a Sserere quod mensnOStra ierit ei, utque a rudi quadam ad leniorem veritatis cognitionem Pervenire possit; quod re et Sensu intellectum nemo anil negat; Sed tenent peritatem ipsam mutationis ac pr0 ' de progre88u8 88 capa em. Oeent sollicet veritatem absolutam et ne oessariam nullam SSe JamVero
qui Vel pauca illa quae diximus de rerum essent iis n. 173.)0 de Ontologica veritate est asseeutus, is nullo labore
perniciosam hanc sententiam confutare poterit. Veritates enim et speetantur in se vel relint ad nostrum intelle-etum in utroque usu eas immutabiles et ne eeSSuria esSein dubium est. Res dicuntur vern), quia respondent deis
divinis. Ergo non potest in ipsis admitti mutabilitas, quinui inittatur mutabilitas in ipso intelle et u divino, ac proinde in ipsa essentia, cujus derae sunt inlitabilitate quoudam. Absurdum consequens ergo et antecedens abSurdum est Si autem rerum veritas Spectetur relate ad
intellectum humanum qui illam apprehendit, necessaria etiam est ne immutabilis. Conceptus enim quo de rebus habentia tum Veri Sunt eum re tale repra)Sentant qualesii spe in se Sunt Atqui essentiae rerum earumque re hi-tiones Sunt ne eessariae et immutabiles, Ergo tales Sunt
167쪽
DE BONITATE ENTIUM. 155 ipsi miceptus, quatenti illa exprimittit. Neque id pro gressu nientis nostrae meit. Cum enim ob evidontiae deiectum mens nostra interdum fallatur, potest Suum errorem detegere, ne proinde ab errore ad veritatem progredi; et vel quando Veritatem assequitur, istius cognitionem magi ac magi perficere potest. Pauca hae verbis Augustini concludere liueat. mentes nostrs aliquando eam veritatem plus vident, aliquando minusu et ex hoc fatentur Se esSe mutabiles eum illa in e manens ne proficiat, eum plus a nobis videtur, ne deficiat eum minus; sed integra et ineorrupta et conversos petificet lumine, et
207. Bonum et iis re idem sunt ratione disserunt. Ratio enim boni in eo est quod iis dicat proportionem et conformitatem alicui unde definiri potest: id quod si alicui conveniens.' Cum ergo aliquid bonum dicimus,
ipsam rei entitatem et perfectionem signis eamus, non nude Sumptam, Sed quatenus Connotat capacitatem in aliquo existentem, cui illi entitas conveniens est. Saepe ratio
boni in eo reponitur quod sit appetibile, praeeunte Aristotele eum Veteribus, qui bonum dixerunt id quod omnia appetunt.' At ratio appetibilitatis non constituit, sed potiuS OnSequitur rationem boni. Nam non ideo aliquid est bonum quia appetibile est, Sed ideo est appetibile
quia Si bonum. 208. In re bona duplex convenientia spectari poteSt: eo nVenientia, qua convenit ibi, et con Venientia qua Onvenit alteri hinc partitio in bonum sibi, et bonum alteri; illud absolutum, hoc relativum. Illud non distinguitur a
subjecto nisi per abstractionem mentis hoc Si re concreta, et ab illo, cui bona est, reapse distincta. Adverte
168쪽
tamen bonum hic non diu absolutum quatenus pers ctissimum et ab omni alio independens sit quo pacto Deus solus dicitur Bonum absolutum ς Sed quatenus in Se con Sideratur, nullo respectu habito ad alia entia. 209. Pro diversa convenientiae ratione bonum S Vel onestum, vel utile, vel delectabile. a Bonum honestum illud est quod convenit per Se et ratione sui, id scilieet quod per se naturam entis perficit. Bonum honestum quandoque laXiori, quandoque reSSiori
Sumitur sensu. Laxiori SenSi Sumptum est id omne quod quo eumque modo enti OnVenit ratione Sui; unde honesta dicuntur tum ea bona quae entis naturam vel constituunt vel perficiunt qualia sunt vita, integrita membrorum, 8cientia, nita8, etc. tum etiam ea quae retiationem habent ad rectitudinem et periectionem voluntatis, qualis Stvirtus Strictiori autem senSu, postremi hi tantum 110-men boni honesti attribuitur. b Bonum delectabile est quod convenit uti propter
delectationem, quam illi affert h. e. quatenus asser quietem appetitui est enim delectatio H quies appetitus in re conveniente.' In homine, qui est compoSi tu e anima et corpore, alia dire et dilectant sensus, alia directe mentem direote, inquam nam indirecte illa retundere possunt delectationem in mentem, hae in SenSum. Hine alia duplex bonorum classis, bona sensibilia et bona spiritualia. e Bonum utile est quod convenit enti non Propterrae, nee propter delectationem quam affert, Sed ratione alterius
boni, Sive honesti, sive delectabilis, quod per illud obtineri
potest tale bonum S V. g. e Cunia.
210. Datur se alia boni ,artitio, in bonum verum et bonum apparen8. Quae Partitio, ut intelligatur, aliquam de chirationem Ostutiit. In ente, in tuo facultates PlureS, eaeque diversi Ordinis habentur, plures etiam admitti debent tendentiae, quatenu nempe una ludeque facultas ad
169쪽
DE BONITATE AENTIIII1. 157 suum proprium objectum tendit, illudque appetit. Si in homine dantur facultates sensitivae et dantur intellectivae; his spiritualia illis materialia bona respondent. At iacultates istae, hoc ipso quod in eodem ente Sunt, ordinatae esse debent ergo requiritur Subordinati quaedam quae tum hab0tur cum illi tendentiae, quae princeps est totiusque naturae, caeterae Subordinantur. Hinc bonum verum
est 1'. illud quod principali entis tendentiae convenit; V. illud etiam quod ita secundariis partialibusque tendentiis satisfacit ut principali tendentiae non adversetur. Quod si adversetur, licet aliquod objectum Sit in Se bonum, et sit bonunt relate ad hanc vel illam facultatem, quia illi
convenit; non est revera bonum relate ad Otum enS, quatenus majus illius bonum impedit. Unde bonum verum est illud quod tale est cujusmodi existimatur; apparenS, quod non est bonum licet existimetur. 211. Hoc ipso quod bonum est proprietas tranSeetidentulis, Omne ens est bonum. Esto'. bonum sibi. Nam quidquid est, habet entitatem aliquam, qua in Suo eSSe OnStituitur secundum aliquem gradum perfectionis Atqui perfectio, qua quodque OnStituitur, maxime illi convenit;
Ergo quidquid est, habet bonitatem qua ibi bonum est.
Est 2'. bonum alteri. Nam Omne en habet cum aliquo alio naturalem quamdam proportionem, Vel ut causa eum effectu vel ut pars cum toto vel ut acciden cum subjecto et vicissim. Praeterea, nihil est quod ad alterius entis perfectionem, delectationem, utilitatem vel non conferat, vel conferre non possit. Id manifestum est si entia creata spectentur. At quid relate ad Deum omnium creatorem Certe creaturae dici nequeunt Deo convenientes eodem modo quo Ipse est eis conveniens, scilicet tanquam bonitatem ei communicans; sed Olum ut opera decentia Ipsum, psiusque Sapientiae ac bonitati valde consen
212. quidquid ist, bonum est num inferre licet:
170쪽
158 ΜΕΤAPHYSICA GENERALIS.emo nullum malum datur Non possit iam huic quaestioni Satisfacere nisi ritis ilioninus quid Sit malunt. Malunt non est aliquid positivum sed consistit in privatione perie otionis, seu in defectu illius quod en natum est habere. Unil malunt definitur privatio perfectionis vel arentia per feetionis debito . Duae istae definitiones sequivalentes sunt; quia priVati non Si mera Curentia alioujus, sed uarontia alicujus quod natura entis requirit. Si mera rei carentia spectetur, habetur illud tuod Hibiittgius voeat malum metaphysteum, quodque non Vacat OnSiderare. His positis, quatenus malum nihil positivum St, potest diei non esse aliquist, subintelligendo OSitivum est tamen aliquid, quatenus consideratur ut privatio. Prout autem perfectio quae in sente desideratur Spectat ad ordinem phySicum Vel moralem, malum ipsum est physicum vel
213. Quo ad mali originem tria notanda sunt 1'. Malum nonnisi in subjecto bono SSe posse; 2'. Mali causam Semper esse physice Onam 3'. Bonum nonniSi per aestiden eSSe causam mali. Nam: a Cum malum denotet carentiam perfectionis debitae, atque arentia te nequeat Xister nisi in subjecto aliquo, relatione habita ad ipsius ea pauitatem eumque Ub-jectum periectionis en sit, et ideo bonum jam apparet malum nonnisi in subjecto bono esse posse. Hine Princi- Dium uianne malum est quid contradiutorium siquidem ex totali privatione boni non haberetur ens aliquod, Sed nihilum. ι omne malum, se ipso quod est perfectionis carentia, habet, ut causam actionem alicujus subjecti e qua malum consequitur Atqui omnis actio in se inspecta quid bonum est, et ad subjectum bonum pertinens Ergo tum habet pro causa ipsum bonum. Maliam,' inquit S. Thoma De Div. No=λλ. c. IV.) est desectus boni quod