장음표시 사용
201쪽
DE CAUSIS ENTIUM. 189 vero est id, a quo aliquid talem originem habet, ut ab ipso
proprie producatur Proindeque pendent Seeundum suum esse seu feri. Hoc nomen principium, ait S. Thomas, ordinem quemdam importat hoc vero nomen au8a importat influXum quemdam ad Sse causati V V. Met.
leci. I.). Quod e principio oritur, principiatum quode causa essectu nuncupatur. PerSPicuum est, etsi omnis eausa sit etiam principium, tamen, non omne prineipium eSSe auSam; nam noti principii tantum Originem alioujus ab aliquo praese fert noti Vero causae significat etiam propriam roductionem illiu rei, quae ab ipsa Originem habet. Quocirca Sati S St, ut principiunt naturam Suam principiat communicet, quin requiratur, ut hae aliquomodo distinguatur ab ea, qua ipse gaudet e contrario, causa eXPOStulat ut eju natura saltem numer distinguatur a natura effectuS, qui ab ea producitur. Hinc in
Dipinis Pater dicitur non quidem causa, Sed principium Filii; o Pater, Filius principium Spiritus Sancti, siquidem non aliud denotatur, nisi Ord originis, quin ulla distinctio naturae, ullaque dependentia includatur. At in rebus creatis, quidquid est principium, Si etiam auSa, et quidquid a principio Oritur, idem essectum eSSe Oportet. Unde causa generatim dicitur se id quod aliquo modo influit in productionem alterius.' Eam differre patet, tum conditione, tum ab occasione, quum haec sit id ad cujus praesentiam aliquid fit illa autem praerequisitum ad
265. Quadruplex assignari Solet eausarum genUS: 1'. Causa materialis est id quod realitate sua influit inesse ipsius rei faciendae. De hau in Cosmologia. 2Q. Causa formalis est id per quod materia determinatur in aliqua specie entitatis. Unde in ente composito X materia et forma, materia iii fluit in esse rei ut quid determinabile, forma autem ut luid determinans. De hae etiam in Cosmologia. Hic tantum commemoramus forma Partiri
202쪽
in phyhioa8, metaphy8iou8, et analorea8. Forma physica illa est, quae rea PS rem Oiistituit, talisque est indepe11- denter a mente nostra Metaphysica habetur quando ex pluribus diversis conceptibus ad rem eumdem pertinentibus, unus habetur tamquam perficien a determinatis alium, et rem Onstituens in hac vel illa specie. Sic quando V. g. rem definimus per genu et differentiam,
genus per disserentiam determinatura et quia lipstu differentia id prpestat in ordine logico, quod forma in Ontologico seu physico, dieitur forma metaphystea Demum forma analogica id omne dicitur quod tribuit destinationem, usum, aut emeaeiam determinatam rei per se ad plura indifferenti. Hoc aut theologi materiam et formam in Sacramentis distinguunt.
3'. Causa inalis est id propter quod aliquid fit. Redio
dicitur causa, quia eo ΡSO quod OVet agen ad perandum, influit in ipsius effectus productionem. Causa finali untia intelligentia immediate respieit, at his mediantibus, etiam entia ratione destituta. Quae hanc ausam respiciunt alibi fusius tradentur. 4'. Causa esseiens est id a quo aliquid fit id autum quod sit, essectu nuneupatur. Illud per quod causa influit in flectum, ipsi existentiam tribuendo, Oeatur votivita Seu vi agendi. Porro activitati actuale Xeruitium dicitur otio, quae transiens est si terminetur ad ens ab agente distinctum immanens, Si in ipso agente reeipiatur. In hoc activitatis exercitio distingui solet uetus
primus remotu ab actu primo prOXimo, et uterque ab actu Secundo. Ille prior est ipsa vis agendi in se Speetata; alter eadem vi agendi eum ea omnia adsunt hue ad agendum requiruntur; postremus est lisum activitatis exercitium. 266. Causarum meientium multae feruntur tartitioneS. Has exscribimus e P. Tongiorgi, unam vel alterum addendo Quare - a causa prima est ea quae ab alia non
203쪽
DE CAUSIS EXTIUM. 191 pendet, et a qua pendent ceterae omnes qu93 proinde
per e est qupe agit id, ad quod naturali destinatione dirigitur vel si sit libera, quae agit id, quod agere intendit;
cau8a per acciden autem dicitur prae effectu quem praeter intentionem OnSequitur, vel qui sese habet ad inst ireorum quae praeter intentionem habentur. - Causa principalis est illa, a qua effectus primario dependet; strumentati quae a principali movetur a regitur. - ἐ)Immediata seu proXim eSt causa eum inter ipsam et effectum aliud agens non intercedit quod si habentur, dieitur mediata Seu remota. - e Nece88aria, quae Ositis omnibus ad agendum requisitis, non Potest non agere libera, quae SeeUS. DAdinquata, quae per se est par esse et ui producendo cina linquata qui aliarum indiget auxilio. - s Uni- voea quae effectum roducit essent in Sibi Similem equivoea, lupe diversum. - h Demum physica est quodcunque ensquod vires suas exerit ad esse etiam roducendum, moralis, quae ens liberum indueit ad agendum Sic imperium, On-
Silium, minae, prece Sunt cauSde moraleS.
267. Solent hoc loco auctores Oeensionalismum ProSequi, systema se illud a Malebranchio et a quibusdam Carte- Siani propugnatum, quod denegata creaturi quaeumque
activitate, ea tantum Oeensione eSSe Vult ad quarum prae-
Sentiam Deus operari dicitur quaecumque ab aetivitate
Creaturae provenire Videntur. Sed revera cum mortuis Pugnant, remque aggrediuntur Parum neeeSSariam, quum experientia interna et externa doceamur Spiritu et eoi pora Vera uetivitate donari, proindeque Vere CaUSa eSSedicendaS.
268. Quae potioris momenti in ista quaeStione sunt ad tria reVOeantur. Primum respicit ipsam causse estieientis ideam. Hanc nos habere negavit Humius, licet nomen causae retinuerit. In ipsius philosophia ausa emeten non
vignificat id a quo aliquid sit, sed objectum post quod aliud
204쪽
192 ΜΕΤAPHYSICA GENERALIS. Objectum ita consequitur, ut praesentia primi inducat ad cogitandum de altero V-Secundum respicit modum quo cauSa agit vel agere possit inquirit se utrum possibilis sit actio in distans, an causa absolute requirat ut immediat vel mediate conjungatur cum eo, in quod agere debeat. - Demum tertium quod attingimus verSatur circa modum, quo periectio effectui communicata in causa continetur Haec breviter attingemus.
1. Habet mens no8tra claram, licet genericam, cau86e
olentis deam. Causa autem . cum perfectionem, quum essectui confert, in e debet pro continere ς tum etiam 3 ut agat in proeeaeistente ubeoto, huic vel per e, vel per aliud req/ιirit ut it proe8en8. 269 1 PARA. 1'. Quod ideam causae en DOStra habeat vix necesse est Ut probetur quippe cujus Xistentiam is conscientia testatur, atque de hoc testimonio nec sceptici dubitare Valent; - b verba, quibus utimur,
exprimunt verba porro referunt idea qua mente VerSa-mUS; - ' Seientiae omnes Supponunt: nam i scientia
rerum nuSa investiget, quomodo id fieret, si vel quid causa sit nobis esset neompertumq2'. Hanc porro ideam claram esse propterea patet, quineam men nOStra a quaeumque alia discernit. Nam M)quid intersit inter causam et occasionem vel Onditionem Optime cognOSeimus opprimeque distinguimus i interea quae ibi Succedunt quin unum in alterius producti ,-nem influat, et ea quae hunc influXum Xereent. SueeeSSio datur inter noctem et diem, et inter varia anni tempeStates quis tamen diem esse noetis causam, aut Ver CauSamaestatis unquam dicati Causa influxum dicit in quo hic influxus relate ad hunc vel illum effectum situs sit. est non clare, immo nullo modo quandoque cognOSeatur;
205쪽
sed id ad rum non facit agimus enim de dea causae generica et in determinata, quae Sumuit ad principium causalitatis efformandum.
270 2 PARA. Causa meiens perlaetionem quam Onser effectui in Se praecontinere debet: Videns enim est
principium nem dat aut dare potest quod in se nullo modo habet.' Unde nulla perfectio potest esse in effectu
quae non sit in cauSa: Secus enim illa perfectio nullam causam haberet Dicitur Saepe causam praeeontinere essectum virtualiter; et vere dicitur activitas enim causae
talis esse debet ut sit par esseetui producendo, seu sit potens tribuere effectui perfectionem illius propriam. At
notandum est eausam continere non POSSelerfectionem esse-etus virtualiter, nisi illam contineat et is aliquo modo eminenter, vel J saltem sormaliter Ille continet perfectionem alterius formaliter qui habet cum e perfectionem ejusdem speciei talis est causa univOea. Continere ali quid enu enter dicimus cum unum labet perfectionem eXeellentioris Ordinis, quae alterius persectioni aequivaleat nobiliori modo. Sic dicimus esse in Deo eminenter perfectionem rationis, quia in Ipso est intelligentia infinita, qua immediate et plenissime cognoscit ea quae nos deducendo ignotum e noto, imperfecte attingimus Causa
aequivoca non continet perfectionem effectus formaliter sed eminenter. Iam vero fieri non potest ut causa entitative spectata sit effectu imperfectior. atqui tali esset, nisi persectionem effectus contineret eminenter vel saltem formaliter Ergo ut causa contineat effectum virtualiter, debet etiam ejusdem perfectionem continere uno Vel altero ex supradictis modis. 271. 3 PARS. Antequam probemus actionem in distans admitti non OSSe, Sed auSam omnem, ut in Prae- existente subjecto agat, illi conjungi debere, notamu conjunctionem hanc immediatam vel mediatam esse OSSe.
Immediata conjuncti, haberi potest triplici praesertim
206쪽
194 METAPHYSICA GENERALIS. modo, scilicet vel per liysicam unionem, Vel per eontiguitatem, vel per substantialem pr*0Sentiam. Prioris Xemplum habes in actione ani naὶ in Orpus alterius in motu corporum tertii in modo quo Deu rebus omnibus adest. Conjunctio autem mediata Si Vel per instrumentum quo unum aliud tangit Vel per emanationem aliquam ita flos V. g. Onjungitur naribuS; Velier actionem in causam immediatam ita Orpia lucidum, mediante aethere oculOS attingit - Quaestionem restringimus ad causa creataS,
nam relate ad has ossibilitatem actionis in distans propugnant adversarii qui etiam eo procedunt ut dicant
causam aliter agere non POSSe.
272. Omnis causalitas rerum creatarum liuo redit ut vel modificet praeexistente substantias, vel e iis nova composita mutat Atqui causa finita per actionem trans
jecto eique applicet Virtutem suam. Natura enim aetionis transeuntis in eo est ut a causa procedat et in alio subjecto recipiatur, in quo aliquid faciat Atqui quod ita esse
habet, postulit hinc inde conjunetionem eum utroque extremo, Saltem per aliquid quod inter utrumque intercedat. Causa enim distans a Subjecto, in quo Physice peretur, Si auS Subjectum, in quo operetur, non habens; siquidem subjectum, quod ait Sp eonjunetum non it Perinde se habet re ite ad causam ac Si renPSe non Xi Steret. Confirmatur ex eo quod si causa OSSet agere in diStans, nullus esset distantide limes, ultra quem ejus aetio Protendi non valeret Atqui modus agendi, nullum habens determinatu ni limiten non cohaeret uni inlitatione causae Secundae Ergo se in distan agere nequit. Requidem vera, admissa ossibilitate uetionis in distans en ageret ubi non esset Atqui ad hune agendi modum, quaevis distantia esset quid indisserens. Distantia enim se haberet, ut quae nullum actioni impedinientum Objiceret;
207쪽
DE AESTITIM PERFECTIONE. 195 perinde ergo est Sive magna Sit, iVe nrVa, SiVerit RQUmque data minor, Sive quaeumque data major. Ergo, admissa Sententia, quam consutamus, acti cauSί nullum
haberet determinatum limitem unde stat major. in
rem autem Videntem utamus ergo conclusio admitti
debet, ideoque negari possibilitas actionis in distans. Cf. Tedeschini.
ART. II. - DE ENTIUM PERFECTIONE.
273. Perfectio est ipsa realitas qua eris gaudet. Hae Si Spectetur complexive, quatenus illa Omnia considerantur quae enti, inspectu ipsius natura inesse debent, dieitur persectio totalis si e contra realitates aridd, qua eidementi insunt, singulatim spectentur, habebuntur perseetiones partiales. Omissis iis qui liue non ertinent. genius de perfectione totali; luam eonSiderare OSSum V - a Vel
in se; 4 vel quoad modum quo existit; - o vel quoad relationes, quas habet ad alia entia. Hinc articuli partitio in triplicem paragraPhum.
I. - Do eriti uiri Derfectione, Dectata realitate.
274. Realitas, qua ens gaudet, vel quibus hian limitibus circumscribitur vel nullis id est vel Omnem in se complectitur perfectionem, vel perfectionem habet limitatam. Illa Dei est propriari haec, creaturarum 'ae proinde finitiae sunt Ille infinitus. 275. Ens ergo finitum in illud os quod limitus habet in sua perfectione ; limitis autem nomine intelligitur negati ulterioris realitatis; sic quando dieitur intelligentia finita, significatur intolligentia quae hunc et non alium habet gradum in linea sentis cognoscitivi. Hinc limitis
noti partim positiva est, partim negativa est OSitiVaquatenus realitatem aliquam Xprimit negativa autem quatenus Sta realitas Se ulterius non extendit.
208쪽
196 ΜΕΤΑΡHYSICA GENERALIS.b Nonnulli philosophi ex artesianis praesertim, docent finitum ens cognosci non posse niSi per infinitum, cujus negationem SSe volunt, proindeque deam infiniti vel ingenitam esse, vel intuitivam dicunt. Sed decipiuntur. Nam qua positiva est, idea sinit res ipsas contemplando acquiri potest, ut patet quatenus autem limites includit perperam Sseritur in ea contineri negationem infinitatis. Sum ei quippo ad eam habendam negatio cujuScumque periectionis, quam vel in aliis rebus deprehendimus, vel dari posse quasi a priori cognoSeinil S, Ognoseendo C. non repugnare ut illa persecti sit major. Sic necesse non est ut eum Oceani sinu aliquod a comparemus, ut ejus capacitatem limitatam esse cognoscamus; sed susticit ut illud vas comparemus eum capaciori vel etiam sufficit ut mente duplicemus capacitatem illius ipsius vasis, quod ab
o Ens finitum vel pluribus constat partibus, vel nullis: si prius habetur ens compoSitum Sin alterum, Simple X. Unde ens compositum illud est, quod ex pluribus constat simul junctis simplex, proprie loquendo, dicitur illud, quod in partes non extenditur. Attamen notio simplicis mere negativa non est licet modo negativo definiatur; hujusmodi quippe verba quandoque clarius id, quod positi-Vum St, Significant. 276. De ente infinito proprius agendi locus est in Theodicea. Hi quaedam adnotabimus. - ahInfinitum ab indefinito toto coelo differt. In definitum aliquid didit quod jugiter crescere potest; unde actu initum est. Diui solet potentia in nitum, quatenu maju majuSque Sem Per Oncipi potest, quin unquam ad maximum actu deveniatur. Hoc mathematici intelligunt quando V. g. loquuntur de quantitate infinita. At infinitum proprie dictum actu tale est actu negat quam eumque limitationem in realitate, qua gaudet, ita ut quidquid periectionis concipi potest, ab
209쪽
b Lockius notionem infiniti cum notion indefinitimiscet quando asserit illam hoc pacto efformari, quod finitae peris otiones interminabili incrementorum serie auctae intelligantur. Humai Underst. BOO 2 ch. 17.)Eum errare patet. Quia finitum, quantumvis multipli Cetur, em Per SeiPSum Praebet, seu Semper ad aliquid fini tum adducit. Notio infiniti haberi dicenda est per totalem ac positivam limitum remotionem. Si limes non totaliter remoVeatur, finitum X aliqua parte habebitura si negati vetantum remoVeatur, quatenus ab omni limite praescinditur, habebitur tantummodo notio in determinata quae ad finitum seque ac infinitum ens Significandum contrahi poterit e Vel ex paucis his sequitur nos proprie ad deamentis infiniti non assurgere, nisi quando de Deo cogitamus Atque hic ad diis cultates praecavendas, distinguere juvat inter deam atque ipsius objectum. Idea in Se Spectata est quid finitum : est enim aetus mentis nostrae sed nihil prohibo quominus hic actus infinitum Objectum repraeSenatet. Repraesentationem lianc esse non OSSe adaequatam evidens est Sed Vera est repraesentatio entis infinit ,
quippe ad quod ita refertur, ut ad nullum aliud referri
277. Finitum ens ab infinito omnino diversum abstexistendi modum. Infinito competit necessitas, immutabilitas, aeternitas finiti e contra Xistentia est Contingens, mutabilis, temporanea. Seopus istius paragraphi non in eoeSt ut haec omnia probentur, Verum ut harum notionum
278. Ens ne essarium est id quod ita est, ut non possit non esse quod autem ita est, ut posset non SSe contingen appellatur. Illud ergo existit vi suae naturae; Stens a e; Stud, hoc ipso quod indifferens est ad existendum vel non existendum, ab aliqua causa producatur
210쪽
198 ΜΕΤΑPHYSICA GENERALIS. oportet. Dato tamen quod sit, en etiam eontingens necessario esse dicitur; verum necesSitas ista non est
absoluta, sed hypothetica. Absoluta necessitas soli enti infinito competit. Loquimur de existentia; quia si ab
hae praeSeindamUS, nudamque Ssentiam sentis finiti spectemus, datur Verus Sensu in quo necessitatis nota et huic
competit, ut diXimus agente de essentiis rerum n. 177 . Attamen vel tunc ingens datur discrimen ; Deus enim
suae necessitatis uti inem in Se habet dum rerum essentiae necessitatem suam ab ipso Deo derivant. 279. Ut iis finitum contingens est, Sic etiam S mutabile infinitum se contra, immutabile. Id ut intelligatur,
mutationis Oti decharanda est. Mututio generatim loquendo est tran8itus ab uno modo se habendi ad alium; hinc mutari ens dicitur cum aliter, a se habebat, habere se incipit. Jam vero in mutatione tria distinguenda, quae proprio nomine Philosophi Oeant terminum a quo terminum ad quem et utriusque Sullaeetum. Terminus a quo illo est unde incipit mutatio, ideoque S it Sa re prout erat, antequam mutationem Suseiperet haec ipsa res prout eSt, OStquam mutationem induit, est terminus ad quem; utriusque subjectum est illud quod remanet idem in utroque termino: si enim nihil remaneret, res mutari non diceretur, Sed ipsa totaliter cessante, alia loe ipsius, substitueretur. Multiple porro datur mutatio hujusque diversitas pendet a termino ad quem, non Simpliciter Sumpto, sed Secundum id quod de novo habet. Prout
istud est quid aeuidentale vel quid substantiale ipsa mutatio accidentalis evadit vel substantialis. Si si lignum
mutetur in statuam, nihil novi habetur P terquam nova partium dispositio : ergo mutatio erit euidentalis si, Contra, e una Substantia sint alia, et in hac aliquid prioris substantiae habentur, mutatio erit SubstantialiS. Hoc melius intelligetur, quando de natura corpore agendum erit. Utraque mutatio intrinseca vocatur, ut ab alia discrimine-