Summa philosophica juxta scholasticorum principia complectens logicam et metaphysicam

231쪽

gere oSSumitS, et quidem notitiis ex iactis seologicis Quamvis enim nobis praesto sit historia Mosaica in unmundi sesso otio psoribitur, et juxta quam non ultra et Iannorum millia mundi initium recedere posse videtur;

tamen res ex eo insterta manet, quod non constet utrum

dies g0nesino accipiendi sint tanquam dies civiles vigintiquatuor horarum, aut eluti epochae quaedam multorum annorum. Utrumque etiSum Probabilem dicunt catholidi auctore non Pauci, atque id e ipsa narratione mosai ea alii alio modo conseiunt. Immo auetor quidam recenSalio omnino modo explieat verba illa Genesis ipsiusque opinio probabilitate non caret. Cf. Dublin Revie , 1881. Quar ut aliquid hae de re Statuatur, non X historia, sed ex saeti geologicis argumenta desumenda

sunt.

310. His innixi philosophi recentiore non aue Sententiae subscribunt, quae tenet mundum multo antea extitisse quam homo creatus fuerit ne proinde mundi antiquitatem valde remotam esse Histet temporis initium adamussim nequeat definiri. Argumenta autem ad Suam Opinionem probandam desumunt e statu liquido vel aeriformi quem terra primitus habuisse videtur e quo ad statum solidum, quem acquisiVit antequam eam homo incoleret, transire non potuit nisi multa millia annorum fuerint elapsa. arguunt etiam e variis stratis quae in terrae

232쪽

220 COSMOLOGIA. Visceribus reperiuntur, quorum efformatio multo longius tempus requirit quam quod admitti posSit, Si dies gen0siaci viginti quatuor horarum durationem importent. - Non dissimile derivant argumentum e fossilibus ad regnum vegetale vel animale pertinentibus, quae vegetalia et animalia longam annorum Seriem requisiverunt ut in statum lapideum abire potuerint. Hae ipSorum potiora argumenta sunt; nihil tamen certi ex his colligi potest. Primum enim facto innititur, quod geologi quidam, iique maximi inficiantur; quales Sunt ischos, Lyell, aliique.

Secundum et tertium argumentum innituntur factis veris quidem, sed qus certum fundamentum non praebent On- elusionibus exinde derivatis. Constat quippe vegetalia et animalia lapidescere aliquando non diuturno temporis

intervallo atque in Super certum non est dilueta Phaenomena explicanda SS Per natur B vires, regulari et ordinario modo perantes ex eo quod admitti debeant terrae variae erturbationeS, quae naturae per aceelerare Potuissent Ci Magressa, De Deo oreante J. Quare res neerta manet, atque inuerta mi San Semper manebit. Attamen hoc non impedit quominus sententia haec probabilis sit; immo nobis videtur altera probabilior. 311. Ut nunc ad quaestionem alteram aecedamuS, Uae

hujus articuli propria est, diximus jam illi duplicem subesse Sensum reSpieit alter laetum, alter possibilitatem aeternae creationis. De hoc altero philosophi disputant; sunt qui

dicunt repugnantiam aeternae creationi Per rationem probari non Osse Sunt qui Osse autumant Asserunt illi nihil repugnare e parte Dei, siquidem vi ereativa aeterna est; nec aliquid repugnare X arte reaturae, Siquidem etiamsi numquam non Xistere re dicenda foret, Semper tamen suum SSe ab alio reciperet. Possibilitatem aeternae creationis, ut dixi, alii negant immo S. Bonaventura 2 Sentent. Dist. 1'. eo processit ut diceret id adeo est contra rationem, ut nullum Phili)Sophorum, quantumViS

233쪽

DE MUNDI INITIO. 221 parvi intellectus, crediderim Oe Osuisse.' Hae Sontentia apud recentiores philosophos communior St, eamdemque inter antiquiores defenderunt Albertus Magnus, Toletus, Petavius, Gerditius aliique plureS. Arguunt autem ex O- a quod praeter dependentiam ab alio, creatio dicat novitatem essendi; -b quod successio sit de ratione durationis creatae; - e quod omnis creata duratio incrementi sit capax quae omnia initi una die unt, proindeque limitem. Certe nos, duobu PraeSertim Ostremi argumentis, non videmus quid serio Opponi possit. Quidquid sit, thesis nostra Spectat Otiu factum aeternae

332. Mundum sempiternam habuisse existentiam admiserunt lillosophi illi antiqui, qui mundum iniectum

esse putarunt; quosque jam confutaVimu S. Verum, Praeter illos, alii sunt qui creationem admittunt quocumque modo eam explicent, et Simul tenent mundum Semper extitisse. Inter hos eminet Ousinius Philosophus allus Suam Sententiam a posteriori, ut Patet probare non POSSUnt; neque reVera probare conantur; quia experientiatio ipso quod necessario limitata est, ad id adducere nequit luod limitationem Omnem actualem excluderet, cujusmodi Sset sempiterna mundi existentia. Quare a priori rem conficiunt nimirum e eo mundum semper fuiSSe derivant, quod Semper debuerit esse eumque semper eSse debuisse ex eo depromunt quod sempiternam mundi existentiam

eum divinis attributi necesSari conne Xam SS Ponant. Ut de revelatione sileamus quae certo erroneam hanc Sententiam esse docet, philosophici argumenti eam aggrediemur.

1. Argumenti sum asseruntur ad sempiternam mundieristentiam probandam, nullum esse valorem ratio probat. Hinc porro, i rite con8ulatur 2 omnem removet dubitationem Area temporalem mundi eristentiam.

234쪽

222 COSMOLOGIA.313 1' PARA. Mundum semper extitisse derivant velox immutabilitate Dei vel ex ipsius agendi vi vel ex bonitate quatenu nempe, nisi admittatur sempiterna mundi

existentia, Deus mutaretur, non SSet abSOlute et essentialiter causa, nec polleret infinita bonitate Atqui nulli

0 his argumentis subeS Vator Ergo argumentiS, quae afferuntur ad sempiternam mundi exiStentiam probandam, nudus subest valor Revera: a eatenus temporalis mundi existentia divinae immutabilitati contradiceret, quatenus novita rerum ne CeSSario involveret novitatem divini actus Atqui rerum novitas non involvit novitatem divini actus Ergo Nam probe distinguendum os inter actum reativum ejuSque termi

ationis temporaneus Seu Deus ab aeterno vult ut mundus hoc vel illo tempore existat. Unde licet mundus eo tempore Xistere incipiat, quo Deus decrevit, Deus emper voluit ut mundus eo tempore existeret et non alio. Quod

pauci eXpressit S. Augustinus in opor de Civitate Hi Lib. XII. c. 17 inquiens Potest Deus ad pHS OVum,

lutam dupliciter intelligi potust. Si hoc significet Deo

DeeeSSario competere Vim creativam, Verum Si Sed e eo

nullum potest argumentum desum ad id probandum quod adversarii contendunt. Si e contra aeeipiatur, ut Ousi-ntu revera id noeepit, pro eo quod Deus necessario aliquid producere debeat, id orte, si verum esset invicte probaret Sempiternam mundi existentiam ; sed id verum diei nequit quod absurdum est. Hoc, ut alia mittam upe alterius sunt loci, Vinoitur ex ipso conceptu auSae abSolutae. Nam ausa absoluta illa solummodo diei potest quae nullam dependentiam nullamque necessariam relationem Visus naturί habet ad rem aliamn Atqui id negandum esset de Deo, si necessitaretur ad aliquem effectum producen-

235쪽

DE ΜUNDI INITIO. 223 dum Ergo Deus esset et non esset causa absoluta. Unde necessita omnis agendi ad extra a Deo est removenda,lidet in Eo vis agendi infinita admitti debeat. e Demum ex eo quod Deus sit infinite bonus non modo non deducitur mundum debuisse Semper Xistere Sed immo deducitur contrarium. Nam si mundi creati neces- Suria non it, empiterna mundi existentia necessaria diei

nequit; Atqui ratio ipsa infinita bonitatis nos adducit ad

negandam neeeSSitutem creationis Ergo ex ratione infinitae bonitatis non modo non probatur sempiterna mundi exiStetitia, sed immo robatur contrarium. Hae enim infinita bonitate admissa, Omnis demitur ratio cur Deus in aliquod objectum, a Se distinetum, Ossit ne eeSSari tendere. Nec juvat effatum quo bonu)m dicitur esse dissus ivum sui. Nam communientio haec sequitur naturam entis quod botium dicitur, eique consentanea esse debet Ergo sicut en neceSsarium necesSario Se Communient, Sic ens liberum libere Ergo Deus ens liberrimum, si per creationem Seerenturi Continunicet, communieatio haec ab Ipsius arbitrio pendere dicenda est; proindeque non modo POSSet Onseri, sed si fiat, ut revera saeta fuit, fieri potest quando et quomodo Deus ipse vult. 314. 2 PARA. Mundus non semper fuit, Si eumdem Semper fuiSSe repugnat; Atqui plura argumenta hane repugnantiam Vincunt Nam: a quod Sueeessivum est nequitisse absque initio Atqui duratio existentipe, quae huic mundo competit, Si SueeeS- Siva Ergo haec duratio nequit non habere initiumn Atqui initiunt non haberet si mundus semiter extitisset Ergo non Semper extitit. In Successivis enim in infinitum procedi non potest quia si ultimum a penultimo, et hoc ab alio pendeat, nisi primum Onas, nee ultimum cinere O- toris Atqui ubi datur prinium, ibi datur initium, ut patet Ergo duratio successiva esse nequit Sine initio; Atqui evidens sest mundi durationem esse SueeeSSiVum:

236쪽

224 COSMOLOGIA. Siquidem instantia continii fluxu se SuScipiunt Ergo

b Si mundus semper extitisset, haberemu tempus initio destitutum falsum Onsequens Ergo mundu non Semper fuit. Tempus nequit esse praeteritum, nisi fuerit futurum Atqui tota collectio dierum quae huc usque fluxit est praeterita Ergo haec adem collectio fuit aliquando futura Atqui admiSSa sententia adversariorum, tota dierum collecti non potuit esse futura. Nam id

quod nunquam incoepit, hoc ipso quod semper fuit, dici nequit aliquando non fuisse. Ergo Ollecti dierum, qui huc usque fluxerunt, praeterita diei nequiret Atqui praeterita de facto est Ergo aliquando incoepit et hoc ipso

mundus initium habuit. - Porro quando dicimus totam diserum collectionem fuisse aliquando futuram, non Sserimus tempus aliquod reale illi prae oessisse, sed verba illa referenda sunt ad tempus imaginarium seu deale n. 180). Aliis verbis, quando dicimus tempus aliquando non fuisse, illud aliquando intelligi potest tam de tempore reali quam de deali. Si d reali sensus est templi no=ι entper fui88e Isi de deali significat nos concipere tempus OSSibile antequam inciperet tempus reale. o Quod infinitum est pertransiri nequit nec concipimMUS, secus non haberet Omnia quae haberi OSsunt, ac propterea infinitum non foret Atqui si mundus semper fuerit, duo ista poni deberent Ergo non semper fuit. Nnm numeria annorum qui elapsus est in jam habita mundi duration se, vel dicitur finitus vel infinitus; non datur medium, rebat ad id de quo agimus. Finitus diei nequit, Si hypothesis Sempiternae mundi existentiae retinentur. Ergo est infinitus. Atqui haec duratio jam praeteriit Ergo infinitum esset pertransitum. - Praeterea haec ipsa duratio fieret quotidie major, quia aliquid novi quotidie adderetur Ergo haberemus infinitam durationem infinita duratione majorem quod repugnat, is iidem On-

237쪽

cipi nequit aliquid infinito majus - Diximus hac in re nullum dari medium inter finitum et infinitum. Quodnam illud essset num duratio indefinita at haec actu finita est, potentia tantum infinita hinc respicit illud quod erit, non ii quod jam fuit.

CAPUT SECUNDUM.

DE MUNDANIA CORPORIBUS SPECIATIM.315. Ex mundanis corporibus alia nulla gaudent vita: ut sunt inorganica Omnia alia vita pollent, Sed omnium infima cujusmodi sunt vegetalix alia vivunt et sentiunt: haec sunt animalia alia demum et intelligentia praedita sunt homo. Jamvero de homine specialis tractatio datur hic de tribus prioribus agendum et expendendum Si quaenam eorum sit natura. Hinc triplex capitis articulus; quibus quartum addemus, naturam Spatii et loci expen

316. Quaestionem valde dissicilem aggredimur, magnaque ObSeuritate obvolutam. a Semper Philosophorum ingenium Xerouit, ne eamdem ab Omnibus accepit Solutionem Systemata omnia ad tria praecipua revocari OS Sunt, nempe systema atomicum, Systema dynamicum et Systema Scholastieum. Primum corpora Sola realitate ex tenSa OnStare ponit alterum solis viribus simplicibus; tertium duplici principio ea coalescere dicit, quae Vocantur materia et forma. Pauca de Singulis. 317 ATOΜISMI Summa in eo est, ut Orpora coaleSeera

238쪽

226 COSMOLOGIA. dicantur primitivis quibusdam corpusculi extensibus et indivisibilibus, quae propterea atomi Oeantur. Dogma hoc fundamentale omnibus atomismi formis subest plures enim dantur m eum XPlieanda Venit corporum in organicorum varietaS, alii ali deflectunt. Hinc inter alia, habemus atomiSmum mechanteum, et tomismum hi=nteum. Atomismia mechanteus, Saltem ut a recentioribus propugnatur, divei Sitatem corporum repetit vel a diversitate figurae aliorumque accidentium, quibus atomi inter se differunt velis diversi modis quibus atomi aggregantur Aggregati porro iSta, UXta eos leni SyStematis defensores, fit per quemdam motum a cauS extrinSeca inditum, a Deo nempe. Unde nullam isti agnoscunt eSSentialem vim, quae atomorum sit propria. Id insufficiens aliis videtur, qui proinde atomiSinum chimieum ropugnant. Retinent quippe corporum ultima elementa esse atomos extensas et indivisibiles, sed ea diversa natura praedita ponunt pro Orporum diversitate et insuper eas

conleScere Sserunt per ire quaSilam, quae ab eadem X- tensa materia profluunt eique intrinsecae sunt. Ut raecipua Systemati capita magi explicite iudi oemus, haec addimus. Docent chimiei a corpora dividi in simplieia

et laeta; hae in corpora diverSp natur; DaeSolvi possunt, illa Seeu . b corpora simplicia On Stare ex particuli lio mogeneiS, in qua ultimo dividi OSSunt, quae proinde atomi primitivae vel oleo ut se appellantur mixta vero resultare ex unione Simplicium mole ubi rum quae heterogeneae Sunt; - e in atomis ipsis extensionem et vim reSistendi reperiri, tanquam proprietates essentiales atomos primitivastio mogeneas uniri vi cohaesionis; eterogenen autem viastinitatis; in ex diversis cohaesionis vel amnitatis gradibus rationen reddi distinctionis in solida liquida et aeri-

formia.

318 DYNAMICUM uocatur Systema eorum, qui tenent corpora conflari e substantiis Simplicibus, quas monade/

239쪽

DE NATURA CORPORIS INORGANICI. 227 seu unitates appellant. Antiquitus cognitum Systema hoc

fuit sub alia forma a Leibnitio renovatum; sed ammmentes devicit donec Rogerius Boseowicli, S. J. illud a quibusdam contradictionibus purgavit. AccesSerunt et alii ad illud magis magisque probabile reddendum. Ad hos pertinet ipse antius. Dabimus hic illum modum explicandi systema qui huic magis favet Quare Corpora

conflari dicuntur ex elementis inextensis, homogeneis Viattractiva et repulsiva raeditis. Per vim repulsivam partes a partibus distant; sed si sola haec daretur, artes

istae dispergerentur, ac totum nunquam efformarent.

Quominus id eveniat, impedit vis attraetiva quae etiam,

Si sola peraretur, Omne Parte in unum unetum Cim- vergerent. Extensio ergo 1 OVenit ex harum virium conflictu; e quo etiam cum ori Orum arietaS, tum eorun

dem proprietates Sunt repetendiae Ratio Praecipua Systematis in eo est, quod nisi Orporis elementa onerentur in extensa possent adhuc dividi in arteS; ergo non essent ultima Ergo ut ultima esse valeant, debent esse ineXtenSa, quod systema dynamicum r90Stat. 319 SYSΤΕΜ SCHOLASTICUM ex Platone et Aristotele depromptum, praeclarissimi Philosophi admiSerunt, et adhuc admittunt. Ut id quantum Satis est evolvamus, lipde subjicinit S. 1'. Juxta systema scholasticum is substantia corporis physici constat duplici elemento, materia prima et forma substantiali Materia est realitas quaedam indisserens ad haec vel illa corpora constituen lic forma est realita Simplex qud materiam constituit in aliqua determinata specie corporis. J Utrumque elementum in Completum Stratione Substantiae, quae ex utriusque junctione OnSUrgit. - o Alterutrum sine altero existere nequit MateriaeXiStere nequit sine forma, quia quidquid existit determinatum St ipsa autem in se spectata indifferens St, ut diximus, forma autem existere nequit Sine materia

240쪽

228 COSMOLOGIA.loquimur hic de corpore inorganie tantum quia hoc ipso quod ejus munus sit materiam actuare, hac deficiente, existens concipi nequit d EXtensi et activitas compositi propriae Sunt ab eoque profluunt; Si autem quaeritur quid corpus habeat praecise ratione materiae, quid ratione formae, respondemia ratione illius habere extensionem, ratione hujus activitatem. - e Demum materia est homogenea in omnibu corporibuS, quia corpora quaelibo in eo conveniunt, quod in extensa, et extensio radicitus ex materia pullulat forma e contra diversa est pro corporibu Specie diVerSis, quia diversa activitate gaudent. 2'. Juvat conceptus materiae et formae fusius declarare et locutiones vel definitiones quasdam adhiberi solitas expendere. Dixit Aristoteles materiam primam nequeeSSe quid, neque quantum, neque aliud quidpiam, quibus en constituitur.' Hoc idem Onat a materiam Sse e Se indifferentem ad hae vel illa corpora constituenda. Unde illis verbis non denegatur quaecumque realita de materia, ut quidam dicunt systematis solio istic irrisores; sed negatur eam realitatem contineri in aliqua determinata enti Specie, eamdemque asseritur esse in Olentia ad ea Omnia, quibus rei essentia constituitur et determinatur.

HO eodem sensu materia dicitur SSe pura potentia, non quidem respectu cujuscumque realitatis in genere, Sed Solummodo respeetu Specierum determinatorum Corporum.

Unde materia concipienda est ut Subjectum primum cujuslibet fornaae quam in se recipit, et a qua determinatur.3'. Forma, ut diximus, est realitas, quae materiam determinat in aliqua specie entitatis. Hinc vocari Solet notus

primus materiae. Dicitur actu materiae, non quatenu Shoc nomen Significat operationem, Verum quatenumtratiSiertur ad illud significandum per quod materia actu habet id ad quod habendum est in potentia. Hi autem eius dicitur primu quia per ipsum materia recipit SSe Sub-