장음표시 사용
221쪽
DE MUNDI ORIGINE 209 quia si materia iniecta repugnat, nulli magis materia cum tanto et tali illine constituta, qualem mundus Praebet,
necessitatem existendi Xeludit Ergo mundus est factus; Atqui fieri non potuit ex aliquo subjecto quia Oe esset vel aliqua materia infecta vel substantia divina, quae duplex hypothesis ex dicti rejicienda est Ergo mundus e nudo
praeexistente subjecto iactus fuit Ergo originem habuit
294. Dim cultates plures praeo ecupavimus Petuntur enim a aliae ex PerVerS creationi Conceptu, quasi nos diceremus nihilum 88 8ubjectum, e quo res fiant; unde peccant ignoratione lene hi - b Desumuntur aliae ex eo quod Omprehendere non valeamus quid it creatio. Certe actionem creativam finita mens comprehendere adaequat nequit quid tamen ea sit sumetenter OgnoscimuS, nec in creationis idea quid repugnans ostendi , itest. Ipsam imaginatio asSequi non poteSt: Sto Sed Perperam imaginatio in medium profertur, cum non agitur de reprae-Sentatione corPOren, Verum de deali. - Derivanturalis ex ignorantia antiquorum PhilOSOPhorum, quorum nullus creationis deam habuit contendunt porro hacide eos destitui non potuisse, si ad eam ratiocinando mens deVenire posset. Concedimus factum facti illationem negamus aliud est enim illos non Ognovisse, aliud eosdem cognOScere minime potuisse mundum Originem habuisse per creationem. Ibieet enim ab esse ad posse detur illatio, a non esSe ad non posse logici norunt nullam valere illationem. Quare his missis, unum vel aliud anthei- Starum argumentum confutabimus, quod ironibus facere
posset difficultatem. 295. b. 1'. Deus est en infinitum ergo nulla in eo concipi potest negatio nullusque defectuS; ergo ipse est tota rerum universitas Nam si quid esset ab ipso distin-
222쪽
210 COSMOLOGIA.ctunt, jam ali liuid deberet de ipso Πύgari, atque hinc infitibius non esset. Ita Dinoga ; sed haec objectio innititur absurdae infiniti notioni. Nam Deum esse infinite perfectum non significat ipsum esse formalem periectionem eorum Omnium, quae Sunt Sed Significat nudam esse Neque existentem, neque ΟSSibilem ei laetionem quae in Ipso ratione infinite excellentiori, non reperiatur. Infinita enim perfecti DeXa Stium DeceSSitate essendi unde non modo non identificatur eum perfectionibu contingentibus, sed has necessario Secundum eorum realitatem exeludit.
Undo finitum infinito adsti nequit ad aliquid inujus constituendum; num in eo enSu in haberetur itid majus; sed habere itur plura. Ut habeantur plura sufficit ut habentur unum plus unum, sed ad ubendum aliquid majus requiritur ut alor plurium coalescat et crescat in intensitate ; quod ut habentur plurium ei seotio in eodem genere eontinentur oportet. Id Olatingere in nostro casu nequit non modo quia infinito nilii addi possit verum etiam quia infinita perisectio non sit eji dem generis ac finita. Finitum est imitatio, unumbratio, Xpressio Sed haec
continentur in alio genere quum reS, quae OPIMSentat Ur.
Sint simul re ejusque minister; iubemu auetoritatem unius et ulterii ci ergo dantur Plura subjecta in quibus
bet auctoritatem majorem, quia auctorita ministri est repraesentatio auctoritatis supremi gubernantis. Hae paulo iustu deelaravimus, quia antheistae multum urgent hoc
296. O . 2'. Entia finita nequeunt esse producta abente infinito. Illa enim vel contineri dicuntur in ente infinito, vel secus si primum, non fuerunt rodueta, Sed educta Si alterum, quomodo fuerunt productu et nemo dat quod non habet. Hoc etiam argumento utitur pini Za sed ex diutis jam confutatuni fuisse vides. En inlinitum perieetionem initorum in se continet, non formaliter, Sed
223쪽
emittenter et virtualiter. Deus formaliter continere nequit perfectione mixtaS; Simplices vero formaliter continet, ita tamen ut sint depuratae ab illa limitatione et imper&otionibus quas quaevis finita perlaetio neeessario prpubet. Undo perfectiones inlinitae et finitae nonnisi analogie conveniunt n. 21. 4'). Dicimus depe, et reete, perfectionem etiam infinitam esse determinatam, Sed aliud sonat determinatio aliud limitatio illa nullam imperseetionem dicit: haec imperse otionem involvit illa cum omnimoda persectione consistere potest; in e Sestus. Sic intelligentia determinati quietium est, quam qui ossident ab entibus irrationabilibus discernuntur. Sed si intelligentiam spectes quo non e Xtendit ad omne Verum; qud a vero deficere potest; quae niuitum potenti ae aularum actualitatis habet; ea limitatio et inperfectio est, quia negat majorem Perfectionem. Unde determinatio non est synonimum limitationis omnis quident limitatio determinatio quiaedam est; non Utem e Contra omnis determinatio potest limitatio dici. 297. Universalem identitatem sequenti argumentationeeViri Cere conatur SpinOZari quam referimus, ut occasio detur
recolendi quae in Ontologia diximus agentes de substantia. Substrint in inquit, est id quod est in se, vel id cujus conceptus alterius rei conceptu non indiget ut possit efformari Eryo unica est. Si enim union non SSet, alia, quae Supponitur, Vol esset infinita vel finita. Infinita id repugnab infinitum nim unicum est. Erit igitur sinita. Si finita deberet endere a prima ab infinita uitieet si enderet a prima jam ab illa produceretur; si ab illa produceretur ab ea independenter concipi non posset Si concipi nequiret independenter a prima jam deficeret a ratione substantipe ex data definitione. Praeterea, Si esset a prima distincta vel eadem vel diversa attributa haberet. Si eadem, ergo a Prima non diStingueretur; Si diverSa, a prima produci non OsSet quia Si substantia rima seu
224쪽
212 COSΜOLOGIA. caiisa non habet attributa eadem, Substantia Secunda, Seu effectus, non posset a prima attributa illa recipere. Haec ille, licet aliis verbis. - Totum hoc corruit, Si attendas rabad genuinam substantiae notionem. Qua posita, Si re- Spondemus Substantia est id cujus conceptus non indiget
alterius rei conceptu, h. e. quatenus ab8olute consideratur, cono. quatenUS OnSideratur relative dist. substantia
non indiget conceptu alterius rei, tanquam subjecti cui inhaereat ono tanquam auSae, a qua dependeat, si finita Sit, lego. - Caetera Solves ex iis quae diximus aliis dissicultatibus satisfaciendo. ART. II.- DE FINE TOTIUS CREATIONIS.
298. Non instituitur quaestio utrum DeuS, mundum creando, finem aliquem habuerit id enim patet ex eo quod nullum ens intellectuale agere possit quin finem aliquem intendat. Quaerimus potius quinam ille sit. Eviden Porro est, ex ipso quaeStionis titulo, nos hic agere de fine toti creationi praestituto, quin attingamu partiales sines, qui Spectant Singula mundi partes. 299. Finis alius est operis, alius opera=ιti8. Prior Stille ad quem res natura sua ordinatur, atque de intrinsecu rei est alter vero Xtrinsecus est atque Ordinationem ab arbitrio agentis suscipit. Isti duo fines etsi diversi, possunt tamen identificari, ut cum quis domum aedificat ut ipsam inhabitet. Hoe posito, mundum creatum SSeidem Sonat ac eum unice existere vi Oluntatis divinae. Quare eum quaeritur quis it creationi finis, quaestio spectari potest vel ex parte volitioni divinae, vel ex parte mundi voliti. Si spectetur ex parte volitionis divinae finis stricte dictus admitti nequit. Finis enim si Stricte accipiatur, importat rationem auSae, ipSam olitionem determinans: Atqui volitio divina nullam causam
225쪽
DE FINE TOTIUS CREATIONIS. 213
pati potest Ergo moveri nequit fine proprie dicto Undo
rotat ad divinati volitione ni finis sumitur late, quatenus significat motivum Seu rationem Olendi et haec est divina bonitas, Objectum princep amori divini, cum qua omne bonum, quando XiStit, neeeSSari connectitur. Hoc in duplicem assertionem resolvitur, scilicet divinam voluntatem habere rationem Olendi aliquid, et istam rationem
esse divinam bonitatem. Quare de sine operantis, si juxta dicta intelligatur tenendum est illum non distingui a bonitate divina. 300. De hac quaestione non agimus, Sed quaerim VS quinam sit finis huic operi divino praestitutus. Duplicem
eSSe reSpondemUS, primariton unum, secundarium alium.
Primarius illo dicitur qui primo et per Se intenditur; Seeundarius, qui cum illo cohaeret et etiam ad illum dirigitur. Ad rem nostram quod spectat finis primarius creationis est gloria Dei externa secundarius, entium rationalium perfectio et felicitas. Utrumque declarandum:
a Gloria Dei alia est interna, alia aeterna et utraque obeetiva vel formalis. Gloria objectiva interna est ipsa periectio, PS excellentia Dei, ratione cujus dignus est ut cognoscatur et ametur gloria formalis interna est cognitio et amor, quem Deu habet de seipso. Utraque haec ab aeterno infinite possidetur ergo ad eamdem sibi aut pro- chirundam ut augendam Deus agere absurde diceretur. Gloria autem objectiva externa est excellentia Dei prout manifestatur creaturis, aut in ii relucet, quippe quarum periectiones Perfectionem divinam adumbrant gloria Or- mali eXterna est cogniti et amor quem creaturae liabent de Deo, tum in hac, tum in altera vita. Hic est ergo primarius finis mundo praestitutus, qui Olet plerumque considerari veluti finis operantis, quatenus nempe qui opus intendit vult et illud, ad quod opus ordinatur; et ita ipsa gloria extrinspon dicitur non modo fini Operi S,
226쪽
sed ut iam finis Do creantis. Hoc etiam dicendum est dρ
b P0rf0otio et felicitas reaturarum est finis seeundarius, cum priori connexus et in eo inclusus. Id ita Lessius declarat: c de Pers. Divin. lib. 14, cap. 3, 11. 60 Summa Dei gloria externa est PSum a nobi Perseete Ognosui,
amari et gustari . . . Summum nostrum bonum et formalis beatitas est Deum Videre, mare, guStare. . . . Itaque
in summa Dei gloria formaliter et intrinseo includitur summum bonum nostrum, ita ut Sine illo ooncipi nequeat; et hoc ipso quod Deus illam gloriam intendit et quaerit
intendit et quaerit summum boniani et Commodum OS-trum.' Unde caeter entia creatu ad iominem imm0diate ordinantur homo ad Deum is quatenus essetera hominem juvant ad Deum cognoscendum et amandum, tota reatio ultimo ad Deum refertur. Quare homo est Voluti reationis pontifeX, Oeem praebens caeteris rebus ut per ipsum et cum ipso Deum gloris iuent. EXinde vides non neeesse esse ut distincte probetur hi alter creationis finis probare sufficit finem rimarium nil quem eondita est tota rerum UniverSitnS, Sse gloriam Xtrinsecam Dei. 301. Diximus mundum manifestare divinas perfectioneS; quaeritur utrum irae manifestatio Sit omnium maxima quod idem est ne luaerere num hi mundus sit optimus omnium. Id asseruit Leibnitius. Ad hoc robandum ita procedit Deus est liber in reando. Sed
libertate antecedente, non CODSequente , . . utite illam Deus decernat creare mundum, liber est eum Creare Vel secus nuda DecesSitate tenetur Sed Si mundum creare
libere velit, debet creare optimum Debo quil De reare mundum qui conveniat nitributis sapientia se potentiae suae Atqui non conveniret Si non esset omnium ossibilium optimus Ergo omnium optimus esse debet. Quaenam, addit, ratio Umelen esse posset, cur imperfectum periecto rieserret Certe nulla; maxima e contra datur
227쪽
DE FINE TOTIUS CREATIONIS. 215 ratio cur creet perie otissimi in mundum, utpote qui On-Sonans ipsius sapientiae atque persectioni. Nec Leibnitium movent defectus quo mundus praebet perfectio nimalieujus periS, non X Partibus, Verum e Proportione et ordine totius dijudicanda est. Si ista theoria abjecta non est, Si Certo errone proindeque ejicienda. 302. Diximus etiam finem mundi secundarium SSeliominem; quaeri igitur posset utrum mundus reatus
fuerit praecipue propter hominem. Distinctione est opus. Si nomine mundi venit globus terraqueus, nullum datur dubium quin propter liominem fuerit productus. Is enim est habendus ut finis operis qui percipit utilitatem ex illo, et sine quo non haberet rationem sufficientem Atqui ita se habet globus terraqueus respectu hominis Ergo propter ipsum iactus est. At si nomine mundi venit rerum
UniVei SitaS, non OSsumus cum eadem certitudine reSPOndere. Tenent quidam astra et Stellas, non Secu atque
globum hunc nostrum liabitari pro majori vel minori probabilitate quam lipeo opinio dicitur habere, minorem Vel majorem probabilitatem habebit opinio, quae hominem facit finem Secundarium totius univerSi. Rem XPendere
Statuto dis imine interjnem operis et nem peranti8,a88erimus nem operis eu termini creationis, si primario spectetur, e88 1. loriam Dei aetrin8eoam eamque 2 in determinato perfectioni fradu.303 1 PARS Deus, utpote sapientissimus, nequit agere absque sine qui sit se dignus, seu dignitatis infinitae; Atqui relate ad terminum integrum creationis, nuduSalius finis dignitatis infinitae adesse poteSt, praeter Deum ipsum nam caeter Sunt inita Ergo finis integrae creationis nequit aliquid esse praeter meum, Atqui Deus
228쪽
216 COS IOLOGIA.lioqui intendere bonum aliquod intrinsecum, quia est infinitus: Ergo hoc bonum est extrinsecum Atqui nullum aliud bonum extrinSeeum OSSumus conssipere relate ad Deum, nisi cogniti et amor quem entia creata labent de ipso Ergo Deus debet agere ut sese alii communicando cognoscatur et ametur Atqui in ista cognitione et amore formaliter eonSistit gloria externa Dei; Ergo haec gloria externa est finis toti creationi praestitutus. 304. Porro hoc bonum extrinsecum Dei conjungi cum
bono intrinseco creaturarum non St cur Probetur constat ex praenotatis; sed quaeri potest utrum hoc bonum intrinsecum creaturae ita Sit ejus bonum, ut eam perficiat propter se, et ab pSa reatura ut Proprium bonum OSSideatur. Nam bonum creaturae cujusvis duplici in disserentia est aut Si in ipsa non propter ipsam, Si illa Stessentialiter medium aut est in ipsa propter ipsam, si illa
scendi et fruendi bono quo pollet potest haberi ut finis, illa quae capax non est CognoScendi a proinde fruendi, non potest haberi ut finis. Ergo si Deus creat entia capacia cognoScendi ui boni, et operandi propter ipsum,
et conquiescendi in eo, tune bonum ea perficit et est vere eorum bonum. Atqui probavimu bonum extrinsecum Dei esse cognitionem et amorem, quod non oleS liabere locum nisi in creaturis intellectualibus Ergo bonum extrinsecum Dei cum On intrinSeeo reaturae connectitur. quia residet in creaturis capacibu Sui boni. DSuper quod aretiori vinculo connectitur utrumque bonum, lueet X eo quod reatura rationalis non PoteSt meliu perfici, neque majori bono Potiri, quam Xercendo facultate SuuScirca nobilissimum et praestantissimum Objeetum, videlicet cognoscendo et amando Deum Atqui, ut Saepe diximus, ista cogniti et iste amor Si bonum extrinsecum Dol Ergo bonum extrinSecum Dei cum Ono intrinseco
229쪽
DE FINE TOTIUS CREATIONIS. 217
305. Exinde vides quid respondendum sit illi quaestioni,
in qua etitur utrum Deus potuerit creare entia materialia entibus intelligentibus minime creatis. Responsio negativa esse debet; nam gloria externa Dei non potuisset obtineri per sola materialia. Hine inutiliter producerentur. Vel enim Ssent propter se vel propter aliud ; non Propter Se quia caPacia non Sunt cognoscendi boni sui eoque fruendi non propter aliud quia sex hypothesi sola existerent. Ergo si Deus non Potuisset reare materialia,
nulla creata intelligentia, id esset non propter deiectum potentiae, sed ob rei indignitatem. 306 2 PARA. Asseritur in hac altera parte manifeStationem divinarum persectionum esse in quodam gradu determinato, a Proinde mundum Onti logice speetatum non SSe omnium absolute optimum. Quare agitur 1 domundo ontolosi e Spectato unde Deo quaaestio est de divina
operatione, quae mundum pro lucit nec de sine ad quem producitur. Divitia enim operatio Optima et periectissima est, siquidem, ut dicetur alibi est ipsa Dei substantia;
finem autem ex dictis patet esse omnium PraestantiSSimum Agitur 2P. de manifestatione absolute optima quae scilicet ea sit ut nulla major esse OSsit; non autem de manifestatione relative optima nimirum non inquiritur utrum hi mundus optimus sit ad eum gloriae exteriise gradum attingendum, quem Deus Per tune mundum obtinere intendit. Hoc omnino amrmandum St. quia Deus infinite sapieti et Uten eum sit, non potuit non eligere illi media, quae aptiora sunt ad finem OnSeiluen
307. His limitibus coarctata quaestione, error Loibnitii patet repugnat quippe persectionibus divitiis ac consequenter ipsi naturae entium creatorum. Nam creaturi
nihil aliud sunt quam adumbrationes quaedam perfecti J- num divinarum n. 184. Ergo si manifestatio illa esset omnium possibilium maxima jam perfectio divitia perse-
230쪽
218 COSMOLOGIA.ctissimo xprimeretur per mundi huju ereationem, ne pro- indo perfectio reata inereatam aequaret falsum OnSequenS; ergo falsum S anteeedens Iraeterea Leibuitiustion is si qui neget Dei potentiam esse infinitam Atqui
infinita non esset Si non posset mundum alium Ontologice perfectiorem roducereri Ergo potest quod si non admittatur, negari Simul debet Dei potentiam esse infinitam, vel amrmari opus productum infinitum esse. - Nec dicatur quaedam esse quae possunt quidem ori vel non fieri a Deo, sed si ea libere facere Deus velit aliter facere non possit. Si Deus potuisset hominem non creare, Sed non potuit eumdem creare ratione destitutum optime qui-dom, sed unde hoc profluit Certe ex eo quod Contrarium repugnat. Quis autem dieat mundum alium lio nostro Ontologie persectiorem, repugnantiam involvere Id non modo nullam involvit repugnantiam sed etiamma Xime est rationi Onsentaneum. Mundus omnium optimus est himaera dicit creaturam cui nihil addi possit; scilicet ens essentialiter finitum evaderet hoc ipso infinitum. ART. III. - DE MUNDI INITIO.
308. Duplieiter haec quaestio moveri potest: Vel quatenu inVestigatur quantum temporis elapsum sit ab exordio mundi, vel quatenus expenditur utrum mundus creatus Sit ab aeterno. Haec altera quaestio duplici etiam modo Spectari poteSt, nimirum vel quaerendo utrum mundus de facto reatu fuerit ab aeterno, vel utrum ab Ptertio creari potuerit. Nobis de secunda quὶΡStione priori modo intellecta, Sermo erit. Prior quaesti potius geologica eSt, Vel etiam theologica aliquid tamen vel de hac in anteceSSum