Summa philosophica juxta scholasticorum principia complectens logicam et metaphysicam

241쪽

DE ESSENTIA CORPORIS INORGANICI. 229stantiale seu esse corporis, quod certe limum St.

Forma haec substantialis distinguitur a forma accidentali, quae materiae advenit jam in aliqua determinata Specie corpori constitutae. Forma est principium activitatis in corpore itinc in mutationibus substantialibus datur novae formae productio, materia eadem remanente; quia noVumeorpus diversam a priori praebet activitatem. Quoniam novum Orpu non roducitur, nisi illud ex quo producitur corrumpatur Vel alteretur, illa eadem agentia, quae sunt causa alterationi vel corruptionis, sunt etiam cauSanovae sormae, ad quam materia corporis alterat Vel corrupti est in potentia. 320. ii se hic paucis indicavimus, Optime evoluta reperies apud P. Liberatore in opere praesertim de Compo8ito Humano Inter recentiores omnino eminet in hac quaestione declaranda eademque defendenda contra chimicorum praesertim aggreSSioneS. Superest ut Systema SeholaSticum argumentis muniamus id praestabimus in sequenti para-

grapho objectione conati sumus praeoccupare in ipsa expositione SystematiS; lura de iis dicemus, quando uuio

animae eum Ort Ore agetur explicanda.

sentia corporis physici neque in sola realitate aetensa, ut volunt tomistin neque in elementis inertensi pote8toon 8istere, vaeta id quod Dynamio asserunt; sed constat duobus principiis substantialibus et inter se realiter distincti8, quin vocamus materiam primam et formam ub8tantialem.

321. PROB. 1'. Ad cognoscendum quaenam sint principia, quae rei alicujus essentiam constituunt, attendendae sunt ejusdem rei proprietates quae illam manifeStant. JamVer eorpora se nobis praebent extensione et activitate praedita id experientia constat. Atqui activitas procedere

242쪽

280 COSMOLOGIA. nequit ex eodem principio, unde manat extensi ut ponunt atomismi defensores et Xtensio nulla evaderet, si elementa simplici dynamiSini admitterentur Ergo duo admitti dobon principia in corporibus, nuna XtenSioni S, alterum activitatis Atqui Principium unde manat extensio est materia et principium unde profluit activitas est forma Ergo essentia corporis physici ex materia et forma constare diuenda est am :a Proprietates, quae labent characteres OPPOSitDS, nequeunt emergere e eodem Principio, eous principium idem a semetipso esset diversum Atqui characteres extensionis Sunt oppositi charaeteribus activitatis Ergo extensio et activitas ab eodem principio originem ducere nequeunt. Quod enim natura sua tendit ad rem multiplicandam et oindendam in partes, charactere Certe

oppositos illi riubet quod id iubet proprium ut unitatem in ipsam rem inducat Atqui illud primum extensio, hoc

alterum activitas praebet Ergo extensionis et activitatis oppositi sunt haraeteres Ergo utraque ab una elidemque realitate provenire nequeunt Ergo atomismus contra diuit proprietatibus quas orpora manifestant atque ideo S- Sentia corporis hysio in sola realitate extensa constitui nequit. Quod si etivitas nuda essentialis esse corpori dicatur, juxta aliam atomismi soli nam, non Vitabitur On- tradictio tum quin experientia et ratio Oeent corpora

manifestare tum etiam quia non posset explieari unitas corporis, Siquidem materia e Se non est principium unitatis, Sed multiplicationis. b Admisso autem dynamismo, nequit XΡlieari X- tensio. Nam in hoc ystoniat nihil aliud admittitur

praeter unitates simplieos e quibus corpora conflat Idicuntur Atqui ex collectione unitatum Simplietum, haberi nequit aliquid quod non sit simplex Ergo admiSSOdynamismo nequit explicari extensio. Frustra recurritur

243쪽

DE ESSENTIA CORPORIS INORGANICI. 231 ad vires attractivas et repulsivas Per has hinc POSSet X- teli Sio Xplicari, eum ea, up se attrahunt et repellunt, aliquam, quantumvis minimum et inchoatam, habent X- tensionem ; Atqui hac unitates ills omnino destituuntur; Ergo Praeterea in hoc ystemate neque attraeti neque

repulsio eoncipi possunt, nisi admittatur actio in distans; Atqui actionem in distans repugnare probavimus n. 271 ;Ergo non modo per eas Vires extensi constitui nequit, sed ne concipi quidem potest earum Virium exercitium. 322. PROB. 2'. utitur in mundo mutationes substantiales siquidem ex quibusdani corporibus alia fiunt a primis speeisue diversa, ut constat e proprietatibus diversis quas praebent Orpora, in quae alia mutantur Atqui mutationes substantiales concipi nequeunt nisi admittantur illa omnia iure ad id requiruntur: Ergo illa omnia admitti debent sollidet altilii id substantiale quod remanet idem, Secus Orpii e toto pro lueeretur aliquid substantiale quod recedit; et aliquid iterum substantiale quod donovo incipit esse. Atqui admisso systemate vel atomi eo vel dynamico nihil tale ponitur; et e contra admisso Systemate soliolastico illa omnia habentur Ergo hoc admitti, illa rejici debent. Quod mutationes substantiales

in systemate seliolastico explicari valeant, Patet e Praenotatis superest ut probemus in aliis duobus eas expli

a Mutationes substantiales non XΡlieuntur in atomi- Sino JuXta hoc Systema terminus a quo et terminus ad

quem idem substantialiter ei severant illud quod advenit et recedit, est quid tantummodo neuidentale quidquid istud dicatur essen Atqui aliquid accidentale quod recedit

Vel advenit non potest unum corpus reddere pestifice diversum ab alio et tamen specifice diversum probanteSSe proprietates quas unum prae altero habet Ergo inutomismo reddi ratio nequit mutationum substantialium.

b Non secus se iubet res in Mynamismo. omnia

244쪽

282 COSMOLOGIA. auctores isti explicant per vires attractivas et repulsivas. HOC POSito, quaero in quo corpus novum differat ab eo ex quo mutatur. Non sane disserentia et potest ex diversitate elementorum simplicium, quia in Sto Systemate omnia homogenen Onuntur; et recte, Siquidem omnia gaudent iisdem proprietatibus essentialibus. Ergo disserentia petid0bet ex diverso modo quo vires attraetivae et repulsiv eugunt. Hi autem ipse diversus agendi modus in nullo alio consistere otest, quam in gradu majori vel minori JHO Xereentur. Quomodo ex Sto majori vel minori gradu attractionis et repulsionis, quod est aliquid accidentale, Xurgit OVum Corpus, novis proprietatibus pollens, a primo specifie diversum 3 Habemus effectum,

cujus nulla assignatur a USa SumeienS. Quum ergo mutationes substantiales negari nequeant, et hae eram XPlicationem in Solo 3 Stemate Scholastic habeant, corporae materia et forma Constare dicenda sunt.

323. PROB. 3'. Qui systema Seholasticum ejiciunt, et atomismum vel dynamismum admittunt, qua demum ratione suun systema invehunt Alii dynamismum profitentur, Potissimum quia admittere nequeant ultima Or- Pori elementa Sse Xtensa quippe quae ulterius dividi possent ideoque ultima non essent. Atqui argumentum hoc, quantum Satis St, Solvitur in Systemate soliolastico. Nam licet extensum in se poeta tum ossit ulterius Semper dividi, tantun divisibilitatis terminum habet non ratione materiae, Verum ratione fornipe, quae requirit determinatam quantitatem. Hinc si materia existere OSSet Sine forma,

nihil inipediret quominus ulterius valeret dividi. QuaereSPODSio, Si Connectatur cum urgumentis Supra adductiS, non modo rem Sumeienter XΡlicare nobis videtur, Sed etiam rationem Praebet cur eXtensio in abstruet ulteriorem

seu ter patiatur divisibilitatent. Hoc autem fundamentiani omnino adimitur, ut atet in Systemate dynamico At mistae e contra Suo Systemati adhaerent propterea quia

245쪽

DE ESSENTIA CORPORIS ORGANICI. 233 optime in suo, nullo modo in ScholaStie explicentur phaenomena naturalia. Quantum Veritati haec assertio habeat, dicta patefaciunt omnia praeelare atomismus e Xplicat, et tamen non explicat quid Sit ΡSum corpus, cuju Phaenomen explicanda suscipit; et ita explicat quid sit corpus

ut ipsis phaenomenis XtensioniS, activitatiS, ConversiO- numque Orporum Sati aperte contradicat. Nullam porro

esse pugnam inter Scholasticum systema et principia physices et chimiae, quae ex Veris factis legitime deducuntur, patet non Od ece quod multi, liqui optimi, Scientiarum naturalium cultores systemati illi adhaereant; sed etiam ex eo quod nullum certum factum huc usque habeatur, cujus ratio dari nequeat quin Systema materiae et formae rejiciatur.

ART. II. - D NATURA CORPORIS VIVENTIS SED NON SENTIENTIS.

324. Praeter corpora norganica, organie dantur in mundo, quae, Secu ne illa, Vita gaudent. Porro ad hanc notionem Vitae enucleandam notamus fieri non posse ut vita a motu pra)Seindat duo haec adeo conneX Sunt ut absentia motus in corpore humano, ut infallibile mortis argumen.

tum habeatur illiusque praesentia, ut infallibile vitae

indicium. Ergo a vita in motu reponenda St. - EO tamen non abSOlvitur Vitae conceptus licet enim nulla detur vita in corpore quin detur motus, OteSt corΡUS hunc habere et illa destitui. Sic si cadaveri vis extrin- Seca PPlicetur, ei quam motu quidam producantur, non ideo illud vivere putamus, ut viVere non putamuSaquas fluentes aliaque hujusmodi. Ergo b non omnis motus vitam constituit, sed ille tantum oujus principium intrinsecum sit viventi. - Aliud tamen adhuc desideratur, siquidem etiam in entibus non viventibus poteSt motus a

246쪽

284 COSΜOLOGIA. principio intrinseco provenire. Si vis, qua radio Sol evibrat, intrins0ca illi est, quin tumeti sol vita donaridieatur; et ratio est quia motus ille non remanet in ipso agente, sed Xternum habet terminum. Ergo i praeter principium motu intrinsecum, ita ostulat ut actio in ipSo gente remaneat. Hinc sapienter ab antiquis vita

diota fuit; aetivita qua en8 ej8um movet nomen OtUS extendentes ad significandam quamcumque otionem immanentem. Quare vi vita in otionis immanentia reponenda St.

325. Vita autem considerari potest in actu primo vel in actu Seeundo. Per Vitam in aetii secundo intelligitur quὶDeumque actio, quae a ViVentibu procedit modo supra explicato, qudeque 1 Opterea dicitur vitulis quare actio vitalis et actio immanens idem sonant, nisi quod haec illius naturam ut etauit. Vita in acti primo est principium

operationum immanentium, unde St pSum SSe viventiS.

diditur dupliciter uno modo ipsum esse viventis uti modo ipsa operatio viventis, Secundum quam rineipium viis in actum reducitur. 326. Pro majori vel minori erfectione, qua uetio immanens pollet, ipsa Vita est magis vel minus periecta. Hinc triplex viis gradus vita metativa, sensitiva, et intellectiva. Prior omnium infima in tantis habetur altera Periectior in animalibus, et priorem etiam conjunctam habet tertia iii homine quatenus rationalis est, qui duabus alii non d0stituitur Ob conjunotionem ninis eum Orpore. Vita intelleoliva Supremum in uno Deo attingit gradum, qui proinde est essentialiter vita. Quamquam hic non agamus nisi de vita vegetativa plantarum, attamen rationem indieabimus cur alia majorem rci alia teriectionem habeat. Id provenire diximus ex ipsa notioni immanentia Aetio enim immanseri duo importui, rincipium Sei- licet et terminum intrinsevum quo persectius hoc alicui

247쪽

DE ESSENTIA CORPORIS ORGANIC s. 2350ompetit e perfectius in eo invenitur vita. Jamvero 1'. quamquam plantis principium actionis sit intrinsecum, illae tamen non determinantur ad agendum X aliqua cognitione, qua omnino destituuntur. Haec cognitio datur in animalibus ergo ex hoc capite perfectior in his quam in illis reperitur vita. At animalia finem propter quem agunt non apprehendunt en intelligens finem cognoscit ejusque consequendi gratia activitatem exerit Ergo in eo perfectior quam in animalibus vita diei debet. 29. Idem evincitur ex altero otionis immanenti elemento. Nam et io recipitur quidem in ipsa latita totaliter considerata sed noti in ipsa saeuitate a qua procedit in animalibus e contra saeuitas ipsa est otionis subjectum; sic visio recipitur in ipsa facultate visiva a qua Procedit. Aliquid tamen perfectius habetur in vita intellectiva. Facultas enim sensitiva est facultas compositi intelle-etiva animae solius ergo dum illius actio recipitur simul in anima et corpore, istius in anima tantum atque ideo immanentia notioni Ρerfectior est, quia est magis intrin- Seea prineipi a quo procedit. Id clarius alibi explicabitur. 3'. Exinde ratio repetitur cur vita eriectissima sit in De tantum quia, quum Deus sit en absolute independens et ita simplex ut operationis vinei pium sit ipsa sua essentia in Ipso duo illet, quae aetio immanen Secumfert, lenissime et perseetissime habentur. 827. Quum hoc in loco vegetalia sola XΡendamus, definitio illa vitae ad hanc entium bissem conretanda est. Ad id praestandum immanentia actionis retineri debet ut

genus; cui differentia quaedam Specifica, e phantarum Operationibus, seu ut ea voeant, iunctionibus desumeta addatur oportet. Jam vero vegetalium functiones ad tres POSsunt reVocari ad eas scilicet per quas vel Suum Se OnSerVant, alimentorum assimilatione vel magnitudinem nequirunt, quae cujusque propria est vel emetiPS reproducunt, individua sibi similia generando, Seu producendo

248쪽

236 COSMOLOGIA. Semen X qii simili naturae individuum habetur. Hine

vi nutritiva, augmentativa, generativa constituunt potentia vegetalium PropriaS, earumque eXerciti Sui OnSerVR-tionem augmentationem et reproductionem OnSequuntur.

Sunt quidam moderni Naturalistae qui duos tantum iunctionum ordines agnOSeunt, nutritioni nempe et generationis re non dissentiunt, siquidem priori duplex distinetum munia a SSignant. Immo non desunt qui omnia ad vim reproductivam Seu generativam reducunt, tum quia haec principalior est, tum etiam quia duas alias necessario

Supponit. Revera tanta non roducit aliquid sibi simile, nisi mediantibus alimentis quae sibi continuo assimilat; ergo habemus vim nutritivam innuitur praeterea Vis augmentativa, quia planta non roducit Semen per quod propagatur, nisi debitam evolutionem acquisiverit. His declaratis intelligimus cur vita vegetativa definiatur: eti-

328. Ciroa haec nulla fere datur dissensio inter auctores dissensio in ei pit quando inquirunt quodnam sit illud per quod vegetalia iunctiones a peragunt; Seia, alii VerbiS, quodnam sit vitale principium Lantarum. Aliquod vitae

principium esse in tanti nemo negat, ne negare PoteSt, nisi essectum ratione sufficiente destitutum ponat sed alii, circa idem, aliud sentiunt. Opiniones omne proSequi non est instituti nostri duae tamen sibi examen merent; quarum altera Trina principium illud resultare ex viribus mechanicis et chimicis, prout hae sub organismi conditionibus operantur altera tenet principium vitale plantarum esse quid distinetum formam, Scilicet, Substantialem, quae corpori tribuit simul esse orpori et esse viventis. Priorem illam Sequuntur ii praesertim qui formas SubStantiales horrescunt; posteriorem, scholaStici fere omne post Aristotelem et Divum Thomam. Hunc ducem no Seque-

249쪽

DE ESSENTIA CORPORIS ORGANICI. 237mur; ideoque hanc alteram Opinionem philosophieis argvimentis confirmare aggredimur.

Aetivitas, qua corpu8 ruanicum e nutrire augere et propagare pote8t, repeti nequit Mentitate viribusque materim utcumque hin temperentur; ed provenit a principi quodam simpliei ab entitate viribu8gue materio di8tinoto, quod est ipsius forma ub8tantiali8.329. Si vita phantarum resultaret ex viribus chimicis et mechanicis utcumque temperatis, cista diversa temper tione et mixtione derivanda esset disserentia quae interentia utriusque regni existit; Atqui exinde derivari nequit differentia quae viget inter regnum organicum et in organi- eum Ergo vita in plantis non resultat ex viribus chimicis et meelianteis materiae. Nam elementa materialia quovis modo componantur, nisi quid essentialiter diversum iis accedat, Seml er eamdem Ssentiam praebent. Ergo si ex his ipsorumque viribus proveniret vita vegetalium, haec, Spectata essentia, non disserent a corporibus in organicis;

Atqui illa ab his quoad essentiam disserunt Ergo.

a Revera illi sentia quoad essentiam disserunt, quorum actione Sunt speeifice diversae Atqui actione viventium specifice disserunt ab actionibus non viventium Ergo ab his illa quoad essentiam disserunt Minor generatim rΟ-batur ab ipsa actionis immanentia Aetio quippe immanen a transeunte specifice differt, ut patet; Atqui ege- talia, hoc ipso quod vita gaudent, aetionis immanentiScapacia Sunt et, Ontra in arganica corpora hae capacitate destituunturi Ergo organicorum et inorganicorum actioneS

specifice disserunt.b Quod clarius adhuc patebit, si nutritio augmentatio

et generatio Speciatim pectentur. Certe nulla actio materiae inorganicae conferri potest cum nutritione, quae requi-

250쪽

238 COSMOLOGIA.rit ut alimenta absorbeanthir, dissolvantur, et transformentur in substantiam illius corporis organici, quod a sibi assimilat. Idem diea de augmentatione quae nutritionem consequitur; et raeSertim de generatione, quae ita advivsentia pertinet, ut impossibilo Sit eam a non vivente haberi. Quaenam Sunt aut meelianteae aut chimicae Vires,

huic effectui producendo pares e Vanum est dicere id haberi ex mixtione et combinatione virium verba haec Sunt quae nihil explicant. Nam

vires physi eae et me eliantes quodumque modo PermiSeeantur, numquam Se attollere OSSunt Supra conditionem suae

naturoq; Atqui constat ex diutis actiones vegetalium Superiores SSe actionibus naturae in Organio ae immo et ab his specifice diversas Ergo si vita vegetalium explicari nequit er Vires hySiea in Se SpectataS, ne per harum quidem combinationem X9lieari poterit. 330. Addam et aliud argumentum quod non leve On diis hab0t. Nihil magis compertum est quam quod scientifici homines arte sua producere non OSSint aliquod Corpus quod vitales functiones exorceat. Id ipsi non dim-tentur, et si diffiteantur, rei Xemplum praebeant Atqui admissa ipsorum opinione nihil vetaret quominus id emolposset Ergo admitti nequit. Diuo nihil volare quia quibus

ne illos latet qua proportione elemon tu haec OmPOSitum ingrediantur. Quid ergo impedit quominus eodem modo plantas mutant vel hintarum semina quo PS alia quae dam Orpora in organica producunt Si nequeunt, nonnelio probat aliquid esse in tantis quod arte Sua numquam attingent, quodque primitus a Deo in tantis infusum nonnisi generatione valeat propagari Tunc,' inquit Tongiorgi, poterunt chimici organa Orporea OnStruere, quum typographi effusi simul luribus litterarum Saeculis, litterisque temere commixtis, ne id component. V

Quid Oxindo deducit Noti quidem plantis inesse princi