장음표시 사용
251쪽
DE ESSENTIA CORPORIS ORGANICI. 239pium quoddam vitale a materia distinetum, sed potius nihil tale dari atque impossibilitatem qua himici laborant producendi en Vivum ex eo repetit, quod homo oculos non habeat satis acuto ad atomo materiae tam
ponderabilis quam imponderabilis singillatim discernendas ac disponendas juxta typum primum a Deo extructum. Haec philosopho digna non sunt idem enim est a dicere: principium vitale non Si quid distinetum a materibo viribus, quia sine illo vita tantarunt optime explicari potest Sed Si Xplicationem quaeras, respondebo illauidari non posse. - Nec alio modo chimici quidam moderni
331. Qui nostrae oppositam Sententiam tuentur perpetuo appellant ad auctoritatem hysioligorum et naturalistarum. Sed 1'. istorum auctoritas tanti valere debet quanti valent rationes, quas pro sua Opinione adducunt Atqui rationes vere probantes deSiderantur Ergo iliSOrum auctoritas non multum habet ponderis; rpesertim quum de re agatur quae ratiocinio citius, luam Xperientia definienda sit. 2'. Dantur inter physiologos et naturalistas viri apprime periti, qui nostrae Sententi; adhaerent Sthul, Bergelius, uvier, ichat, Mihi EdWardes, traiisS-Dur-eheim certe Spernendi non Sunt hi tamen, eum multis aliis, prinoipium vitale esse quid distinctum a viribus mechanicis et chimieis asserere non modo non dubitant, sed necessario admittendunt esse defendunt. Horum testimonia legere poteris apud Liberatore Ii Composio mano, Cap. III. art. VI).332. Illud aliud quod propositio ponit, Si ea attendantur, quae agentes de SubStantiali corporum compositione diximus, facile suadetur; sollicet principium hoc SSeformam substantialem. Nam forma substantialis id dicitur per quod ens constituitur in aliqua determinata pelle; Atqui per principium vitale corpus in Specie Viventis constituitur; Ergo principium vitale est forma substantia-
252쪽
240 COSMOLOGI Λ.lis. Possem is hic sistere niSi quid magis thesis assereret: non enim tantummodo diximus vitale principium esse formam quamdam SubStantialem, Sed etiam addidimus esse ipsius corporis formam SubStantialem admittimus nempe nullam aliam, Praeter hanc formam dari in egetalibus au proinde illam ipsam formam quae tribuit 88 viventi8, tribuere ipsum esse corporis. Quod licet ex altero necessario fluere nobis videatur, praestat magis explieite declarare. Nam si principium vitale nihil aliud quam vitam plantis tribueret, tanta esset corpus independenter ab ipso, ut patet. Si hanta esset corpus independenter a principio vitali, hoc illi nihil intrinsecum tribueret. Seu nihil quod ad essentiam pertinet Atqui lio admiSSO,
corpuS pSum non SSet vivens Ergo si binta esset corpus independenter a principi vitali, vivens non SSet; Atqui vegetalia viventia sunt Ergo non constituuntur inesse corporis independenter a principio vitali. O argumentum magi eVOlVemUS, quando quaestio erit de composito humano.
333. Entia viventia et sentientia animalia diuuntur. Horum multiplex est bassis. Ad quatuor praecipua ea reduxit uvier ad vertebrata Scilicet, annulata, modusea et ZOOphyta. Haec rosequi Naturalistarum proprium est nobis de animalibus generatim agendum et ita quidem ut non attingamus ea quae in Psycholaigia tradi solent, quando agitur de natura facultatum SenSitivarum ipsarumque agendi modo. 334. Evidens cuique est animalia a vegetalibus differre non modo quoad organismum, qui ob altiores animalium
functiones periectior est, diversoque modo eo StruetuS; sed etiam quoad naturam, quae animalia in Specie constituit a vegetalibus omnino diversa. Haec porro diversitas
253쪽
DE NATURA SENTIENTE. 241 provenit ex eo qliod dum animalia sensibilitate donentur, hac vegetalia omnino destituantur. Quid sit sensibilitas
in Logio diximus n. 12 et iusius in Psychologia expendemus hic tantum probandum est ea animalia pollere. Id ne avit artesius, animalia mera automata SS PTO- nuntians, Seu machina nisubre constructaS, quarum OtuS
legibus mechanicis temperantur. Dogma hoc de ejus asseelis placuit, ut qui illud non propugnaret, Veria Cartesii discipulus haberi non posset. Doctrinae hujus tamen
Cartesius non fuit inventor - veteres fabula recoxit. 335. Probationes ad artesii opinionem confutandam tantum innuemus. Quare - a haec Opinio Sensui communi contradicit neminem enim, vel Cartesianum, in Venie qui serio putet signa omnia vitae, quae animalia tam multis tamque variis modis praebent, non differre ab laorologi v. g. motibus. J Bruta saltem Perfectiora habent organa externa et interna nostri Similia, eodemque modo Sensationibus habendis coaptata quae inutilia certe essent, Si animalia potentiis iis respondentibus destituerentur. Accedit quod eaedem motiones ob easdem causas in illis ac in nobis fiunt. - o Demum omnia ostendunt belluarum motus noti esse mechanicos Siquidem illae a quiete ad motum et amotu ad quietem saepe transeunt, pinnique motu dire
Id autem non habetur in motibu mechanielS, qui Secundum erias immotasque leges Peruguntur, iidemque PerSeverant nisi ab exteriori quadam causa cohibeantur. - Quare animal definiri potest: SubStantia organie senSu Praedita.
336. Si animalia sensu praedita sunt, altioremque Prae Vegetalibus gradum vitae attingunt, principium aliquod vitale magis perfectum iis insit oportet. Hoc principium
vocari solet anima Sensitiva quae ob easdem rationeS, quas antea dedimus agentes de vegetalibus est ipsorum forma substantialis. Esedem rationes simul probant unum
254쪽
242 COSMOLOGIA. esse prinoipium iis tum egetativae, iam sensitiVae tum quia id quod est persectius explere valet unctiones formae inferioris, iis proinde inutiliter poneretur ab illa distinctu tum etiam quia secus non haberetur substantialis unitas, qualem Selmus animal rpubere. Unitatem hane prinoi pii vel illud clemonstrat, quod QeSsante Vita Sensitiva, cessat Omnis iunctio Vitae vegetativse. Quod autem
principium hoc simplex sit et indivisibile, constabit eum probabitur sensationem aliter haberi non posse. 337. Dissicilior est quaestio quoad originem istius animae
sensitiv P. Provenitne X aetivitate generantis aut originum habet a Deo per urentionem Auctores alii priorem, alii posteriorem sententiam admittendam esse satis firmis argumentis ostendunt. Neutra ergo dissicultate caret. Quidquid sit, certum est brutorum animas esse quid a corpore distinetum, atque orpori non SupereSSe ab existentia essant, hoc ipso quod compositum animale Or- rumpitur, quo eumque modo id fieri contingat.
338. Supores ut aliquid dicamus de facultatibus animalium. Habemus ex Logica - a sensibilitatem duplicem
esSe: Xternam et internam, prout organa ad sensationem
requisita foris patent vel secus; - b sensibilitatem externam in quintuplicem facultatem dividi, quae Sunt Visus, auditUS, Ollaetus, gustus, et laetus - e senS bilitatis internae multiplicem etiam esse facultatem. Q a J A illiuindicavimus pleniorem hic dabimur, divisionem, et juxta
communem sententiam distinguentu SenSum intertium, phantaSiam, memorativam, BdStimativam et appetitum Sen- Sitivum. Has omnes facultates in omnibus animalibus reperiri non usSerimus, neque in quibu relieriuntur,
eodem modo atque in homine reperiri; sed dicimus animal generatim speetatum iis ollere. Nulla datur dissiduitas quoad externam Sensibilitatem, eujus existentiam ipsa organa praebent de facultatibus internis quaedam Subjungem US.
255쪽
DE NATUR, SENTIENTE. 243339. Ac 19'. os in brutis sensu internus, qhii per ner-veum systema toto corpore diffunditur. Ad hujus existentiam probandam, argumentum unum asseram X P. Ongiorgi. Videmus animante quandoque . . Ure nrrigere ut audiant, naresque admovere Objectis ut odorem
melius percipiant, et linguam orrigere ad aliquid gustandum. Ergo norunt se per hae organa Sentire. SensuS autem partieulare Sen Satione Sua percipere equeunt non enim visio videtur aut gustu gustatur; en Su in Super Se in Se reflectere non OSSunt eum Sint facultates organis amXae et ad suum proprium Objeetum determinatae. Est igitur in animantibus, praeter SenSUS externOS, SenSUS
internus toto corpore diffusus .P8ych. lib. I. cap. II., Art. ΙΙ). 29. Est in brutis phantasia, ad quam quidam memoriam roducunt ii 127). Hujus facultatis proprium est species,
Sensibus Xterni et interni recepta S, On SerVare Atqui
indicia evid0ntia hoc in brutis hahere locum manifestant Ergo est in iis admittonda hantasia. luto te,' inquit
S. Augustinus de Mus lib. I. o. negare non OSSe, bestias habere memoriam. Num et Dido post annum revisunt hirundines, et de capellis verissime dictum est atque ipsae memore redeunt in ieeta Capellis. Et canis heroum dominum, jam suis hominibus Oblitum ree 'gli OviSSe praedicatur. Et innumerabilia, si Velimus, animadVertere POSSumVS, quibu id, quod dico, manifestum est.' Porro id
necessario Supponit imagine rerum antea ereeptarum conservata fuisse.
39. Est in brutis instimativa, seu vis qua animalia disceruunt quae sibi OXia sint, quae utilia quae grata, quae ingrata, etc. Concinnam hujus demonstrationem dat D.
movercetur solum propter delectabi e et contristabile non eSSet neeessarium ponere in animali nisi apprehensionem tormarum, qua percipit SenSus, in quibus delectatur aut
256쪽
244 COSMOLOGIA. horret. Sed ne eessarium est animali, ut quaerat aliqua vel fugiat non solum quia Sunt convenientia aut non convenientia ad sentiendum, sed etiam Propter aliqua alias commoditates aut utilitates, sive Oeumenta Sie ut Ovis videns lupum venientem iugit, non propter inde uentiam coloris vel figurae, sed quasi inimicum naturae. Et similiter avis colligit paleam, non quia delectet Sensum, sed quia est utilis ad nidificandum. Huic amnis est appetitus sensitivus, cujus ductu instinetivo animalia feruntur ad quaeren dum cibum caeteraque ad Vitam ne eesSaria; et ad obstacula removenda, quae boni sibi convenientis adeptionem aut possessionem impediunt. 340. Ex his facultatibus proveniunt ea Omnia quae ani malia mirifico luandoque operantur, quaeque non Sine consilio et prudentia facta SS Videntur. Cur ita agant, animalia noti cognoseunt, Sed finem a Creatore intentum exequuntur, non tamen Sine illa cognitione quae Sensiti-Vam naturam non transcendit. Bruta animalia ' inquit D. Thomas habent instinetum naturalem e divina ratione eis inditum per quem habent motus interiores et exteriores similes motibus rationis V 1'. 2'. q. 46, a. ). Quare si eorum motus, Si opera, si media quae adhibent in se inspiciuntur, rationem patefacient, quandoque majorem, quam in hominibus reperire est Verum hae non in ipsis reperitur, Sed in Suprem rerum Conditore, qui animalibus instinctum ita aptavit, ut ea omnia exequi valeant. Hoc iis non placet, qui intellectu et ratione animalia frui docent; parum ad id attendentes quod si ipsorum Opinio Vera SSet, jam selliis multae hominibus antecellerent, propterea quia
legum Corporearum cientiarumque multarum, quale Sunt
V. g. geometria et mechanica, cognitionem infusam haberent, quippe quam nulla experientia, nullo magistro nullisque praeviis tentaminibus aequisiviSsent. Somnia haec relinquamUS auctoribu Suis.
257쪽
I. - Definitionos tractuntur et cleoIarantur.
341. Exactis, quantum Satis erat, Praecipui quaestionibus de Orporum mundanorum SSentia, Superest ut videamus quid sit spatium et o 8, quae eum corporibu conueXn SSe cognoscimus. In his notionibus declarandis alii alio Diodo I Oeedunt auctores, et ita quidem ut Saepe spissiores faciant tenebras quibus quaeStione istae circumvolvuntur. Ab his tamen attingendi praeseindere non POSSUmUS, OnneXae enim Sunt eum quibusdam revelatis Veritatibus, quas bire ideo negant quia confligere autumant cum iis quae ratio docet. Quare quae citu neceSSaria Sunt, hoc uno articulo Complectemur. 342. Spatium communiter dicitur esse aetensio dimen-8iva in longum latum, et pryundum. Distingui solet in
reale et imaginarium, prout corpora ad quae extenSi pertinet, Retu Concipiuntur existere vel secus. Hinc illud in actuali corporum extensione, hoe in extensionis possibilitate est reponendum cit id est aliquid physicum lio est aliquid deale illi id finitum, quia quidquid existit limitatum est hoc indefinitum, uiam Ova Semper OrPOra POSSibilia sunt. Aliter alii explicant istud spatium imaginarium, quod absolutum aut deale vocari etiam solet id esse dicunt physicam aliquam realitatem a corporibus distinctam. Sed perperam. Nam quid ista realitas eSSet, quae X istere dicitur 3 a Num aliquid increatum, attributum nempe divinum ZId revera posuit Clarii, dum asseruit spatium absolutum esse ipsam Dei immensitatem. Sed errat; nam nullum divinum attributum concipi potest ex partibus coaleSeenS Atqui spatium formaliter et secessario includit partes; siquidem ii id concipimus ut divisibile et mensurabile; Ergo SSe nequit quid inerentum. b Sed neque aliquid creatum esse potest. 19. Quia
258쪽
246 COSMOLOGIA. Spatium absolutum concipitur nullis limitibus circumseriptum Atqui quidquid creatum est, necessario limites habet Ergo 2'. Quia illa realitas nequiret esse ens spirituale; nam quod hujusmodi est artibus constare
nequit. Ergo esset en materiale, corpus Scilicet. Sed hoc corpus concipitur etiam in Spatio. Ergo, uXta adversariorum Opinionem deberet esse alia realitas in qua collocaretur; et ita in infinitum procederet argumeratum. E contra omnia OlVUntur, admiSSa opinione, quam nostrum facimus Optime quippe intelligitur cur spatium absolutum concipiatur nulli limitibus circumscriptum; quia nempe nullii datur limes potentiae reatricis Dei, qua OV Semper corΡOrn rodiae possint. Quoniam autem illa ipsa corpora quae XiStunt, antequam eiu Xisterent ossibilia erant, et etiamsi annihilarentur, possent iterum reari, Vel etiam non desinerent esse Ossibilia, ratio datur eur spatium imaginarium non modo e Xtendi concipiatur ultra hujus universi limites, Verum etiam praecessisse mundi existentiam, ipsiusque destructioni Superstes fore. Quare spatium imaginarium seu absolutum Phusice nihil est; ipsiusque eonoeptus oritur ex pati ne tunii, quod diximus esse realem Orporum extenSiONem.
343. Loo definitio adillim nunc intelligitur; si
quippe locus detern ιata patia par quam corpu8 occupat; vel etiam spatium quibusdam limitibus circumscriptum. Hi limites si reales sint, proveniente Settieet e Superfidie Corporum realium, loeus ipse dicitur realis Si limites pro- Venire Oncipiantur e Suli erficie corporum ossibilium, seu si deales sint, locus dicitur dealis. Quae b eum respiciunt sequentibus animadversionibus attingeniUS. a Locus alioujus determinati corporis alius Si eaetrin8ecus, alius intrinsecus. Prior est superficies corporis ambientis, in qua corpus Continetur; OSterior St ipsum patium a corpore Oecupatum. Si Si projicias in aquam corpUS , aquae Superficie quaquaVersus circumdat litur;
259쪽
haec sup0rficies dicitur locus extrinSecus Orporis A sp, liuin autem per ipsam entitatem corporis A repletum est ipsius locus intrinseeus Per primum, Corpus dieitur contineri in loco per alterum, dicitur replere locum. Hinc dum pro Singuli corporibUS, quae in mundo Sunt, datur simul locus Xtrinseeus et intrinsecus relate ad totam rerum mundanarum uniVersitatem non datur nisi locus intrinsecus, quia non datur Superficies quaedam realis
hunc ipsam rerum univerSitatem ambiens.
b Substantia finita duplieiter contineri in Oe potest,
soli dupliciter loco raesen eSse OteSt, circo criptive et de nitive. Praesentia circumseriptiva ea est qua totumens toti cuipiam spatio rἴ0Sen 0S Per hoc, quod una pars ejus adest uni tantum arti spatii, altera alteri, et sic porro singulae singulis Se invicem ab eadem spatii parte excludentes; V scilicet est pro ηentia enti commen8urata spatio. Hae praeSentia proliria est Orporum eaque ita esse in loco, non St eur robetur; XPerientia atet. Prsesentia definitiva hab0tur, eum substantia ita est tota in toto loco, ut tota quoque Sit in Singulis loci partibus. Hoc modo anima humana est in tot corpore; quia, ut dioemus, anima praesens est toti corpori; orro anima est Simpleς ergo non otest esse otiiraesens quin sit simul tota in singulis corporis artibus. Haec praesentia dicitur de nitiva ex eo quod substantia non sit, nee Sse Ossit
naturaliter Xtra suum locum adaequatum Seu totalem.
Limitatio tamen seu non respicit praesentiam divinam; nam licet Deus sit totus in singulis loci partibus, a nudo loco definitur ipsius praesentia; non modo St PraeSenSOmnibus, Sed Ipsius pi sentialitas infinita est. o Corpus naturaliter est in loco, et in uno tantum loco adaequato sed estne id ita essentiale ut Orpus vel nequeat non Occupare locum, vel nequeat esse simul praeSenSpluribus locis adsequatis 3 Quaeritur videlicet utrum om- penetratio corporum eorumdemque multilooatio ita intriti
260쪽
248 COSΜOLOGIA. Se e repugnent, Ut ne per virtutem quidem Dei fieri possit ut vel duo corpora eumdem locum simul Oeeupent, Vel idem corpus in pluribus locis sit eodem tempore praesens 3
Contendimus neutrum OSSe probari repugnanS, atque ideo nec Orporum compenetrationem nec Orporum muli,
locationem Ostendi impossibilem. Unde non 8SerimusnOS OSSe OSitive probare utriusque possibilitatem, Sed negamus ullum dari videns argumentum quo triusque
impossibilitas demonstrotur Id patebit ex dicendis.
Nequit ratio evidenter de no trare intrin8ecam repugnantiam ompenetrationi aut futilocationi corporum, ita ut ne per virtutem quidem divinam, aut plura corpora in eodem loco imul 88 possint, aut idem corpu8 in pluribus Ioeis do quati simul eon 8titui. 344. Prima pars facile suadetur, si ea attendantur, quae
in Ontologia de quantitat diximus n. 245); quare illa
prae oculis habentes, Si argumentamur: Si qua daretur ratio ad demonstrandam intrinsecam compenetrationis impossibilitatem, haec ex eo repeteretur quod orporis actualis impenetratio ne per virtutem quidem divinam suspendi possit; Atqui, ut minimum dieam, hoc alterum demonstrari evidenter nequit Ergo ne illud primum. Nam impenetrabilitas est vis qua unum eorPUS alteri, Suum JOeum occupare conanti, reSistit; Atqui haec vi resistendi
impediri potest ne in actum prodeat vel etiam, Si Xeratur, impediri potest quominus Sortiatur esseetum Ergo in utroque casu illa vis considerari debet, quasi non SSet; Atqui vis resistendi est ratio impenetrationi Ergo hac Superata per vim divinam, nihil impedit quominus vel
Plura Corpora eumdem Oeum Oecupent Vel plures ejuS-dem corpori partes sint in eadem arte Spatii. Nuda enim creata vi prodire Valet in actum, quin adsint omnia