Summa philosophica juxta scholasticorum principia complectens logicam et metaphysicam

261쪽

DE COMPENETR. ET MULTILOCATIONE. 24S

requisita ad agendum necessarix Ergo si quod ex iis desit, ipsum activitatis Xeruitium desit oportet; Atqui Deus

impedire poterit quominu Omnes conditiones ad agendum necessario requiSitae, adSint PoteSt V. g. Deus non praebere Suum concursum ad illam aetionem, in quo, ut videbimus

in Theologia Naturali acti creaturae existere nequit Ergo vis illa resistendi quominus agat potest impediri. - Quod si quis, nullo tamen jure dicat vim illam necessario in actum prodire, is Saltem negare non potest vim illam esses nitam Atqui vis finita e aliam vim majorem Superari

potest Ergo vis infinita Dei impedire potest quominus actio illa resistendi sortiatur effectum Atqui si hoc fiat,

nullum dabitur obstaculum ad Corporis penetrationem; Ergo absolute non repugnat ut plura Orpora eumdem simul locum CCUPent. 345. Altera propositionis pars amrmat nullum dari argumentum quo probetur corpori intrinsece repugnare simultaneam praesentiani in pluribus locis Nani argumenta quae adversarii proferunt, derivantur vel ex unitate et indivisione corporis, vel ex ratione quantitatiS quae Uni- eam tantum localem a sesentium at posse dicitur vel ex absurdis in quae simultanea Orporis praesentia in pluribus locis, necessario impingeret Atqui nullum ex his argumentis repugnantiam Vincit Ergo reΡMgnantia non robatur. Nani, ut a Priori XOrdiamur, contendunt adversarii corpus fore simul uniani et multiplex, si admittatur

corporis Diultilocatio Atqui negamus id ita esse Ergo

primum argumentum nihil robat. Corpus enim est unum per intri Se eam entitatem qua constat Atqui secentita ponitur eadem numero in pluribus locis: Ergo Orpia non esSat SSe unum. Rehationes ad spatium multiplicantur quidem sed ex istis concludi tantum potest plura esse loca, quibu idem corpus fit praesenS, non autem plures SSe entitates quae in diversis locis ponuntur. Hinc etiam patet idem non esse a Se diVisum, siquidem

262쪽

250 COSMOLOGIA. est idem numero corpus quod in pluribus locis constituitur. Res illustrari potest ex praesentia animae in Or-ΡOre humano Certe eadem S anima quae simul tota est in qualibet corporis parte; num anima diei potest aut facta multiplex, aut a se divisa Nullomodo. Dicere minime juvat corpus humanum esse locum adaequatum animae. Id negari nequit, Sed ad rem nostram minime

facit; quia Semper Verum S locum . . CapitiS, alium esse a Oe manus, utque de Verum est tin' esset, ea in

quibus idem ens reperitur. Quid porro eveniret Si corporis partes ut inViuem di ungerentur 3 num quis repugnantiam in eo videt, quod per divinae Virtutis omnipotentiam eadem anima eisdem artibus licet disjunctis, non

secus ae antea, praesen Sit Et tamen anima non cessaret 8Se una, ne essetis Se diViSa. Cur Orpus unum

etiam non Sset et a seipso indivisum 346. Ne repugnantia deduci potest e ratione quantitatis quae Vetaret ne idem corpus alie ubi existens quantitativo modo, alibi etiam eodem modo eXisteret. Nam ratio quantitati prior est quam ejus extensio in ordine ad locum ergo Sicut haec abeSSe poteSt, quin quantitatis ratio destruatur, ita non est contra rationem quantitatis uires locale Praesentia habere. Per id enim corporis

quantitas non amittitur, non augetur, non minuitur tantum multiplicantur relatione eXtrinsecae, non quidem Vitiaturali, Sed per Omnipotentiani Dei Atqui si quantitas

lier nillil liuem simultaneam praesentiam nee destruitur, ne augetur, ne minuitur. Simillian ea praesentia intrin- See non repugnat Corpori ratione quantitatis Ergo neque hoc uerum argumentum demonstrativum est. - Hoc facit

contra auctores illOS, qui quamvis multilocationis possibilitatem admittant, negant OSSibilitatem multilocationis eircumscriptius, do 2ent nimirum Orpus uni tantum ouo POSSe esse cireum Scriptive raeSenS; Si aliis locis sit priu- setis, id fieri asserunt locum non Oeeupando quod probaru

263쪽

DE COMPENETR. ET MULTILOCATIONE. 251

putarit ex ipsa ratione circumseriptivae praesentiae. Sed prinoipium petunt. Nam, juxta eosdem auetores, praeSentia uireumscriptiva non absolvitur per hoc quod singulae corpori partes reSΡOudeant singulis partibus spatii et totum corpus toti patio aliud requirunt requirunt scilicet ut corpus esse non Ossit extra illum locum quem occupat. Sed hoc praecise probandum St. Id erum SSe naturaliter eoncedimus Sed quomodo probatur id ipsum ita essentiale esse, ut ne ipsa quidem Dei potentia possit aliter reuidissionere 347 Absurda quae multiplicem hane riaesentiam sequi dicuntur, quatenus nempe admittere deberemus eamdem rem contrariis asseetionibus Subesse osse, Omnino dissipantur, Si corporis multilouatio rit explieetur, et vitentur quorumdam philosophorum nimium Xaggeratae opinioneS. Nam ob Simultaneam corporis praesentiam in loco multiplicantur quidem habitudines se relationes ad Spatium, sed corpus ipsum interea unum ae indivisum manet. Ergo ea omnia quae ab habitudine ad locum et spatium pendent, ita se labent ac Si revera lura essent Orpora; at ea Omnia quae en dent ab ipso Corpore, eadem Sunt ubicumque orpus invenitur, quin eadem est Substantia

quae pluribus simul lolis praesens fit. Unde: re idem . . homo, in duplici loco constitutus non posset hic amare, illi odisse idem hic cogitare, illic non cogitare hic peceare, illic non peceare, tu quia haec omnia enitent ab eadem substantia; quapropter Si alicubi peccat, amat, Odit, id praestat ubicumque est. Qui

Seeli putaret, is pugnantia SSereret, et contra eum facerent adverSariorum argumenta.b At quaedam dantur quae proveniunt ab habitudine

ad loeum et spatium hoste qua lantenus diverSa SSepo8Sunt quin in contradictionem impingatur, ideo scilicet quia non referuntur ad idem secundum idem. Unde licet corpii non OSSet Simul moveri et non moveri Secundum

264쪽

252 COSMOLOGIA. Tinam praesentiam in eodem loco posset tamen moveri Secundum unam rhBSentiam in uno loco, et non moveri Secundum aliam praesentiam in alio loco.

o Quod si quaedam dantur assectiones, quae licet ab

extrinseco roveniant, iΡSam tamen substantiam aliquatenus assiciunt atque modificant: ut V. g. esset Si aeris temperatura in uno loe maXimn SSe Supponeretur, in alio minima, e qua diverS temperatura corpii non OSSit non assici nullo modo admittere cogimur corpus in uno loco fore calidum, in altero frigidum Sed corpus Xperiretur illum caloris gradum, qui X utraque extrema temperatura resultaret. d Demum si quae sunt, quae conciliari nequeant, diei-mu Deum, per Cujus omnipotentem Virtutem eorpus in multiplici loco simultanee constitueretur, non PermiSSU-rum ut eadem in cori ore te conStituto eveniant. - aetera quae ab adversariis roseruntur, Vel proveniunt X ambiguitate Verborum quibus utuntur vel ex datis principiis satis superque Onfutantur.e Ut 0rgo quaestioni ui imponamus nem notamuS in his similibusque rebus non esse imaginationi indulgendum, sed rationi insistendum. Haec de intrinseca rei

impossibilitate uno tantum pronuntiare Valet, Cum Videnter patet rem aliter absolute esse non OSSe quod Sinon OnStet, sileat portet et fateatur omnipotentiae divinae ambitum non esse dijudicandum ex paucitate cujuscumque finitae mentis. .

CAPUT TERTIIJ I.

DE MIRACULIS.348. Si umquam in aliis petatibus, ei te in hae OAtra, quaestio de miraculis diligenter tractanda est; iret enim

265쪽

DE NATURA MIRACULI. 253uum divinae revelationis cognitiora connexa est. Hinc est quod moderni praesertim rationalistae miracula quaquaversus aggrediantur, maXimamque Operam in eo Onant, ut vel ea contendant impossibilia esse, vel certe ab operibus naturae discerni non OSSe. Praecipua quaestionis puncta hoc capite VerSabimus. ART. q. - DE NATURA MIRACULI. 349. Miraculum, si vim nomini SpecteS, Si pus in se mirabile a mirando enim ducit originem. Quando vero inquirimus quaenam Sunt quae quamque mentem admiratione rapere Valeant, eum Vetoritate, tum Xperientia et ratione ducti invenimus Opus non modo insolitum esse debere, nimirum supra id quod generatim cernimus, Sed etiam nullam inoportionem gerere eum Viribus quas entia

creata praebent. Quidam conflictus, ut ita loquar, sit oportet inter opus, quod miraculum dicitur, et creatae naturae vires; qui nisi detur et dari constet, non habebitur Opus in se mirabile sed tantum in opinione hujus vel illius, qui rem contuetur. Id miraculi nomine optimi

quique philosophi intellexerunt et intelligunt atque ideo

miraculum esse definiunt: opus a Deo patratum facultatem et ordinem totius naturae creatae SuperanS. V Hanc definitionem suscipimus eXΡlicandam.

350. Entia creata Spectari possunt spee o et dynamice ς quaeri scilicet potest vel quid in se sint, vel quid agere

valeant primae quaestioni respondet conceptus SSentiae, alteri conceptus naturae; quos in Ontologia declaraVimuS. Quare, alii omissis significationibus, naturae nomine hiemtelligimus essentiam rei quatenus est prineipium perat Iolaum, Vel etiam principium ipsum operationum rebus II Sltum. Quod operationum principium si spectetur prout est in uno tantummodo individuo aut una individuorum classi, natura dicitur partieularis; Vocamus i contra

266쪽

254 COSMOLOGIA 1iaturam univer8alem, aut Simpliciter naturam, complexum 1erum Omnium prout entia agentia sunt. Cum autem in horum operationibus constantia quaedam Sit, et haec constantia proveniat ex quibusdam eluti normis, uri activitatem creaturarum temperant: - a hae normpΡ, et ipSae concretaeentium vires his normi assectae, Vocari solent leue naturin b' modus eo Stans agendi quatenus collineat ad propositum finem, Oeatur ordo naturae et Ordo ipse, quo sese excipiunt esse eius ab illis viribus provenientes, cursu naturo nuneupatur. Attamen philosophi tria ista promiscue adhibent, ad Signis eandum modum OnStantem et uniformem quem entia materialia servant in agendo. 351. His positis, quando dieitur miraculum superare VireS naturie, duo quaeri OSSunt 1'. quaenam Sit natura quam

illo effectus superare dicitur; 2'. quo uoto ille idem

es eius naturam superet. Quoad primum alet nos non agere de natura particulari, Verum de universali dicimus nimirum illum effectum uno modo Vel alio superare vim

omnem agenti creati, Seu nullum Sse creatum agens

quod producere valeat illud pus, Saltem e modo quo produeitur per miraculum. Quare alterum Olummodo est explicandum. Aliquod opus potest tripliciter Superare Vire naturae : a Vel SSenti Sua, ita ut Opus ipsum in se Spectatum a nulli causa creata mei valoat oujusmodi esset simultanen oujusdam entis praesentia in pluribus locis; - b vel propter conditionem subj0oti in quo fit; ita ut causae creati similia illi sicere valeant, sed non in eo subjecto in quo fit e miraculum. Ita reaturae qua)dam gaudent vi hirgiendi vitam, sed hane in Corpore

mortuo producere nequeunt; - o Vel pus constituitur extra ambitum auSΛ Creatae, non rateis quia tale pus

- , nee propter conditionem subjecti in quo fit, sed tantulamiodo quoad modum quo fit. Hujusmodi esset restitutio valetudinis quae fieret uno instanti, vel nulli, adhibito medio. vel adhibito quidem medio, sed effectui produ-

267쪽

DE NATURA III RACULI. 255cendo minime proportionato. Unde aliquid vires naturae

Supergredi potest vel quoad rei substantiam vel quoad subjectum in quo sit vel quoad modum quo fit. Ex ista

declaratione auctores derivant miraculoriani divisionem. 352. Asserit praeterea definitio miraculum esse pii a Deo patratum. Patet ex dictis. Animadverte tamen non

omne opus divinum SSe miraculum, quamquam Omne

miraculum sit opus divinum. Ut opus aliquod divinum miraculum dicatur, sit oportet aliquo modo contrarium illi, quod natura praeberet si sibi relinqueretur. Illa quae sola virtute divina fiunt,' inquit D. Thomas, in rebus illis, in quibus est naturalis Ordo ad contrarium effectum vel ad contrarium modum aciendi dicuntur

Proprie nitraeula: ea vero quae natura facit, nobis tamen

vel alicui nostrum occulta, vel etiam quae Deu facit, nec aliter nata sunt seri nisi a Deo, miracula diu DOD POSSunt, sed solum mira vel mirabilia 'o de Miramuis, a. 21).IIino idem S. Doctor Summa 1'. P. q. 105. art. ). Creatio,' inquit, it justificatio impii, etsi a solo Deo

sunt, non tamen proprie loquendo miracula dicuntur, quia non sunt nata fieri per alias ausaS, et ita non Ontingunt praeter Ordinem naturae, cum haec ad ordinent naturae non pertineant.' - Praeterea agit definitio de causa miraculorum principuli, quin exeludatur causa instrumentalis aut causa impetrativa. Satis dixisse putamus ad hoc ut intolligatur miraculum esse opus a Deo Patratum, facultatem et ordinem totius naturae Creatae tran-

353. Juvat nunc unam vel alteram desinitionem Xpendere a quibusdam auctoribus tradi solitam oecurrit imprimis definitio Spinogae, juxta quam miraeulum St OPUS uJUS auSam naturalem exemplo alterius rei Solitae eXPli are non Ossumus, vel saltem ipse non potest qui miraculum scribit aut narrat V Truet theol polit C. VI). Haec definitio veri nominis miraculum e medio pellit; nam

268쪽

256 COSMOLOGIA.1iiiraculum Vires naturae nudo Paet Superaret, sed tantummodo Superaret cognitionem quam de rebus creatis habemus; unde multa Phaenomena naturalia inter miracula

essent habenda. - Huic amnis est definitio, quam Lockius tradidit in quodam Sermone demiraculis, cum dixit ea

esse operatione in SenSu incurrenteS, quae cum captum

speetatoris Superent, ejUSque judicio Qui sui naturae constituto repugnent, ab eo diVinae existimantur. V Haec etiam permiscet id quod est relative mirabile, cum eo quod est absolute tale, cum eo videlicet quod vel aliquid in rebus liriubet quod natura emeere nequit, vel effectum impedit, qui ab actione alicujus causae naturali conSequi deberet. Fuerunt qui, ut Spin OZam ejuSque SSeela confutarent, aliam invexerunt miraeuli definitionem, quae tamen a Spinogiana verbis tantum differt. Putarunt res mundanas ita ab initio fuisse a Deo constitutas ut ab iisdem non

modo phaenomena naturae ordinaria promanarent, Verum

etiam illa quae insolita sunt, quaeque proinde miracula nuncupantur cum e discrimine quod illa a notis naturae viribus, ista ab ocoultis proVeniant. Unde miraculum definiunt opus provenien e Viribu naturae quae nos latent.' Hanc definitionem tradit auteville, scriptornatione Gallus sed ante ipsum alebranche asserere non dubitavit miracula saepe esSe consecutione quarumdam legum quae nobis inoompertae sunt.' Auctores isti miraculi nomen retinent, rem ipsam negant; quia reas Se in miraculis nihil daretur quod proprie esset Supra naturae vires. Definitionis vitium alebit magi quando Proban-.dum erit miracula ex Viribus Occulti naturae provenire

354. Superest ut videamus quinam Sit miraculorum finis. Ea fieri ob aliquem finem, non est cur probetur; patet ex saepe repetito principio quod ens intelligens agere nequeat, quin finem aliquem ibi praestituat. Quaeritur ergo in quo ordine finis hic contineatur Quaestioni

269쪽

DE POSSIB ET COGNOS MIRACULI. 257

respondet T. Tongiorgi ac propositione Finalis ausa

miraculi, non quidem in ordine physico, sed in altiori Providentio ordine continetur; in eoque e8 posita, ut miraculo tanquam igno a te8timonio divino, aliquid a Deo hominibus manifestetur Scilicet: - αν miraculum non duo Deus patrat ut vel emendet vires naturae ut effectus ibi proprios producant, Vel eaSilem ire augeat ad consequendum illum ipsum finem quem entibus naturalibus praestituit quae duo Supponerent imperitiam et ignorantiam in divino artifice ; sed b ideo ut vel Deus Ostendat speci ii modo res humanus ab pSiu providentia pendere velut manifestet innocentiam et sanetitatem cujusdam creaturae intelligentis suumque amorem ergo illam aut e oti-Vers quorumdam Soelia et nequitiam vel ut religionem confirmet cujus Ipse est auctor, et doctrinam quae ab hac eadem religione liominibus credenda proponitur Haec apud citatum auctorem paulo fusius explieata inve lites; nobis pauca haec verba e Summa Divi Thomae exscribere susticiat: Quia, quae sunt fidei, humanam rationem Xeedunt, non OSSunt per ratione humana probari, Sed portet quod probentur per argumentum divinae virtutis, ut quum aliquis facit opera quae Solus Deus facere poteSt, credantur ea esSe a Deo; sicut quum aliquis defert litteras annulo regis Signatas, creditur ec Voluntate regis processisse, quod in illis continetur 43'. P. q. 43 art. 1).ARΤ. II. - DE MIRACULORUM POSSIBILITATE ET

COGNOSCIBILITATE.

355. Si eos excipias qui pantheismum vel theismum profitentur, quique vi sui systematis logice denegant miraculi possibilitatem, paucos invenies philosophos qui admittunt intrinsecam miraculi repugnantiam. At plures dantur qui ejusdem cognoscibilitatem inficiantur, quiquu

270쪽

258 COSΜΟLOGIA. hoc ipso miracula fieri non posse aiitumant, non quia in erepugnent, sed quia frustra fierent. Hine vides non sum-cere ut miraculi possibilitas in tuto collocetur; ipsius otiam cognoscibilitas debet ab adverSariorum oppugnatione vindieari.

356. Qui miraculi possibilitatem negant ex triplidi fonte

argumenta derivant e divinis e perfectionibus, e legibus quae rerum mundanarum actiVitatem gubernant, et ex ordine et harmonia creationiS. utant imprimis autum

ess de immutabilitate et sapientia divina, siquidem Deus mutare consilium dicendus esset Si legibus naturalibus

exceptionem neeret, et opus Suum emendare cogeretur; parum ad id attendentes quod miraculorum causa finalis non contineatur in physico rerum ordine, et Deus ab aeterno legis exceptionem decernat, eodem actu quo ipsam legem constituit - Necessaria absolute esse leges naturae alii alio modo probare conantur. Sunt qui actum divinum cum re Olita per divinum actum coniundentes. tenent cum Spinoga leges naturae esse ipsa Dei decreta, quae absolute neceSSaria cum Sint et illae necessariae SSedebent. Sunt qui ab ordine morali ad Ordinem physicum

eODeludunt, necessitatemque illam, quae propria ordinis morali est, ad ordinem hysicum transferunt, ea diaetiratione quod uterque ordo a Deo procedat. Sunt demum qui legum necessitatem ut ipsis rebu derivant quae quidem, inquiunt, creari vel Doti creari OSSunt Sed Si reentur, ut de facto creutae fuerunt, diversas ab iis quas habent lege habere nequeunt. Hoc illustrant exemplo naturae humanae quae potuit quidem non creari, Sed non potuit creari ratione destituta. - Quod spectat ordinem et harmoniam creationis, dicunt, admissa miraculorum ossibilitate, jam de nulla naturae lege certitudinem habere nos

POSSE, ne proinde eum Seientius omne ruere, tum etiam

anxietatibus vitam humanam fieri obnoxiam. 357. Contra hos omnes probabimus miracula multam