Summa philosophica juxta scholasticorum principia complectens logicam et metaphysicam

351쪽

DE ORIGINE DEARUM. 339

abstractionem objectum intelligibile redditur; quia abstr

hei idem est a considerare in phantasmate, Seu in objecto per sensu Oblato, Ssentiam rei sine ullis conditionibus materiae Ergo i abStractiva, qua men gaudet, recto lumen intellectuale nuneupatur. Haec quoad abstractionem. Per intellectionem autem mens Objeetum ins exprimit. Haec Objecti XlareSSio, ut in mente habetur, est terminus subjectivu cognitionis, et dici communiter solet verbum internum, Seu verbum menti8, quia per id mens quodammodo ibi loquitur. Caetera nomina quae idem actus assumit prout Sub uno vel alio respectu considoratur, in Logica retulimus D. 3. ). Verbum mentis diximus esse terminum ubeotivum cognitionis; nam te minus objectivus est ipsa re quae intelligitur. Hinc equitur, id quod per cognitionem directam cognoseitur, non esse Verbum mentiS, Sed rem ipsam, cujus verbum est

intell0ctualis similitudo in cognitione autem resema deas esse id quod intelligitur, et in ipsis cogniti res cognosci quas ideae repraesentant. His declaratis, ad SyStema probandum accedamUS.

Systema quod originem conceptuum primitivorum vi ea per abstractionem a sen8ibilibus, cum vitat copulo in quo alia ystemata impingunt tum etiam ita oriuinis idearum no8trarum rationem reddit, ut nihil admittat quod

probari nequeat quod adver8etur naturo cogno8oentim aut evertentio contradieat.

451. Origo dearum non aliud importat, nisi Originem eorum conceptuum qui fundamentales Sunt, quibusque innititur omnis humana cognitio Atqui hujusmodi conceptu ii praecise Sunt, qui versantur ire Veritate uni- VerSale et abstraetas, seu Veritate quae non saeta particularia respiciunt, Sed horum quidditates, praescindendo ab

352쪽

tibi lividuatioti quam habent in materia Ergo id quod

istorum conceptuum rationem reddit, et ita quidem ut rationi et experientiae satisfaciat, recte solvere dicendum

est quaestionem de dearum origine Atqui scholastici post Aristotelem et Divum Thomam, ita rationem reddunt

horum Oneeptum, Ut Systema quod proponunt 1'. nihil in Se repugnati QOntineat; 2'. conforme sit humanae naturae et P. Xl erientiae respondeat Ergo Systema scholasticum recte X plicat dearum Originem.

1 P. Primum his fere verbis probat Liberator Cf. Psychol Cap. IV. art. I. et OΡus italice eonscriptum, cui titulus Laisonos eriga intelletitiale . In Objectis, quae ensibuSuSurpantur, quid litates licet singulares et individuae, tamen reapse insunt. Quidquid enim in pSi est, profecto non est nihilum sed est aliquid Atqui quidquid aliquid est, quid litate aliqua constat eum quid lita Seu essentia non aliud sit, nisi id quo aliquid est id quod est; Ergo in objectis quidditates reapse insunt. Si planta e X.

gr. quam euius Videt, habet revera rationem entis, rationem Substantiae, rationem vitae, rationem unitatis, rationem

quantitatis, et sic de aliis quotquot eidem ut prpedicata

tribuuntur. Verum est rationes illa a sensu non detegi, quippe sensus factum dumtaxat coneretum attingit; tamen elucere possunt menti, quae acie sua quid ipsum factum sit introspicit, dummodo oneretione absolVatur, qua illud in physica sua existentia coercetur. Haec Vero Separatio non potest Ostendi repugnans, quia non PhySicefacienda est, sed logiee, nimirum quoad Solam Ognitionem, Per Virtutem quamdam abstractivam qua intellectus gaudet. Ne demum repugnantia provenire OteSt X desectu conjunctionis inter facultatem et Objectum quia, ut praenotavimus, an inti facultate eon Siderandae non Sunt tamquam SuppoSita Separata ac proinde objeotum quod SenSibus est praesens est aliquo modo ipsi intelleo tui praesens Ergo si nihil desit ex parte objecti Dilii ex parte

353쪽

DE ORIGINE IDEARUM. Malacuitatis, nisi ex parte praesentiae, et illud quod admitti

tu repugnans Stendi nequeat, fatendum est nihil man- cum esse in syStemate Scholastico, nihilque quod rationabile non it. 2Q. Hic modus explicandi Originem dearum maxime conformis est humanae naturae. Quod paucis probat . Thomas De Memoria et Reminis entia, lect 2b: operatio proportionatur virtuti et essentis, intellectivum autem hominis est in sensitivo; et ideo propria Operati ejus est

intelligur intelligibilia in phantasmatibus. V Scilicet humana natura nee Sola anima, ne Sol eorpore constat, Sed Xutroque Ergo quamdiu uni perseverat, anima vel in vita intellectiva a corpore adjuvari debet; Atqui id corpus praestat, si admittatur Systema Seholi Sti eum Ergo hoe SyStem respondet naturae humanae. - Deinde Si uni animae et corporis non sit Violenta sed naturalis, ut in primo capite probavimus, hae uni Cedere debet in commodum partis nobilioris, videlicet antimae ; nam ut animadvertit idem D. Thomas . Qi e8t. Disp. q. De Spiritu reato, art. 6 Hunio Corpori et animae non est propter corpus, ut uilicet nobilitetur, sed propter animam, quae indiget corpore ad sui periectionem V Atqui Verum commodum anima mutuare non potest nisi quoad vitam, qud est sibi propria, scilicet quoad vitam intellectivam Ergo ad hane corpus concurrere debet Ergo Si corpus nullo modo concurreret

ad ideas producendas anima nullum Verum Commodum e unione mutuaret. - Demum Si corpii nullatenuS Oncurreret ad operationes intellectivas, anima esset in se principium integrum et Ompletum, ac proinde SSet natura completa Atqui ex alibi probatis constat animam non ς' completam naturam Ergo corpus ad Operationes intellectivas concurrere debet; Atqui concurrere nequitquatenu operatio intellectiva ab ipso etiam eliciatur; Ergo concurrere debet quatenus animae praebet materiam

354쪽

342 ANTHROPOLOGIA. irca tiam intellectus operati Versetur. Stat ergo se-eunctum quod prOPOSUimUS.

3 Domum hic modus explicandi originem de qui

QOnSOtius etiam est XperientiZe Paveis argumentum hoc complectemur, ne nimii lino in re exigenda Videamur. Quare constat 1'. no non antea intelligere quam facultates sensitivae in notum prodierint 2'. turbata imaginatione turbari etiam intellectum, et ita quidem ut nonnumquam ipsius USUS rectus non habeatur, ut in dementibus videre est; V. eos, qui aliquo Sensu nascuntur destituti, carere deis quae illius Sensus ereeptioni respondent 4'. ad res incorporea nonniSi a Consideratione rerum Corporearum ascendere. Atqui si intellectus nullatenus a Sensu pendere dicatur, nulla Sum ciens horum factorum ratio

reddi potest hac e contra dependentia admissa, Optime haec facta explierentur Ergo dependentia aliqua intellectus a sensu est admittenda Atqui munus Sensuum non aliud esse potest quam materiam intellectui subministrare siquidem intellectio in se speetat nequit esse notus iacultatis organicae, Verum aeuitatis animae solius Ergo intellectus a Sensibus materiam neeipit, iren quam Suam etivitatem exercet; Atqui hoc praecise admittit systema scholasticum Ergo Oe Systema non modo nulli contradidit experientipe, sed etiam liuio est apprime Conformis. 452. Argumonium lio ab experientia desumptum non modo ostendit intellectum in suarum dearum aequisitione a SenSibus aliquo modo pendere; sed etiam quamdiu in hae vita Sumus il Sis aequisitis deis absque dependentia a sensitivis facultatibus, uti non posse. Nam eum aliquid intelligere conamur, etiamsi hoc incorporeum sit et immateriale, a bantaSmatibus Praescindere non POSSUmuS; itemque Voces, qua adllibemus ad Objectu upe eumque Significanda sunt Oniate destin lita ex rebus sensibilibus; demum, eum nimium cogitamus, caput defatigari solet, quia nempe illic datur facultas en Sitiva, quae rerum licti,

355쪽

DE CONCEPTIBUS UNIVERSALIBUS. 343tasmala intellectui praebet. Sunt qui opinantur phanta- Suiata, sine quibus intellectio haberi nequit, vocabulis dumtaxat contineri; Sed perperam. Constat quippe intellectum nostrum multarum rerum Se Si perceptarum ideas habere, quin cognOSeamu Vocabula ad ea exprimendas; atque Saepe quorumdam conceptuum Optime recordari, quin Verborum recordemur, quibus iidem exprimuntur. Fatendum tamen est quaedam SS Objeeta, ut Sunt V. g. numeri complexi, quae nulli alii phantasmatibus, praeterquam Vocabulis, repr*dsentari Valent ac proinde iis in casibus intellectionem a vocabulis praeseinde re non OSse. Quare generatim loquendo dicimus elementum sensibiluin humana cogitatione esse phantaSma aliquod, quod eumque illud sit, non autem ne eeSSario PhantaSma Oeabuli. ARΤ. II. - DR VP AC NATURA MONCEPTUUM MNIVERSAMUM.

453. Ex iis, quae de origine dearum disseruimus sternitur nobis via ad quaestionem de Universalibus investigandam. Hanc in Logi ea traetare solent auctores nobis visum fuit uno in locum eam differre, tum ut eomperi dium temporis faceremus tum etiam iit, OSteaquam iis tirones studuerint quae ad eam Solvendam ei tu necessaria sunt melius eam intelligere Valerent. Quo autem clarius pateat hujus a praecedenti quaestione diserimen, animadvertimus nomine univer8alis venire aliquid pluribus ommune ς porro rei Ssentia XPreSS in primo mentis actu, de quo egimus, repraeSentat quidem Onceptum unum, Sed minime dicit utrum illa essentia in uno vel in pluribus reperiatur. 454. Plures circa universalia dantur philosophorum piniones. Ut has paucis ob oculos ponamus, et simul

356쪽

344 ANTHROPOLOGIA. indicemus quo pacto men humana tam Varita'. eaque

opposita, de iisdem asserere potuerit, ita procedere juvat. Idea generatim loquendo est expressio mentalis object Ergo idea universalis SSet Xpressi Objecti universalis: Atqui subsuniunt quidam Objecta universalia nulla dantur; Ergo ne ideae universale Ergo universalia non sunt nisi flatus vocis, nisi pura nomina, quae univer Salia dumtaxat ex eo diei OSsunt, quod iure re Singulare designent. Habes hinc ' nominalismum. - Vocabula, reponunt alii,

exprimunt ideas in mente habitas Atqui negari nequitquin Vocabuli universalia dentur ergo admitti debentides universales Atqui deae istae nullum objectum exprimere OSSUnt, quia universalia a parte rei repugnant; Ergo indieant tantum respectum quemdam mentalem. Habes hine 2'. onoeptualismum. - Nulla potest idea dari,

inquiunt alii mus suum non habeat objectum Atqui dubitari de idois universalibus nefas est Ergo dubitari

nequit de existentia objectorum universalium Ergo admitti debent entia realiter universalia Xtra ΠOS XiStentia. Habes hinc '. realismi ni ea actueratum. - Demum haec Omnia expendente alii, atque perspieiente - a ideas uniVersale negari non Osse se eus cognitio omnis intellectualis pessum iret nullam deam dari posse quin cuidam Objecto respondeat se eus haberetur merit Subje etiViSmus; -c negandam esse rerum universalium physicam XiStentiam, quippe quae repugnantiam in V OlVunt, in eam Sententiam devenerunt, quae unice robari PoteSt, universalia scilicet esse formaliter in metite, fundamentaliter in re,' quatenus Similitudo in rebus vigens undamentum praebet concipiendi hira per modum unius; atque ita universalitatem objecti non realem, Sed logicam esse dicunt Habes hinc '. reali8mum moderatum. 455. Si quaestionem lianc historie nunc Peetem US, expendendo scilicet quinam fuerint et sint iijuSque Sententiae sectatores omissis antiquioribus, inter Nominales

357쪽

aceenser POSSunt Obbies, Berheley, Dugali Stuar et S. Mill, quo u tra nominales fidenter vocat omen Modern Philosophy, C VII.). Hic ident auctor, loco

citato Loche, Reid, Geramanosque fere omne Logicos et Vetaphysicos, Conceptua istis adnumerat nec a vero dis edere Videtur praeSertim quoad postremos, nam antii subjectivae formae, quae nonnullis mutatis, a caeteri admittuntur ad conceptualismum directe adducunt a fortiori id de aliis dicendum. - Realismum exuo aeratum Platoni quidam adscribunt. Admisisse hie fertur formas quasdam

aeternas, incorruptibiles, Subsistentes, quae menti obversantur, atque ad qua conceptus nostri terminantur.

Verum hoc certum non est, quidquid Aristoteles de suo magistro et alii post ipsum senserint verba enim Philonis 'e et sensu valent explieari. Sed nullum datur dubium

Iulia Guilletinus de Champenux, qui iruit 100ulo XL

3Xeunte, OSUerit univerSale a parte rei in rebus ipsis, 'Ontendens naturas in ipsis rebus existentes in se habere nodum universalitatis. Hunc ducem lures secuti Sunt icet non uno eodemque modo hujus doctrinam expli averint. Demum realisnuim moderatum selioli stili fereuemnes admiserunt et admittunt. Horum doctrina fusius in explicanda. 456. Scholastici duplex distinguunt universale clire tum' refeXum. Universale directum est ipsa quid litas ab-btraeta, h. e. praecisa a notis individuantibus, in se seu absolute Spectata, quin indicetur utrum in uno vel pluribu reperiatur: universale reflexum est illia ipsa quid litas abStracta, relative Spectata: h. e. OnSiderata quatenus dicit relationem ad plura, seu quatenus Vel ne tu multiplicatur in pluribus, vel potest in pluribus multiplicari Exinde nominis ratio; nam ut intelligamus quidditatem,

doneeptam eum praecisione a notis individuantibus, relabionem dicere ad plura redire cogitatione debentia Supra

Psam quidditatem praecisam. Hinc primum respicit idem

358쪽

316 ANTHROPOLOGIA. Compreliensionem, alterum depe extensionem hoc inc udit illud illud si hujus fundamentum illud potius inde-tΘrminatum est quam universale, hoc Proprio nomine uni. Versale nuneupatur: quia uniVel Sale, Si vocis etymon spe

εt0tur, dicit unum ver8u alia. Quaerenti igitur utrum universalse sit in individuis, respondendum Si Sequen8 disti clione : Si universalis nomine is intelligatur qui ditas seu essentia rei quae actu dire et apprehenditur

mente est utique in individuis quoad id quod concipitur

non ero quoad modum quo Oncipitur; quia id quod concipitur idem est cum entitate rei, quae Xtr DOS St, ut res illa onoipitur sine conditionibus individuantibus, in se autem est iis conditionibus adstrietu. Sin autenti universalis nomine J intelligatur se eadem essentia, prout recogitatur a mente et comparatur cum individuis existentibus vel possibilibus, seu ut exprimit aliquid unum PluribUS Ommune, universale est formaliter in intellectu in individuis autem non est nisi in potentia, quatenus Ssentia quae est in individuis, capax est ut abstra et percipiatur, et abstracte percepta de luribus

praedicetur.

457 Quod si universale spectetur quoad praedicationem, scilieet si quaeratur quid sit quod praedicetur de hoc vel illo individuo particulari liuio quaestioni Si respondet Liberatore Louioa Cap. IV. Art. II. . Id quod praedicatur per identitatem de hoc vel illo partieuhiri est universale dire e tum, non universale reflexum; Seu St elementum Objectivum quod continetur in notione generio Vel Spestifica, Sine relatione universalitatis quam deinceps in Hiis illi adjungit ad universale reflexum Onficiendum. Illud elementum objectivum exprimit ut diXimVS, naturiam Per Se quae, Si inspecta, indifferens est inveniri in uno aut in pluribus. Si enim neceSSario xigeret esse iuruio, numquam inveniretur in pluribus: et Si necessario

359쪽

DE CONCEPTIBUS UNIVERSAI IBUS. 347 exigeret esse in pluribus, numquam inveniretur experientia autem docet contrarium. 458. Hiae est Summa doctrinae Seholasti se quoad hane quaestionem. EXinde Vide errore Omne circa univerSalia provenisse e eo quod auctores putaverint Objectum

eumdem essendi modum habere in re et in mente. Si distinxissent inter id quod percipitur et modum quo dipsum percipitur, tot abSurdi eorum SyStemata minime ea- terent. Ne autem quis putet falsitate infidi intelluetum propterea quia objectum alio modo sit in se, alio modo in mente, Systemati Seholastici expositionem verbis Divi Thomae concludere juvat. Ibieet principia speciei Vinquit vel generis numquam sint nisi in individuis; tamen potest apprehendi animal sine ii omine asino et aliis speciebus; et potest apprehendi homo non apprehenso Socrate vel Platone; et caro et OSSa et anima, non apprehensis his carnibus, et his ossibus et Si semper intellectus formas abstractas, id est Superiora in inserioribus,

intelligit. Nec tamen salso intelligit intellectus quia non judicat hoc esse sine hoc, sed apprehendit et judicat douno, non judicando de altero. opus. 63 De Potentiis animoe c. 17). - His praestitutis:

1. Habet mens nostra dea vere universale8. Hi autem 2 non revondet a parte rei objectum realiter, sed tantumlosio univer8ale a proinde dicendum est . idea un versale estormari a mente cum fundamento in re. 459 1 PARA. Nomina continunia, quae aSSim ab hominibus adhibentur, vel aliquid significant vel nihil;Atqui nefas est dicere ea nilii significare quia Sensu intimo teste, onStat dum ea proferuntur, Si nota Sunt, praeter conceptum Soni materialis aliquid aliud a sono distinctum obis praeberi et insuper quia, Si nomina indi-

360쪽

348 ANTHROPOLOGIA. viduorum propria XCiplaS, quae Sunt altae pauca, aetera

munia sunt, et proinde inania forent Ergo Vocabula ommunia aliquid significant Atqui non exprimunt aliquid individuale quia quod hujusmodi est in omnibus est

diversum et semper diversis nominibus effertur ne denotant collectionem individuorum, quae tota uno nomine

exprimitur, quod singuli collectionem constituentibus tribui non potest Ergo nihil superest nisi quod exprimant aliquid pluribus communeri Atqui id praecis importat universale Ergo dantur in mente nostra deae univer- SaleS. - Praeterea mens humana pereipit individuorum

similitudines Atqui similitudo est rellatio quam nobis exhibent plura, in quibus aliquid commune deprehendimus; Ergo perceptio Similitudinis Supponit conceptum quo aliquid commune pluribus Xprimamus Supitolii videlicet

Conceptum uniVe1 Salem. - Demum nec dea collectionis

haberi posset, nisi praeexisteret idea universalis. Haberi enim nequit dea collectionis nisi individua enumerentur; Atqui numeratio individuorum sine aliqua de universali impossibilis est. Sic X. gr. lapis et planta Venire Non POS. sunt in collectionem neque Spectata ratione lapidiS, quae eSt propria uniUS, nec Spectata ratione tinniae quae St 1 O-pria alterius sed solum coadunari possunt vel sub ratione entis corporei, vel sub aliqua alia ratione quae in utroque apprehendatur scilieet, ut pereipiatur collectio apprehendi debet aliqua communis ratio, sub qua res multiplicari et numerari possunt; uno verbo requiritur dea universalis. 460 2 PARS. Quod Q. deis universalibus objeetum

aliquod respondere debent, vi necesse est ut Probetur, Siquidem δε conceptus sunt Signa rerum Signum autem Sine re significata repugnat; i universalia sunt Scientiarum fundamenta Constat porro Seientius ei rea re ipsas Versari; i universalia demum, quoad id quod exprimunt,de concretis rebus Praedicantur, Ut cum V. . die imus: