장음표시 사용
371쪽
DE COGNITIONE SINGULARIUM. 359
quomodo ad Dei cognotionem deveniamus. Diximus jam quid hac de re illi sentiant, qui Secu ac nos originem dearum explieant nimirum alii tenent ideam Dei
esse nobis ingenitam alii nos eam accipere e revelatione alii demum nos ad eamdem perVenire, quocumque modo id fieri dicatur, divinam essentiam contemplando. Huc redit Ontologorum opinio; nam deae divinae et actus creativus realiter a divina essentia non distinguuntur. In his confutandis non immorabimur; repetemus illud ipsum quod de Origine dearum in genere aSSeruimuS, Philosophos nempe istos ideo has piniones excogitasse, quia putarunt nos nullo alio modo Deum cognOSeere OSSe:
quod falsum est. Nam disquisitio do Deo duplex institui
Solet an sit, quid Sit utrumque OleS aliter cognosci. Ex existentia entis contingentis men nostra neeessari a concludit ad existentiam uti ne eessarii, ne Proinde Ognoscit Deum Sse; et e perfectionibus, quae dantur in creaturis, assurgit ad perfectionem quam creator possidet; licet numquam perfecte cognoscat quid Deus sit. Id evol-Vemus in proximo tractatu interea cardinalem Frangeliud hae re disserentem audire juvat, tantique theologi verbis psychologicam hanc tractationem concludere. Conceptus nostri de Deo omnes Sunt hujusmodi, ut manifesto suam Originem e praeintelle etis reaturis praeseierant, et eo ipso Deum, ut in se est, non exhibeant. Vel enim conceptus Sunt affirmantes aliquam perfectionem idque in Concreto ut SapienS, justuS, etc. aut in abstracto ut Sapientia, justitia, etc. Jamvero priores illi Omnes, modo quo primum mente informamus exhibent subjectum cui in- Sunt Sapientia tamquam forma posteriores exhibent formam quae postulat esse in subjecto, a quo cogitatione abstrahituri Atqui haec omnia tantum in creatis hoc modo se habent Deus non est subjectum sub forma perfieiente, nec est forma abstracta; sed est sapientia substantialis, quae simul sit omnis alia perfectio cum Summa implici-
372쪽
360 ANTHROPOLOGIA.tate. Hoc ita esse ratione et fide assequimur; quomodo 8it, nullus conceptus propriu nobis exhibet. Vel conceptus Sunt negantes, quibu imperfectio in De negatur. Atqui his non repraesentatur DeuS, ut in se est Sed exhibetur imperfectum, quod est in creatura, illudque de Deollegatur, quia intelligimus imperiectionem in Deo nullam eSSe. . . . Unde uelle apparet, Conceptu Perseetionum, quas in Deo amrmamus, ex orenturis nos primitus abstraxisse: siquidem eo modo, quo ea diStinete constipere OS- Sumus, non Sunt in Deo Sed in creaturis. Hinc fit, ut dum persectiones de De amrmamus, simul cogamur negare ea hoc modo imperfecto in Deo esse licet modum, quo in Eo sint, non apprehendamuS. De Deo,
373쪽
473. Ultima haec Metaphysicae pars Theologia Naturari'
Tocari consuevit theologia quidena, quia sermonem do Deo facit naturali autem, quia agit de Deo, prout cogno- qcibilis est per nativas intellectus vires. Caeteris hanc partem praeStare non eS eur probemus constat quippe ex infinita sui objecti dignitate dicemus potius nulli rei, quam huic, majori cum alacritate Sse nobis Studendum. Si enim gratissima nobis aecidit eorum cognitio, qui ambcitiae vel cognationis vinculo nobis devincti Sunt, quanto gratior Illius Entis cognitio nobis esse debet a quo tot beneficiis cumulati fuimus, et continuo eumulamur, atque ex Cujus possessione in altera vita unice beati esse possumus 3 Et mentem igitur et cor adhibeamus ad ea intelligenda, quae de Dei existentia, natura, perfectionibus, nisi re operibus hie attinguntur majorem eorumdem cognitionem e religione revelata petentes plenam in altera vita habituri, cum fide servata, et juxta eam totius vitae nostrae ratione composita, Deum videbimus sicuti est.
DE DEI EXISTENTI ET ESSENTIA.Α74. Quae hoc capite complectimur, ad haec redueuntur:
En necessarium existit hoc ens necessarium eSDeSSentin-
'irari infinitum; hoc in essentialiter infinitum nonniSi
374쪽
unum est. Quare in primo articulo agemus de Dei exbstentia in altero de Dei essentia in tertio du immultiplicabilitate divinae naturae, ejuSdemque absoluta Simplicitate. ART. I. - DE EXISTENTIA DEI.
475. Ex iis, quae diximus in ostremo articulo Psychologiae jam novimus quomodo ad Dei cognitionem mens nostra deveniat. Hic eidem insistentes diuimus: V. Dei
existentiam immediate non patere collatis terminis, sed demonstrandam SSeri 2'. eamdem demonstrabilem Sse; quamquam ' nonnisi demonstratione, quae a posteriori
vocari solet. Sunt qui negant Dei existentiam demonstratione indigere. Ad id alii alia ratione ducuntur: nto- logi, quia divinam essentiam mentis nostrae intuitu Obversari autumant Cartesiani plerique, quia actualem Dei cognitionem ingenitam nobis faciunt; alii nonnulli, quia putant existentiam Dei esse Veritatem per Se notum. Priores duas hilosophorum classes praeterire fa eSt, POStea quae alibi notavimus quoad postremos animadvertimus existentiam Dei esse quidem veritatem in Se notam, Sed minime notam quoad nos, quia ad hoc alterum habendum non sum ei ut praedicatum sit de ratione Subjecti, Sed praeterea requiritur ut tale nobis appareat collatis terminis, quod certe non ita se habere ipsa experientia docet. Unde Dei existentia demonstratione indiget. 476. Demonstrationis porro dupleX Si SpecieS, a priori et a pOSteriori. Demonstratio a prior fit per id quod in ordine reali prius est, vel ut prius haberi potest scilicet
Vel per causam rei hysicam, Vel e cauSam metaphySicam, Seu rationem Ontologicam, a qua aliud pendere intelligitur. Jamvero Deus, utpote en neceSSarium et inde- PendenS, ausam mhySicam habere nequit; et praeterea
375쪽
relate ad hujusmodi eris nihil prius ontologice concipi potest. Ergo Dei existentia a priori probari nequit.
Superest ergo ut probetur a posteriori. Ad hanc porro demonstrationem conficiendam tria requiruntur et sum-ciunt 1'. ut detur effectus, a quo causae demonStratio petitur; 2'. ut effectus necessariam cum cauSa, per illum demonstranda, connexionem habeat 3'. ut tam effectus, quam illa cum cauS Connexio, Videnter cognOSeantur;
Atqui haec tria dantur, ut argumenta patefacient, quae proferemus Ergo existentia Dei demonstrabilis est aposteriori. 477. Quamquam haec communia Sint apud bonae notae philosophos, nihilominus plures putarunt, et pauci adhuc putant, Dei existentiam invicte probari posse per aliquidqua8 a priori, vel, ut communius dicunt, a simultaneo. S. Anselmus primus fuisse perhibetur qui hujusmodi probationem in medium Protulit eamque, Pauli mutata forma, artesius et Leibuitius invexerunt Argumenti summa haec est Est in nobis dea entis perfectissimi seuenti quo magis excogitari nequit; Atqui en perfectissimum non potest concipi non eXistens Ergo existit. Vim
argumenti expendere non Vacat doctore communiter, post D. Thomam, nullum esse pronuntiant, ea ducti ratione
quod vel in eo non praescinditur ab Ordine objectivo et reali et tunc est mera petitio principii ex supposita nempe Dei existentia, eadem existentia erueretur vel praescinditur ab ordine objectivo, atque tunc nihil pro reali existentia concludere licet, quum ordo mere ideatis ad Ordinem realem adducere nequeat. Qui plura cupit,conSulere potest Toletum in Summam Divi Thomae P. 1'. q. 2' art. 1). 478. His declaratis duo supersunt inquirenda antequam probationes aggrediamur utrum, Se Dei existentia possit invincibiliter ignorari; et utrum revera dentur qui de eadem serio dubitent quae duo attingemus aliquid
376쪽
364 THEOLOGIA NATURALIS.i atheismo subjiciendo Athe alii dicuntur praetici, alii peculativi, atque ex his alii negativi, alii positivi et dog
matici. Praelio ii sunt qui ita vivunt quasi Deus non esset negativi, qui Deum XiStere ignorarent positivi, qui sibi persuasum haberent Deum nullum esse. Jamvero 1'. nullum est dubium quin dentur athei praetici; et revera si quod esset dubium, id Spectata quorumdam agendi ratione evanesceret. Atri'. inter homine ratione utentes ignorantia invincibilis, saltem diuturna, de Dei existentia esse nullo modo potest. Principium enim causalitatis cuique patet hinc nisi hebetem et nullius reflexionis capacem hominem fingas, impossibile est talem
inveniri, qui ex mirabili hae rerum univerSitate Supremam quamdam ejuSilem causam non colligat. Multo minus 3'. dari putamus qui reapse persuaSum 1abeant Deum non exiStere argumentorum enim, quae Dei existentiam demonStrant, tanta vi est tantusque Splendor et Sophismatum, quae contra eamdem proferuntur, tanta absurditas; ut qui illa nihil, haec multum probare asserit, i vel sincere non loquatur, vel rationi jacturam paSSUS it. 479. Juverit hic notare athei nomen ab antiquis quibusdam scriptoribus adiva significatione non accipi Saepe enim magni quibusdam sceleribus reos atheo dixerunt; quo etiam nomine frequenter notarunt, qui vulgi superstitionem in Deorum cultu spernerent. Hinc Hebraeorum nati ut gens contumelia numinum insignis ' habebatur, et Christiani ipsi, quod unum Deum colerent, inter atheos a gentilibus adnumerabantur. Quare veterum testimonia, quae moderni quidam athei afferunt ad suam impietatem confirmandam, ut plurimum, nihil habent valoris. Perperam etiam atheis accensentur ii, ex quorum doctrinis equitur Deum non esse quod si prae oculis haberent quidam, non adeo amplificarent theorum numerum. Sane
qui plures Deo admittunt, aut Deo quamcumque Veri nominis perfectionem denegant, hoc ipso Deuna tollunt:
377쪽
DE EXISTENTIA DEI. 365 at haec vera sunt si res spectetur Objective, non ero Si consideretur secundum subjectivam perSuaSionem. Nam ut et Brenna notat De Cons. Hum generi in agnoscendo Deo lib. 1. p. 1. c. 20 atheus non is est qui pessime de Deo disserit aut qui notioni divinitatis obscuritatem et tenebras affert; sed is qui divinitatis omnem deam
abradere curat, et abradit ex animo ac nullam OenSet eSSenaturam, quam religiosis institutis ac ritibus colere debea-mUS, C etiam jure possimus. Vnde nomine Dei hie intelligimus en quoddam supremum, a quo rerum Uni- Versitas dependet, Ipsiusque existentiam, argumenti ex
ordine metaphysico, physico, et morali deductiS, probare aggredimur.
cum rerum mundanarum contingentia, et ordo qui in mundo relucet, tum communis omnium gentium per8ua8io invicte ostendunt en aliquod supremum, quod Deum nomia
480. Prob. 1'. Existentia entis contingentis et producti
neceSSari Supponit existentiam entis necessarii et improducti Atqui constat dari entia contingentia et Producta, immo rerum universitatem talem esse probavimus in Cosmologia n. 294b Ergo ens necessarium et improductum, Deus Scilicet, existit. Nam nisi denegetur principium cauSalitatis, constat omne en productum ab alio produci debere. Hoc autem aliud vel et ipsum productum St, Vel Secus. Si non sit productum jam habemus Deum eXiStere, quia nomine Dei hoc loco nihil aliud intelligimus nisi causam mundi productricem, vi Suae naturae XiStentem. Si productum sit, iterum atque iterum instauramuSargumentum, e quo vel deveniendum ultimo est ad existentiam entis improducti, vel admittendus in Ordine producentium et productorum processus in infinitum; vel
378쪽
366 THEOLOGIA NATURALIS.didendum est duo aut plura entia Se mutuo produxiSSe e
Liqui duae posteriore hypotheses rati vetat ne admit. tantur Ergo primum est admittendum. Et sane: 10. Processus infinitus producentium et productorum a in se repugnat quia SerieS, quae sit simul Successiva et infinita est quid contradictorium. Nam quod infinitum
est, creSeere nequit Secu infinitum non esset Atqui series, eo ipSo quod SuedeSSiVa oneretur, Continuo resceret Ergo nequit esse infinita. Immo i vel data
serie infinita contingentium, adhue requireretur en neceS- Sarium omnia enim entia, upe Seriem ConStituerent,
essent ab alio, et nudum a Se proindeque tota Series esset quid contingens Ergo tota Series non haberet in Se Ompletam rationem Sumeientem Su; existentis Ergo nisi admitteretur aliquid, ab ipsa serie contingentium distinctum, et Vi Suae naturi existetis, infinita series explicari nequiret. 2'. Altera hypothesis est evidenter absurda. Idem quippe en eSSet et non 8Set esset riu et posterius alio. Ut enim aliud produceret, deberet existere; et tamen ipsius existentia Supponeret alterius enti existentiam, ex cujus activitate propriam Xistentiam peiperet. - Stat
ergo e rerum mundanarum contingentia recte inferri existentiam enti necesSarii. 481. Prob. 2'. Rerum mundanarum universitas nobis praebet is mirabilem connexionem diVersissimoruni corporum; -b motum aequabile ni certi legibus temperatum et hunc quidem ob er plura zaessula continuatum; uno Verbo datur ordo mirus in mundo. Atqui hic ordo necessario requirit unusam aliquaui intelligentem, a rerum
universitate distinctam Ergo haec causa mundialis ordinis existit; Atqui hanc causam vocantu Deum Ergo existit Deus. Nam ad Ordinem habendum, qualem paucis in majori indicavimus, tria requiruntur 1'. certus quidam et definitus, quicumque ille sit, corporum numerus:
379쪽
DE EXISTENTIA DEI. 3672'. certa quaedam primitiva omnium horum corporum di
positio in hac potius pati parte, quam alia 3'. primitiva certi cujusdam determinati motu ratio, et ita quidem ut numquam a statuta directione ac Velocitate corpora deficianti Atqui tria haec mullo modo rationem Suffcientem habere possunt in ipsa materiali natura Ergo causa hujus ordinis est quid ab ipsa distinctum. Et sane in nulla est in ipsis corporibus ratio Sumeten cur eorum numerus hic sit potius quam alius Haec enim ratio in ipsis alia esse nequiret quam DSiu materiae natura Atqui natura materiae est indisserens ad quamlibet corporum multitudinem. horumque lossibilitas est inexhauribilis Ergo. Neque - b in ipsi corporibu eSSe Potest ratio sufficiens cur unam potiuS, quam aliam Spatii partem rimitus occupaverint. Nam praeterquam quod corpii in Sui conceptu
plenam dicit indifferentiam ait spatii partes, si ex sui
natura unam prae alii ΡOStularet, Me essentialiter immobile, quod constat esse falsum Demum directio
certa OtUS, utque Nerta Velocita me cessario Supponit cognitionem finis, et talent quidem ut Omnia praevideantur, quae eum Proprium, tum etiam aliorum Orporum motum
possent impedire, Atqui cista omnia natura materialis nequit e Sese habere, quia certo certius intelligentiam requirunt Ergo ex ordine, quem mundu praebet, multipliciter colligitur causa quae laui Suprema et intelligens, quam dicimus Deum. 482. Prob. 3'. Persuasio de existentia divinitatis habita fuit, et habetur a cultis quibusque gentibus est fund
mentum Subjectivum totius moralitatis; et artium scientiarumque incrementis Semper increvit, et lenius Se explicavit; Atqui hujusmodi persuasio nequit SSe erronea, et errone foret Si Deu non existeret Ergo existit Deus.1'. Probatur major. Quod illa persuasio is obtinuerito obtineat apud cultas quasque gentes, non negatur ab
ipsis adversariis; qui ad infirmandam cistius consensus
380쪽
368 THEOLOGIA NATURALIS.wiversalitatem, nullam exceptionem nisi ex barbaris quibusdam et sylvestribus tribubus desumunt. Vel in hoc Prrant, sed ab hoc praeseindimus. Nec minus constat l)Persuasionem hanc esse fundamentum subjectivum totius moralitatis. Si enim tollatur de existentia Dei persuasio, jam nulla datur lex suprema auctoritate munita nudus est male factorum vindex, et bene laetorum remunerator; nullus existit finis ultimus attingendus per OnStan Virtutis Xeruitium ac proinde tota hominum felicitas hac Vita continetur. - Tertium quod memoravimus historia ConStat. Revera qui eo quaerit, in quibus persuasio de Dei existentia summum obtinuit gradum, O reperiet fuisse quotquot ingenii acumine, intelligentiae cultura, morumque VoluntatiSque rectitudine praestiterunt. 29. Probatur minor. Si persuasi haec errone foret, admittere cogeremur humanam intelligentiam, Semper ex
quo homine exiStunt, in re omnium maXima, a VeritatereeeSSiSSe, cum Omnia Veritati assequendae maXime faverent. Quid enim favorabilius assequendae veritati quam acres ingenium, doctrina expolitum, exercitatione Suba-
De universalitate consensus circa divinitatis existentiam dubitari nequit hunc enim praebsent seripta tum Veterum, Um restentiorum, et quidem tum quoad humanum genus universim, tum quoad singulas gentes. Haec documenta citata invenies apud Aloisium Brenna in opere Superius citato. Umdem praeterea Consensum patefaeliant antiquae arae, luci sacri templa, templorum apparatus, atque instrumenta, signa denique Sacra publici monumentis, sepulchris, numismatibuS, armis, muliebribus Ornamontis et ipsi domesticae supellectili impressa. Obis speciminis gratia afferre susticiat testimonium Platonis, a quo fidenter citatur graecorum barbarorumque Omnium consensus Deo esse fatentium
s Dial. X de Legumlatione in et Tullii in libro primo de legibus, dicentis:
de hominibus nulla est gens tam immansueta, quae non etiamsi ignoret qualem Deum habere deceat tamen habendum sciat; nec non lutarchi contra Coloten si terras obeas inVenire poteris Urbes muris, litteris, regibus, domibus, opibus, numismate arente . . . Urbem Vero templis diisque ostitutam quae precibus, jurejurando, oraculo non tatur, non bonorum causa sacrificet, non mala Saeris avertere nitatur, semo umquam Vidit.