Tractatus De Papa

241쪽

216TR1CTITΓs DE PLPA. spiritualem: ergo ubi ad quos spectat imperatoris depositio non possunt auferre vel negligunt, devolvitur potestas auferendi ad summum Pontificem. Iac. Almain, de Potest. eccI. et Iule., q. II, ad cap. VIII doctoris 0kam. Unanimis autem fuit doctorum sententia jus Romano Pontifici in temporalia regum tribuens quoties id exposcit tuendae religionis negessitas. IIa sola, quae unanimis suit, nitimur; nec erat cur Bossuet de altera mentionem saceret.

242쪽

ARGUΜENTUM E CONSTANTI ECCLESIAE PRARIIam sectione secunda 1idimus quae suerit conciliorum, et sectione tertia quae fuerit Romanorum pontificum doctrina et praxis. Sed praeter documenta ibi adducta, extant alia multa. quae constantem exhibent Ecclesiae praxim sibi jus vindicandi in rem temporalem flatuum. Igitur pro quaestionis gravitate, hic retexemus chronologicam ejusmodi factorum synopsim, ab Ecclesiae ineunabulis ad recentiora usque tempora protractam; ita tamen ut jam superius allegata facta, suo loco memoremus dumtaxat; alia vero insuper vera esse breviter demonstremus. Ex qua postmodum sInopsi chronologica dictam Ecclesiae in temporalia potestatem inseremuS.

Psopost Tio 1'. - Saeculo I, dictam in temporalia potestatem sibi vindicavit sanctus Paulus apostolus, prohibendo ne christiani lites suas ad insidelium tribunalia deferrent. - Norunt omnes illam apostoli Pauli prohibitionem. Nec minus notum ejusmodi constitutum jam inde in generalem Ecclesiae legem et praxim transiisse. Narrat Sanctus Augustinus quam onerosum sibi

243쪽

218 TR GATUS DE PAPA.laret hocce lites judicandi officium. Et in concilio Carthaginiensi IV ita sancitur: Ne eatholici apud insidelea causas proponunt. s Mansi, appendix ad concilia saeculi sexu, t. VIII, p. 1218.ὶ Porro ita sanciendo, Ecclesia in rem temporalem statuum sibi jus aliquod vindicavit. Tali quippe decreto, potestatis laicae tribunalia quoad fideles supprimebat, et alia instituebat. Unde, ad Christum conversa tota gente aliqua, gentis illius rex praerogativam lites inter subditos dirimendi

amisisset.

0bjicies 1'. - Iam antea de jure naturali Christianis licebat

Caesaris tribunalia non adire, et lites suas per arbitros componere : ergo dicta lex ecclesiastica nihil immutavit quoad laicam potestatem. Respondeo. - Αnlea licebat quidem si delibus dicia tribunalia non adire; at simul licebat adire. Lala autem dicta lego ecclesiastica, iam non licuit. Ergo ingens e contra intervenit quoad laicam potestatem immutatio. Nam secluso dicto ecclesiastico decreto, plurimas christianorum lites, eorum nempe

qui maluissent Caesaris tribunal adire, laica potestas de facto judicasset, et de jure judicare potuisset. At post editam legem

ecclesiasticam, de facto ad ipsam nullae delatae sunt christianorum causae; aut si paucae quaedam, eorum dumtaxat quos Ecclesia ob id sinu suo ejiciebat. Insuper has etiam paucas

jure non judicavit, cum litigantes sine gravi peccato ejus judicium requirere non potuerint. ΡRoposiTio 2'. - Potestas Moommunieandi, quam initio et

semper habuit Ecclesia, secum inpolpit aliquam in temporalia potestatem. - certum est, Ecclesiae competere, quoad christianos omnes, excommunicandi potestatem. Atqui ex illa potestate necessario Sequitur posse regem aliquem ab Ecclesia indirecte deponi. Nam si Romanus pontifex sub excommunicatione prohibeat ne tali regi, religionis catholicae ruinam molienti, ejus subditi obediant, hoc ipso rex iste potestate sua regia privatus remanebit. flocce argumentum simplicissimum

244쪽

est . a L'auteur de la Dsisense, inquit Blanchi, admet quePggliso peut exercer direelement son pouvoir spirituet sur Iesma uvais princes en tes excommuniant et les separant de lasoci sitsi des fid siles et de la participation aux choses saintes, et que c'est en cela que Ia puis sance sacerdotale peut d siplorersa force potar punir les princes pervers et apostals de la urate religion. Defensio, t. I, pari. II, l. V, - alias lib. I, Seel. Π, cap. xxI.ὶ Mais it ni e que ce pouvoir spirituet puisse s silendre indirectementata temporei des princes; et pour te prouuer, ilemplo te neus chapitres entiers a elabii r que t 'excommunication n'emporis pas avec elle la separation de la socisitsi civilepour ceux qu 'elle a Dappes, et qu'elle ne leur enleve rien deleurs doma ines temporeis libid., c. xxv xx , ce que nous tui accordons volontiers. Mais il lait voir en raisonnant ainsiqu'il nya pas compris te sens de la question. v Bianchi traduit par Pellier, Trai te de la pulasanee erelisi sique, t. I, p. 555, paris 1857. Nimirum quaestio est an excommunicatio esseclum producat, ex quo postea, ob connexitatem quamdam, sequitur

principis exauctoralio. Porro excommunicatio a summo pontifice pronuntiata contra eos qui in posterum alicui regi haereseos fautori obedientiam praestabunt, revera ejusmodi esseclum producit; videlicet generalem populi determinationem qua regem illum omnes reiiciunt, obedientiam ipsi

denegando, ne excommunicationem incurrant. Et hoc modo

a papa deponi posse regem consessus est Ioannes de Parisiis. Is nempe licet regalis potestatis propugnator acerrimus, et quamvis pro Philippo rege contra Bonifacium VIII scripserit teste du Boular, Hist. universitatis Paris., l.IV, ad annum 1505 , sic habet in suo tractatu De potest. reg. et papal., c. XII: et Si esset haereticus irexin et incorrigibilis et contemptor ecclesiasticae censurae, posset papa aliquid facere in populo, unde privaretur ille saeculari honore et deponeretur a populo excommunicando scilicet omnes qui ei ut domino obedirent;

245쪽

220 TRACTATUS DE PAPA. et sic populus ipsum deponeret, et papa per accidens. nΡRoposaio 3'. - Initio saeculi IV dietam Ecclesiae in temporalia potestatem testantur concilium Eliberitanum anni 505, et concilium grelatense anni 514. - Anno 505, a concilio Eliberitano primo, canone 56. decretum est in hunc modum: Magistratum vero uno anno quo agit duumviratum, prohibendum plaeuit ut se ab Leelesia contineat. - Ιsti duumviri per annum praeponi solebant municipiis et coloniis Romanis. Quod munus, utpote tunc temporis aliquod praevaricationis periculum secum trahens, Eliberitani concilii Patres jusserunt a fidelibus non exerceri; quod si exercerent eos toto tempore ecclesiastica communione privari. Jam vero patres illi sibi jus tribuendo quaedam civilia munia interdicendi, ut animarum saluti consulerent, hoc ipso jus aliquod in rem temporalem societatis civilis sibi vindicarunt. Postea vero visum est permitti posse supradiclum munus, dummodo tamen dicti magistratus ita illo sungerentur, ut in disciplinam ecclesiasticam nihil detri-meuli redundaret.

Anno quippe 5 14 concilium Arelatense, canone septimo, de praedictis duumviris seu praesidibus, ita decrevit: u Depraesidibus qui si deles ad praesidalum prosiliunt, placuit, ut cum promoti fuerint Iitteras accipiant ecclesiasticas communicatorias; ita tamen ut in quibuscumque locis gesserint, ab Episcopo ejusdem loci cura de illis agatur, et cum caeperint

contra disciplinam agere, tum demum a communione excludantur. v Igitur Arelatenses patres sibi jus adscripserunt magistratus adigendi sub excommunicationis poena, ad gerendum certo modo munus suum; id est, eo modo ex quo non

sequeretur religionis detrimentum. Quod quidem Ecclesiae jus rem temporalem statuum plane altingit. Sane si hodie Pius Papa IX sub excommunicationis poena decerneret, ne ullus in Gallia catholicus, judicis munus exercendo, quaSdam hodierni gallicani codicis leges, religioni adversantes, applicaret, hoc ipso ad dimittendum munus suum multos magis-

246쪽

PARS QUARTA. 2 1tratus adigeret. Non enim pateretur gubernium dictas leges non applicari; et applicare renuentes exauctoraret. Sic autem agendo, Pius IX societatis civilis rem temporalem altingeret; neque ullus id negaret, sed quam plurimi lari hundis clamoribus in crimen verterent. Porro id ipsum aequivalenter ineunte saeculo IV peractum; a concilio scilicet Eliberitano, quoddam civile munus omnino interdicente; et ab Arelatensibus patribus, gerendi ejusdem muneris modum quemdam prohibentibus. Pn Osirio M. - A saeculo IV usque ad XI per disciplinam poenitentiae publieae, aliquam in temporalia potestatem Ecelesia sibi vindieavit. - Thesis hujusce probationem, desumimus e manuscripta dissertatione gallica, jam pluries citata, quae sic habet. a Toule la these se rnu me dans les potnis fulvanis, quenous allons prouuer: 1' Quoique les fideles se fouinissent

quelquesuis librement et par dMotion a Ia peni lance publique, tu tot ecclesiastique I obligeait et 3 soumellait d 'auiori te leschresiens qui s' silaieni rendus coupabies de certains crimes.

2' La peniterice publique, tant celle de de otion que celle quisitati imposta d 'autorilsi, emporiait pour toujours la privationde toutes les charges civiles et milita ires. 5' Cette discipline

de 1' gli se attei gnait les rois et les princes comme lous Iesau tres chretiens. 4' Llle est uu exercicedu pouvoir de l'Εgli sesur te temporei des soci siles civiles. I. Dans la discipline en vigueur depuis te quatrieme si eclejusqu'au ongiisae, la penitence publique etail imposta d'aul rite par l'Eglise h ceux qui avalent commis certains crimes publics. - 0n sait de quel polds est i 'autoriisi de Iean Morin . dans cette mali lare, et quelles savantes recherches it a satiussur Ies questions qui concernent la pestilente publique. Volci comment ii s'exprime relativement au potnt qui nous occupe: duum peccatum erat publicum, ad poenitentiam publice agendam

peccatores communicatione et omnimoda ab eoelesta eaepulsione

247쪽

222 TRICIATIS DE PAPA.cogebantur. Iι eum peccatum erat oeculium, poenitentiae publieae actio erat spontanea, hoc est, ad eam cogi non poterant ulla communicatione, aut sacramentorum publiea denegatione. De Sacram . paenitentiae, i. V, c. xVII, n. 7, sidition de Bruxelles.

trouvalent obligis par les canons: Regnantibus ... Carolavingiis pa8sim auctoritate regia per Germaniam, Italiam et Galliam pereatores publici ad poenitentiam pia sice agendam eoaeti sunt, ut libro septimo demonstrasimus. In te illa saecula sola auetoritate spirituali, saeramentorum gellicet denegatione aut etiam ab Delesia e uisione ad eam agendam eogere mos fuerat. Ibid. ,n' 8. Quant aux monuments qui constalent celte Isigislationde Ι' glise, iis sont si numbreux qu 'on en rempli rait des Volumes. Contentons-nous d 'en citer quelques-uns. Le concile de Milhve de Pan 416, auquel assisla saint Augustin, Syexprimeainst dans le 17' canon : Plaeuit ut secundum evangelieam et apostolicam disciplinam, neque dimissus ab vetore, neque dimisSaa marito, alteri conjungantur: sed ita maneant aut sibimet re-eoneilientur. 0uod si eontempserint, ad poenitentiam redigantur.

In qua causa legem imperialem petendam. Colleci. conc. de soleti, t. III, page 584.ὶ Le savant J. Morin pense que cemnon est te premier exemple du recours au bras seculier ur larcer a Ia pini lance publique, attendu que s aint Augustinavait professsi auparavant POpinion que les hsireliques ne dolvent pas sitre contrainis par des amendes et des peines corporelles a r6tracter leurs erraura, opinion qu)il changea tors-γ'il vit les Donatistes quilter te schis me et revenir a l 'orth0doxie par la cratnte de ces peines. Morinus, De sacram . paenit. , t. VI, c. xx, n. 4.) L'an 650, les sivsiques des Gaules, reunis en grand numbre a Reims, sirent contre Ies incestueux te canon sui vant, qui est te 8': Be ineratis conjunctionibus: si quis infra

praescriptum canonibus gradum incestuoso ordine cum his perso

248쪽

tentiam sequestratione testentur, communione priventur; et neque in palatio militiam, neque agendarum causarum litentiam habeant. Et quando praedisti ineratuosi se eonjunaeerint, episcopi seu presbyteri in quorum dioecesi vel pago aetum fuerit, regi vel

judieibus seelus perpetratum annuntient: ut cum ipsis denun-ιiatum fuerit, se ab eorum eommunione aut eohabitatione sequestrent. Et res eorum ad proprios parentra perveniant, gub eaeonditione ut antequam sequestrentur, per nullum ingenium, neque per parentra, neque per empti0nem. neque per auctoritatem regiam, ad proprias perveniant facultates, nisi praefatiaeelaris separatione poenitentiam fateantur. scoleti, Coll. conc.,

t. VI, pag. 1454. Αinsi les coupabies dont ii est paria dans es

les deux canons fulvanis: Homicidis penitus non eommunicam dum, donec per consessionem poenitentiae ipsorum erimina diluam tur seanon Τ' . Si quis vero post aeceptam poenitentiam glevi eanis ad pomitum suum, ita ad saeeulares illaeebras, derelieta quam proseasM rat paenitentia, fuerit revergus, a communione

Leelesiae, fel a convivio fidelium eatraneus habeatur, quo facilius et ipse eo unctionem per hane eonfusionem aeripiat, et alii ejus terreantur Gemplo. can. 8, colleci. concit. coleti, t. V, p. 76. B ne sera pas hors de propos d'avertir que lyexpression agere poenitentiam dans les canons des Peres latins syentendati dela pinilance publique. Morin te prouue eae professo dans leehapitre vn' du IV' livre de son Ouvrage. Ce chapitre est ainsilnii tulΑ : Cum in latinorum Patrum eanonibus aut seriptis ad

poenitentiam monentur, urgentur aut damnantur ciriminum rei,

poenitentia publiea intelligitur.

249쪽

Militiae et negotiorum secularium Mercitium, matrimonii in conjugatis usum, in non conjugatis contractum, publice quacumque de ea a poenitentibus ... a saeculo quarto ad octavum inter-dieta fuisse si . . V, c. xxi, edit. de Bruxelles, p. 507ὶ.Le msime auleur, en partant de ces esseis de la psinitende publique, s'exprime ainsi: Stupenda illa poenitentiae publicae adjuncta multiplιcia quidem sunt, sed in duo eapita sucile colligi pomsunt. Prius est matrimonii quoad torum attinet perpetua separatio, et mortuo conjuge, ne altero matrimonio jungantur severa inter-dietio. Posterius, a militia seeulari cui antea vacabant, hoc est ab ossicio seeulari. . . ut militia belliea, mercimonia, forenses caimae, judicia eivilia, et ejusmodi, perpetua cessatio, non tantum eo tempore quo poenitentiam agebant. Me nisi testatissimis auctoritatibus demonsιrarentur, ineredibilia plane et merito viderentur. Sed testimoniis adeo evidentibus, frequentibus et augustis Iuleiuntur, ut nulla vel tenuissima dubitationis umbra superesse FOSSit. ib., c. XVIII, p. 501. On volt que Morin. accoulume a considerer Ι'Eglim au potnt de vue du gallicanisme, c'esl-a-dire comme une pulSSaneelellem erit releguee dans la sphere du spirituet qu'elle ri'ait pas a Se Insiler de regier en rien la vie temporello et civile, elait dans la Stupeur en vorant culte mome Egli se, a partirdu quatrie me Siecte, alte indre par su discipline les assai ress

250쪽

225p1RS MARIA. civiles les plus capitales. Sa stupeur en celle renconire ne saltque domer plus de prix li son lemoignage. Volci quel ques-unes des autori qui I ont conva incu. Le Pape saint Strice, dans sa lettre a dimere, evoque de Tarragone, Ι'an 585, s'exprime ainsi: De his pero non ineongrue dilectio tua apostolicam sedem eredidit eonsulendum, qui aeta poenitentia, tanquam conra ad sues ad vomitus pristinos et ad volutabra redeuntes, et militiae Iugulum, et Iudicras voluptates et nova eonjugia, et inhiabitos denuo appetivere eoncubitus. uuorum profe3sam incontinentiam, generati post absolutionem tilii prodiderunt. De quibus, quia jam suffugium non habent poenitendi, id duaeimus deeemnendum, ut sola intra Getesiam Adelibus oratione jungantur, sacras mysteriorum celebritati quamvis non mereantur intersintra dominicae autem mensae convivio segregentur, ut hac saltem districtione correpti, et ipsi in se sua errata castigent, et aliis emplum tribuunt, qualenus ab obscoenis cupiditatibus retrahuntur. Quos tamen quoniam eamali fragilitate eeeiderunt, oia-tiei munere cum ad Dominum coeperint proficisci, per communionis gratiam polumus sublerari. Quam sommam et circa mulieres quae se post poenitentiam talibus pollutionibus desinaee runt, servandam rase censemus. Collec t. concit. Coleti, t. II, p. 1214. - L'an 558, Io troisieme concile d'0rIstans disait dans son25' canon : Si quis paenitentiae benedietione suscepta ad saecularem habitum militiamque reverti praesumpserit, viatico conceSSo que ad Gitum Geommunicatione plectatur. coleti, t. V,

uno discipline eneore plus Severe dans son 2l' canon : Poenite ιδ quaecumque desuncto viro alii nubem prae8u Serit ... cum eodem ab Leelesiae liminibus areeatur. Hos etiam de viro in poen,

sentia posito plaeuit observari Coleti, t. V. p. 5.ὶ - Ι 'an 540, te promter concile de Barcelone parIait a insi de la penitence publique : Poenitentes viri tonso capite et religioso habitu utentes, jejuniis et obseerationibus vitae tempus peragant ican. 6 . Ut

poenitentes epulis non inter sint nee negotiis operam dent itan. 7,