Tractatus de iurisdictione, atque imperio, Hieronymi Muscorni I.C. Cyprii. In quo variae quaestiones dilucidissimè disputantur, veroque sensu illustrantur

61쪽

q TRACTA Tusverb arbitror corpora etiam, quae capite dam nata non sinesicite pro anotomia concedi ponse: quod tamen sic intelligo, si ea adhuc sepubia non fuerint: nulla quidem alia motus ratione: nisi quia video multum Reipublicaianteresse,ut medici in conservandis vivorum co poribus peritiores evadant,exqita quidem ratio- ne facile argumenta Calafati omnia dilui pos- l . sunt: quae vero a Sapia in contrarium adducun tur non est difficilὰ soluere : Primum enim procederet argumentum, si id iniuriandi animo, no publicae ratione utilitatis fieret. Quod

vero postremo loco obijcit epihil plane ad renostram pertinere videtur: quippe cum lex illa de his loquatur,quos humus iniecta iam contegebat, de quibus nulla prorsus in praesentia cadit difficultas, ut superius etiam dictum est. Atque haec quidem hactenus de prima hac exceptione. Secundbigitur excipitur in criminibus laesae maiestatis: in his enim unusquisque post mortem haud dubie accusari potest. l. fina. de publ.iudi. is. Sed hic breuiter videndum est: An illud verum sit, quod a recentioribus hoc

in loco assertur: inquiunt enim exceptionem

hanc non esse simpliciter intelligedam: Si quidem flex Iulia maiestatis duo tantum conti no' bat capitar quorum alterum ad eos, qui contra'. . principem, altera vero ad eos pertinebat, qui in Rempublicam Romanam aliquid moliri co narentur: unde illud intelligi volunt hoc crimine non accusari eos, qui aliis Rebus publicis perniciem aliquam pararent, idque probant auctoritate Glossae. in s. publica. in verbo. memorix Institutionum titulo de pubi. iudi &in l. L

62쪽

Da IvRIs DICTI R. in l. 1. in verti. in urbe. ff. ad i. Iuliam Maiestat. Quod etiam in l.1.C.neexdeli f. defunct. vide tur volutile Ang. quem etiam sequitur Caepol. in cons. 7. & Decius consit. 13. incipiente, in causa. Sed haec eorum sententia, quae omnium consensu vera habetur: facile confutari potest

Primo: quia nulla lege firmari eam video: e inde quia contrariuna reperio fuisse accuratis sine adnotatum in additionibus ad Glossan . in s. interdum.Institutionum tit. le hqreditate quae ab intest. defer. Quod certὰ mihi quid enieo probabilius, ac verisimilius esse videtur, quod certb scio, offendere maiestate aliud nil esse, nisi dignitatem,atq; amplitudinem ipsa nidem aculare: ut is, qui ad Herennium scripsit, lib. .eleganter tradit,quae clim in omnibus, ijs praesertim quq superiorem non cognoscunt,ciuitatibus reperiatur,haud dubie cocluderem:

crimen hoc laesae maiestatis in ijs etiam locum habere posse: quibus ego postremo loco addo auctoritatem Baldi in l. C. de falis mone. qui eadem ex lege eleganter colligit: hoc eodem crimine teneri eos, qui non Principis solum, sed cuiuscunq; alterius etiam ciuitatis falsam

redderoconarentur monetam. Constat igitu istos quamuis eruditos viros : multum hac in re a veritate alienos fuisse.

Porro est illud quoque admonendum, exceptionem hanc nihil plane ad rem nostram facere posse: quippe cum in criminibus laeta maiestatis no corpus i psum ut nos loqv i mur

sed memoria tantum damnari dicatur. I. si a. ff.

ad i. Iul. Maiestat & S. publica. Institutionibus de pubi iudic.

Tettio

63쪽

TR Ac TATV . . Tertio igitur loco excipitur in his, qui excommunicationem ab ecclesia separati sun cum enim i) humari prohibeantur, sequi ne cesse est,ut post mortem etiam puniri quodam modo dicantur. capit. ad haec. de priuil. extra, & Clementina prima.de sepult. atque id ipsum puto non solum in monacho regulari, qui ex '. rebus ecclesiae thesaurum sibi aliquem constituisset, sed in foeneratore etiasrocederem ni festo, ut eleganter mihi videtur concludere Abbas in d.cap.ad haec,& in c.nuper.de sepulta

extra.

Penultimb excipitur, quando parentes p terent, ut sententia ipsa feratur, t ne defuncto inusta remaneat aliqua nota ad ignominiam sempiternam: hoc enim casu si iudex, cogno scendo, inueniret eum nocentem, atque impro bum, punire haud dubie teneretur,ita videtur concludere Bald. in 1.LC. ne ex delici.defunct. quem communiter sequuntur omnes , idque i probare conantur l. filio. g.Seia. T. de adimen. lega. & l. final. g. vlt. ff.de bono.eorum,qui ant. sentimori.sib. conscive. Sed, ut meam libere dicam sententiam, haec, imihi videntur nullius esse momenti: Nescio enim certe, qui fieri potest, ut in corpus mo tuum, atque iam sepultum animaduerti adhuc

possit. Quod si vel int,ut e sepultura ipsa extrahatur, deinde puniatur: hoc nihil absurdius, aut ineptius meo quidem iudicio dici potest Nec obstant iura ab his citatae quia non de cor porali poena, ut ij male sentiunt, sed de bonis tantiim defuncti in eis agitur, & ideo scite concludit Martianus, quod si innocens, ad hξredes

64쪽

DE IvRIs DICTIONa. 4s eius, vero nocens reperiatur eue, ad Principem bona ipsa pertinere debent. Postremo igitur loco, ne diutius in hist near, excipitur in latrone famosint eius enim socorpus licite dari potest feris, atque volucri- .hus post mortem dilaniandum,ut voluitAccur sus in l. i. ffarbor. furtim caesar. idque nititur probare Icapitalium. s.fina. de poen. sed haec quidem exceptio, etsi omni u consensu receptast: mihi tamen videtur dubia: praesertim cum nulla concludeti r tione probari eam videam, nec plane ad rem facit d. l. capitalium, quia

liud ni t i ta ea dici tiir, n i si latrones famosos eis. dem in locis, quibus grassati sunt, suspendi oportere, quod ego intelligo, ipsis adhuc vitam

degentibuS. Sed quoniam haec omnia difficultatem habent nullam, ideo melius est, ut Pragmaticorum quaestionem unam hoc in loco excitatam breuiter explicemus. itaque quaerunt: An si' municipalis constitutio, permittendo depo latum impune offendi, velit, ut idem quoque

expoliari postit 3 Qua in re Baldus in i sororem. C.de his quibus, ut indignoscite concludit : eum suis vestibus exuendum non es e. sed maior hic exoritur dubitatio, An idem dicendum si t de eo, qui ex dispositione legis muni- Πcipalis, non solum in corpore,sed in aere etiam olendi permitteretur. Bald. in l.ex hoc iure.T. de iusti.& iur.huius est sententiae, ut idem om- nino hoc etiam in casu dicendum sit, cui quoque assientitur eruditi stimus Bolognetius in d. l .imperium, qui priter alios sic argumentatur.

Causa propter quam huiusnodi fuit imposita

65쪽

TRACTAT vs poena: nulla alia sane videtur esse, nisi ut vi res delinquentium diminuantur : quo minus ciuitatem perturbare possint: sed causa hac

iam eorum morte evanuit, ergo &poena ipsa, quae veluti effectus causam ipsamconsequeb tur,extingui omnino oportet. l. adigere.f.qua-uis. T de iur. patrona. & eleganter tradit Tir quellus in prima parte tractatus de causa ςessan . te. Praeterea confirmari potest haec eadem lententia. l. si poena. fide poen.in qua dicitur, pos nas esse in emendationem hominum constit ias & ideomortuo eo, in quem constituuntur; desinere debent. Sed quoniam sapia in dict. l. imperium.co trariam non dubitauit tenere sententiam: non alienum esset puto, antequam meam proferam sententiam: breuiter exponere quibus ratio, nibus, atque argumentis nitatur ipse. itaque primum adducit. l. nec in ea. g. fin. s. ad i. Iulia

de adulter. in qua Papinianus scribit eum, qui adulterum occidere potest: multo magis etiacontumelia illWm afficere posse. mouetur deinde regula l. non debet. ff. de reg. iur. & cap. cui licet. eodem tistilo in in quibus dieitur, quod si cui, quod plus est, liceat : quod minus etiam est, licere debet. Cum itaque permittatur deportatum impune occidi posse: illud sequi necesse est,ut sine ullo etiam poenae timoroe denudari concedatur : quippe cum id longis minus esse dicatur. Tertio loco in eandem sen- tentiam eo factus est procli ilior, quod in

.de commer.&mercat.clarissime habetur: eum

non peccare, nisi subtili ingonio hostibus *u-- ὼ

rum furari conatur. . Quibus postremo loco. l. addit '

66쪽

Dt Iunis Drc Tro . addit, quaret ater tradit Bal.in de otii. reis in qua conclud it, eum qui ab omnibus ii

cite interfici permittitur: non solum vulnerari, sed propria etiam auctoritate ad iudicem duci posse. Sed omnia haec sapiae argumenta mihi quiadem videntur facile unica tolli pqsse responsione, ea enim solo casu mihi videntur habere locum, quo hostes ipsi vitam adhuc degerent i secus vero si mortui iam sint, praesertim cum crimina omnia post morte extingui dicantur, vi superius copiosissime declaratu est. Sed iam tempus est,ut quid hac in re sentiedum sit, bres

uiter aperiamus. Equidem arbitror ex mente

Nelli in tract. Baianitorii ut ipse appellat in secunda parte terti; temporis, ita distinguendum esse, nam aut deportati confestim post occi sonem spoliatur : idq; impune dicimus fieri posse: cuius rei in promptu est ratio, nam quae fiunt post a luna, nulla interposita mora, actui inesse dicular l .iuris gentium. f. quin imb.F. depae .l. quod ait lex. g. fin. g. ad i. Iul. laaduit. J. quotiens s. si quis ita scri pserit. fide naere.inst. sin vero ipsi ex interuallo, clim i in in te secti

fiat, suis vestibus exuantur, contrarium haud dubie cocludimus verius esse, propterea quod mors ipsa omnia soluere dicitur. 6. deinceps. uth. de nupt. Ex his colligo verum esse, quod eleganter docuit Baldus in I. fin. C. si contr. ius vel utiliti publ. quem etiam praeclare sequitur Decius in l. ut vim. T de iust &tur. Deportati uxorem nemine posse scelere adulterii iam

farist licite pollui: quippe cum adulterium ipsum non solum maritum, qui deportatus es,

67쪽

marito puniri non debet.toto titulo. Ne uxor pro marit.C. Quod ego adeo verum esse existi ino: uti crederem etiam minus recte sensisse Nellum in d.tractat. Iannit. in parte secunda secundi temporis. quist. c. ubi aperte voluit, mulierem, quae ex constitutione municipali in corpore offendi permitteretur: impune etiam adulterari posse: hoc enim nihil meo iudicio dici potest obtusius : nam leges municipales concedendo homicidium, quamlibetve aliam corporis offensionem, nullo unquam modo adulterium i psum permittere dicuntur: praesertim clim illud contra ius diuinum dicitur esse, a quo statuentes, ne tantillum quidem absque , legitima causa recedere possunt: ut scite tr dunt omnes in d. l. ut vim, & l.omnes populi. aede iustit.&tur. Hactenus de hac conclusione satis videtur si dictum,nunc ter ia,atque t postrema succedit, quae huiusmodi esti Membri abscissionem me xi esse imperij, ut eleganter testatur Accursus in I.2. C. de offic: eius qui vic. alter. obtin. &La. in verb. possit. ff. de offic. eius, cui mand. est suris d. sed opportunus is mihi locus videtur, ut leuiter tangamus: Nunquid abscissio mem

bri iure Digesto ii dicatur fuisse cognita. Qua

in re Cynus in l. transigere. C. de transactio.&i l si fugitivi. C. deseruis fugiti. quem etiam si quuti sunt Angelus, atque Fulgosius in d. l. im- . perium, aperte concludit eam non fuisse eo tempore celebratam, unde colligunt id nouo . Iustiniani iure intellige idum esse: ut habetur Noueil. im. deu

68쪽

sed contra hanc ab omnibus fere receptam sententiam, Alexan. ind.l.imperium. adducit L poena. Instit.tit. de inivr.ubi clarissime habetur talionis poenam Me i i.tabularum fui se i nir

ductam:cum itaque talio aliud nil sit, nisi ipsa membri mutilatio:cocludendum san videtur, eam iure quoqi Digestorum perspectam fuisse:

quippe cuin a lege duodecim tabularum ortum habuisse dicatur. Decius in dicta l.imperium, numeri to. r spondet dicendo illud esse de lege tr. tabularii: secus autem de iure Digvstorum: cum arbitrio iudicisco tempore iniuria aestimaretur. di poena,& praeclare notatur in I. fina. C de iniuriHanc Decij responsionem recentiores interpretes refellunt hac ratione: quod cum ius ipsum Digestorum a lege D.tabul.fluxisse videatur. l. r. f. his legibus,sf. de origin. iur. necessum est dic re eandem talionis poenam,quae in eadem reperiebatur lege, iure etiam isorum peruulgatam

fuisse. sed facile defendi potest Decius, quippe qui male ab ijs meo iudicio su it acceptus, quod

ostendo eius sententiam aperiendo : no' enim sensit ipse poenam hanc talionis iure veteri

mninb fuisse ii inani sessam, praesertim cum sibi ipsi etiam haud dubie constaret, Pandectas ipsas a lege ii.tabul. ortum duxisse, sed hanc s ne arbitror eius fuisse mentem: quod etsipoena haec iure illo veteri omnibus pateret, tamen quoniam fuit deinde reprobata, neque exec tioni, ut volebat lex ipsa tabularum, mitteba- ignota quodammodbeo iure diccbatur.

Tametsi Decius hoc modo tueri possit,ini hi t men eius solutio nullo modo probari potest: 1 D siqui-

69쪽

:so TRACTA Tussiquidem videtur velle, poenam hanc iures b- rum notam fuisse, sed in desuetudinem deinde abiisse. Quod quidem iure cautum non reperiatur. Quod si quis obijciat d. oena,in quo dicitur talionis poenam amplius in usu non esse: facile ex sententia Calaefati respondemus non valere consequentiam, in desuetudinem abierat poena talionis tempore Iustinianir ergo etiana

tempore iuris ebrum. ,

Hac itaque solutione consutata, succedit eruditissinaus Bolognetius, qui nouiter respondendo dicit: locum ilhim communem potius probare sententiam: Nam pro osse rupto, id est aliqua ratione offenso, poena talionis imponebatur, pro osse vero fracto, & truncato, poena tantum pecuniaria infligebatur: quae quidem ob maximam eorum paupertatem maior dice- - batur esse poena talionis, ideoque eo solum carisu permittebatur, quando per talionem opo tuisset offendentem priuari membro: id autem nulla alia de ratione constitutum erat, nisi ut

homines, quibus Respublica maxime pro usu belli indigebat, integri conseruarentur, exquc colligit Accursum minus recte sensisse indicto

poena. dum exponit verbum, rumpere, pro truncare:ctim ex eius sententia pro aliquo modo offendere interpretandum sit,i si seruus ser- 'uum, g.inquit lex. T ad legem Aquil. quod etia, apertius sibi videtur a I aeoph. declarari ing. terti'. Institutionum titulo, deleg. Aquit.&g. alio quoque.quibus mod . infirm. testam. Ex hiscitaque concludit: membri mutilationem iure Grum cognitam hon fuisse, quippe cum huiu- sc modi p aeo tepore non imponeretur,sed.

70쪽

in pecuniariam potius poenam conuerteretur. In hac solutione tria mihi videtur dicere Bolognetius.Primum est,talioniis poenam, quae' pro osse etiam fracto costituta erat in pecunia iariam semper poenam iure veteri ne Respubliaca hominibus pr ivaretur conuersam fuisse.S cundum verbum illud rumpere,pro aliquo pacto offendere, accipiendum esse. Tertium, pC nam ipsam pecuniariam ol eterum paupertatem maiorem fuisse talionis poena. Haec omnia a veritate abhorrere clarissime ostendo Primuenim aperte confunditur ex eodem s. poena, in quo Iustinianus elegater scribit: propter me

brum ruptum talionem imponi.Propter os v rbfractum nummarias poenas constitutas esse.

Ex quibus verbis satis constare videtur talionis poenam fuisse omninb diuersam, atque separatam a poena ipsa pecuniaria, quippe cum illa ad membrum ruptum , haec verb ad os fi ctum pertinere dicatur. Quod verba i secundum pertinet, haud dubie affirmauerim: bum ipsum, rumpere, non illud solum fgnificare, quod aliquo modo offenditur, sed quod e

tiam truncatur,atque fragitur: Hoc esse verum,

dilii idissime probo eodem s. tertio. quo in loco Theophili verba nisi memoria me fallit)haec sunt: Ait ensm lex, quicquid enim vitum,

aut ruptum,aut fractum fuerit, actio ex hoc capite consti tuitur, ex abundantia autem videtur

lex duabus illis dictionibus, ustum, &fractum via esse: nam sola rupti appellatio,omn bus his

causis significandis, satis erat accommoda. Ruptum enim intelligitur, quod quocirnque modo corruptum est , unde non solum quae usta D , sunt,