Tractatus de iurisdictione, atque imperio, Hieronymi Muscorni I.C. Cyprii. In quo variae quaestiones dilucidissimè disputantur, veroque sensu illustrantur

81쪽

M TRACTAVus 'propria tame, atq; eorum stricta signification ni ultum differunt,quippe cum altera priuatam magis,altera verb publicam pi scipue respiciat

utilitatem, quare no eodem iudicis officio exerceris an e debent.

vltimb excellentissimus sapia sic nouiter ratiocinatur: si accusatio officio nobili expediretur: hoc sequeretur absurdum: ordinaria per extraordinaria expediri remedia, cum accusatio i pia ad ordinarium, ut tradunt omnes in 'titu. de re iudica. extra. & Bartol. in d. l. si nuriatus. officium vero iudicis nobile ad extraordi- narium spectare dicatur auxilium, i sicut.ffide condit.&demonstrat. l. cum filius. s. si certum ipetatur. Huicque argumento solutionem no- lbis tradendam relinquit. Quare ego facile fouuo nullum sequi absurdum, propterea quod L deo officio nobili expeditur accusatio, quod actionis loco datur, ut mox dicemus: quo quiadem ordinaria quoque exerceri possunt re'ae. dia: quippe cum huiuscemodi officium,non IL tis solum contestationem, sed libellum etiam, ac omnia tandem, quae in iudicijs ipsis ordiua rijs adhiberi solent, necessarib requirat, vipe mspicue tradit sarto.in titu. de interrogat.amonibus. ἐχ l. a. f. hoc autem iudicium, in setiaquaestione. fide damn. infeci. quod pulchre intelligit Iason in L intra dies.ssidere iudica. v rum esse, si officium hoc nobile super eo im ploretur, quod nunquam antea in iudicio de- lductum esse videatur, atque etiam id ipsum vo luit Bartol. in s. iubere cauere. V. de iurisd.omn.1

82쪽

solutis itaque utriusque sententia rargumentis,reliquum est, vi,quid hac in re sentiendum sit, breuiter aperiamus. Alexand. ind. l. imperium.nume.i8.conatur tueri Bariolum dia 'cendo, iudicis officium dupliciter consider ri posse, aut enim actioni institutae, ut in lai dis citationibus, siue dilationibus deseruit, quo casu vere ac proprie mercenarium appellatur, & ita arbitratur loquutuna fuisse Bari tum in d. l. iudex posteaquam. Sin vero consideretur quod petitionem ipsam,qua reum puniri petitur, nobile dici debet, atque hoc modo ex eius sententia procedunt, quae in d.l. imperium

a Bart. dicuntur.

sed haec Alexan. defensio non satisfacit B Iognet. hac ratione : quia iudicis officium non potest esse partim nobile, partim verb mercenarium : cum una, atque eadem res diuerso iure censeri non possit, i. eum qui aedes.sf. de usi

capionibus. Sed facile responderi potest: φnam, & eandem rem diuerso iuro, non sub e dem ratione, ut in quaestione hostra considerari posse, ut tradunt omnes in dicta l. eum qui aedes. sed hoc unum mihi occurrit, quod me ab Alexandri sententia dissentire cogit: quod Bartol. in d. lciudex posteaquam. perspicue quPN rit: nunquid sententia per eundem iudicenixoactari possit. Ex quo aperte colligitur, de sententia eum non loqui interlocutoria, quae. in huiuscemodi dilationibus , atque citationibus dandis versatur, quippe cum ea ab eodem iudice haud dubie reuocari possit. vidiserte tradit Bariolus in l. quod iussit.is de re iudic. Consi

83쪽

Cnfutata itaque Alexandri sententia, eo, cludo breuiter, conciliationem a quibusdam traditam, si dilucide exponatur, veram haud dubie apparituram. sed illud prius se re opor-εritet: iudicis officium a nobile duplex esse: qu rum alterum parti inhaeret, propterea quod ad eius petitionem, atque, ut ita dicam, imhlorationem praestatur, idque parum, aut nihil ab ctione differt,ut eleganter scribit lason in l.i.sside iurisdiet. omn. iudi c. quem etiam eo in loco sequitur Bologinet.&plures alii. Alrerum v ro est, quod per se omnino stat, nec ulli dese uire dicitur,atque hoc quidem in inquisitionubus, siue deo unctationibus ipsis semper consistit: ita inuenio dixisse,ac pluribus firmasse CP num in d. l. L His ita declaratis dicimus: accusa, , tiopem , officio iudicis nobili primo modo sumpto, haud dubie expediri, & ita loquitur

Bartol.in d. I. imperium. ut ex eius verbis ape

tisinime colligi potest. Ex quo illud intelligi vo i

Iumus: eandem, si ad illam tantum petitionem ratio habeatur: officio quoque iudicis merce- .nario exerceri poste:&in hac significatione a bitror procedere, quae docuit Baitql. in da. i' dex posteaquam. quae quidem omnia eo nouia ter comprobantur,quod in exta auagantis principio ad reprimendum, versicu. per accusati

nem.non inelegater ipse dixit, duplex ruo sumitur vindicta, nimirum accusatio muscis officium: verum quia optin e sciebat, a

cusationem officio quoque nobili, quod per implorationem praestatur, expediri posse, ne κ imale quodammodb loqui videretur , sequi tur seipsunt declarando quid per iudicis officium

84쪽

quandoque exercetur per inquisitionem proprio iudicis motu, quandoque veris per inquisitionem ad alterius denunciationem. Ex his

concludo, Decij quoque solutionem facili me risustineri posse, quippe qui dicit accusationem,

tametsi partibus competat: non tamen necesse esse officio iudicis mercenario expediri, quod ipse perspicu e probat argumentis eorum,quae copiose traduntur in I.in causae. i. &l. quod si . minor.ff.de minoribus. in quibus dicitur, is tutionem in integrum, quae parti impetit.oia ficio iudicis nobili exerceri. Neque nie latet, quod obijcit eruditissimus Bolognetius: quod cum accusatio sit ius in parte,atque iudicis os ficium omnino deseruire dicatur, necesse vi- detur esse, ut officio iudicis mercenario onNnino expediatur:Sed ego certe nescio, quid velit dicere cum suo argumento,quod nihil prorsus probat contra Decium, &quamuis ipse peri eget, cognitionem restitutionis in integrum , officio expediri nobili, hoc tam eo nihil obtusius dici potuit, nam id planissim4

probatur, g. fina dicis I.in causata in quo aperte dicitur, restitutionem omnem in int ruria ex praetoris cognitione omnino pendere, argi

mento quidem cςrtissmo, quod si officio tu ' dicis nobili non expediretur, non tota quiderii ex praetoris iudicio prouenire diceretur. Μinus quoque obstat, quod obijciunt Recenti

res interpretes: non valere argumentum a re

stitutione in integrum ad causas criminales et quippe cum iudicis officium, ex quo prouenit restitutio, nullam producat obligationem,

E quod

85쪽

, 6 6 TRACTATUS . lquod tamen longe secus est in causis ipsis, qua criminis sunt, toto Institutionum titulo , de obligata quae ex delict. nascuntur. Nam valda meo quidem iudicio decipiuntur, cum extra- ordinari saltem ex iudicis officio oriri dicatur obligatio, ut expresse tradit Barto. in l.fin'. Kde iniur. & Bald. in i dominium C. quod cum

eo. Praeterea dici potest, Decium non sumpsi iase argumentum a restitutione in integrum ut ipsi falsb existim ac sed id tantum ex illa ostem idere,oluisse, nullum sequi absurdum, si una,&eadem res aliquo modo partibus colli petat, ' atque iudicis officio exerceri dicatur nobili: Ex his clariss me ni salior)dissolutum rema-net quod ultim, loco definitioni Barioli obi)- ciebatur, & haec satis dicta videntur de definia stione meri imperij. . . diertio igitur loco pistissimum quaeritur , quibas mei una illud imperium competat in gistratibus. Q ii in re Bartol. ind. l.imperium nimium confuse loquitur. Vt autem nos plane, . atque dilucide procedamus, quinque ex eius verbis elicimus conclusiones: barum isti 'A- , maest: Magistratus omnes, qui uniuersas tr gunt prouincias, merum dicuntnr haud dubie retinere imperium, s. illicitas.g qui uniuersas. .

que obiter observemus proprie dicuntur re- giones longe ab Italia bello acquisitae : Popu .lus enim stomanus regiones, quas in ius suurii rςdigebat, procul postas. prouincias appelI bat, ad easque gubernandas magistratum sunt- s moimpcrio a que potestate mittebat,ut diser- t. declarat Barto.in l.i.de Metrop. Beryt. lib.

86쪽

Ds IvRIs DICTIO Na. .Qde quibus etiam plura tradit in commeor;js suis Strabo in calce ultimi libri. Scio quidem ego Prouinciarum alias fuisse consulares: alias verb praetorias : sed quoniam ad hunc locum pertinere haec non videntur,m i si a facimus Adsecundamque deuenimus conclusionem, quae huiusmodi est: Magistratus,' qui singularibus praesunt ciuitatibus, iurisdictionem tantum habere solent: exemplum est in ciuitatum d fensoribus, toto tit.de defensciuitat. Quod si ijs non leuiora solum cognoscedi crimina, sed competentem etiam adhibendi castigationem a Iustiniano, Nouel l. is. concessa videtur esse potestas: illud profectb est,quia eorum iuris dbetio sine modica coercitione exerceri commode non potest,i. magistratus. s. deiurisdiet.omnium iudi. sed excipitur ciuitas Romana: quippe cum iv ea merum retinebat praefectus imp xium, ut eleganter declarat Vlpianus in I. I.Dcum urbem.ff. de officio praefect. urb. Excipiatur secundb in ijs ciuitatibus, quae a Principis

potestate speciatim sunt exemptae, de quibus mentionem facit caput primum depac. Coi stan. atque etiam hoc ipsum mihi videtur I cum habere in omnibus illis ciuitatibus, quae ex consuetudine, sue praescriptione merum vendicassenti imperium: vi traduri omnes in Lmore.de iurisdict. Onan. iudiciis. Sed is mi hi Iocus expostulare videtur, ut quam breuissimE . declaremus, quae requirantur: ut vere, atque proprie ciuitas costitui dicatur,quam difficultatem disertὸ determinat Barto. in I. rcin fine. sede verbo.& rerum significi & apertius in l. r. C. e Metrop. Beryt.quibus in locis aperie conciri

87쪽

fg TR ACTAT Vs dit: ex principis sola voluntate ciuitates constitui oportere. Quod etiam pluribus firmanse videtur Paulus de Castro in l. ex hoc iure. sede iustit.& iur & Alexand. in additionibus ad Bariolum in d. Let.de verbor. & rerum significa.is. Ex his colligo, Alitistitest ad ciuitatum constitutiones necessario non requiri, idque mihi clarissime probari videtur, c. Episcopi iso distinet. &c. i.de priuileg in quibus dicitur, Episcopos non in castellis, nec in paruis: sed fiequentioribus, atque maioribus ciuitatibus designandos esse: quχ quidem verba argume to sunt nobis certissimo: eas quoque rectedi ci posse ciuitates quae Episcopum non habent. Sed pulchra hic sane oritur t dubitatio : Nunquid castrum, cuius uniuersitati Princeps scribendo,sub ciuitatis nomine decorasset, ve is, atque proprie ciuitas dicatur λ Bariolus iii tractatu, R ii sint rebelles,numer. 6. quem sequitur A gestis in additiόnib. ad Bariolum indicta l. i. C. de Metropoli Beryto. dici , ciuita-rtem haud dubie appellari posse, idque probant argumento eorum , quae traduntur in i qui clam consulebant fide re iudicata. in qua ducitur, Principem' minoribus conferendo magi ' stratum, eorum sententias firmas esse voluis se, quod eodem modo an proposito nostr' dicendum videtur, ut ciuitatis iura omnia huius cemodi subscriptione in Castrum ti anstulisse

videaturi Contrariam vero sententiam sequutus est ,rchidiaconus in c. vltim de senten. excommu

aqua nec ipse dissentio: nam mihi dilucide videtur probari Clemen. si summus Pontifex. do

88쪽

cunque homini summum Pontificem tribuis se ad eum augendum,sitie quouis dignitatis' gradu honestandum, id beneuolentiae gratia secis se, atque ideo non videri eum in dignitate illa approbasse. Quibus ex verbis perspicuum via detur esse, dignitatem in eo conferri nullam, qui honore afficitur,atque dignitatis ti illo iam minatur: Illud tamen adi jcio,qubd si ex coniecturis Principem voluisse constaret, Castrum pro ciuitate haberi, haud dubie ita habendum esset, ut in d. Clem. si lunamus Pontifex. loci lenter notatur in illis verbis Nis se velle sor stan exprimat) Nec obstat,quod ob ijcitur ex L quidam consulebant. quia plane alienum est: non enim ibi dicitur ex honorifica subscripti one ullam conserri posse dignitatem. Sed ex ipsa magistratus collatione colligitur, Principem quoque voluisse, ut sententia, quam in diiudicando minor proferret, firma atque valida

permaneret.

Tertia conclusio est: Castra, quae ciuitatibus subijciuntur, t merum non possident imperium, hancque probat Bartol. l.nulli .s. quod si in vico. C. de episcop.& cleric. l. si quis. s. quod si cui C de naturat. liber. & l. qui ex vico.

mum Calaefatum in d. l. imperium. nume. linquem etiam sequuntur recetiores interpretes.

tenere, leges a Bariolo citatas id non probare, quia de vico sue pago tantum loquuntur. sed

meo quidem iudicio decipiuntur: quia nil liud ex illis vult colligore Bartol. nisi quod vucus ciuitati respondet, ut in eis perspicue di-

89쪽

citur ex quo necessario sequi video: vicos ille

rum non habere imperium,cum ciuitates eibam ipsae, quibus accedunt,illud retinere non di cantur, argumeto legis 3.C. depositi. l.ciam principalis. T de regu l. iur. &l. haeres a debitore.ς.

quod stipulator.isde fideius . inod etiam in

castris dicendum videtur,cum nihil,aut parum a vicis paganis differant, ut ex Laurentio Val

la Elegantiarum libr. . cap. Σο. dilucidE colligi

potest.

Quarta conclusio est.Castra, i quae ciuitatiabus non suntsubdita, candem prorsus retinent iurisdictionem, quam defensores etiam ciuitatum possident, iὸque probat Bariolus ex titu lorum dispositione Cod. qus huiusmodi est,ut titulo de officio Rectoris prouinciae accedata lius, De praefecto vigilum. Hunc verό sequatur ille: De defensoribus ciuitatum:cui ladein proximus est titulus, De Magistratibus municip. Voluit ex his sortasse colligere, quod, cum omnibus magistratibus inferiores dicantur esse ciuitatum defensores, & pqst eos s quatur titulus, De magistratibus municip.coties sequens videtur esse, ut eandem dicantur ii bere iurisdictionem. Atque id ipsum sane via detur voluisse Aeto in eiusdem tituli coni me tarijs, ubi expresia scribit omnia, quae de ciuitatum deia soribus dicta sunt, locum etiam h berein ipsis municipiorum magistratibus. Sed obiici Gaspar. Valla ind. l. Imperium. quem e tiam eo in loco sequitur Cals fatus: quhd si haec Barioli ratio vera esset, haud dubie sequeretur: quod cana titulum de offic. Redi Prouinc. Sequatur ilicide defensorib' ciuitatum: idem en

90쪽

ng IvRIs DrCTio N s. 'rt i set talia defensoribus, quam Reeioribus inap rium, quo nihil dici potest absurdius: Qua de

re conclusionem, quam isti existimant verant . iesse, comprobant, l. horno liber.s final. si dea: quiren.rerum domin.&l. si eueni .st .adlegit in . Iuliam de adultan quibus dici videtur: eos, e

re possidere, qui ab alio no possidentur, sed ca- stra, de quibus disceptatio est, non in alterius

sunt potesttate, cum superiorem non rςcognoscant, ergo urisdictionena habere non prohibentur. Sed est, quod animaduersione dignum i puto: hasce leges extra terminos ab his eruditis viris citari,id enim tantam mihi videntur probare: Castra,quq nemini subiecta sunt,postid re, atque aut horitatem habere non prohiberi,

sed quod eandem obtineant iurisdictionem',

quam ciuitatu defensores retinent: nescio ce

te quomodo ex illis id elici possit. Quod vero obijciunt rationi Barioli,plane alienu est: quia

nulla alia de causa ciuitatum defensores, atque prouinciarum rectores idem non dicuntur habere imperium, nisi quod eiusdem non dicantur esse ordinis: cum multb maior sit attributa rectoribus auth oritas, .i.eo. tit. quod longe s cusemia municipiorum magistratibus, atque ciuitatum defentiribus,quorum potestasi nubcem quodammodo videtur esse adaequata, crimea qu ae in uno obseruantur, in alio quoque obseruari dicantur,ut superitis ex mente doctissi mi Aronis diximus. Postrema conclusio est: Qui praesunt coli gijs fabrorum, vel alterius huius generis, in rum no habent imperium, sed iurisdictionem

tantam, quae ad illius collegij professionem