De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

161쪽

ςOMMENTARIV s. IS9deant quod ille fuit religiosus, considerent me quoque iam inde a qq. an ipis esse talem; quam lis impςrlectili '

san,issimus . QNe consequentias quam absurda sit, nemo non ridet cumultis alijs de causs quam odij p.

sim id contingat: Puta, quia non egent eis uel non expectunt ea, yA aQη petunt, Vel xamquam eis minu* expςdientia minime accoptant: ν'

quia solius potentiae diui ps cist 'nis ηοβ prq meritis donare. Oo quaruna aliquas causas, id erga me ad eq Aoum, in eodem ipso loco quem ipsi citant assirino: in saec verba.c0η usus & supra merita ornfvs hq-n're ac honorarijs quarii'r ptardia

in hunc ysq; diem ambivi, ne ite pς-

162쪽

co nouit , quod ante 3F. annos, cuni nondum Salmanticae ullam cathedra rum maiorum, nactus essem; oblatus

fuit mihi locus in consilio Regio Regni Nauarre, iisd solet residere Pampilonae una cium canonicatu illius Ecelesiae Cathedralis. Novit item quod maiora mihi desiderarunt& promiserunt Cardinalis ille termagniis Gu-

hernator Ioannes ad auera&episco rus Pacensis SuareZ, qui tunc plurumum non abs re apud Caesarem &cardinalem praefatum Valebat, po- steaque decretorum cathedram in Caiadem Salmatica obtinui; SI antequam primae functionis, adeptus Conyna

bricam Lusitaniae iussu Caesarum mi- grarem. Immo & postquam migraui, ut in Castellam redirem. Quae tam eri omnia litteras & scholas seruenti ani mo insequenti, iuste, mea sententia, minoris 1llis fiserunt. Novit ite Deus ipse ad quem modum ab hinc circi

163쪽

COMMENΤ ΑR I Vs. Is IConymbricensi, ut aiunt iubilata, per Pinciam in qua curia Regia residebat, in patriam Nauarram redirem. Reuerendissimus Upalensis donnus Ferdinandus Valdesitus , quem Vtinam in caelo inueniamus benignissime suscepit, & ardenter desiderauit, ut in magnum Inquisitionis consiliit; cui praesitat,cooptarer: adijciens palam, e republica suturum, vel creando nouum aliquod minus mihi aptu, in curia Caesarea retinerer . Quae licet agnoscerem esse meritis meis longe maiora, recusaui tamen: Quia de c5-

sensu gloriosissimorum illorum Lusitaniae Regum, nullis pietate, prudentia pacis bellique in inti deles, artibus secundorum, praefati Regis socerorum

Dominorum nostrorum vix obtentato, omnibus, & in his etiam episcopatus, ad quem vacantem me praesentare voluerunt praetermissis,omnino decreueram,in quadam insigni ciuitate e teri illis solis ad hunc usque diem

164쪽

I 6 2 DE FIN. ΗV. ACΤVVM nota , me includere, ibique nomine mutato incognitus aliquot annis incumbere opusculis, quae edideram re

cognoscendis;& alijs quae sub litturis habebam poliendis & edendis, & ma

mi extrema donandis. Novit item ipsa Regis soror Germana Princeps Portu galliae D. N. multis nominibus altissima, quae tunc Regna eius Subemnabat, critq; Manuale Confessariorudedicaram, quam obnixe illo eodem tempore percupiuit, ne ab eius curia discedere, significans id mihi futurum honori. uin & ut me a prςdicto proposito auerteret districte iussit,ut duo Illustria canonicoruregulariu monasteria visitarem; ad ea quae egerem, illius potestate munitus. Quod & feci, neque voluit mihi facernacultatein adeundi Nauarram, donec certior facta filii, oportere me illo ire ad collocandas tres ex fratribus praemortuis neptes. Quin & postea cum in Nauadra, crure, casu mulae in quatuor par

165쪽

clamatus , per Vnu cursore, qui quarto die a crure fracto ad me peruenit, iussit ut ad suam curiam ilico magno meo honori reuerterer. Cui respondi ; me ad maius tribunal vocatum, suum adire non posse. Nouit etiam Deus quod Marchio ille Cortensis, Donnus Ioannes a Benauides Regi perdilectus, & qui eum imitatus nunquam mentiebatur,e Flandria in N uarram rediens dixit mihi, a magno illo Regis Erasta rogatum fuisse, ut disceret ex me, an possem & vellem Regiae Maiestati, in consilio magno Castellae inseruire. Cui respondi me vetile quidem ut par erat ubiq; terrarum,

Maiestati eius inseruire, sed ob praefatam causam tunc non posse id hon ste facere.

Dicat nunc hie aliquis horum d tractorum, cur ergo Regi iubenti ut essem Illustrissimi Toletani aduoc tus assensus suci im cum munus aduo

166쪽

candi longe minus honestum si qua superiora, quae dixi me recusas.. Cui respondeo, Maiestati eius notum es se, ine a prima iussione, quod licebat, supplicasse, causasq; cur id non debebam facere proposuisse. At eum per

Illustrissimi Compostellani, qui nunc estIspalensis,& insignis Cardinalis,dctunc erat Toletani iudex, litteras, s cundo iussisse ut omni eXcusatione, praeterquam mortis posthabita , ilico Pinciam ubi causa tractabatur adire. Additis praefati Marchionis litteris, quibus significauit,eum meam CXcusationem aegre tulisse. Caueremque mihi plurimum , ne iterato id facerem . Itaque dico nondum cruris fractura satis sanata adiui, ut eius Maiestati secado mihi iubenti,& adeo rem tam cordi habenti obedirem. Quod ipsum ut

facerem tua Excellentia a me super hoc consulta consuluit, adiui reputans causam intra semestre vel ad stimmum menses finiendam. Q d

167쪽

COMMENTAR IUS. iudices subdelegati tunc ce tum putabant. Adiui certe non ut facerem voluntatem meam, sed eius qui me mittebat Regis facultate ad id& praecepto mei Praefecti Roncaeualialis factis. Adiui non quidem quod

Reuerendissimum Toletanum vel de facie antea cognouissem; sed quod eum putarem innocentem, eo quod facile intelligerem, eum a Rege tanta cura iustam eius defensionem procurante plusqua vulgariter diligi.Quod fieri nequibat a Rege tam cath taco. credente ipsum a fide defecisse.Quamobrem etiam cora iudicibus eum ingenue admonui, ea me conditione ipsius defensionem acceptare, Vt quam primum sentirem ipsit in haereticum

libere desererem. Quod etiam ipsi placuit, & quia eum numquam sensi haereticum, licet in eo falli potuis . sem) nec per eum, nec per eius defensores factum est, quominus causa finixetur, non licuit eum deserere.Immo

168쪽

DE FIN. IV. ACTUUM. ne falso iactaretur, unale me de illo sentire, ut Maiestati Regiae dixi, oportuit, non obstante senectute, neque debilitate relicta ex grauissima febri , quae me paulo antea vexavio huc venire ab ultimis Hispaniae finibus, ne

pe Olysippone prope quam litterae

Regiae me inuenerunt. Per quae omnia plus satis manet dilutum, secundum meorum detractorum argumentum , quo arguunt Regem mihi iratum , eo quod eius curiae muneribus non sim donatuS. Ad tertium autem fateor, tinnio gaudeo, me esse Nauarrum & Canta

brum de antiqua illa gent fidei Regibus praesertim datae obseruantissima, testante Platina in vita Io. VI. Cant bros & Astures , qui omnium Hispanorum postremi Romanis adlisserunt, ultimos eos deseruisse. Nullaque quam nouerim prodente historia,vlluntNauarrorum fidem Christi, qua per

169쪽

COMMENTAR IV S. I 67per S. Saturninum discipulit m beati Petri susceperiant , in hunc diem gratia deo deseruisse; & in impiam Iu-dsorum , Sarracenorum , Turcarum, vel Lutheranorum factionem transfu

gisse; etiamsi ab eis captus, & per mu 'nera illectus vel tormento in id ada ctus fuisset. Fateor item & gaudeo me progenitum a praedictis duobuς palatiis, AZpilcuetae videlicet&Iaureguicar, quod alio nomine dicitiin Baalan. Vnde Bazanes Castellani magnates originem ducunt. Qui in saltu Pyrenei montis qua parte Vascones Celtas, a Celtiberis diuidit, sunt sita. Qvieq; licet non sunt adeo opulenta, sunt tanten longe ante Carolum magnum erecta, & nullo in hunc diei gratia Deo damnatae seciae sanglii ne

contacta. inorum alterum alteri hoC .

solo nomine praestat, qudd alterutri est unum ex duodecim, qui praefato Regno nascenti regendo suere desti- , nata. res adeo notoria sorte fuit

L iiij in

170쪽

168 DE FIN. ΗV. ACTUUM in causa, ne mei aemuli ullum nataliuna , & puritatis generis antiquissinat Christicolarum obijcerent. Fateor etiam & magno decori duco;

quod prsisti eorum Domini una cum suo duce Illustrissimo Nauarrae Mariscalo Excellentis tuae cognato relictis suis laribus sequuti fuissent prssatum Io. a Labreto Regem tunc temporis suuna, & a se iuratum. Quia licet

non damnem eos, qui de catius eis notis diuersum fecerunt 3 Iaudo tamen hos, quod spretis suis sua iuramenta Deo reddiderui. Quod magno illi Regis Proauo Ferdinado, qui Catholici

Regis cognome primus adeptus fuit, adeo non displicui ut etiam laudaret eos, quod imitarentur suos progeni- tores, qui patrem suum Regem N iiarrae & Aragoniae contra filium proprium Principem aduersus eum rebellantem defendissent. & speraret eosdem posteaquam ei tui amento se obstringerent nunqua ab eo defecturos.