De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

131쪽

COMMENΤ ARIVS. I 29. Ad hoc autem ut non inficiantur per praestitutionem bonorum honea stotum & delectabilium per se amabilium satis est quod no fiant fines principales actuum maiorum Virtutum, siρο .ue reserantur in alium siue non. S U M M ARI U M. quibus candidati θecimen ingenij, erudi

tionis,artis, visi , ct altarum uotum exb bentur ad promerenda prsmia plus merentibu s proposita , quomodo ut sint boni fient. πη- me. 68. Intellectus quorumdam Tomim iuictorum ci d- iorum dqctorum . nu. 69. Eleemosimam maiorem largiri eo quod publicd, vel a maiore petatur non esse malum. n-ze. 71. sed messus esse curare ne sic petantur. nu-

Eleemosimam pullicd largiri debere praelatos. nu- Bona bene Iacere publicὰ non esse facile omnisi ,

ideo fuiniendus multis episcopatu nu.7 3. Monor iam qua uua, cur magna cura conseruandus P .7 .

. I Actuum

132쪽

A vi de se bonora cur bona pars mala.nu.7O.

Bona insigi impubniaficturin, quidpermeditari debeat ne sibi toxica fami,. nu.7 4. I.

Igesimoseptimo. od a-tius currendi, saliendi, equitandi, hastis, sagitatis, bombardulis, & cannis ludendi: praelegendi etiam,dispu- tandi, concionandi, canendi, pulsandi organa, missandi & alia eiusmodi, quibus agilitatis, roboris, ingenij, artis, dexteritatis, eruditionis,industriae,dotiitq; aliarsi inditarii aut quaesitarii specimen praebemus sunt boni si ea principaliter agamus ut per eos Deo placeamus, vel ut beati fiamus, vel quia i recta ratio id dictat, vel quia sunt honesta, etiam si minus principaliter ea faciamus ut pallia & brattea, pulpita cathedras , sacerdotia officia, & alia munera ecclesiastica, scholastica saecularia, militaria, vel alia quae magis idoneis promittuntur, assequamur, modo ea in aliquem finem bonu actu vel

, vii

133쪽

virtute collimemus , & reflectamus. X X v III. Insertur ' in illo Matth. cap. 6.Ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus , ut videamini ab eis; Illa coniunctio,v denotat finem principalem, neque actu neque virtute i in alium finem debitum relatum . Et hcontrario in illo Matth. quinto, Luceat lux vestra coram hominibus ut videant opera vestra bopa & glorificent patrem Vestrum, qui in coelis est; denotat finem minus principalem, & in alium debitum relatum. ciae concox dia videtur aptior illa, quam Io. Gemson tradit in secunda par.alphab. 39.in

illud, quod expressiusquam alij dixit

Maio Matth.cap. 6. col. 2. s. quod quaerens gloriam propriam propter lau- dem & gloriam Dei non quaerit gloriam inanem. Consequitur item, p. utensis,Mati. . col.33.& Caiet.ibi dem aiunt. Soli Deo, & non facienti-quaerendam gloriam per bon ope

134쪽

I32. DE FIN. ΗV. ACΤVUM 'intelligendi sit ni de gloria principali ter defiderata, & non de relata in

Deum,vel alium finem debitum .X x I x. Insertur, quod non desumitur hinc argumentum adeo validum ut gliqui putant, ad confirmandam illam h resim, quae habet; Omnia nostra opera esse peccata saltem venialia. per illud Esa. 6 . male intellectum. basi pannus menstruatae Uni uersae iustitiae nostrae. Licet enim dolenter consideramus quam plurima opera nostra etiam suo genere bona fiant mala ob finis circunstantiam, ex

eo quod multa fiant ob finem malum mortaliter vel venialiter ; multa in finem debitum non reseruntur. Complura principaliter propter bona temporalia , utilia & honoraria; quae constat esse mala saltem Venialia per prae dicta. nu. q. Et non pRuca, quae licet principaliter fiant propter Deum vel quia recta sunt, fiunt tamen minus principaliter ob bon temporari 'pryesertim

135쪽

alium finem debitum, aetii neque virtute relata ; quae etiam sunt peccata venialia per praemissa. nu. y .QuamuiSetiam inquam haec ita sese habeant squam plurima tamen fiunt ob solum finem debitum & multo plura ob illum & alium minus principaliter actu vel virtute sive virtualiter relatum in finem aliquem debitum iuxta ea quae de relatione virtuali & actuali supra. nu.I8. restat dictum. XX X. in sertur expedire plurimum meminisse illud magni patris nostri Augustini in ca. . regulae nostrae. Alia quaecunque iniquitas in malis opertibus exercetur ut fiant: Superbia vero etiam bonis operibus insidiatur ut pereant. Illud item magni Gregorij lv-pra. nu. 63.citati & declarati videlicet. Saepe vos fratres admoneo praua Ope .ra fugere &c. nunc autem compellot dicere, ut & bona magna cautela faciatis, ne per hoc bonum quod geritur ,

I iij fauor

136쪽

3 3 E FIN. IIV. ACTUUM sauor aut gratia humana requiratur appetitus laudis surrepat, & quod

soris ostenditur, intus a mercede V

.cuetur.Illud item magni Basilij qui curabat,Vt quoties in pontificalibus missaret diceretur ei;Pater nondum est se pulchrum tuum perfectum,fac ut per-Εciatur: quo appetitum laudis &ho.

noris mortis memoria resten aret. Expedit inquam meminisse haec tria, in omnibus nostris actis, praesertim quoties sese nobis aliqua opera insignia publice facienda offerant; qualia sunt in materia virtutis latriae, siue religionis missa publica praesertim cantanda& maxime in pontificalibus, euangelij lectio, capitulum antiphonae & orationis cantandae. inalia in materia iustitiae sententiam in grauioribus causis in magno consenui serre. Qualia in materia sortitudinis,& magniῖcentiae, pugnae verae vel umbratiles, sumptus grandes, & apparatus maximi. alia in materia studiositatis prael istion ,

137쪽

COMMENTARIVS. I Jctiones, disputationes publicae,& specimina, ingenii, memoriae, artiS, eru- ditionis,& aliorum donorum tam in- ditorum quam quaesitorii, ad brauea' &premia habilioribus proposita eX-hibenda . Operaeprecium inquam faceremus cum eiusmodi agenda occurrerint meminisse praedicta, & omnino cauere in primis, ne nostrae actioni ullus finis masus praesertim mortiferus praestituatur,ne ve ulla res temporaria pecuniaria vel honoraria principalis ter intendatur ; immo neque nasinus

principaliter, sine debita in alium finem iustum relatione actuali vel vi tuali ue Simulque nostrae actionis principalis finem facere dominum solum ipsum beatificatorem, ut ei placeamus,& beatitudinem quam praetendimus vel virtutem aliquam ipsi actioni aptam, Vt eam eXerceamus, Vel ut rationi supernaturali, vel naturali, aut hu- manae, quae id dictat satisfaciamus .

Quod si aliqua alia bona temporaria, i I iiij ipecu-

138쪽

I36 DE FIN. ΗV. ACTUUM pecuniaria vel honoraria his adluxerimus, illud fiat minus principaliter &secundario,cu eoru actuali vel virtuali in fines proxime dictos relatione 3 inuocatione illa praemissa: Aectiones nostras quaesumus Domine aspirando praeueni , &adiuuando prosequere, . ut nostra haec operatio a te incipiat,&per te incepta, in te ipsum finiatur.

ν, X X XI. insertitur hae quae sunt quo tidianae decisiones dubiorum super quibus olim interrogati fuimus. Pria

alphab.39. l. quem non male, imo bene mereri, si aliud non desit, largien- do maiorem eleemosinam publicam,' quam fuisset largiturus secretam,mo do minus principaliter illam maiore laudem de maiori eleemosina requirat, eamq; actu vel virtute in alium Mnem debitum: reserat.I I.Non esse peccatum, imo meritum si adsint caetera largiri maiorem eleemositam paupe

139쪽

RIA siri absenti pi o quo petit aliquis amia cus, Vel vir egregius , quam dedisset si pauper ipse vel alius homo gregarius. eam petiisset; modo minus principaliter , dc non principaliter respiciatur persona . III. peccare illos qui aliqua

de magna causa procurant, aut consiliunt ut petatur ad aliquod opus piuini publice peregregiam quampiam pem nam Dei amore ut maior eleemosina fiat, qua si secreto vel per alias per senas gregarias fieret. seruatis tamen modis praedictis. Dixi aliqua de magna causa: quia sine tali ut id fieret noconsulerem. χoniam cu bona pars hominum sit vel pauper, vel insueta humilitatis actibus, vel plus satis gloriae humanae auida, facile credi potest bonam partem eorum, a quibus petitur , ta aut magis largitura illud plus,

quod largitura est publice qua secretEob gloria humanam , vel pudorem dc

ignominiae timore ex necessitate quadam & tristitia, quam hilari mente n

140쪽

hoc ab Apostolo 2.ad Corinth. cap.s. requisita. Ob quod & alia quaedam olim, cum primam missam cantaui, nopermisi ut ullus ad eam inuitaretur ;nec ut mihi quicquam efferretur; contra meae morem gentis , & contra expectationem cognatorum Sc amicorum parentum. Quod ipstim aliqui postea meo: exemplo & hortatu, feceruciesIIII. iuste peti aut dari pos-.se plus eleemosinae, cum in aliquid pium opus publice petitur CX alta-.ri vel suggesto, publicante parocho vel alio , quis , & quantum largiatur, aut promittat, Vt pro eo circun-

sedentes Deum orent. Quam decisionem limitandam arbitror, Ut praecedentem . V. Posse quem absque peccato plus offerre, missam primani

facienti, vel nuptias, aut baptismum celebranti, eo quod ad id inuitatus fuerit, vel pupillo spectante offerat, quam offerret si neminetvidente, aut non inuitatus id faceret, ea- -i dem