Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

211쪽

199 tem similium morborum pendet imprimis a parte asseeta, quam per febrim deposita m9teria Occupat. Verum semel 1le in locum quemdam deposita materia potest inde exire iterum, & ad alias corporis partes trans ferri. Sic erysipelas ab intro foras vertitur. In angine historia patebit, levari morbum, dum pectus & collum rubescunt; perniciem certam instare , dum versus interiora denuo recurrit ille rubor, uti etiam, si angina in pulmonem Vertitur, Hippocrates Observavit. Idem jam in pleuritide, peripneumonia, similibusque fieri poterit, ut morbi illi

absque bonis signis levari videantur,. dum interim mala luetastasis cerebrum allicit. Memini, me iluandoque talem pleuritidis epidemicaa speciem vidisse. cui morbo, nisi

ab initio jam balneis pedum, epispasticis,

situ corporis erecto &e. prospiceretur, familiaris erat in phrenitidem primis etiam diebus mutatio. Imprimis autem illa proeli vitas in phrenitidem observatur in illis morbis, in quibns inflammatoria quidem dispositio mani. festa est, tamen non adeo pertinaciter partieuidam corporis inhaeret inflammatio, set magis quasi vaga, & mobilis materies morbi videtur.' Huc forte pertinet dolor lateris

212쪽

non pleuriticus cum kvi perturiatione anima , cujus Hippocrates memi1ut dicens; c cum lateris dolore, non tantum pleuritico, , turbulentibus tenuibus lenibus, hi phrenitiei fiunt Turbulensa illa autem tenuia lenia satis apte videntur de leni perturbatione animi intelligi posse. Assinis etiam huic sententiae locus apud Hippocratem habetur e Lateris δε-lor ex sputis bilios, δε absque ratione evanuerit, in furorem aguntur. Laterum enim dolores, ut pleuritici vocari possint, satis acuti, &pnnetorii esse debent, inspirationem prohibentes, una cum tussi fere perpetua; adeoque non repugnat laterum dolorem cum febre etiam absque pleuritide esse posse. Hine etiam videtur Hippocrates d) dum hibernos morbos recenset, in eodem aphorismo, i&pleuritides , & laterum dolores , enumeriisse. Neque tantum in lateribus, sed etiam in aliis corporis locis, leviores tales dolores inflammatorii observantur , cum maXima propensione in phrenitidem symptomaticam. Sic testatur S densamus eb se febrim quandam epidemicam observasse, in qua sanguis venis eductus pleuriticorum sanguinem non raro aemulabatur, atque sub primum morbi insultum dolor collum & sauees, sed levior, quam

213쪽

in angina occupabat: tanta autem proclivitas in phrenesin erat in hac febre, ut quandoque sponte sua in hanc tenderet, vel saltem a regimine paul0 calidiori, jugi in lecto decubitu, & fimilibus, certissime phrenitis accederet. Ubi notandum est, quod uti in priori casu dolor lateris, sed non pleuriticus aderat, si e& hic dolor colli & siaucium, sed levior,

quam in angina, considerabatur.

Sequitur jam , ut consideremus illa fg.NR,. quae doeent, alios morbos in phrenitidem symptomaticam vergere: Lingua nigra: pessimam enim humorum eonditionem notat, praeprimis si lingua nigra simul sicca sit. Alsus suppressa. Inter signa materiae phlogisticae ab aliis viseeribus ad encephalum ruentis, alvi & urinae excretiones primum locum obtinent, & communia sunt Omnis ad cerebrum Vergentis metastaseos signa. uodsi enim in febre inflammatoria, cum topica Viseris alicujus inflammatione, alvus, ct uri.

214쪽

deant, parcius nunc incipiant deponi,periculum imminet phrenitidis. uotquot fere vidimus in schola clinica depositiones oriri, uri

narum eXeretio, omnium primo de periculo nos admonuit. Urina autem vel omnino non secernitur, aut in vesica retinetur, atque uri. nae meteorismum produeit, aut parca tantum copia excernitur, atque ad eqm accedit indolem, quae in spasmodicis assectionibus observaturi nempe pallida , coloris expers, tenuisque; atque universim turbatum esse genus nervosum ostendit. Damnavit Hippocrates urinas albas & tenues, tanquam admodum vitiosas, & in phreniticis maxime tales urinas apparere dixit b), additque Galenus in commentariis tu huneaphorismum, se nul- Iuri phreniticum sanatum vidisse, qui talem

urinam emisisset. a) Hipp. in progn0st. Chari. VIlI. p. 633.

Urina cum suspense nigro. Et haec nrina passim ab Hippocrate pro futurae phrenitidis signo habita fuit, & gener liter nubeculae nigrae urinis innatantes ab eodem daninate fuerunt. Incipientem humorum necrosin 'de-sgnant.

215쪽

2O3Aδι, lar quando nempe non sitiunt aegri, licet validae satis causae adsint in corpore; designat ergo hoc symptoma, turbari jam sensorium eommune, neque amplius assici ab illis, quae antea sitim faciebant. Ubi enim sitis minuitur , dum simul linguae major humiditas ct alia bona signa, docent, morbum decrescere. optimum signum est. Ferocitas , νυbor , pervigilium: omnia enim haec denotant phrenitidis causam vel j1m adesse in capite, vel brevi adfuturam.

Cutis seca , frigofa , inperspirabilis. Ubi

enim alvi & urinae libertas bona sunt inmorbis aentis praesagia, ita libera etiam perspiratio, naturam in coctionis negotio nullis spasticis assectionibus turbari , nos docet. Dum autem talia impedimenta objiciuntur, non alvus solum , atque urina, sed perspiratio etiam intercipitur. Observatur perlape talis in superficie humani corporis siccitas. ac si cutis nunquam humoribus fuisset hume elata, ita exsicca, atque corio simillima apparet. Fices aliae. Alba alvi eXerementa, .&quidem speciatim in phreniticis, damnavit Hip

216쪽

aegri, nulla pulmonum inflammatione laborantes, citius respirant, ac pulsuum magnitudini

R eeleritati id respondet, phrenitici fiunt. Deglutitio per vices Lesa. Ad spasticas assectiones haec observatio pertinet, silent enim subinde, priusquam phlogistica labes ad caput deponitur, impeditae deglutionis 1igna edere , etsi nulla anginae vestigo adsint. Potu in nares regurgitante. Egregrie

hanc deglutiendi potus difficultatem senistius ab exponit: o tarenitici brachypotae sunt. ut ab Hippocrate b) Aretaeo O & Tralliano d)eκpressum est, quod per crebra intervallil exiguum quid magno labore bibant. Oblatum scilicet potum tremulis arripiunt manibus ayidi quasi, a levandi saltem corporis motu anheli; subsultuoso manuum labore adininistris in admovendo ori vase subvenire student; pitissant potius, quam hauriunt, accepta buccis tenent, nondum deglutiunt, obluctantis causa spasmi strangulatorii, qui protinus impetum facit, utque videtur, perturbatis mo. tibns laryngem atque pharyngem lacessit, neque deprimendae continendaeque epiglottidis

justum tempus concedit. Inde perexiguum qui di

217쪽

na Agnoque connisu deglutiunt, a molienda deglutitione desistere' vicissim coasti, dum inoe pilago liaesitantibus aliis luctis succurrant. Ρraecipitius hausta, aut nimio labore acta, tussi, singultu, sternutationibus, quin vomitu per os naresque reddunt, qui nonnunquam alia trahit. Tantus deglutiendi labor fractos dimittit, raucos, anhelosos, spiritum naribus eludentes, sudore perfusos, imo ad alvi vacuandae stimulos, cum algore CX tremorum,& syncopes minis, augurio haud bono pervenit. Urgent haec imprimis, multoque dissiciliora sunt sub furoris paroxysmis, neque minus , cum imminent. Deglutioni huius pasticae multum intercedit cognationis cum illa, quae sub hydrophobiae incrementis ob.

servatur et tribuenda Omnino assentientibus clarissimis viris, non anginae inflammatoriae, aut vix rarissime , saliena a nobis in cadaveribus earum compluribus, humanoque uno non vita; sed spasti eis per nervorum sympathicorum commeatus Originibus, ex visceribus abdominis, epigastricis potissimum pessime vi.

riatis. εο a) Brendet de phrenitide. Opustui. T. III. p. I97.

218쪽

Ferocitas , rubor , vigilioe omnia enim haec denotant, phrenitidis causam jam udesse in capite, vel brevi adfuturam.

SYMΡTOMATA PRAESENTI UTRI UEΡHRENITIDI COMMUNIA.

Sive jam cerebrum primario affectum phrenitidem produxerit, si ve malum aliunda in cerebrum delatum idem fecerit, illo tem

pore, dum morbosa talis causa cerebrum anficit, observantur quaedam mutationes, & praecipue in illis functionibus, quas a cerebro pendere novimus, eX quibus diagnosis praesentis hujus morbi habetur. Talia autem sunt sequentia: Idearum sensitam depravatio. In homine enim phenitico ideae sensiles non a causa externa, ut in sanis hominibus , sed ab interna sensorii communis mutatione oriuntur. ni canem se videre assirmat phreniticus, cane licet nullo stlate ipsius oculos posito, a causa interna cerebrum mutante, ideam hane accipit. Sensuum internorum Byravatio. Cum

aegri eo jam sunt provecti, ut sibi conscii amplius non sint, ideas illas nou ab externa cau

sa ν

219쪽

sa, sed ab interno quodam stimulo fuisse productas. Manet enim subinde in phrenitieis

intimum illud mentis conscium, & idearum quasi fundus, teque bonum ac in aliis; nam

si subitanei ''quid, & improvisi ipsis acciderit, pro momento bene respondent, pstulo post deleta vivida hac impressione, relabuntur in eandem imaginationem. Rationis a ectuum. Si aeque vivida sit illa impressio a causa interna, mutante commune sensorium, nata, ae fuit illa, quas antea per sensuum organa ab objectis externis fiebat; comparatione facta inter hane, quae nunc ab intersa causa , atque illam ideam, quae alio tempore ab externa causa est produsta, erroneum nascitur judicium, id at firmans, similes ideas a causis iisdem esse ortas, atque. illarum idearum objecta revera extra se eXistere. uasdam ideas comitatur illud gratum vel ingratum, quod inevitabili necessitate rapit totam mentem, ut illud

gratum faciat perennare, ingratum vero removeat, vel destruat. Singulares illos animi motus, ab hoc greto vel ingrato comitante natos, dixerunt animi affectus, vel pa

themat'.

220쪽

orporis motus, per quos conatur homo illud displicens removere, vel destruere, illud placens retinere; hine ubi delirantibus hominibus tales idere nascuntur, quae validos animi assectns excitant, de lecto exsiliunt, adstantes laedunt, & summos corporis motus

ineredibili saepe vi & diu faciunt, ut vel fugiant, qu/e noeitura credunt, vel arripiant talia, quae eXpetunt.

uamvis autem in phrenitide, turbato sensorio communi, innumerae & diversissimae inter se possint fieri cogitationum mutationes. frequentissime tamen contingit, ut consuetas artes, vel Opificia peragere tentent aegri, absque ulla intermissione; vel si panto ante morbum ingruentem aliquid ipsis contingerit, quod valide mentem asseeerit, illius memo. ria renovatur continuo. Quotidianae in praxi observationes hoc docent, & Abderieapum integram civitatem affigens morbus insigne hujus rei testimonium exhibet. Narrat enim Lucianus , celebrem Tragoedum Archelaum, media aestate, magno sub aestu, coram Abderitis Andromedae fabulam egisse, multosque rediisse ex theatro labricitantes, ut postea