Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

231쪽

pientim, ferinae fune, sed convul oves praenuntiant. abs Hipp. Coae. praenot. Nro. 87.

Saepe desinit in let argum, stoma, catselen. Turbato sensorio communi variae oriuntur assectiones, quibus id est commune. nervorum functionem, atque motus facultatem vario modo impediri. uam vis enim Lethargi voκ inertem tantum Oblivionem denotet, seu somnum dissicilem excutiendum, cum pallore, & tumore flatulento , atonia, atque

morbus ad apoplexiam frigidam referendus sit; interim tamen, si similis somnolentia phre nitidem sequatur, imprimis cum notabili febrilis impetus diminutione, absque resolutiOnis signis, solet & tale symploma hoc nomine vocari, Galenus ab de pulsuum diversi. tate in morbis agens talem assectum deseripsit; quem proprio nomine carere dixit, Sc de quo dubitat, an medius inter phrenitidem &lethargum vocandus foret, an Vero eX phreniti de & lethargo mistus dicendus esset: in

quo assectu aegri connivent ut plurimum oculis, somnolenti sunt, atque stertunt. Rursus oculis fixis, ac inconniventibus diutissime, ut catOche laborantes, intuentur. Et

232쪽

si quid roges, atqua ad colloquium compel-Ias, dissiciles sunt ad respondendum & tardi.

Ρlerumque enim stulte loquuntur, noc recte respondent, at temere negantur. Apparet satis, aptissime haec phoenomei a convenire illis, quae modo dicta fuerunt, praecipue cum sui tingat Galenus, quod in his piat. sus celeres sunt & cerebri, perinde ut phreniticorum , minus tamen & roboris item minus au illi obtinent.

H Galenus de pulsib. ad tyron. c. I 2.

Sequuntur jam illa signa, quae in phrenitide summum periculum & mortem desig-

Vomitus aeruginosus: in capitis doloribus aeruginω7 vomitus eum surditate pervigiatio, cito vehementer infanire faciunt. a ) Ηi. storiae autem aegrotorum ab Ilippocrate in Epi-demicorum libris conscriptae funestos eventus

vomitus talis probant. Sic enim Philises b)primo die morbi aeruginosa multa vomuit ue secundo die vehementer insanivit: quarto diaconvulsus fuit, quinto die periit. Alter autem phreniticus c) prima die aeruginosa multa tenuia vomuit, & inultum deliravit, secundo die palpitationes per totum corpus,

233쪽

Sputatio frequens V indecora in a sanes Sereatus frequens, si sane & alind quoddam signum adfuerit, phreniticum ab luerito etiam pro axiomate Pacotius posuit c): omnes actiones voluntari κs, quae praeter modum ac decorum vel deficiunt, vel exsuperant, phrenitidis esse signa.

Tremor, phreniticae vehementer affectiones tremulae desinunt. a) uod autem hienon intelligatur vehementem phrenitidem censare tremoribus obortis, satis patet ex alio ioco Hippocratis. b ) ubi in vehementi phre. nitide tremores damnantur, tanquam lethales

Fix ahi es urina intercepta vel albo supra notatum est, quantum periculi immi- uesti praesente hoc siguo.

234쪽

oeuli pulverulenti. Oculi ut valent, ita totum corpus. a) Pessimum ergo signum in morbis est, ubi depravatur naturalis ille oculorum nitor , & splendor, qui ab aequabili vasorum impletione, & assidua tenuissimae lymphae irroratione, qua oeuli detergentur, pendet. . Unde in moribundis sicci, squalidi, &pulverulenti apparent. Unde Hippocrates b)pto malis & perniciosis signis habuit ; si oculi pervertantur, aut alter altero minor sit, vel alba fuerint rubra aut livida, vel venulae nigrae in illis sint, aut sordes circa oculos appareant, aut sublimiores, vel promionentes , vel admodum cavisacti, vel super. cilia curva, aut rigida maculosa aut visus squalidus, & sine splendore similia & in coa cis e) habentur; ubi additu, si circa oculos tenuem concretionem albam habeant, qualis pellicula ab inspissatis & collectis humoribus nata visum obscurans in moribundis saepe apis

paret. α) Hipp. Epicl. 6.

Dentium stridor. anibusdam hominibus familiaris est ille dentium stridor, dum dormiunt. Ceteroquin involuntarium, & con-

235쪽

vulsivum motum Inuiculorum maxillas moventium significat, adeoque merito mali ominis in morbis habetur. Sollicite hinc monuit ab , dentium stridorem po tendere infamam, mortem, nis quia a pumνo consueverit, ue vero etiam delirans hoc agae, jam valde perniciosum es.

Permutatio IImptomatum perpetua. Nata inflammatione in capitis interioribus dive sillima excitantur symptomata, prout variae nervorum origines sic assiciuntur. Sic mira phantasmata delirantium oculis occvrunt, sonorum ingens Varietas auribus percipitur, odorum, saporum &e. Ubi ergo perpetua horum symptomatum permutatio est, novimus magis magisque turbari sensorium commune, ct ad alias partes cerebri propagari malum. Patet hine ratio, quare Hippocrates dixerit: in phrenitide ab initio moderatumese, sed crebro permutari, malum id est : a

& paulo post et crebrae in phreniticis per mu tationes convul a. Atque ideo Galenus in commentariis suis tu hunc textum dicit: vere igitur in cerebro ibo transaxio est, alias is

aliqua ipsius parte orta , speriem quidem assectionis servant , Bd pro parete σε

236쪽

224Bmplomata ipsa permutans. Testatur autem Galenus se vidisse saepenumero tales phreniticos , semper quidem delirantes, sed variatis secundnm omnium functionum animalium genera modis. Nunc enim e Xcandeseebant ira, paulo post laetabantur; nune audaeissimi adstantes invadebant, moX perterruti &e.

Ulceris tumentis sub dentia. Hippoerases in prognosticis enumerans illa, ad que

medicum attendere Oportet , ut futura in morbis praevideat, monet considerandum esse, an sorte, aeger ulcus habeat ante morbum,

vel in ipso morbo natum; si enim illud ulcus sieeum fiat, cum livido vel pallido colore, moriturum hominem praesagiebat. A peripneumonia lethali. Λ peripneumonia phrenitis malum. a) Atque alibi, b manum ante iaciem tollere , muscas inani Opera captare , festucas carpere , floeeos avellere, quae omnia phrenitidis signa esse , antea vidimus) tanquam mala ct mortifera damnavit in peripneumonia.

237쪽

A Oariolis mala admoduω. Dum antequam variolae erumpunt, febris valida deli rium aut phrenitidem secerit, nunquam quidem periculo caret; tamen magna spes est. erumpentibus variolis una cum reliquis symptomatibus & hoc cessaturum. Ubi vero post variolstrum eruptionem manet ferox & petapetuum deli tum , vel nascitur, major metus est, quia tunc suspicio est, pustulas vario- rosas capitis interiora obsidere. Quando autem in confluentibus Variolis, a reuirpto

gangraenoso fere tabo, putri dissima, & acu.tissima febris accenditur, & phrenitidem facit, facile patet, tenerrima cerebri vasa liquidis acribus putridis , rapido motu agita. tis, brevi destruenda esse, adeoque nullam spem superelle. Ab ileo lethalis. Nunquam enim in tantam saevitiem morbus ille evehitur , quin, brevi post lethalis gangraena sequatur, omni dolore subito cessante, & delirantibus plerumque aegris. Unde & Hippocrates a) dixit ab iiso vomitus , ves Angultus , vel convulso , set deripientia malum.

vaverat aliquoties tales casus Aerbavius, in

238쪽

2 26

quibus post leviorem anginam, absque bonis

signis evanescentem, lethalis phrenitis nascebatur, dum mala metastasi inflammatio fau eium caput peteret, atque inde hanc prognosin secit, cujus tamen & apud Hippocratem non obscura Vestigia inveniuntur, sic enim habet: a) in aeutis circa fauces dolentia, contracta, parva , suffocantia. Quum hiaverit, non facile os cogere ta coneludere posse, deliarium portendit ; ex fis phrenitiei, pericu-Iose laborant. Et in coaeis praenotionibus, sequentia habet: b) Fauces modice exasperata, alvus vanis conatibus nitens, frontis

dolores, agri pulsantes cum dolore ; quo ex bis angescunt, dii illa. ' Et alibi c) In angiana absque Anis, dolores ad caput eum febre perniciosi Talibus autem aegris delirium continuum cum sudio nascebatur, quod Bippocrates longe periculosius dixit illo, quod cum cum risu fit , quia hoc summopere desaligantur aegri. Sic vidit Mersarius nobilem Virginem , quae die nocteque

filum per acus foramen transmittere conabatur, donec deficeret. Alia aegra absque ulla intermissione nodos nectebat. Similes plures casus vidi , ubi ad mortem usque Iaboriosi semper aegri summa atten

239쪽

tabant. a Hipp. porrhet. z. text. II. T. VIII. p. 7o7. h) - ibidem p. 86Q.

e) - ibidem p. 87 . Quae versatur circa necessaria pessima. Haec praegnosis in coacis praenotionibus habetur. a Necessaria autem vocantur illa, quae ad sus*nendam vitam, & curandum perieu' losum hunc morbum, absolute requiruntur. Sie si insidiarum metu tales aegri somno abis stineant, tenebricoso in loco tegere nolint, omnem cibum potumque respuant, venenum

ipsis propinandum suspicari &e., satis patet. omnia necessario in pejus ruere debere. Hanc phrenitidis speciem videtur indigitasse Hippocrates b), dum dicit: ex phrenitida

ita pereunt. In hoc morbo perpetuo delirant, cum nimirum sanguis corruptus, & eXtra consuetam agitationem motus sit. Quumque deis spiant, nihil quidquam effatu dignum eorum, quae offeruntur, accipiunt. Procedente vero tempore marcescunt, tum a febre, tum quod nihil alantUr.

240쪽

Nihu magis promovet artem, quam si in morbo quodam, toto decursu sollicite observato, post mortem in defunctorum cadaveribus indagetur, quae partes affectae fuerint, & quaenam in illis mutationes contigerint. Sic enim optime detegitur , an in diagnosi, prognosi; in curatione morbi err tum fuerit, nec ne. Constitit autem ex observationibus plurimis optimorum medico. rum in cadaveribus phrenitide defunctorum apparuisse talia indicta , quae inflammationem praegressam docereut nianifeste. Virgoseuta febre decumbens , cum perpetuo delirio , & satis feroci quidem, in nos conatum deses bacul, atque post biduum morieba.

tur. Defunctae cranio aperto ostendit Mer- auditoribus suis tenuem meningem Cerebri totam rubentem, & inflammatam, imo& ipse cortex cerebri, qui naturaliter gruseum colorem praeseseri, adeo rubescebat, ac si arte anatomica repleta fuissent rubra materie ejus vasa. Si jam conferantur illa, quae apud Anetum in sepiachreto anatomico , aliosquae observatores habentur , pluribus exempliseonstabit, suppurationem, gangraenam, spha

celum,