장음표시 사용
561쪽
ludo item amor, qui superςt omnes res voluntariε propter DruM r instutia vis quaedam soli Dao seruiens,& propter hoc quae imperet recte quic-ruid subiectum est homini ; prudentia amo , qui eligat quicquid pr est, ut se uniat eum Dao, & reiiciat quicquid est nocivum. Is igitu ,
qui habet charitate ., habet intellectum exornatum pulchra nuptiali veste : quae, adinstar Iosephi Patriarchae, est consita omni virtutum varietate: vel potius habet perfectiouem, quae continet virtutem omnium persectionum, vel perfectionem omnium virtutum. Et sic charitas est patiens, benigna, nemini inuidet, est verecunda, nullam committit leuiratem, feci est prudens: non inflatur superbia, sed est humilis, a Cor. non est ambitiosa,vel fastuosa, sed amabilis&affabilis, non Pa sed est sincera & indulgens, non irritatur, sed est pacifica, miniam
tentiosa , non diffidens de proximo, non cogitat nisi bona, nunquam abiicit animum, nec curam deponit procurandae nobis salutis; sustine omnia, expectans sine inquietudine, quod illi proximum est. Et pro comelusione, charitas est aurum illud ignitu , probatum, quod Dominus suadu Episcopo Laodicensi, ut a se emata, ut locuples fac, --- hoc continet pretium rarum omnium , omnia potest, ct omnia facit,
od virιutes accipiant eae trabant perfectionem suam
: Har it a s igitur est vineulum persectionis, siquide m In iula & per illam omnes animae perfectiones congregatae; continentur, de sine illa non solum non potest haberi i tegra virtutum aggregatio ς sed ne unius quidem virtutis perfectio haberi potest absque illa. Si absit caementum, quo lapides & muri ligantur inter se, totum aedificium corruere necesse est. Item sine neruis, sine musculis & tendonibus totum corpus corruere oportet: &sine charitate virtutes nequeunt se inter se
562쪽
eon seruare. Christus siems' plenitudine legis allisat &attribuit charitati:
Quod repetens dilectus discipulus dicit, qui seruat Dat mandata, charitas Dai perfecta est in illo, & haec est charitas Dp t, ut eius Ieruemur mandata. Hinc bene inseres, eum, qui haberet omnes virtutes, seruaturum etiam omnia mandata . Qui enim haberet virtutem Religionis. seruaret tria prima mandata; qui pietatem,scruaret quartum. qui mansuetudinem & benignitatem, custodiret quintum. Per castitatem ob seruaret sextum per liberalitatem ,caueret ne violaret septimum; per
veritatem, octauum seruaret; & per parsimoniam & pudicitiam, custodiret nonum & decimum. Quodsi non possunt obseruari mandata sine charitat , a fortiori, ut loquuntur philosophi, sine illa haberi non possunt virtutes. Potest equidem quispiam habere aliquam virtutem, & aliquo breui tempore DauM non offendere, etiam non habito diuino amore: sed quemadmodum videmus arbores aliquas subinde evulsas e terra, aliqua producere, non tamen perfecta, neq; ad longum tempus, ita cor sep ratum a charitate potest quidem aliquos virtutis actus facere, sed no nisi breui tempore. Omnes vittutes, quae separatae sunt a charitate, admodum sunt impersectae: ad suum siquidem finem, qui est hominem efficere beatum , sine illa pertingere non possunt. Apes in suo ortu non sunt nisi parui vermiculi, sine pedibus, sine uis, sine forma; sed sue cedente tempore mutantur, & quando fiunt fortes, & ad iustum pertigerular augmentum, dicuntur apes formatae, factae & perfectae, quia habent id, quod requirutur ad volandum, & ad mel conficiendum. Virtutes habent suum principium, progressum, & perfectionem: nec nego ego, quin sino charitate nasci possint, imo& facere progressum: sed quod habeanti, persectionem, quae requiritur, ut titulo perfectarum, formatarum Se completarum virtutum insigniantur, penitus negor hoc enim dependet a charitate, quae dat vires volandi in Dau M, & colligendi ex eius misericordia mel veri meriti &sanctificationem cordium, in quibus illae
virtutes inueniuntur.' Charitas inta r virtutes est, quod sol inter stellas; omnibus enim sitam xxx a clarit
563쪽
claritatem & bonitatem distribuit. Fides, spes, timor & pcen Itenti
communiter ante illam veniunt in animam, ut domicilium praeparent. Cum autem aduenerit, illi obediunt & seruiunt, ut capiti omnium irtutum, illa autem sua praesentia omnes animat, exornat & viuiis ficata.
Aliae virtutes possunt reciproce &inuicem se iuuare, & mutuo in suis operibus& exercitiis excitarct quis enim ignorat a castitate iuuaridi excitari sobrietatem, ab obedientia nos ferri in liberalitatem, ab oratione ad humilitatem λ per istam enim communicationem,quam habent inter se, participant de perfectionibus aliarum. Nam callitas obseruata per obedientia duplici gaudet dignitate, propria scilicet, & obedientiae. Sed plus habet de obedietiae dignitate qua de propria: nam sicut dicitAristoteles: qui furatur, ut fornicetur, magis est fornicatoriqua latro,quia eius affectio tota tendit in fornicatione, di solum utitur furto, ut transitu quopi m ad perueniendum. . Sic qui seruat castitate ut obediat,magis est obedien quam castus,ad obsequium siquide obedienti ae adhibet ea- stitatem; sed tamen ex mixtione obedientiae cum castitate non potest exurgere virtus completa & perfecta; vltima siquidem perfectio, quae est amor, deest ambabus; ita ut, si fieri posseta, omnes virtutes simul inuenirentur, in homine,& sola charitate dc stitueretur, congregatio carum virtutum esset equidem corpus persectissimε complatu suis partibus,tale scilicet, quale fuit Adami, quando Datis magistrati sua manu, ilIud formauit ex limo terrae r sed corpus tamen hoc esset sine motu, & sine vita,
di sine gratia vim dum Dius inspiraret in illud id est sacram
charitatem,sine qua nihil nobis prodest ad salutem. Caeterum perfectio amoris diuini ita est excelIens &sublimie ut omnes omnino virtutes perficiat, nec tamen per illas potest ipsa perfici, ne per ipsammet quidem obedie utiam, quae tamen una , pluSCaeteris potest persectionis conferro. Nam, quamuis amor sit imperatus, S ita, amando exerceamus obedientiam, tamen amor non trahit suam perfectionem ab obedientia, sed a bonitate eius,quem amata. Quo fit, ut amor non ideo sit excellens, quod sit obediens, sed quod amet bonum excellens. Certe amando obedimus . sie ut obediendo amamus. At si obedientia ista excellenter est amabilis, ideo est, quod tendat assi excellentiam amoris Addo, quod eius persectio dep n- . deat Diqiligod by Cooss
564쪽
deat non ex hoc, quod amando obediamus, sed quod obediendo amemus. Sic, ut quemadmodum DEus aequaliter est ultimus finis omnis boni, atque etiam prima origo: ita amor, qui est origo omnis bonae aia sectionis, sit pariter ultimus eiusdem finis N persectio. Duresuo super imperfectionem virtutum P aganorum
LIm mundi Sapientes magnificos discursus In holio- ' rem virtutum moralium, imo etiam in fauorem Relia gionis fecerunt. Verum, quod Plutarchus obseruauit de Stoicis, longe adhuc magis est ad propositum . . pro reliquis omnibus Paganis Videmus, inquit ili tanaues habentes perillustres inscriptiones: aliquae vocantur VICTORIA, aliquae STRENvITAS . nonnullae etiam SoL : no ideo tamen propter istas inscriptiones immunes sunt a ventorum, di si fluum iniuria; sic Stoici se iactitant ut exemptos a passionibus, timore v. g.tristitia, ira,vi homines immutabiles & invariabiles. Verum re ipsa labiecti sunt turbationibus, quietudini, impetuositati,& uioli salijs impertinentibus. α' Dic amabo, Theotime, quales virtutes habere poterant istius a modi homines, qui voluntarie, & quasi ex instituto & pacta mercede mnes Religionis euertebant lege 'ὸ Seneca conscripsit librum contra superstitione , in quo magna cum libertate reprehendit impietatem Paganorum. Haec autem libertas, inquit S. Augustinus, rςpeia ritur in eius scriptis; non tamen in vita. Siquidem ille ipse suasito vi ab b animo eiiceretur superstitio, sed non ideo eius praxis intermitteretur a in actionibu . Haec sunt verba eius apud. sanctum Augustinunt r. e. io. Meua, seuperstitioneν sapios obseruabir.vr imperata per Iegdy. non autem ut stratas tr. Diti: Qm poterant esse virtutum stadiosi, qui, ut refert S. Augustinus, aestimabant Sapientem se ipsum occidere dc bere, quando non posset, vel non deberet amplius ferre calamitates huius vitae; & tamen nolebant admittere calamita2es csic miserias, neque tuiserias esse calamito.
565쪽
ius, sed asserebant 8t constanter propugnabant Sapientem semper es . beatum, eius vitam beatam p Ο qualis beata vita, inquit S. Augusti-.nus, quae ut euitetur, recurrendum est ad ipsa in mortem l Si beata est .: cur in ea non manetis Etiam ille inter Stoicos & duces, qui cx eo, quod se ipsum in ciuitate Utica occidit, ut calamitatem euitaret, quam vita sua indignam ducebat, tantopere laudatus fuit a prophanis illis cerebellis; secit hanc actionem cum tam exigua virtute, ut, inquit Augiis inus, non profiteretur animum euitare volentem ignominiam , sed animam infirmam, quae non auderet expectare aduersitatem. Quia si existim bat magnam sibi inde inustum iri infamiam, si sub Caesare victore vitam traduceret; quare commendauit alteri, ut speraret in clementia Caesaris p quomodo non suasit filio, ut secum moreretur, si mors erat melior& honestior vitii ' se ig tur occidit, vel quia inuidebat gloriam Caesari, quam consecuturus erat sibi donando vicam : vel quia apprehendi agnominiosum sibi esse vivere sub victore, quem peius cane re angue Ο-derat. In quo quidem laudari fortassis potest ab animi firmitate,& magnitudine, non autem a sapientia, fortitudine, & constantia. Savitia quae exercetur ab animo sedato & quieto. Galli dicunt frigido fanguine omnibus aliis est crudelior. Et idem omnino est de desperati ne. Nam is, qui maxime lentus est in deliberando & statuendo id,quod facere intendit, est & minime excusabilis,& maxime desiperatus. Quod ad Lucretiam attinet, ne obliviscamur merit sexus minus anima ha . bentis vel illa fuit casty inter vim & violentiam, quam ei intulit fili uin. Tarquinii, vel non suita; si non fuit castata, cur igitur laudatur eia ius castitas Si autem fuit casta & innocens eo in casu, nonne fuit nequam & improba, quod se ipsam occiderit innocentem si fuit aduIte. ra,quare tantopere laudatur si autem fuit pudica, cur sibi ipsi violentas manus intulit Sed timebat opprobrium & ignominiam pati ab iis . qui creder poterant ignominiam illam, & pudorem, quem inuitἡ & violenter passa fuerat, dum viveret, fuisse voluntariam, si post illud factum niansisset invita. Timuit igitur ne haberetur complex. N socia facinoris,si id quod in illa turpiter commissum erat, ferret patienter. Ad fugiendam igi*ue ignominimam, & opprobrium, quae solum dependent ab opinione hominum, obruendus est innocens, & iustus occidendus p Ergone bono
566쪽
tuendus est In dispendium virtutis , di fama cum periculo violandae aequitatis Tales fuere virtutes, quas meliores Pagani habebant erga DauM & se ipsos. Quantum attinet ad virtutes, quae respiciunt pst ximum, primam, quae est pietas, pedibus eonculcabant, di quidem insigni cum imprudentia, latis per eosmet legibus contra illam. Aristoteles enim, maxi- mum inter eos ingenium pronunciat horribilem hanc, di supra quam dici potest impetuosam sententiam: quantum ad expositioxem, id est quan- poli.
ι ω ad derelimonem infantium, vel eorum educationem, lex ratis esto: nihil e. is. est nutriendu, quod membro aliquo priuatum est ἰ ct quantum ad alios in nrta, i as legω cteonset udines rivitatis prohibent ne in utes deserantiar; alicabi tamen ' - 'ita numero multiplicentur, ut iam habeati duplo plurω alendos quam ferant ei- facultates, praueniendum est abortum procurando. Seneca, Sapiens ille ἰtantopere laudatvi, occidιmus, inquit, monstra, ct nost nos insanita si manet ridebiles, imperfelti, vel monstruosi, rejeimm ct deserimus. Hinc non sino causia Tertullianus reprehendit Romanos, quod infantes suos exponant In Aia undis, frigori, canibus, enecant fame: & hoc non urgente paupertate : P. .e.
nam, ut ille dicit, ipsimet praesides 8c magistratus immanem istam cru V dφdelitatem exercent. o Theotime, quales sunt isti virtutum studiosi l .,& quales Sapientes possunt esse isti homines,qui tam crudelem, tamque epist.3. brutam docent sapientiam λ Eheul dicit Apostolus: ἀμ-es ρ esse s -
At quam horrendum est vel audire solum, quod talis ac tantus philoso- v.χ phus suadeat abortum p hoc est vere accelerare homicidium,dicit Tertulianus, impedire hominem iam sonceptum, ne nascatur. Et S. Ambrosius reprehendens Paganos ob eandem barbariem: tollitur, inquit, lib. s.
hoc modo vendo. infauribus vita. antequam 3s datast. ba
Certe si Pagani in usu habuerunt aliquas virtutes , sulta μ'
id maiori ex parte in fauorem gloriae mundanae, & consequenter no nisi actionem virtutis, non autem motivum & intentionem habuerunt. Conei. Quis autem dicet id esse veram virtutem, quae vera careat intentione Arans Concupiscentia humana creauit sortitudinem Pasanorum,dicitConcia. . ἔς lium Arausicanum. charitas autem diuina,sortitudinem Christianorum. . Τ' h HVirtutes Ethnicorum, dicit S. Augustinus, non fuerunt verae,sed verosi- tu' pol
miles, quia non sunt exercitae propia finem conuonientem,std propter c.,
567쪽
fines, qui pereunt. Fabricius minus punietur, quam Catilina, nori quod ille fuerit bonus, sed quia hic Hic peior illo , non quod Fabricius habuerit veras virtutes, sed quod non ita remotus fuerit ab iis, uti alte . Quare in vitimo iu8icij die virtutes Paganorum eos defendent, non ut siluentur, sed ut non ita seuerὸ damnentur. Vitium unum tollitur per alterum: inter Paganos viiijs sibi inuicem praebentibus locum, nulluc relinquebatur virtuti, &propter solum unicum vitium vANA GLORIAE reprimebant auaritiam, Ac plura alia vitia: quin etiam subinde contemnebant ranitatem per vanitatem. Vnde uni ex illis, qui maxime rem tus videbatur a vanitate, calcanti pedibus Platonis lectum optimis paramentis exornatum,dixit Plato r quid agis Diogenes Z calco respondita. fastum Platonis: verum est, inquit Plato, calcas eum, sed per alium fastum. Senecam perquam vanum fuisse colligitur ex ultimis eius verbir rfinis enim coronat opus, & hora ultima omnium praecedentium est iudex. Qualis obsecro vanitas non fuit agentem animam dicere amicirmis,vsque ad illam horam non potuisse se iis satis digne gratias agere , aulaoque velle se , legati loco, relinquere id, quod in se gratissimum de pulcherrimum habere , quod si illi dii genter&solicite custodirenta,
magnas inde laudes consequerentur: addens legatum istud magnificum aliud non esse, quam vitae suae imaginem. Videsne,Theotime, quam pudenda vanitate extrema istius hominis sint infecta λ Non suit certEamor honestatis, sed amor honoris, qui impulit Sapientes mundanos ad exercitia virtutum; sed & eorum virtutes tam fuerunt differentes a veris virtutibus,quim est honor ab honestate,& amor meriti ab amore compensationis. Qui principibus seruiunt prppter sua commoda, communiter exhibent obsequia magis ardentia magisque sensibilia; sed qui se uiunt ex amore, longe nobiliora, generosiora, &consequenter maiori - pretio aestimanda faciunt. Gemmas,dicias carbunculos,nuncupant Graeci duobus diuersi e nominibus: pytopos nimirum,& apyropos, id est ex igne,& sine igne, vel inflammatos,& sine flammis: vocant ignitos ab igne, carbones vel carbunculos , quia habent in suo fulgore de splendore similitudinem ignis. Sed vocant sine igne , quia flammam concipere non possunt, eo quod
eorum splendor nullum habeat calorcinia, neque ullo modo eum su-
scipere possit. Sed nec ullus est ignis, qui cos possit calefacereta It antiqui
568쪽
antiqui Patres nominarunt virtutes Paganorum, virtutes simul &noM Lib. r. virtutes, quia habebant splendorem & speciem aliquam virtutum; noria deci vi milies autem; quia non solum non habebant calorem vitalem amoris v x ς Dar, qui solus potest eas perficere I sed ne quidem eum poterant suscipere, quia erant in subiectis insidelibus. Erant illo tempore, inquit Augustinus, Romani duo magni in virtute, Caesar scilicet&Cato. Virtur autem Catonis longὸ magis accedebadad virtutem, quam Caesaris. Et cum dixisset in loco aliquo suorum scriptorum philosophos destitutor' Lib v vera pietate fulsisse & splenduisse lumine virtutis, reuocat id libro re- 'tractationum, existimarta laudem istam nimis esse amplam pro imperis diis virtutibns, uti erant Paganorum. Qu vere similes sunt vermibur' referentibus ignem & splendorem, sed solum de nocte : nam ut illi oriente die perdunt suum fulgorem , ita virtutes Paganorum non sunt
virtutes nisi comparatae cum viiijs, idco, si conferantur cum veris Christianorum virtutibus nullo modo merentur nomen virtutis.
Quia tamen habent aliquidboni, comparari possunt pomis ver miculosis ; habent enim colorem , qum & exiguam substantiam , quadam pollentem bonitate , sed vermis vanitatis in medio . velut in throno residens, omnia destruit: proinde . , qui in utilitatem suam seu pomum, seu virtutem vult trahere, bonum a malo separet oporteG. Dicere volo , Theotime , fuisse aliquid firmitatis animi
in Catone , & firmitatem istam ri se fuisse laudabilem di sed qui usui
suo accommodare vult eius exemplum, necesse est ut id fiat iniusto&hono homine ; non qui sibi inferat mortem, sed qui eam toleret. ubi &quando vera virtus id exposcit, non propter vanitatem gloriar, sed propter gloriam veritatis. Vii euenit nostris martyribus, qui inuincibili animo tot constantie & strenuitatis Christianae patrarunt miracula, cum quibus nussi Catones, nulli Horatii, nulli Senecae, nullae Lucretiae, nullae Arriae in ullam omnino comparationem venire possunt; Testes Laurentii, Vincentii, Vitales,Erasimi, Eugenii, Sebastiani, Agathae, Agnetes, Caintharinae, Perpetuae, Felicitates, Symphorosae, Nataliae, & mille millium alij, qui me in dies singulos faciunt admirari admiratores virtutum
Paganorum: non tam , quia admirantur inordinate virtutes impe
sectas Paganorum, qua quia non admirantur persectissmas Clui,
569쪽
stianorum virtutes, infinitis paralangis admiratione digniores, imo solas admiratione dignas. Iuomodo actiones humana sintsine vasire s merito quam do sunt sine vero amore.
Agnus D si amicus Abrahain non sustulit ex Sara, In rum coniugum principe, aliam prolem, quam charissimum unicum suum Isaac , qui solus eius suit har res uniuersalis: &quamuis ex Agar habuerit Ismaelem, di plures alios filios ex Caetura, uxoribus ancillis , & minus principalibus; tamen iis non dedit nilli munera&legata, ad eosdem reiiciendos&remouendos a paterna hqrediatate; quia cum non agnoscerentur ab uxore primaria Abrahae, non poterant succedere. Porro non fuerunt agniti, quia quantum ad Caeturae illos, omnes nati sunt post mortem Sarae, quod autem attinet ad Ismae, lem , quamuis mater eius Agar eum concepisset auctoritate Dominae suae Sarae, tamen cum videret se concepis . , eam contempsit, & sidium suum Ismaelem non peperit supra illius genua, uti Bala suos peperin supra genuarachelis. Theotime, solum filii, id est a ct sanctissimae charitatis sunt,qui haeredes fiunt DEr, cohaeredes autem Christi; & infanter sue actus, quos aliae virtutes concipiunt,& pariunt supra eius genua, ea mandante,vel minimum sub alis & fauore eius praesentiae: vcrum quam do virtutes morales, imo ipsae etiam supernaturales, producunt suas actiones absente charitate, uti inter schismaticos, auctore S. Augustino, di subinde etiam inter malos Catholicos, ni Ilum habent valorem, quo acquiri possit vita aeterna; quorum in numero repono ipsam etiam eleemmosynam, esto ab ea inducamur ad omnem nostram substantiam di9ri-
huendain pauperibus. Eodem loco numero martyrium, licet tradamus corpus nostrum stammis ut ardeat. Prorsiis ira est, Theotime, omnia
sne charitate, dicit Apostolus, nihil prosunt, nihil vaIent, uti ample alibi ostentamus. Plus autem adhuc est, quand 'in productione Wirtutum
570쪽
moralium voluntas fit inobediens,& rebellat Dominae suae, quae est charia 'tas. Sicut quando per superbiam, per vanitatem, perque commodum temporale, vel per aliquod aliud malum motivum virtutes auertuntur,& dimouentur ἡ propria natura; tunc enim actionesistae factae extorres pelluntur a domo Abrahae, &societate Sarae, id est priuantur fructu, &priuilegio charitatis, & consequenter manent sine valore S merito. Α-ctiones enim istae taliter infectae per malam intentionem, re ipsa pluc participant de viiijs, quina de virtutibus. Illae siquidem de virtute nihil habent, nisi corpus extrinsecum , intrinsecum autem spectat ad vitium, quod illis seruit pro molitio Huius rei testes sunt ieiunia, testes decimae, munera I aliae actiones Pharisaei Euangelici. Sed ex praeter haec omnia, sicut Israelitae in Egypto pacifice vixerunt viventibus Iosepho & Levi: simulatque vero hic mortuus est, crudeli tyrannide redacti sunt in deplorandam seruitutem unde ortum est prouerbium Iudaeorum: Vno e fratribus mortuo, a tir oppresisunt, pro uta habetur in magna Chronologia Hebraeorum, in lucem edita per doctis. simum Aquensem Archiepiscopum Gilbertum Genebrardum, quem honoris causa & mea cum consolatione nomino, eo quod eius discipulus, licet inutilis, fuerim, quando Parisijs fungebatur munere lectorir& cantica canticorum exponebat eodem modo merita N Ductus virtutum tam moralium, quam Christianorum eum primis suauiter& tranquille persistunt in anima, quamdiu in ea sacra dilectio vivit, &gubernat: verum eodem momento, quo dilectio diuina in ea moritur. omnia omnino merita & fructus aliarum virtutum simul moriuntur. Eehaee sunt opera, quaeTheologi vocant mortificata, quia cum nata sinta
viva sub fauore dilectionis, velut alter Ismael in familia Abrahae, perdunt postea vitan,& ius haereditates adeundae propter inobedientia &rebellionem prouenientem ex voluntate humana, quae earu est mater. . o Theotime, quale infortunium t situ se averreris asMiniustulae, .c. U
dicit Dominus In Ezechiele. Hinc intelligit per unico peccato mortalico inmisso omnium virtutum merita extingui & exterminari. Nam quantuin ad ear, quae exercentur, dum peccatum regnat in anima , sienascuntur mortuae, ut in aeternum sint inutiles, quoad vitam aeternam ;quantum autem ad illas, quae in usu erant antequam peccatum commit-Υyy a tcretur, Disiligoo by Cooste