장음표시 사용
61쪽
aliis passionibus vel affectionibus. omnes enim profluunt. ex amor velut ex sua scaturigine & radico. Inde est quod aliae passiones & affectiones sunt bonae, vel mala . vitiosae, vel cum virtute coniunctae, qua amor, ex quo illae procedunt, est bonus, vel malus. Is enim, amor scilicet ita effundit suas qualitates ira illas, ut aliud non videantur esse dictae saepius passiones, quam ipse me I. ib. 4. amor. S. Augustinus reducens omnes pastrones & affectiones ad qua- ό m tuor Vti Olim fecerunt, Cicero, Virgilius & potissima antiquitatis
in o i Pars mor, inquit, inhians habere quod amat, vocatur cupidita/ ,vel de orium, habens autem quod amati, eoq, fruens, LaeTITIA fugiens vero quod M. aduersatur, timor dicitur : id .si acciderit, ct senserit, TRISTITIA GE. Proinde mala sunt ista passiones, si maus e t amar; at, bone, se bonus. Cives san: cta utaris D EI metuunt eu iuulfi, dolent gaudent λ. Et quia reclus in mor eorum, omnes istas affectiones rectas habent. Et libro nono c. s. statim in principio sic ait: non est nunc necesse copiose ct diligenter ostendere quid de istis passionibus doceat, scriptura diuina, quia Christiana eruditio continetur. D EO quippe istam ipsam mentem subqcit regendim, O iuuandam, mentinpassiones ita moderandas atque frenandas, ut in usum institia conuertantur. Recta voluntas Hr amor bonu/, mala amem amor malin. Et hoc est dicere .vno verbo, Theotime, quod amor taliter dominetur voluntass, ut ean talem reddat, qualis ipse est. Foemina communiter mutat stiam conditionem & statum in mariti sui conditionem & statum, di fit nobilis, si ille est; Regina , si is est
Rex ; Duesila si Dux r voluntas eodem modo suam mutat qualitate qualitate amoris, cui, velut sponsam ubit; si hic carnalis est, illa quoque carnalis efficitur, si spiritualis, haec similiter euadit in spirituale in . Sed& omnes affectiones, desiderii, laetitiae, desperationis, timoris, tristitiae,
uti proles prognatae ex matrimonio amoriS contracto cum voluntate is naturali quadam consecutione suas qualitates hauriunt ex amore , . 'Breuiter, Theotime, voluntas ab alio non mouetur, quam a suis allactionibus: inter quas amor, ut Primum mobile, & prima affectionum, quae omnes alias cominoia et & in anima producit omnes alios motus. Nec tamen recte inferes ex dictis, a voluntate non regi amorem , quia voluntas non amat, nisi volaus amare, & ex pIuribus amoribus,qui ei obhciuntur& repraesentantur, Pote sese ei, cui voluerit applicare tali Di siligod by Cooste
62쪽
aὶioquin nullus omnino esset amor vel prohibitus, vel praeceptus Exer- Cct ergo Imperium in omnes amores, uti Nobilis N nubilis puella in Gos procos & amatores: ex quibus unumque inpiam pro libitu sibi potest assumere. At quemadmodum illa, postquam unum ex ijs aliquem assumpsit, matii monij vinculis ei se iungens, propriae libertatis jacturam facit, mariti sub ij citur potestati, manens velut captiua eius, quem tibi elegit ; ita voluntas, quae iv.xta su una lubitum, ex omnibus amoribus C legit unum aliquem, & complexa est, eius lege debet vivere. Et sicut mulier est ligata lege viri, quem sibi delegit, dum vivit ille, si autem obierit, libertatem acquisiuit nubendi alteri, cui voluerit; ita dum amorum aliquis vivit in voluntate, in eadem regnat, & illa ei subiecta cogitur ad nutum eius vivere. Quod si amor iste, qui se habet instar viri, esse
desierit, liberum ei erit adhaerere alteri. Verum enimvero una inest voluntati libertas, quae non reperitur in muliere marito iuncta, ea est, quod voluntas potest reiicere amo rcm, quem complexa fuerat, quando Iibuerit, applicando scilicet intellectum admotiua aliqua, quae sibi faciant nauseam & fastidium, aduersu in illum amorem:vnde statuat mut re obiectum. Ita enim agimus nos, dum vivum, ac vegetum in animas nostras inducimus amorem diuinum, ut mortificemus proprium; quem etsi nequeamus omnino exinanire S in nihilum redigere, minimum tamen eum possumus debilitare, & consequi, ut, si adhuc in nobis vivat, certe non regnet. Sicut e contrario possumus sacrum amorem mutare in prophanum, & humanum, eique adhaerere. Quod aliud non
. est, quam infame committere adulterium, quod Caelestis sponsus toties exprobrat peccatoribus. De Uectioniblia Voluntatis.
on pauciores motus in appetitu intellectuali, seu rationali qui simpliciter voluntas indigitatur. quam in appetitu sensuali inueniuntur. Illa tamen reperitur di ferentia, quod illius motus ordinariὸ affectiones , hi autem passiones denominentur. Philosophi antiqui sicut di alii Gentiles, aliquo modo D EuM, suas Respubli-B a
63쪽
cas, virtutes & scientias amarunt ἰ vitia oderunt , honores speraria rix; mortem autem,& calumniam posse se euitare desperarunt; scire desiderarunt; quin imo & post mortem, Beatitudinis spem aliquam concePQ-runt ; sed N animos sumpserunt ad superandas difficultates, quae se ob- ij climi in prosecutione virtutis; calumniam etiam timuerunt; lapsus complures fugerunt, publicas iniurias vindicarunt: Tyrannos auersati
sunt: Si hoc absqne ulla spe proprii emolumenti. Porro omnes immotuS residebant in parte rationali, siquidem neque sensus, neq; quoaex eo efficitur γ appetitus sensuales sunt capaces, qui jungantur talibus.
obiectis. Proinde motus isti, quos recensuimus, erant affectiones a
petitus intellectualis, seu, quod idem est, rationalis; non vero passiones sensualis appetitus. Quoties habemus passiones In appetitu sensuali, seu concupisciabili contrarias affectionibus, quas eodem temporis momento sentimus
in appetitu rationabili, sea in voluntate 3 Iuuenis ille, de quo loquituTS. Hieronymus in vita Paulini, qui abscissam stibi ipsi dentibus lingua expuit in faciem scelerata ac impurae foeminae, quae eum ad libidinem imflammabat , nonne facto Vis testatus est se maximam in voluntate habrisse affectionem displicentiae, contrariam passioni complacentiae, Se foedae voluptatis, & quod vi adhibita cogeretur sentire inordinatos cupiditatis assectus, nec non appetitum sensualem p Quoties inter media pericula, ad quae appetitus rationabilis, siue voluntas rationabiliter nos
inducit, m ijRite constitutos voluntaria perseuerare facit, maximo tia more concutimur 3 Quoties odio prosequimur voluptates bonum. spirituale amamus, dum interim, appetitus sensualis summe illas amat, honum autem quod amamus nos, ille extreme Odit λ In quo uno consistit bellum, quod quotidie sentimus & experimur inter Spiritum de
earnem, inter hominem exteriorem qui dependet a sensibus & h minem interiorem, qui innititur rationi; inter VETEREM ADA-M, qua sequitur appetitum tae Euar, seu cupiditatis, & Noum, qui obsecundariis. .. sepientiae Caelesti,&rectae rationi Stoici, ut refert S. Augustinus, ne- e. s. d. gantes hominem sapientem posse habere passiones, tamen, ut videri po- Ciuit. test apud eundem S. Ausustinum, admittunt affectiones,quas vocant, , & bonas passiones ; vel, ut Cicero, CONsTANTIA s. Dicebant enim sapiciitem non concupiscere seduclle; non habere nescio quod
64쪽
inane gaudium, scd solidum; non timere, sed praeuidere S praeca- aer . Quid multis eum non moueri nisi ratione, & rationis dictamin .
Ideo pertinaciter ne*abant hominem sapientem posse unquam aliqua affici tristitia, eo quod non nisi malum, quod iam euenit illa respiciate iliud autem malum, ut volunt,eum non attingit, quia juxta ita Iorum axioma nemo laditur, nisi a seipse. Nec certe,Theotime, culpandi sunt, dum , seu bonas adsectiones admittunt in parte rationali hominis, sed dum negant esse passiones in parte sensitiva, & hominis sapientis cor & animum non tangi illa tristitia, toto errant C o. Nam, silendo, quod illi ipsi turbantur, ut vidimus, ficrine potest. vi sapientia nos priuet misericordia, quae est tristitia perquam honesta, &cum virtute apprime coniuncta, quae nostros inovet animos, ut patientem proximum. levemus dolore Z ΕΡIC TE Tvs, totius Paganismi Vi ROPTIMus, errorem hunc Stoicorum, dicentium pactiones in hominem sapientem non cadere, minime secutus est, teste S. Augustino. Qui di- iii .eit Stoicos ct Peripateticos, dum disputa a virum pasiones animi accidant e. . . &sapienti, an ab θι prorsust liber ct alienuν, do verbupatiis, quam de rebus N e Cifacere controuersiam. uit.
Porro hae assectiones, quas in parte rationali sentimus, magi , aut minus sunt nobiles, di spirituales, iuxta quod obiecta, circa quae versantur,magis aut minus sunt sublimi vel humiliadocumq; in eadem parte rationali obtinent excellentiorem. Nam in nobis reperiuntur aliquae affectiones, quae proueniuut ex rasocinationibus, quas formamus experientia sensuum; aliae, quae eliciuntur ex discursibus humanarum scientiarum; reperiunt tar Saliae, quae profluunt ex argumentationibus habitis circa res fidei, & tandem etiam inueniuntur,quae trahunt suam originem ex nudo ac simplici sensu , & quasi renunciatione . vlterioris indagationis: dum anima acquiestit simplici veritati, Datq; voluntati. Primae nuncupantur affectiones naturales: quis enim est, qui naturaliter non desideret frui sanitate, habere unde honeste vestiatur, commode nutriatur, &nanciscatur homines, quibusc uni suaviter ac iiicunde conuersetur Secundae indigitatae sunt RATIONALEs : Eo quod totae quantae innitantur Spirituali cognitioni rationis: per quam nostra voluntas excitatur ad inuestigandam cordis tranquillitatem mo-B, 3 rates
65쪽
rates virtutes, verum honorem, & Philo phicam contemplationem rerum aeternarum. Appi CTIONEs tcriij ordinis vocantur CHRISTIANae,
ex eo quod natae sint ex discursibus factis de doctrina Christi Domini, qui inducit nos ad voluntariam paupertatem, ad perfectam castitatem atque gloriam caelestem. Affectiones autem supremi gradus dicuntur, & sunt, diuinae aesti pernaturales, quia ipsemet D Eus eas infundit in nostras animas, αPure cum respiciunt, exclusa cuiuscunque discursus, & cuiuScunque luminis naturalis permixtione, quod facile concipi, & intelligi potest . S id indicabunt, quas postea adferemus, in lignes animi tranquillitates, ct eximii sensus, quibus anima, mirum dictu, quantopere liquescat, de
ea ulter in DEO utaras . Harum autem affectionum supernaturalium .
tria sunt genera : prima &praecipua earum, est amor mentis aduersurexcellentias pulchritudinis mysteriorum Fidei; secunda amor aduersus utilitatem bonorum nobis promissorum in altera vita; tertia demum
est amor erga supreniam bonitatem, sanctissimamq; , ac sempiternam diuinitate auomodo DEI Amor reliquis amoribm dominetur.
OLvNTAs quidem iure suo Caeteras omnes animae tu manae gubernat facultates, ipsa autem a suo amore gubernatur, a quo & emcitur talis, qualis ilIe est. At inter omnes amores, DEI amor gerit sceptra, & tanta
pollet imperandi auctoritate, quippe quae inseparabialiter sit unita propriae suae naturae.) ut nisi absolute de independenter ab aliis imperet, esse desinat,& omnino pereata. Ismael non fuit haeres cum fratre suo Isaac iuniore se; Esau destia natus fuit ad seruiendum fratri suo secundo genito; Ioseph adoratur fuit non solum a fratribus suis, sed etiam a Patre , quin de a Matre, in persona Beniamin, prout ipsi Iosepho in somnis iuueni ostensum fuerat. Haud profecto absque Mysterio, quod posterius geniti fratres, prim genitis tollant praerogatiuas, quae alias lege ordinaria illis debςbantur
66쪽
Amor Diuinus, nemine contradicente,est ultimo genitus inter omne 'affectiones cordis humani, quia, ut dicit Apostolus, an Moest, μυ-
-, Spirita in a,tempuste . Verum, esto, sit posterior, totam tamen ac
quirit auctoritatem, & amor proprius velut quid animale, ut alter Esau, fratris minoris addicitur seruitsis, nec solum caeteri animae motus, uta
se atres eum adorant & potestati eius subiiciuntur,sed etiam intellectusle Voluntas, quae Patris & Matris agunt partes. Quid multis omnia stabiecta sunt caelesti huic amori, qui aut Rex, aut nihil, vult Isaac, Iacob, Ioseph, fuerunt filij supernaturales, earum enim matres, Sara, Rebecca, & Rachel per naturam steriles, per gratiam diuinae bonitatis eos conceperunt, ac pepererunt: unde sic fratrum suorum Domini fuerunt constituti. Ita & Sacer hic amor est filius miraculosus; voluntas siquidem humana nequit eum concipere, nisi Spiritus Sanctus illum infundat in corda nostra: unde, ut supernaturali , praeest,& dominatur omnibus affectionibus, includendo etiam ipsum intellectum & volvotatem. Quamuis autem in anima inclusi reperiantur etiam aIli motus supernaturales, ut timoripietas, fortitudo, spes; Sicut & Esau, atq; Beniamin fuεre filii supernaturales, Rebeccae & Rachelis amor tamen diviniis ibi est Dominus, haeres, & superior, & velut filius promissionis: in eius siquidem tauorem homini promissum est Caelum. salus quidem ostensa est fidei,& praeparata spei; sed uni soli charitati attribuitur: Fiades demonstrat iter ad TERRAM PROMIssio Nis, uti columna nubis, &Igniscid est,obscuro-claririn: spes autem, Manna mauitatis nos fiistentat: at vero charitas in eam nos introducit,ut Arca foederis, quae facit
transitum ad,vel per Iordanem,id est,ad judicium, quae &m medio populs, in terra caelesti, veris Israelitis promissa, mansura est; in qua neq; columna fidei pro duce, neque manna spei pro sustentatione ampliu 'deseruieta . Sanctus amor commoratur in excelsissima ac sublimissima animae regione, in qua sua sacrificia, & holocausta offert diuini ati ; sicut &Abraham eidem obtulit sua; & Christiis in superellio montis Caluariae se ipsum immolauit, ut ex tam excelso loco a popillo suo exaudire tu , obedientiaq; sibi ab eodem populo praestaretur, id est, ab omnibus animae lacu atibus, & assectionibus , quas omnes incomparabili sit auitate regit.
67쪽
regit. Amor enim nullos inuitos cogit, nullos ad triremes dainnatme et in mancipiorum ordinem & conditionem ullos redigit: sed ad suania obedientiam fortitudine & violentia adeo deliciosa attrahit, ut quemadmodum nihil est fortius amore, ita nihil amabilius sit eius sortitu
Virtutes sunt in anima, vi motus illius moderetur; charitas autem, princeps omnium, omnes regitα temperat; non solum quia prima in quacunque rerum specie, omnibus aliis est regula di mensura, sed etiam quia, cum DEus hominem ad imaginem de similitudinem suam crearit, vult in eo, ut in se. Omnia per amorem, dc propter amorem oris dinata ess .
oLvNTAs tantam conuenientiam,&inclinationem
habet ad bonum, ut quam primum illud adesse conspicit, ad illud se vertere, & ei se iungere, ad capiendam ex eo delectationem, tanquam ex obiecto sibi gratillimo gestiat: ita autem arctὸ se iungit bono, ut ne declarari quidem aliter possit eius natura, qua per respectum, quem habet ad illud; nec vicissim potest melius demonias rari natura boni, quam per quandam velut confoederatio nem,quam habere deprehenditur cum voluntate. Nam, amabo te, o Theotime, quid est bonum, nisi id quod quisque vult & pariter, quid voluntas est, nisi facultas, quae trahit & tendere facit ad bonum, aut verum , aut Parens pVoluntas igitur aduertens de sentiens adesse bonum, interuentu. de ministerio intellectus, qui illud repraesentat, eodem temporis m mento, in eius occursu & congressu subitam delectationem, & complacentiam incomparabilem persentiscit; a qua & mouetur & inducituriuauiter quidem, sed potenter, in obiectum illud amabile, ut se ei uniat; Vt autem ad eam unionem perueniat, propellit dictum intellectum ad inuestiganda & inuenienda media unionis huic maxime propria .
68쪽
Voluntas itaque vehementissimam di arctistiinam habet conueni entiam cum bono: haec autem conuenientia producit complacentia,
quam voluntas percipit in sensu illius boni; complacentia vero in Ouet, & impellit voluntatem ad bonum; tum motus tendit ad unionem; . di tandem voluntas mota & inclinata ad illam viaionem, quaerit conuenientia media pertingendi ad eam. Et certe si loquamur generaliter, amor omnia ista simul comprehendit, ut pulchra quaepiam arbor, cuius radix est conuenientia Voluntatis ad bonum; pes autem, est complacentia; & caulis eius, seu thyrsus, est ipse motus; at in uestigationes, prosecutiones, S alij huiusmodi conatus, sunt rami; unio vero & fruitio, sunt fructus. Atque ita amor videtur compositus ex quinque illis praecipuis partibus; sub quibus non Parvo numero sunt aliae partes contentae, ut videbimus in progressu o- per ic. Consideremus, obsecro,praxin amoris insensibiIis, inter magnetem & ferrum; ea enim est vera imago amoris sensibilis & voluntarij.denuo nobis hic est serma. Ferrum liquidem talem habet propensionem& velut amnitatem cum magnete, ut quam primum eius sentit vim &'virtutem ad eam se vertat, incipiatque se subito mouere, & agitare, M quasi exilire laetitia, in hoc testans quandam complacentiam aquam ex eius vicinitate persentiscit; unde insequens, vi interna se promoueta, transfertq; versus dictum magnetem, inquirens omnem modum, & rationem sibi possibilem, se illi uniendi. An non istae sunt partes & conatus vivi& sensibilis amoris perapte in rebus inanimis repraesentatae Atque ita Theotime concludo, complacentiam & motum, illapsum ue voluntatis in rem amabilem, proprie loquendo, esse amorem ἰita tamen, ut complacentia sit primum principium illius, & motus, seu illapsus cordis, qui illam sequitur, sit verus & essentiasis amor; ita ut tu hic, tum ille possent non incommode amor nominari, sed diuersimo-dὸ: Nam quemadmodum Aurora potest dies vocari, ita prima ista Complacentia cordis in rem amatam, potest insigniri nomine amori τ' eo quod sit prior sensus amoris: Sed quemadmodum dies, proprie loquendo, accipitur a fine aurorae, usque ad solis occasum, ita vera amo
ris essentia consistit in motu, & illapsu cordis qui immediate sequitur complacentiam & finitur in union
69쪽
Breuiter, complacentia est prima concussio, seu commotio, quam BONVM facit in ipsa voluntate; hanc commotionem comitatur, seu potius consequitur moturi & illapsus, per quem voluntas se promouet, & admouet ad rem amatam In quo consistit verus amor. Dicamus ergo. sic e bonum equidem comprehendit, occupat deligat cor peeeomplacentiam sed illud ipsum amore trahit,ducit ac plane ad se indu cit: per complacentiam aure facit ut lanS foras prodeat, sed per amore. ut iter arripiat, illudque pergendo conficiat: eo lacentia est velit cordis excitatorium, amor autem actio; Complacentia ut se strato erigat, efficit; amor autem ut ambuleta Cor, Complacentia agent suavextendit alas, sed amor eius efficit volatum. Amor igitur, loquendo
distincte & praecisὸ, aliud non est, quam motus, quam illapsus & acceleratio cordis ad bonum-Viri compIures tum doctrisa, tum assis animi donis insignes,crediderant amorem aliud non esse, quam ipsam eomplacentiam. Qua ita opinione non defuerunt speerosa veritatis argumentae: quia non solum motus amoris suam desumit originem ex compIacentia,quam sentit ad primum occursum boni,& pertingit ad secundam quandam coi Placentiam, quae aduenit cordi, adueniente unione rei amatae; sed ultra hoc, quod conseruetur in suo esse, acceptum refert complacentiae, sine qua non potest vivere et ea siquidem est cius Mater & nutrix; ita vesimulatque e esset compIacentiae, cesset & ipse amor. Et quemadmodum apis nastens in melle,melle nutritur, & eius volatus causa solum est mel; ita amor ex sola complacentiae nascitur,exque eadem se sustentae, di ad eandem gressiim accelerat. Inditum rebus pondus, seu grauitar easdem concutita , mouet, &quiescere tacit: quiffenim aliud lapid fmotum imprimit, ut simulatque impedimenta fuerint remota; tenda deorsum, qualia grauitas quid item continuat eius motum deorsum L tandem facie subsistere, & quiescere, quando ad suum pertimi centrum, quam eadem grauitas λ Ita complacentia est, quae voluntatet concutit,& mouet, eademque illam facit conquiescere in re amat ..
quando rite illi est unita. Cum igitur hic inotuS amoris in suo ortu . conseruatione, & persectione hoc pacto dependeat a complacentia . fitque constanter & inseparabiliter coniunctias cum illa, quid mirum enmagna illa & sublimia ingenia aestimasse amorem & complacentiam esse
70쪽
unam tandcm; rem quamuis in rei veritate, amor, clim vera sit passio animae, non positi esse simplem complacentia, sed sit, oportet, motus, qui ex illa procedat. Porro, motus hic prodii nus a compIacentia durat usque ad unio rem vel fruitionem. Et inde est, quod, quando tendit in bonum praemians, nihil aliud agat, quam cor impellat, premat, jungat, & applicet rei amatae, quare hoc modo amata statim fruitur, de tunc vocatur amor complacentiae, eo quod quam primum natus est ex prima complacentia, perficitur & terminatur a secunda, quam ex unione praesentis sui obiecti recipit. Verum quando bonum, versus quod cor se retulit, inclinauit,&mouit, remotum est, absens, aut etiam adhuc futuram; vel quando uuio non potest adhuc omnibus suis partibus ita constare utaexigitur, tunc motus amoris, per quem cor tendit, accedit, &aspirata ad absens illud obiectum, proprie vocatur DEsi DERIuM, Desiderium enim nihil est aliud, quam appetitus, concupistentia, seu cupiditas rerum, quas non Possidemus, & tamen habere praetendimus. Sunt adhuc & alij quidem motus amoris, per quos desideramus res, quas non expectamuS, neque ullo modo habere intendimus, ut cum dicimus: O estem nunc in Paradisol vellem esse Rex; utinam essem junior, vellem me nunquam peccasse, & similes aliae locutiones. Ista sunt quidem desideria, sed imperfecta, quae, ut mihi videtur, proprie loquendo, melius vocantu Ota. Et re ipsa tales affectiones non exprimuntur uti desideria: nam quando vera exprimimus desideria, dicimus, desidero, sed quando efferimus imperfecta desideria, dicimur, desiderarena,vel vellem: bene quidem dicimus, desiderarem esse iuuenis r sed male, desidero esse iuuenis, siquidem id possibile non est. Vnde vocari debet votu ; vel, ut loquuntur Scholastici, Velleitas. Quae aliud non est, quam principium desiderii, quod non continuatur, eo quod voluntas videns non posse se attingere illud obiectum, cum sita impossibile, vel cxtremo difficile, cohibet motum, & conquiesciti simplici affectione voti, nec aliud sibi vult, quam si diceret, bonum hoc quod video, de quod sperare non possum, cst vere mihi gratum. EO quamuis non possim illud velle, neque rationi consormiter sperare ἰtamen si possem id velle, vel desiderare, vellem, de desiderarem perlibente o