Des. Erasmi Roterodami De sarcienda Ecclesiæ concordia, deque sedandis opinionum dissidiis, cum aliis nonnullis lectu dignis, liber

41쪽

iam ii qui tantum spectandi gratia

prospiciunt , venerabunda quadam

alacritate tangsintur. Postiemo omnis legitimus conventus hominum

ad rem honestam habet dignitatem quandam, atque adeo hae titiam. Cuiusmodi sunt coetus discipulorum ad professionem, aut diversorum hominum ad disputatione ira publicam. Alcibiades quum pri imini esset verba facturus apud populu Atheniensem, sensit animi trepidationem. Eam illi

sic exemit Socrates. Rogat num posset contemnere coriarium aliquem ZRespondit, maxime. Num figulum trespondit, facile. Num fabrum aut cementari iam 3 Quum de singulis interrogatus respondisset, apud quem vis isto ruposse intrepide dicere : Atqui, inquit Socrates,ex his constat ille populus quem tu vereris. Quod si per se contemptissimis hominibus ipse

conventus conciliat dignitatem ac Ieverentiam , quanto venerabilior

est coetus piorum hominum ad cultum Dei viventis congregatorum Z Tantam autem vim habet chorus

42쪽

unanimiter Deo fidentium, ut pro, phanos etiam rapiat in admirationem sui, sicut testatur Paulus , Idiotam aut incredulii ingressum ecclesiam sanctorum, procidere in faciem suam, & adorare deum, profitentem quod vere deus sit in medio suorum. Balaam propheta quidem erat, sed impius. Is tamen E monte coii- speetis Israelitarum tabernaculis coactus est exclamare , Quam pulchra tabernacula tua , Iacob , & tentoria

tua, Israel Videbat idem felicem illorum mortem qui perseverant in castris ecclesiae. Moriatur, inquit, anima mea morte iustorum, &fiant novissima mea horum similia. Conspexit horum tabernaculorum pulchritudinem propheta sanctus, quum exclamat in Cantico graduum : Ecce quam bonum & quam iucundum , habitare fratres in unum luidit &Petrus, sed tanquam per somniu, quum in monte contemplatus esset domini gloriam,& audissetMosen acHeliam, de gloria mortis Dominicae colloquentes : Domine, inquit, bonum B 6 .

43쪽

36 ERA s. R OTE RO D. est, nos hic esse: faciamus hic tria tabernacula. Illic demum vera est concordia , ubi lex Sc prophetae consentientes , Christu novi testamenti ministrum, non litera sed spiritu praedicant. Hoc nec fit in synagogis Iudςornm , qui legem detorquent, non ad Christum, sed ad nescio quem alium Messiam, quem tot iam seculis frustra exspeetant infelices : nec in tabernaculis Manichςorum,qui totum vetus testamentum ut non a Deo sed a principe tenebrarum proditum re- .iiciunt, novum ceu multis locis falsatum suo arbitrio probant aut improbant. Denique in nullis haereticorum tabernaculis , ubi scripturae

non ad Christum qui est veritas accommodantur , sed ad sensum humanum detorquentur. Id enim semper fuit haereticorum proprium. Siquidem Priscillianistae nullius libri

vel veteris vel novi Testamenti autoritatem reiiciebant, sed quum absurdissima doceret , quicquid cum ipsorum dogmatibus pugnabat, falsa interpretatione ad alienum sensum de

44쪽

DE ECc Llls. CONCORD. 7 pravabant. Verum ut ad Psalmi tenorem redeam 3 Si tabernacula Dei intelligis Ecclesiam adhuc in terris militantem; puta, haec dici, vel a catechumeno , vel ab ethnico aut Iudaeo resipiscente, vel a peccatore sive haeretico schismaticove redeunte ad cor. Sin de ea parte ecclesiae, quae iam triumphat cum Christo; puta, quemvis pium hominem, cum Paulo cupientem disiqiqi & esse cum Christo, dicere , Quam amabilia tabernacuta tua, domine virtutum s Abruptum sermonis initium declarat desiderii

magnitudinem a profunda contemplatione proficiscentis. Nee ociosum est quod alloquens dominum, dicit, Tua. Quicquit in ecclesia. virtutis, roboris, aut felicitatis est, domini est, non hominum. Ille gratis sibi redemit ecclesiam, ille gubernat, ille tuetur adversus omnes procellas. Et quicunque ecclesiae resistit, non rebelIat

hominibus, sed Deo. Hoc aperte loquitur per os Zachariae cap. 2. Qui tetigerit vos, tanget pupillam oculi mei. Et Paulus audit: saule saule, quid

45쪽

3 ERAS. R o T E R o D. quid me persequerist Rursus, quem admodum in Evangelio agno sat sibi praestitum quicquid benesi eii collatum fuerit vel in infimum Christiani nominis professerem, ita quicquid

malorum ingeritur in ecclesiam ca- inolicam, sibi ingestum esse deputat. Talem praesidem ac propugnatorem quum habeat ecclesia catholica, frustra sunt omnes impiorum conspirationes adversus illam. EoquePsalmus addit,domine virtutumi virtutes autem hic appellat: non quae opponuntur vitiis. sed δυναμεις, quae vox Ionat potentiam. Atque hoc cognomento sacrae literet nonnunquam de-sgnant deum. Veluti Psalmo 23. Dominus virtutu ipse est rex gloriae, Praecesserat enim, Dominus rortis & potens, dominus potens in praelio. Et in veteris testamenti voluminibus frequenter appellatur dominus sabaoth. quod Hebraeis sonat, virtutum sive exercituum. in mytticis literis interdum declarat praecipuos angelos, quorum ministerio deus utitur ad electorum suorum

46쪽

Da E c c L E s.. Q o N c o R D. protectionem. Hunc exercitum vi

Syrorum exercitum exanimato

diceret, Noli timere, plures sunt nobiscum quam cum illis. Et ad prophetae preces aperti sunt oculi ministri. mox &ipse vidit montem plenum equitibus & curribus igneis. Nemo, inquit Christ us , poteli eos de manu mea eripere, quos pater dedit mihi. Concinit his canticum graduum. Nisi

dominus aedificaverit domum, in vanum laborant qui aedificant eam,&c. Tempore Pauli nec opibus,nec viris, nec ullis mundi praesidiis erat munita ecclesia, & tamen magna fiducia loquitur, ' Si Deus pro nobis, quis contra nos λ Moxque eo fiduciae provehitur, ut quum ecclesia tot malis undique premeretur, non vereatur dicere: Certus sum, quod neque mors, neq; vita, neque angeli, neque principatus , neque instantia , neque futura, neque altitudo, neque profundum, nec ulla creatura alia poterit

nos separare a charitate Dei, quae est in

47쪽

in Christo Iesu , domino nostro, unde tanta fiducia, Paule, inter tot mortes, tot pericula,& foris &in. tus urgentia Z Unde isti spiritus, paucis, indoetis , privatis, tenuibus &oppressis Ex nobis, inquit, nihil

postumus, sed dominus noster dominus est virtutum. Sive igitur accipias virtutes angelos, ecclesiae protectores, sive miracula: uterque sensus declarat, ecclesiae dominum prorsus invictum esse, quum sit omnipotens,ad- cuius nutum praesto sunt omnes angelorum legiones, & qui facit mira voluit fecit, in coelo pariter atque in terra. Ecclesiae primordia miraculis, non humanis praesidiis invaluerunt. Et quoniam quicunque pie

vivunt in Christo Iesu, impiorum persequutionem patiuntur, humiles Iuxta mundum, ac pauci prae his qui oppugnant; ad consolati onem gre- l. pusilli dictum est, domine virtutum. Hic est enim ille qui'dicit in Evangelio, Nolite timere, pusilliis vestrum est regnum coelo

rum.

48쪽

rum. Et rursus , Confidite, quia ego vici mundum. solus hic potuit alligare fortem , domumque illius ae supellectilem diripere. Aestimati inquit, sumus sicut oves occisionis. Quod animal ove imbecillius aut

magis imbelle 3 Sed quid dicit Paulus , iam E lupo factus ovis ξ Arma imilitiae nostrae non carnalia, sed potentia Deo, ad destructionem munitionum : consilia destruentes, & omnem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei ; &e. Eodem in loco obiurgat Corinthios, quod quum adhuc essent carnales , ea tantum viderent , quae erant secundum faciem ν atque E rebus externis aestimantes Apostolos , quod non solum iuxta mundum te . nues essent, & humiles , verum etiam afflicti , contemnerent eos λquum essent spiritualibus opibus ditissimi, spiritualibus atmis munitissimi. Ita quorum oculos Occupa vit huius mundi potentia , quum metiuntur ecclesiam Christi externa speciei

49쪽

2 ERAs. ROTERO D. specie, non solum contemnunt eam, verum etiam abhorrent &aversantiar.

Tales erant olim qui baptismum in extremae vitae diem studio proferebant , nec nisi tristes ac deplorati veniebant ad atria domini. Atqui spiritualibus oculis cernit gloriam filiae regis ab intus, dicit cum Propheta Concupiscit & deficit anima mea in atria domini. Mediocria bona moderatis effectibus expetuntur : at illa quae nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt, quae Deus praeparavit diligentibus se, ingenti desiderio expetantur oportet. Hanc desiderii magnitudinem propheta expressit , addens , dc deficit in atria domini. ἔλθυμει, v ulgare est, sed λλειπin non est nisi supra humanum modum desi' derantium. Graeci appellat, quum propter vehementem & subitu in spiritaum motum homo destitutus animo sibi excidit ad tempus. Eam affectionem aliquando gignitin homine vehemens pavor, aut admiratio : unde stupefactos & attonitos

50쪽

tos dicimus. Nonnunquana ingens dolor, aut laetitia praeter spem obiecta, aut amor impotens. Unde & in

prophanis tragoed is , Phaedra ad Hippolyti conspectum concidit, exanimi similis. Et historiis proditum est, mulierem ad inexpectatum filii

sui introitum , quem acceperat in bello cecidisse, fuisse exanimatam Aneundem sensum usus est hoc verbo Psalmo tis. Defecit in salutare

tuum anima mea Defecerunt oculi mei in eloquium tuum. Huc pertinet

quod sponsa loquitur in Cantico S 'lomonis. Fulcite me floribus, stipate me malis , quia amore langueo. Quae fulciri postulat , periclitatur ne concidat. Idem enim accidit in spiritualibus quod in rebus externis. Requiritur moderata cognitio inter potentiam tu obiectum. Alioqui, si uod sensui obiicitur careat modo, sensum obruit: veluti sol nulla nube, temperatus, i i intendas oculos, corrumpit visum : & sonitus immodicusta adducit surditatem. Sicut literis eruditorum proditum est , apud Stadisin