Declaratio articulorum a veneranda facultate theologiae Louaniensis aduersus nostri temporis haereses, simul & earundem reprobatio, per ... S. Paginae professorem d. Ruardum Tappaert, ..

131쪽

ias DECLARi AR T. LOVAN . sensitium etiam exterioribus singuli correspondeant

appetitus sensiti itin id quod minus videtur probabile:

videtur enim omnibus sensibus communem esse:

num appetitum sensitiuum,qui quidem per se & --

mediate respondet aestimatiuae. Terub aduertendum, appetitum siue de aeui,siue de potentia in ligas, se-.qui necessatibnaturam & conditionem ipsius pote tia iudicatiuae,vel actus eius,ita ut si liberum sit de in determinatum iudicium:appetitus quoque liber sit Mindeterminatus ad appetendum, ccu acceptandum,

vel refutandum quod ipsi proponittit: iuxta quod ipsi

ex iudicio Proponitur vel acceptandum, vel refutandum. Similiter si naturale sit iudicium & indetermi- natum ad unum, appetitus quoque naturalis liber sit & indeterminatus oportet. Proinde libertas si qua est' . in homine ratione rerum agendarum utrique potenti est communis appetitui, scilicet intellectitio, siue intellectui,siue rationi & voluntati. Verum alia & alia ratione,iam in actibus,qui im in inpotetijs correspondentibus:non potest enim acti e e liber, nisi eiu ρο- tentia sit libera, neque e conuerso, nisi forte potentia asDEstaim si bbertatis impediatur blinc magister dist. xxiiij.ri Wbitrii, ij. post Do.August. definit liberum arbitrium esse facultatem mitionis , moluntatis. Rationis quidemesthaec libertas originaliter,formaliter & radicaliter non enim potest consistere, si rationis iudicium esset ad unum determinatum. Voluntatis autem est essentialiter, maliter ω subiective: ipse enim est, quae ta li bere sitos elicit actus,qua aliarii potetiam actibus imperat pedet tamen haec eius libertas ex indeterminatione intellectu ceu rationis,estoli ea naturaliter posterior, ut

omnis esset bis sita causa,&nihilomiti' ab ea libertato intrici

132쪽

- A D V E R. N O s T. T E M P. II AE R E. Irs intrinsece liberi denominatur soli actiis eliciti a volutate extrinsece aute & per participationem quandamachus aliarum potetiarum,etiam rationis. od enim uilibera .m. non iudicet intellectaas per prius aut posterius, quod nunc hoc,nunc illo modo iudicet, ex voluntatiς libearo arbitrio & imperio pendet. Hinest, Ut a bitrium essentialiter su 1 a mρluntas non intest Bim , aut 1 cuniue alia potentia.Vnde duplex est flexus in ipsa voce Primum enim nomen actus ad potentiam significandam transferturiarbitrium enim,sicut supra diximus, proprie lactum significat. Secundo nomen causae transsumitur ad significandum essectum: arbi trem quidem proprie ad intesieritamspectat dum autem ei adiungitur liberum,transfertur complexu hoc liberum arbitriis adsignificandum moluntateorout libera eri: quonia libertasprincipaliterca essentialiter est in in licet in

ratione cuius eri iudicare'arbitrarisit orinosiuen sanans indeterminatio rationu tu iudiciaricauo est inde terminationis evoluntatu in appetedo, , mniri prima

causa eri, generalitas obiecti Pprij & potestas reflexus super proprio actu.Vt enim volutatis propositu est generalis ratio boni, ita intellectus generalis ratio veri. Due ratio potest apprehendere Au g/ no melle bonum, item agere gynon agere. Et rursus in omnibus partibus

boni potest co derare rationem boni alicuius, &defectum alicuius boni, siue Eonesti, utilis, delectabilis qui quide desectus habet rationem mali:& secundum hoc unusquiseue homo potest apprehendere aliquid vi eligibile,vel sugibile: & per cqnsequens circa

unumquodque corum potest tam velle quam nolle, tam acceptare quam renitare: solii autem perfectum

bonum quod est beatitudo,non potest ratio apprehς

133쪽

dere stib ratione mali aut alicuius dilectas: Nidorem. Gera molumas , quod adinari specificationem actussc vide et ut possit illud nolle:quaquam pro statu huius vitet adhuc libera maneae

quoad exercitium actus.Potestenim no melli de beatim immare rationi, ut se avertat ad illius con erationein proinde ita mknon tame potest eam noste, ut refutare, de reonaritur in circa ea quae stat adfinem duntaxar, proprie sit liberω in i a iidelicet eorum electione: quemadmodii intellectus non est liber circa comissiua principia n cessaria. dutaxat circa conclusiones,& maxime inca cogentiair sertim quando nondu cognoscit comin ai. positione 5 connexione necessaria ad pHmisi ut patet in Rhetoricis dc Dialecticis persitasionibus. Praeter hac libertate quae est a necessitate proponiit nobis scripturae lacrae multipltices alias libertatis species, quas recenset prollegata dist. ij sentctiarum. lia essenim

Issertas a peccato, de qua dicitur. Si filius Dei vos liberauerit, vere liberi eritis: & hςc est Euagelica libertas. Alia est libertas a miseria ον omni corruptionis defectu.

Verum de his nulla nobis est cotrouersia, cu aduers rhLFatentur enim nobiseu neutra salte perfecta reperiri in ullo homine pro statu huius vitet omnes enim mortales sumus & peccatores, quum assi et D. B. Quonia si dixerimus quonia peccatu non habemus: nosipsos seducimus,&c.& D. Paulus. Statutuest omni, bus nominib' semel mori Verum Hsieptatio omnis essis libertate ea quae est a nec uate hanc enim excludiit aduersi j,docentes homine duntaxata coactione M O Dessar. ru esse, quia si licetspote'no coacte fertur in νεμε in

134쪽

tradictionem oppositi,quempiam scilicet macte hac libertate in pueris &amentibus reperiasymb in bes*s. Sut enim horti motus in obicita volui ij dc spotanei. Hinc Philo.in iij. Ethicidicit pueros & bruta c5uenire in volutario. Ite Gre.Nicenus & Damascenus. Verum magna esse disrentia inter hoc-modo rata uoliberi prius dictu es ,libertate videlicet, no cocissione Blum,uerum etia i necessitate docet ide Arist. pr alle. loco calx. Ostendes inde omnia libera lotan esse, eriιm no e coverso. Motus nanq; volutatis circa fine &circa media versitur,necessarib connexa fini: s manes quide sitnt vltronei & volutaris,uerum no lideri.Similiter nec ij qui priuentut omne rationis deliberatione, vehiti sunt motus primi mobilisaiberi namι actinproprie sunt dutaxat se quor umus domini,quosi in nostralis, potestate habemus.Quapropter cocludit ibide Maeno esse libertatem aut liberam electionem circa habituri aut ipserum potius permanentiam: neque enim hos i 'in nostra potestate habemus,ut statim cum volumus, posiimus eos in nobis aut producere, aut iam longa consiletudine agendi paries protinus delere. Verum circa actus voluntatis respectu mediorum praesertim non necessariorum ad finem est liberos naec circa ipsam Aeetionem:ruinis circa ipses actus rationis,quisiint consilitare,iudicare,imperare, assentiri,dissentiri, credere discredew.Hinc Augiistinus, credem non in itest homo nisi volens. Hanc libertatem primilai docet rationalis, ex qua riviosephi gentiles non imbuti fide eam col--Mil. legerunt. Hanc usqueadia necessulam retinere putauit is vicilin non posset perspicere, quon-- cum consisteret diuitia praesci a, hanc ma- cic,

135쪽

ὴ, D E C L A R. A R M.,L I v Λ luit negare esse in Deo, quam liberum arbitrium totilere, ut quo sublato, videret penitus actum de omni

humana vitride conuersatione,nullum relichim esse

locum legibus,obiurgationibus,laudibus, exhortatio' ' nibus,pr mijs denique & suppliciis. Quis enim non videt absurdissimum esse id cuipia mandare,quod noest in sua potestat: Quis no iudicarit contra omnem ratione, quepiamais Obiurgare, aut primiare pro re admissa,qua no potuit cauere, aut pro ea omnia quano potuit praestaret Rusis qua laude,quod pro tu is

meretur qui vi facit,quod non potest omittere,aut id omittit, quod non potest admitteret Vide Aug. lib. v. de ciuit.ca.x. Anestamen haec ratio euidentiam faciat . ipsius libertatis arbitrij dubitari sertassis posset. Conantur aduersari j multis modis id refellere. Adfertur i, men ea rati,nedu ab Ethnicis & recetioribus script tib.catholicis, verum etiam ab vetustis patribus Aug. - - - Hyero. Chrysest . & alijs. Putat etiam D.Thomas, &cumeo multi alij ex sesa ratione posse demostrari euidenteresse liberum arbitriu in homine,& ad hoc adducit demonstrationem in quaest.j.de materiς verit, te. Veriantamen non est hoc praecipuum fundamentum,cui innixi sent semper vestimidoctores cath lici : verum praecipue innixi sent tum seripturis sacris euidentissimis,tum ecclesiae traditioni quae ab ipsis apostolis per continuam sibi inuicem succedentium patrum seriem ad nos usque dimana imo nec solum ab

apostoli sed a mundo Mimorim habet hcc conditio: id quodisclipturae vetitat i .palatii demonstrant Genes iiij ait idonfidus ad Cain.Subi os apse

ritus tuus, S tu dommiseris illius Item creauit Deus

136쪽

AD VER. Nos T.PTEM P. II AERE. consilii sui, adiecit inandata, & praecepta sua.Si vo lueris mandata seruare,conservabunt te.Apposvitibi aquam de ignem, ad quod volueris, porrige manum tuam. Ante hominem vita & mors, bonum & matu, quod placuerit ei, dabitur illi. dicerent aduersarij vi noris nil aliud bifica quam n homine se Lliberationem'consultationem,ὐ electionem omnia,quaecunque ipse motueri citra et tam molentiam aut extrin- ris ver .secam coactione m meruntamen ad haec omnia esse necessitatem talem, per quam non possit mo positum eorum, quae facissiue deliberandosiae eligendo. ed his palam &irrefragabiliter obsistit,quoddicitur Eccle xxxj.in c5 mendatione viri diuitis iusti, quod potuit tran redi, & non est transgressus,facere mala, & non fecit.Item si non sit in homine potestas iaciendi ea, quae non facit,quomodo dicit D.Paulus sui adscripturas noui testamenti descendamus) j Corin ix. Nunquid non habemus potestatem manducandi'& bibendi nunquid non h. abemus potestate muliere serorem circunducedi 3 sed non et sesumus hac potestate ,sed omnia sustinem Ane quod ossendiculum demus Euangelio Chrisei, &j. Thou ij. similia. Vides ut multa potuit Paulus velle & facere, quae tamen nec feci nec voluit:. Ad hunc modum,& Christus dicebat Petro,Mait.xxvj. Non possum rogare patrem meum, & exhibebit mihi,M. ubi vides Christum non orasse pro cibsidio, cum t men potueri si voluisset.Rursus vides patrem potuisse senesiis petias stio,idquod tamen non secit quo c3 uinicit armalia lus quam in fanum dogma, quod audet asserere cerus scribens aduersus, Piphium . stilicet ipsum Deum necessari acere, sinon posse non faceres coni et sarata, i 22. Proinde etiam. non 'sse facere

137쪽

pluris quoque euidenter contrarium. Attamen an pomi ex ratione naturali euidenter demonstrari Deuesse liberi arbitrij,variὸ sentiunt recentiores se iptores Ebiolastici . Quidam insignis scriptor resolui in non, d putatquia iuxta selius naturalis rationis lumen procedendo verisimilius apparere Deum non contingenter agere quae agit,& libereDeinde movens simiquaestione de linem hominis arbitrio, arbitratur quidem non posse illud eviderer ratione naturalid monstrari:quamuis hoc rationi naturali valde conisitaneum sit. Verum in his citra periculum haeresis v rie opinantur Sapientes: quemadmodum de quaestiones hae sunt extra materiam fidei in praesupposita deliberatione rationis,quq eiusmodi iudicio pruinco,siue

imperio derippeaedo aliquid,aut refutando possit voluntas illud no appetere. Cuius quς stionis ammativa nobis probabilior videtur apparet enim quod illis pro positis voluntas possit suspendere actu seu, puta quia iudicium habet suspectam,oc cupit amplisis deliber

re. Rursus tru eo ipse instanti, quo homo bene vult: possit prius,licet natura male vellet. iusquςst. ne ' tiuam partem tenet Oham. Verdinin hoc ab eo nanes reliqui fere deficiunt enim quisquid necessuri o Hi: tamen haec ipsa necestas ex libera electio ne praecedenti e 1. Sic circa secundam partem articuli in qua agiturde usu liberi arbitrij, quaestio mouetur: cuius utraque pars sitos habet catholicos de fores Hreum si tum arbitrium nis, sit boni - viae, mufacere sine peccato si omne opuι ouod ex se Dei onsenter alia sitroeast Quibumenta videtur rusum

Vluntatem per re um sic ect 'pressun

138쪽

AD TE R. Nos T. TEM P. HAERE. iiii is, commoda, sici inordinato sat amore occupatam, ut ex Spsi non possit se Blo iudicio naturalis rationis erigere ad bonum verae virtutis:quod sese semittunt omnes,qui bis nostris temporibus aduersus L

theranos scripserunt, docentes, quod etsi bonum si quod appetitur, vitiari tamen per ipsam se mone intontione peruersi finis qui est amor proprius,quo seipsum amat, ut finem sepra Deum. Dominus Au gustinus libro Hypognosticon, & pluribus alijs locis, & post eum nominus Thomas cum eius sequacibus. Idem Augusinus libro de bono perseue rantiae distinguit duplex genus bonorum. baedam

muri fiant quae pertinent ad veram pietatem & cultumDehatque hominis salutem, haec non pote ahomosoli ram usis sine gratia vel pertingere. c-nim lassicientes sumus, necogitare quidc aliquid bo- . ni ex nobis. Alia Lint bona quae rectae rationi conso mia sint,& haec homo ex se potest praestare sine gratia. Hinc dicit apost Rouj. ψd gentcs, quae legem non habent,naturaliter ea,quae legis sunt, faciunt: rum ex nobisipsas gratia Dei destitutis, multo magis ad mala propensi sumus. Sensus enim & cogitatio hominis ad malum prona sunt ab adolescentia sitar di hanc pronitatem&propensionem naturae fere se reis is a quimur,quandiu non uamus per gratiam suaminiam ad secundam articuli partem explicandam do--:

cndamus , est aduertendum libertatem .ad bonum ψmalum non esse essentialem libero arbitrio, aut

moditionem apsam naturaliterconi quem a nam mis sadivices muri nec jn Deo , nec in beatis , nec in damnatis ι tam angelis, quam hominibus esset liberunt arbitruim . Deus liquidem cum sit ex sua natura

139쪽

AD v E R NOS T. TEM P. HAERE. 13 omnis susscientia nostra ex Deo est. Loquimur autem de bono conducente ad saluter ut loquitur Au Augustinua.

gust. cxxvj.lib de gratia,contra Pelagium & Celestanquo quidem libro pulclire & diffuse disputat de gratia adiuuante liberum arbitrium in omnibus bonis actionibus,& voluntatibus contra praefatos haereticos

cap. xlvij. eiusdem libri dicit hanc quaestionem de arbitrio voluntatis & gratia Dei esse admodum dissimulem ad discernendum, quoniam quando defenditur liberum arbitrium negari Dei gratia: liberum arbitriuputatur auferri Hinc nom.liij. super Euang.loa. Dicitidem Augustinus quosdam nimiam suae voluntatis fiduciam extulisse in superbiam, alios nimia voluntatis suae dissidentia cecidisse in negligetiam. Illi dicunt,

is quid rogamin, ne miscamur tentatione, quod in nostra est pure te Isti dicunt. Euid conamur bene et tuere, quod in Dei inpotestateὶ Ecusa Catholica media inc denssisnper mia,fcextulit Deirratiam, i tibero arbitrio nequaquam praeiudicaret. Et rutilis: sic defendit liberum arbitrium, ut no derogaret in ullo gratiae. Vς Him haec duo in bonis operibus naturς semper coniunxit.Quod post B. Ausustinum pulcherrime explicauit Ber Lin fine ii de liber arbit.& gratia- Aposto a - - lus inquit omne quod boni esse potest,id est, cogit, re ει velle, & perficere pro Ana voluntate attribuit Deo,non suo arbitrio.Si inquit Deus haec tria,hoc est cogitare,bonu velle,N pficere Operatur in notasipromu profectosine nobis ecundu nobisium eum perno mcit. Siquidem immittendo bonam cogitationem nos praeuenit, sisὸ ipsi nos praeuenire nequaquam possumus: qui autem neminem bonum inuenit, neminems uat,quem no p uenit. A D ergo sine dubio no-

140쪽

D E G L A R. A R T. L O V A N. stiae sit salutis exordiu,nec per nos utiq; nec nobi ivem colensiasdc operis nostri,ut si no ex nobis no iam tamen sine nobis Neq; primu itaq; in quo nihil quirpe Acinius,nec ultimum, quod & plemq; extorquet, aut timor inutilis,aut simu)atio danimabilisbia latum

medium reputatur nobis in meritum, sola nempe interdubona voluntas suspici catera non posunt, Dola defuerit. Et insta. Cauendum inquit ne cum haec inuisibiliter

intra nos,ac nobiscum operari sentimus:aut nostrae voluntati attiaruamus,quae infirma eri sui Dei nec itati.

pra nuta est yli gratia qua plenus eri. Ipsa liberum

excitat arbitriu,cum seminat cogitationes, sanat cum multat assecium,robora ne sentiat defectu.5icam rem ista cum Mero arbitrio operatur, qvi tatum istud Lmo praeueniat in caeteris comitetur , ad hoc lique praeu

nisi, in iam sibi deinceps cooperetur, ita tamen quodaflagratia carptulariter ab miros perficitur, συt mistim non sibilatim , ut non missim per singulos profectus verentur,no partim gratia,nec partim Merum arbitria,sia totum singula indiuiduo opere peragunt,totusui hoc. οἶν totum ita, sed it totum in illo, sic totum ex ita. Haec Bernar.Quibus verbis vides,qua diuine explicet stinui ossicium gratiae & liberi arbitrij:dum docet primo omniti gratia praeueniri hominem,dum fgratuita Dei bonitate ei immittitur per varias orationes bona cogitatio, siue futurae seelicitatis,sive futurorum sumplicioria, & vitae male actae,seu quaecunq; alia. quam quidem cogitatione, turaliter quasi cosequitur affectio amoris,aut odsi,desiderij,aut sum,aut alia similis, Et haec duo per suam gratia Deus in nobis operatur, siue nobis cooperatibus ad hocvt iaciamus nos eiu modi cogitate,ast ciusmodi affectu moveri:quanquaserin