Ioannis Cantacuzeni Eximperatoris Historiarum Libri IV. Græce et Latine

121쪽

HISTORIARUM III. 18. II 3

t. δεορμύν pro κακῶν M. g. um laeturumque pro ipso et filiis eius omnia quamvis se ilici reo

ad extremam miseriam devolvendum sciat. Qua maxime de cata, ct nune ad eum vetiisse simul ut quae ipsi liberisque eius conducere putet, alimoneat, simul ut, si quid opera sua ad opus iudigeat, promptissime et cevatis et famulis et quibus potetit rebus, ei se staturum doceat. Nam quod filii eius per iniustitiam et invidiam imperatoris tot iam annis arcere clausi teneantur, incredibiliter se crueiari, non modo quia inique et diro asilietentur, sed et propter eierem, quam ipsis eorumqtie parenti amorem debeat. Cum autem 'pem ferre nullam queat, necessitatem honi consulere. Ceterum mi nunc ad eos e vineulis eximendos tempus adsit opportunissimum se hortatum aceessisse , ii id do manibus latu si uat. Talneui e Selybria rediens , inquit, audivi te magui doni cstici generum uultis etiam precibus non exisse. Qui tibi te tua vi spe lactavit delusit, abiit quasi cum ex occidente revenerit, eos dimissurito. sane vero si non animadvertis esse allaciam, satis intrari ora Pos- Neque enim , imperatoi adhue spirant , uxoris suae fratrca bsolvere vinculis non poterat, si nodo iustitiae ac Persollae suae uouem ducere voluisset, cum potestate imperatoiia pollerct uod cantactitentis II. Dissilire by Ooste

122쪽

ii 4 CANTACUZENI

A c. 3έ βασιλευς -ἀ τε, σπερ υδ αυτὸς ἀγνοεῖς, ον τοιαυταριονον, ἀλλὰ κα μειζω πολλῆ καταπραττεσθαι vino ἄν, ἀνυπευθυνον χων τὴν ρχήν καὶ των πραγμάτων αυτοκρα- τωρ ῶν ἁλλὰ καὶ τοτε πει ντος αυτου βασιλεα, κατείροντο δεσμωται, τῆς τε ἀνδριας βασκαινοντος καὶ τῆς συνέ-5σεως καὶ μὴ παρευδοκιμηθείη παρ' ἐκείνων , δεδοικοτος

κα νυν ουδεν νηττον διανενοηται παρ' ολον τον μον κατι χειν ν δεσμοῖς τουτο δε υ στοχαζο/ιενο ειπον, ἀλλ' ἀκριβως εἰδως οισθα αλ ως-ολλῆς ευμενειας ἀπολαυων-αo'αυτου καὶ των ἀποροοτων κοινωνῶν αυτω, ων διὰ τῆν εἰςinvμας ευνοιαν καταπεφρονηκα νυνὶ πάντα ἀκριβῶς συνοιδα αυrto, θεν Ουδ' ἀπιστειν suo χρεων, αλλα βουλευεσθαι τὴν ταχίστην, ως ἐστὶ καιρος, ο μονον του παῖδας ἀπαλλά

μάλιστα προσηκουσαν των πάντων, περιποιειν τουτο δ' ἔτε- is

Οον τροπον δυνατον γενεσθαι , εἰ μὴ προτερος ἐκεῖνος εὐ-

βληθείρ των πραγμάτων τῆς αρχα ἐκεῖνο δε πάλιν τέρως

39. βασιλίδα P. vero id quod nec te latet non talia solum sed multo noque

maiora potest, uando gesti imperii rationem non reposcitur et habet, quac vult statueudi auctoritatem plenam atqtie liberam. Qui ille tum quoque imperatorem impulit, ut in vincilla traderentur, cum eorum virtuti prudentiaeque invideret ae ne claritate nominis ab his superaretur, metueret Nunc nihilo minus itoad vixerint, in custodia eos relinquero decreviti ac non ex coni eiura, sed ex certa scientia a me dicuntur. Nosti namque, quo Ioeo apud illum suerim quomodo item arcana sua mihi credere solitus sit quem honorem iam vestri studio contempsi. Omnium eius secretorii in Primis conscius sum. Quare non mihi dene ganda fides , sed mox, dum tempus sinit, eonserenda onsilia, noutantum, quomodo filii aerumna leventur sed etiam, quomodo linperium tibi prae omnibus maxime aptum et conveniens aequiras.

Quod aliter fieri neutiquam potest quam si ipse prius imperio de turbetur. Atque hoc rursum non erit nisi tu Augustam hostili illius odio imbuas accusando, inquam, quasi qui imperium a per ipsamque eum liberis trucidare machinetur. Tribuetur antem tibi de maxima, tum quia foeer generi eogitata et sonoua probe aetas, tum quia naturam ipsam prae studio in illam et filium imp

rainrem parati pendere viam eris. Tametsi dixerit aliquis, ruinam

123쪽

HISTORIARUM III. 18. II 5

ωπας, τους δε παρ αξίαν πραττειν κακιος κα ἐνδεως καὶ ἀνελευθέρως iiν, καὶ γένος in ἐκείνου παν tu σπερ δουλοναγεσθαι καὶ τ οεσθαι, καὶ αυτὸν ουδεν αεινω πασχειν isto τῆς προς πύοας συμπαθείας, καὶ ιας ἀττχησάσης θιγατρος πών ἐκεῖνα λελυσθαι τὰ δυσχεον κα σε δυνα- σθαι - γένος ιονον κα οἰκείους, ἀλλὰ καὶ τους αλλους

ης ἀκριβολογεῖν χρεών, ἀλλὰ προς εν μονον, τον ἐκείνου κα-

έ. ον add. M. 5. τιθέα ενον P. eius atque perniciem baii puram et liquidam tibi voluptatem praebituram, silia tna alamitatis eius socia. Atqii permiti tum disserela e duo ex comparatioue perspicere licet. Non enim simile est, fili Ortim triorum alios quasi vivos sepultos esse, alios indigne misero esse vitamque illiberalem et inopem vivere , item geniis ab illo latum velut servum pro libidine versari tractarique, ac te ob commiserationem erga omnes nihilo illis melius hahere: et una filia lasorinnala, carere malis istis omnibus loque non pruns autum' propinqlios, sed alios praeterea amicos, toto Romanorum imperio inde ad te translato, illustraro et inclitos reddere posse. Quis enim illo aut in praelio oppetonio aut inperio deiecto , iustius te illud apessat qui noti sortitii lino dumtaxat et artibus bellicis,M et splendore familiae et in oenio et aliis ornamentis Romanos omnes longe militumque antecellis. AEgo vero ad omnia socium me libens merito ostero et instar ministri iussis tuis tibique summa voluntate obediam A sane eum nil talem pugna in sortissimumque cer intorem aecedas, mendacium veritatemque in hic accinali iis dis tere et examinares, nihil neeesse est; sod neglectis ceteris, hoc

124쪽

λιις τι τῆς σης συνέσεως καὶ στρατηγίας ἄξιοχρεων ποιεῖν. ὁρῶμεν δὲ καὶ των στρατηγων του uάλιστα συνετωτατους cον ἀεὶ τῆ παρρησια χρωμενον κα κατὰ τωὐτοῖς ολε- μιοις παντῶντας, ἀλλ εστιν ου κανἀπάταις χρωμένους καi5 δόλοις κα μηχαναῖς τισι , κα μάλιστα, ηνικα δε σοβεροῆς τισι καὶ δυνατωτατοι συιιπλέκεσθαι πολεuιοις κα οτμὰ αυτων κακι ι τον ἀπάτην, ἀλλὰ καὶ θαυuάζομεν παν

V. 33 νιαυτα καὶ προς ἐκεῖνον εἰπὼν καὶ πείσας, ορ-Wκοις τε σφαλισάυενος, αἱ νυν τε προ αματα συναγωνι- ἀται καὶ καταστάντος προς τὴν ἀρχην , ἐν in ρλου τελέσει μοιρα μονον βουλευεσθαι καταλιπων, πως ν το σπου-

δαγμενον κατορλυθειο, ἐπὶ τους δελφοἐς χωρει Κωνσταν-ι5τῖνον τε κα Ἱσαάκιον τον μέγαν δοικα κα noῶτα μεεν ἔκτειρε τος α αζιαν κακοπραγας καὶ ε 3κει συναλγεῖν. επειτα κώ νειδιζε την ἐθελοδουλειαν, καὶ το προ τὴν ἐλευθεριαν ραθυαως βιουν καὶ νειαίνως, α μηδὲ νυν λέοννοῶν, τε καλῶς ποιου παρέσχετο ὁ χρονος τῆ ιιπάλ- οδοι εστίκου χρονιο δουλειας ἀπαλλαγῆναι, προσῆκον πενέσι καἰ ἐλευθέροις νθασι διανοουμένους τι καίτοι βασιλέως

ι- ζῶντος, στέργειν ἐζ ἀνάγκης ην, πολλον ἐκεινου τὸν ψο-

dentia tua et quae in te est scientia imperatoria dignum praea a re velis. Videmus autem duces prudentissimos non semper libere qui et Iingua hostibus occurrere; sed aliquando etiam ad Daulem et dolum et quasdam machinas confugere praecipue quando eum hoste formidabili ae potentissimo res futura est. Nec illis Dis quam eas fraudes vitio dat, verum admiramur omnes, quasi incalliditate quam in robore ac viribus maius monaeulum sitiis. Ita locutus iuramentoque addito se et nunc adiutorem fore paratissimum, et ubi ipse imperium adeptus fuerit, in loco in nistri operas ei daturum, persuasit solumque deliberare sinens, quomodo, quod studebatur, prospere succederet, adoratres tua Constantinum et Isaacium magnum ducem abiit. Ac primum quidem indignam eorum ortunam miseratus muttium doloris sensum Prae a fereba Deinde voluntariam eis servitutem exprobrabat, quod tam ignaviter ac remisse libertatem quaererent, et neque nunc saltem, quando adesset sortiter iaciendi opportuuitas, aliquid Pro nobilitate et ingenuitate sua, ad diuturnum magui domestici iugum exeutiendum animis agitarent. Quamquam enim superstite in P

125쪽

HISTORIARUM III. 19.

βασιλέως του πα ς ποκριθέντας, συμβουλευειν βασιλιδι, προς ἐνους τε οντας καὶ προσοκοντας δια το ευγένειαν πι- Μυνεσθαι, καταλυει εκεῖνον καὶ τῆς αρχῆς ἀποχειροτονεῖν , tu αρπῶζειν διανοου&ενον την βασιλείαν καὶ αντῆν καί τι

yε α προτείνεται μῖν ωσπεο δέλεαρ π' ἐκείνου , αργαἰλεων τινων καὶ δημοσίων διοικησεις, ν ἐκεῖνος το μεῖζονοοσπερ δεσποτος ἐπιταττων καὶ πάντων καταδυναστευων

τῆς αρχῆς, Ῥμῖν ἐξέσται ραντειν α ιρεῖσθε αδεῶς, gi

a 3το κέρδους ενεκα ν οὐδοῖς καὶ ἐπιορκεῖν καὶ φευδεσθαι πνον. τί δεροτα πολλάκις τετολιμημένα ορρωδειν νῖ, οὐ μηρα τινα, ἀλλὰ την Ῥωμαίων ριέλλοντας αρχον κερδαίνειν; ir ἀπιστεῖν ἐμοὶ κεκριαατ τα βελειω συμβουλευοντι, ἀλλα

tr. Oh P. ille totus propendens et potestatem eum eodem ommuntemerare uvae tamen nihil obstare, qui cognatione uncti et propter generis Maplitudinem fido digni, telum pro filio imperatoris simulent et

imperatricem eo pertrahant, uti abrogato Imperio domesticum Ve ui quippe qui ipsam et dulcissimos in liberos oecidere tyranni aemque arripere meditetur. An non enim quarumdam urbium Prae steturae et publicorum munerum unctiones. quae tamquam esea 'his ab illo obiiciuntur, ut Ipse maiorem partem habeat et teluti Rerus iubeat atqne in omnes, minores maioresque, dominetur, ad Amissionem vestrae libertatis an sicient Patet enim , nec vos nesci- illo vel interfecto vel imperto depialso, nullo metu et impune Τη'grum vobis futurum agere pro arbitratu . cum vel primi vel a primis Romanorum proximi statim evaseritis. Cogitare autem, Vos M udaei et alumnias ad imperatorem allaturos, et is a facinoro

'dendo resilire, non oporteti atenim si usque hodie nullum di- δη etia mendaeium, esse hoe aliquid. Sin autem nobis omnibus 'De et freqnente vel lucelli causa vel gratuito et peierare et miri eont it, nae ea lata religio, quod tam saepe ausus sis, nune refugere, Praesertim cum nou exiguam quiddam, sed Diyitia i Cooste

126쪽

A. c. iΜi του γε δελ- πειθεσθαι προσοκεν, πρεσβυτέρω τε τῆν --

βαλαν Ιωάννην τον ἐγαν δρουπαριον ἐλθών δ ην ἐκ τῆς

si συιιπέροντα M. 8. τελέσειν , οδι δέ ποτε P. Romanum imperium lucro vobis apponendum sit Quod a mea utiliter monentis nihil apud vos valui oratio, at fratri vestro et seniori et melius acienti, quom ex rerum mutationibus novitatibus que fructum capere possit, reditote, quem ego ipsum magni do

mestici exauctorationem valde opinor expetere, non serentem impe rantis astum, per quem omnes ut mancipia ab eo aguntur serun 'turque. Ego igitur, quae In rem vostram indiearcm, vobis exposui; vos si quid pro gloria nominis vestri et claritudine vitae tentandum consuistis, nolite oblatum tempus negligere, quo practerlapsi, o cassum poenitebit Ino enim absente, expeditissime omnia Proco dent selieiter qui si ab expeditione redierit, me auctore ne mutire quidem audebitis aut nihil prohibebit quo minus ignoretis, ubi

terrarum agatis. Nec ego verbis nudis, sed et sacramento dici' fidem firmam dabo , me tu hoc certamine impigerrimum futurum speeuniam, arma, servos suppeditantem et, eo exauctorato, omni vita vobis subiectum, imperata vestra iacturum, nec quidquam

in vos illaudabile desie naturum. His dictis et iureiurando stabitu 13, quoniam ct ipsos ad obtemperandum paratos videbat, ad Ioanne Gabalam maguum rungarium , qui in legatione ad Cralem a marguo domeatico missus reverterat, accediti numquid de se audierita Diyitia i Cooste

127쪽

τοῖς εἰωθοσιν ορκοις ταις ἐπιορκιαι μῶλλον ἐχρῆτο καὶη-ἐπειαν αυτὸν, ως ουδὶν εῖο των λεπαίνων λασμα,

pereunctatur. Illo negante, A ego, inquit, iurulis nuntius tibi

ad euio magnus enim domesticus antiquam in te benevolentiam eum amaritudine, qua Plenus est, ommittavit; et erium est, non temperaturum, quin te ut proditorem suum multet. Ego enim his uribus aecepi, cum te conviciis affatim proscinderet, nugatorem, loquaeem, ut plurimum montientem, constupratorem virginum et rei publieae proditorem Oearct diam eum a se ad prineipem Tri-b llorum legatus esses missus, legatione perperam unctum muneribusque eorruptum iurasse, eorum domi procuratorem fore, quantum Mes, et arcana nostra illi proditurum. Quocire prorsus non manum te, sed Triballum numerati o sermone Gabalas ob - iupelaetus, deum testari, nihil tale conscire sibi et neutiquam redere magnum domesticum adeo inconsulto quorumdam obtreetationibus atque aluinniis fidem commodare, ut immodice iratus, imum absentem coudentilaret. Cum cnim longo iam spatio publi- in uegotium gerat, utiquam se huicismodi vitiorum levitatumque volatum esse. Hic poea uetius ad consueta iuramenta, vel periuriapsu , se convertere et homini persuadere, nihil ortu singi, Dissilire by Ooste

128쪽

is οὐκ ἀπαξιούμενος M. g. vera esse omnia , et subindicare, non ignobiIem coetum ad eum impcrio movendum iam conspirasset ui a quoque deheret adiu gere ac pro virili parte adiuvara, si modo sita etiam salus illi ordisit. Denique inhil retieendum putavit, quo illum ira egregie in fiammare Ad firmandam autem fidem ostendendum rue, quantopere eius causa laboraret et quantum satagcret, etiam filiam suam ei viduo despondet quoque securiorem reddat iurat insuper et bulla sacra donat. Hoc etiam ad numerum aggregato, ad Chumnum guum Stratopedarcham vadit, qui alioqui amicus et propter uxo rem assinitate cum eo devinctus erati tenim prima coniuge . Di sypati ministri S Sophiae filia, demortua, clariis iam et nobiliorum assinitate non indignus habitus, Apoeauchus eius onsobrinam dia xerat hoc vinculo necessitudinis ei iungebatur. Revocabat autem illi in mentem, quae dixisset, Chumnus inquam, eontra maguum domesticuin, cum c filio Michaelis Moesorum regis quaereretur. Alexandro petenti dandus esset, nec ne nempe, si ovelatum sue rit postremo primus taceat. Quorum verborum aiebat semper me morem Inagnum domesticum o tamquam taeitiam sub pectore ui nus circumferentem , captare tempus, quo contumesiam pro digniως Penset, cum scilicet ab occidente redierit: si onim ex ore eius ς'

129쪽

HISTORIABUM III. 19. III

γελλοντά τε, - ἐπυ υον, αἰ, εἰ βουλει σωτηριας αν φ ποσοπινον ' ὁ δε προ τα εἰρημένα ου -τριως θορυδελις, θαμάζειν, φασκεν, εἰ ὁ θας oti στικος -- τος ἐξαίφνης τῆς συνηλυς καλοκἀγαθιας εταβαλὼν ἀν-

Τηι ετριου καὶ προσηνους παραιτοτος ουτως ὀφλιο προς οργὴν κα τοῖς προσκεκρουκόσι πικρος καὶ προς τὰς ἀντιώσεις τοιαος ουδὲ γαρ ὁ προτου χρονος τοιουτον αυτ ira θος uuuαρτυρεῖ πολλῶν γαρ αυτ ii προσκεκρουκο- των και παλα ουδένα πώποτε φάνη αντιδρων κακως ' C

i eiu te salutis monstraturum. Chumnus hac oratione maiorem in modum conturbatus , mirari se dixit , si magnus domesticus ita proviso Iutegritate morum immutata, pro moderato et miti adeo

implaeabili ira percitus et iis, qui apud se ossendissent, tam acer-hM atque ad paria remittenda tam promptus appareret: non fuisso RRubae tale ipsius ingenium. Quamvis enim multi et graviter eum

mi ent, constare tamen, in nullum unquam vindicasse. In so

ero propter verbum illud non tantopere exasperatum fuisse, etp vlo post sic iram omnem deposvisse, ut nihil audisse videretur. R Rapo veliva, Si quidem verba mea, inquit, quasi tentantis, u- p qta habe et metuens, ne illum denuo offendas, sic respondisii, si ratio est: sin, qtio existimes, rem ita se habere, actas velimi falli summopere. Non enim mitis ille ae placidus, ut dicebas. Die tusque nemini sed quia iam pridem praepotentum omnes eo 'R ac suspieiunt, neusque nemo non dicam, verbo resistero, sed RV ultum quidem eius linere intueri ausus eat, pro vicissimur oDjsilire by Ooste

130쪽

αρσαντος ἁντειπεῖν ἀναφανδὸν, abre συγκαλυπτειν τον κα

παραινέσειν ὁ καὶ αυτὰν α οἴεται λυσιτελ σειν, αλλον οδ', g χωρῖς σωτηριας δυνατον τυχεῖν. οἴεσθαι δε οδεν ἔτερον αυτ ii λυσιτελησειν καὶ τοῖς Ηοις, ' ODMον ιρωμένω προς ἐκεῖνον, παντὶ σθένε πειοασθαι καταλυειν τὴν

ἐλείνου δυνα ιιν τοὐτο δ εσταε ραδιον , ἄν βασιλίδι προελθών καὶ την εἰς ἐκείνην συνοιαν καὶ βασιλέα τὰ ωιὸν -- os κριθεῖς, ἀναπείσης κεῖνον πολ ιο νωίσαι καὶ ἐπιβουλευ- οντ αυτ η προς την πῆ , φάσκων περὶ ἐκείνου κριβως πεπεῖσθαι τῶ τοιαυτα κα τον ἀδικίαν hi ἐνεγκε , ἀλλὰ

timore submittentes sese et servitutem perlaetam scrutentes, omne. humaniter habui Cum autem tu nunc primum publice ei opu-guare non timueris, non amplius illum silum occultare quivit, sed abs te sibi obnoxios puniendi initium faciet statimque tremendo saeramento dictis fidem adstruxi A nisi quam citissime riuoquo modo saluti suae provisum eat, eum tota domo sine ulla dubitatione periturum. Ergo Chumnus in non immerito extrema metuens, doceri se obseerahat, quo pacto impendens sibi autum malum effugeret. Tum Apoeauchus ipsum quoque e re praesentiquid opus sit, non dissiculter posse cognoscere quippe qui Vialgo

maior, ne stultus sit, sed cum primis Romanorum experientia prudentiaque certe Nihilo minus admoniturum, quae in rem fore arbitretur; imo vero, sine quibus saliis desperanda siti putare ratem, non aliud ipsi eterisque profuturum, quam si arreptis armis ad domestici opes debilitandas rangendasque totis viribus inciam-hant. Hoc in proclivi esse , si imperatrice adita, et benevolentia erga ipsam filiumque imperatorem simulata, eam permoveat, ut eum pro hoste et insidiatore ducat, addatque se hae pro certo

audivisse et esse scelus non ferendum, seque malle cum filiis suis Dissilire by Ooste

라틴어 텍스트