장음표시 사용
351쪽
num, quam rusticum larem colere. cui magis cordisuerit urbanum domicilium, rustico praedio non erit
i, opus. Quod ego praeceptum, si liosset his temporibus
observari, non immutarem. Nunc quoniam plerosque nostrum civilis ambitio saepe evocat, ac saepius detinet evocatos, sequitur ut suburbanum praedium commodissimum eSSe putem, quo vel ' OCCupato quotidianus excursus facile post negotia sori contingat. 1. Nam qui longinqua ne dicam transmarina rura mercantur, velut haeredibus patrimonio suo, vel ' quod gravius est, vivi Cedunt servis suis : quoniam' quidem et illi tam longa dominorum distantia corrumpuntur , et corrupti' post flagitia , quae Commi serunt, sub expeCtatione Successorum, rapinis magis quam Culturis ' student. II. Censeo igitur in 'propinquo agrum me ari, quo et si equenter dominus veniat et frequentius se venturum quam Sit venturias, de iuuiciet. sub hoc enim metu cum sumilia villicus evit in ossicio.' Quicquid vero dabitur Occasionis , ruri moretur. quae non sit mora segnis, nec unda rutiliS. Dum diligentem patrem sani illas docet agri sui particulas omnes et omni tempore anni frequentius circumire, quo prudentius
naturam' soli sive in frondibus et herbis, sive iamma Lucis frugibus Contempletur : nec ignoret quidquid
, in eo recte fieri poterit. Nam illud verus est fet J
352쪽
Catonis, Agrum pessime multari, cuius dominus quid in eo faciunduin sit, non docet, sed audit villicum. Quapropter vel a maioribus raditum. possidenti vel empturo fundum praecipua cura sit Scire , quod maxime regionis genus probetur: ut vel careat inutili, vel mercetur laudabilem. Quod si voto fortuna sub- ascripserit: agrum habebimus salubri caelo, uberi glaeba, 'parte Campestri, parte alia collibus vel ad orientem vel ad meridiem molliter devexis; terrenisque' aliis ac cultis,' atriue aliis sylvestribus et asperis, nec procul a mari audi ' navigabili flumine , quo deportari fructus. et per quod merces invehi possint. Campus, in prata et arva salictaque et arundineta digestus, aedificio subiaceat. Colles alii vacui arbori- 4bus, ut solis segetibus serviant; quae tamen modice siccis ac pinguibus campis melius quam praecipitibus locis proveniunt. ideoque etiam celsiores agri frumentarii planicies' habere, et quam mollissime devexi, ac simillimie debent esse campostri positioni.' Alii
gema. in et deinceps et deesse se. paratim instatus est Gronovius; utrumque vocabulum abesse et ipse malim.
Terrenisque aLia ae eiatis Recte sieSangem. teste Ηeinxio Advers. IV. p. 628. Vulgo ad omissum erat. Reele idem eomparat roremam SP mem
terrenique cestis; neque enim Deileias am saxum , etiamsi quaeratur ,
ccurrit. Planissimis eampis fertilitare non cedunt; denique Oribasii locum: t. similime G s. simillimo Sang. δ seias δ'αυτωυ τα μου γε I9α, δε τετρωει. Alia exempla dat,ii Index noster. Lips. liber habet tenerisque. Ita Plinius I, Epist. vidiacet g
agationi Minea tenera et umbrosa,
disque etiam pedibus mouis et dens; ubi malim similiter te mena legi. Ex Sangem. laudavit Gronovius et terr nisque adis atque πω. alis exaveris. Cinis omissum ab Edd. pr. Pol. Omb. et suci Pontedera in Cur. post.
damnat. Mihi non displicet, quamvis nune de auctoritate Sang. libri dubi
Positioni Positione ex Edd. Pi'. d.
353쪽
352 COLUMELLAE LIB. I , CAP. 2 deinde colles olivetis vinetisque et earum suturis pedamentis vestiantur,.... materiam IRI'idemque, si ne
cessitas aedificandi coegerit, nec minus pecudibus 5 Pascua praebere Po t. Tum rivos decurrentes in prata et hortos et salicta, villaeque' aquas salientes demittant,' ne absint greges armentorrim, Caeterorumquo quadrupedum ' culta et dumeta pascentium.
Sed haec positio, quam desideramus, difficilis et rara
paucis contingit. proxima est huic, quae plurima ex his habet: tolerabilis, quae non . pauci Mima. III. Porcius quidem Cato censebat in ' emendo inspiciendoque agro praecipue duo esse consideranda, salubritatem Caeli et ubertatem loci: quorum si alterum deesset, ac nihilo minus quis vellet incolere mente esse Captum, atque eum ad agnatos et gentiles a deducendum. Neminem enim sanum debere sacero sumptus in cultura sterilis Soli: nec rursus pestilenti
Vitiniique Sang. υineis x. Deinceps ante materiam excidisse quaedam uerba elut alii sint qui, recte monuit Gesner. Pro ---Itir Propter aequentia malim institi. Viva que aquas Vulgatam υiω inquae recte damna it Pontedera; n atram lectionem res ipsa flagitat. Colles aliuam praebent Primum eum, quae derivatur in pr.ua, hortos et
salicta; deinde ipsi villae. quae canalibus deducta et expressa sistulis salire
cogitur. p. III. Cato Debebat Varronem noni inare, in cuius libro I, c. 2, a. 8, exstant rba haec; sed ibi pro deesset est dec uiae. Recte hoe admonuit Schoetigeu. In Catone c. I, s. 2,
Deriere In Varrenis loco est simplex colere, et deinde culturam, sed et ibi Md. primae eratium liabent. Deinceps ulgatum sumitis ea Br. et AH. correxi.
354쪽
quamvis seracissimo pinguique agis ' dominum ad Ductus pervenire. Nam ubi sit cum Orco ratio ponenda, ibi non modo perceptionem fructuum, sed et vitam colonorum esse diu iam, vel potius mortem quaestu certiorem. Post ' haec duo principalia subiungebat silla non minus intuenda,' viam et aquam et vicinum. Multum conferre agris iter commodum: Primum, quod est maximum, ipsam praesentiam domini, qui libentius commeaturus sit, si vexationem viae non resormidet. deinde ad invehenda ε et exportanda utensilia; quae res frugibus conditis auget pretium et minuit impensas rerum invectarum: qui minoris apporten
tur eo , quo sacili nisu perveniatur. Nes' nihil esse setiam parvo vehi, si conductis luiuentis iter facias,
Sang. Q lia Ges. et Sang. Ante Gesnerum Meliendia. hὶ meritim I. B. R. Br. II. A. i Vulgo intersertum uon inelusii Gesner de sententia Vrsini. fructio 'menire Varro I. 4, 3 : - - in malitinia vi muras inuetmseis in feruet agro colorarim MDiscitis ire Meraio non patitur. Hinc alin Paret, unde prosecta sit lectIo Edd. I. I. quam vide x varietate. interiimm Varrone Edd. primae Horeo habent , quod ex Oreho ortum esse d cui ibi in annotatione. Sie Orcini sua aetate dictos fuisse, qui antea Orchisia erant, narrat Cicero in or. e. 48 , ubi editur Ureicios. Sed in Cluentiana e. 34. est C. Orchimias. Idem de Petil. Cons. r. 5, vocatu P C. Ure ius; ubi Cod. Palat. Coechtinus hal 't. . I c motis mullerati ele. Nec riwsus με MAerati , qui Mis feraeissimo in Mo lioe etiam in Tmmb.ὶ domi min.DI furitia rem mire m n alnil ex suo Codice probat Pontedera. Milii ta-
men dysplicet qui ad scili relatum; deinde simu latinitas postulare vide
Intuenda) Plinius l8 , seci. 7, tan- qitam e Catone: agrum Paraturos ante omnia ingueri ovortet a riminiam , re υiωrum; ubi Vincentius habet aquarum tam et inci-m eum Edd plerisque, ubi est: aquam inm vel
Ad in e ι Breviter haec ea dem tradit Varro I, 46, 6. In Catone nihil horum exstat, quae a sectione inde 3 refert ex eo Columella; nec hic respexit Varronem, cuilis tamen
libri hae in paris sunt xalde vili . 2De noti nihil Mediam negationem moriente Ursino inclusit Gesner. Catonis sententiam liue perlinentem posuit Cicero pro Flaeeo c. 29: Catonis eu dictum, pedibras comensari
355쪽
COLvMELLAE LIII. , CAP. 2 quod magis expedit, quam tueri propria. Servos quo-.que qui secuturi patrem milias ' sint, non aegre iter pedibus ingredi. De bonitate aquao ita omnibus cla-5. Pum est, ut pluribus non sit disserendum. Quis enim dubitet, eam maxime probatam haberi, sine qua nemo nostrum vel Prosperae vel adversae valetudinis vitam prorogat ' De vicini commodo non est quidem
Certum, quem nonnunquam mors ullaeque nobiscum
diversae causae mutant. Et ideo quidam respuunt
Catonis sententiam: qui tamen multum videntur errare. nam quom admodum sapientis est, fortuitos casus
magno unimo sustinere, ita dementis est ipsum sibi malam facere fortunam: quod sucit, qui nequam vicinum Suis numis Parat, quum a primis cunabulis, . si modo liberis parentibus est Oriundus, audisse Po-s tuerit Oυδ' Pγ βούς -ολοιτ' εἰ 1χη γε θων -ος ἐω. quod non solum de bove dicitur, sed etiam de omnibus partibus rei nostrae ' familiaris: adeo quidem. ut multi Praetulerint Carere penatibus, et propter iniurias' vicinorum sedes suas profugerint. nisi aliter existima-
libro seu fragmento, nondum editoti ric, Victorius posuit narrationem de Cumaei, , Aeolidem incolentibus, pii communi tonsilio contra sures latronesque arma cape it ei expilatis succurreteiit. Hinc lieri ait Heraelides, it pauca amittant. Hunc igitur Cumanum morem respexisse Hesiodum, i ta caueret; Cuniis enim fuisse riumlliri meuniam. - Neo non esse i. e. re
ferre etiam Pa O υehi, si eon Metia nentis iter μias, quod nitiat magis ex edit, quram tueri Propria eorrigit
Pontedera in Cur. post. transpositis νά-; quem sequar. Alias verba quam erueri muria sensu commodo Carerit. αὐersae Becte oni illit Sariger m. liber. Broukhusius malebat legi rudis, cta diser e causae. Credo etiam vo. luisse scribere nobis et di resiae causae.
356쪽
mus diversum orbem gentes universas petiisse relicto
patrio solo, Achaeos dico et Hiberos, Albanos quoquo , nec minus Siculos, et J ut primordia nostra contingam, Pelysgos, Aborigines, ' Arcadas, quam
quia malos vicinos serre non potuerant. Ac ne tantum 7
de publicis calamitatibus loquar. privatos quoque
memoria tradidit et in regionibus Graeciae et in hac ipsa Hesperia detestabiles suisse vicinos; nisi si Autolycus ille cuiquam potuit tolerabilis esse conterminus; aut Aventini montis incola Palatinis ullum gaudium
finitimis suis Cacus attulit. Malo enim praetori to
rum , quam Praesentium meminisse, ne vicinum meum nominem, qui nec ut borem prolixiorem stare nostrae regionis, nec inviolatum seminarium, nec pedamentum' adnexum vineae, nec etiam pecudes ne
gligentius pasci sinit. Iuro igitur, quantum mea sertopinio, M. Porcius' talem pestem vitare censuit, Et in primis suturum agricolam praemonuit, ne sua sponten d eam perveniret. Nos ad caetera praecepta illud si adiicimus, quod sapiens umis de septem in per Pe tuum posteritati pronunciavit, adlii heridum modum
Sang. teste Cron iv. Deinceps Archiatias Br. r si addidi ex Lip . Autolis a M. postea Sang. Ita pro μοιιmerali φιMτι-n I. D. Br. R. P l. 'edamenta araraexam Lips. Sang. i yecudis ueglegi P. titatis. e.im Sang. v Portius I. B. B. G. Gr. St. x mor-ιtisDit I. D. R. limi. II. Deinceps Hiberos ) Gentem Ponti aeratam eum Persis, Phoenicibus, Celtis ae Poenis in Hispaniam venisse, Varro iradii apud Pliuium III, s. 3. II in Iberia et Celtiberia dicta, monente Gesnero. IIine urbs Ponti aliis uota dicta, de qii a Valesius ad Maeotnen. VI, 30. De Achaeis ei Albanis Ponti eonferre iussit Gesner 'ossitim ad Scylacein p. 30, et Pli- Mium III, seel. 4, no. 4, et VI, a. s. Palatinis Properi. IV, 9, 37, ιueola Cactis erat cumillis Palatiui , sed ibi Sehrader accola n .ilebat legi.
Pron-ιisDiι Post lioc veri,um inserta vulgo legebantur haec: μετρου v Ov , quae quum I ictorius in ii. bris suis non reperta deleri itississet, ineluserat Gesner. I alui lem plane omisi, libris etiam reliquis conson. tierilibus. Sunt enim a lilirario sciolo
adia ita , qui , quae latinis verbis exis
357쪽
COl. V MELOE, I, in. I, CAP. amensuramque rebus; idque, ut non solum altrici acturis, sed et agrum paraturis dictum intelligatur, ne
maiorem. quam ratio Calculo In Ρatiatur, emere velint. nam huc pertinet praeclara nostri poetae' sens tentia. laudato ingentia rura, exiguram colito. Quod vir. eruditissimus, ut In ea fert opinio, traditum vetus praeceptum numeris Signavit. quippe aCutissimam gentem Poenos dixisse consenit, imbecilliorem agrum, quam agricolam esse debere: quoniam, quum sit colluctandum Cum eo, si landus praevaleat, allidi dominum. nec dubium quin minus reddat laxus ager si non recte Cultus, quam angustus eximie. Ideoque post reges exactos Luci Iliana ' illa Septena iugera, quae plebi ' tribunus viritim diviserat, maiores quaestus antiquis retulere, quam nunc nobis praebent amplissima vetereia.' Tanta' quidem Curius Dentatus, quem paullo ante retulimus, Prospero ductu parta victoria,
I more Delint Beele ita vulgatum tulit correxit P ntedera. Virgilii imcus est Georg. II, 327. Viureta Ηἰe et alibi Gesnerus
per tempus aliquod arari ori Issum, eique opponi novale, epit aratus et
cillius est ager. Vervactum autem est
vere aratus ager. Addit locum, id,i Columella ait, satram optime seri invetereto ; idem lamen libro XI pra
cipit: mite Idias MMem es o caram ualeas φι- Pinguissimo G noMo loco. Scilicet veteretum, postquam a lumesi, dici noxiam locum seu novale.
Varroni ita dici terram rudem, tibi
nil, multum lateresse, Mirum in ruditerra , nu in ea seras, quae Molatinis obsita sit, quae vocatur restibilia. iv ervactia, quae iliter duua reis ilexit
358쪽
DE RE RUSTICA ob eximiam virtutem deserente populo praemii nomino mi inquaginta Soli iugera, supra consularem triumphalemque fortunam putavit satis' esse: repudiatoque publico munere populari ac plebeia mensura contentus suit. Mox etiam quum agrormn Vastitatem Vi- ctoriae nostrae et interniciones' hostium fecisscari, criminosum tamen Senatori fuit supra quingenta '' iugera possedisse, suaque lege C. Licinius damnatus est, quod agri modum, quem in magistratu rogatione ii i
bunicia promulgaverat, immodica possidendi libidino
transcendisset: nez magis quia superbum videbatur
tantum loci detinere , quam quia flagitiosum , quos
hostis profugiendo desolasset agros, novo more Ci-Vem Romanum supra viros patrimonii possidendo des-Serere. Modus ergo, qui in omnibus rebus, etiam sa
quinquagitu i sagitiosus Br. flagitiosius Sang. k et in I. B. Br. R. Quin riginta sol Apud Aurelium
I ictorem c. 33, legitur ginalema Septena ex agro eaptivo accepisse Cu
ritim, Noster supra i Praes. ι; Pli-ilius III. e. 3 , et Valerius Maximus lV, 3, 5, assirmant. Ilae mensura situ conlenius, etsi popvius quin suagentaei iugera obtulisset. Haec est linius Ioel sententia, vitio Ieetionis et interpunctionis obscurata antea, quam resiliui ex ut es. inserta voce stilis. Deinde comma post nomine sustuli. Non opus igitur liabet tanta emendatione, nec cum Gesnero ad victoriam, sed ad iugera septena reserendum est.
Plini us l. e. Masali quidem Ciarii
notu coracio est, Pereiicionun inuingi csem, cria semem iugera non essent miniis. IIaee autem me ua Plebi post exactos reges assignata est. Curii iugera
suisse in Sabinis , docet locus Ciceronis apud Nonium p. 522 edit. 16. Mercerii. Pomiari ac ple is VaIerius M.
l. C. εἰ relis enim a sentim Mytini
itigeri s agri implura, sibi astu vinιSitua , mPularis assignatio νεν mo dum non excessit. Eadem ex Iulio IIygino narrat Cellius I, 34. Forte ab Hygino silmsit etiam Columella. Ceterum alterum vocabulum abundaro
videtur, hine Aldina in orr geniti
emenda it luto plebeia mmmra. Ex altera lamen Aldina avi plebeis laudavit Gesner.
Stiet e Iege C. Licinius 3 Est C. Lirinius Stoici, qui eum L. SexlIo tribunus plebis et deinceps pluri hus an innis continuis fuit, teste Livio VI. 35 et seqq. idem deinde a M. Popilio Laenate sua lege damna lux deeem millibus aeris, quod mille iugerum
359쪽
parandis agris adhibcbitur.' tantum enim obtinendum est, quanto est OpuS, ut emisse videamur, quo potiremur, non quo Oneraremur ipsi, utque nitis liuendum eriperemus; more praepotentium, qui possident sines gentium , quos ne circumire ' equis quidem valent; scd proculcandos ' pecudibus, et vastandos ac populandos scris derelinquunt, aut occupatos neXucivium' et ergastulis tenent. Modus autem erit sua 3 unicuique voluntas saeuitasque. Neque enim satis est, ut iam prius dixi, possidere velle, si colere non possis. IV. Sequitur deinceps Caesonianum ' praeceptum,
quo sertur usus etiam Cato Marcus agrum ess P -
circuire quoqtie Matini I. B. Iunt. cir mire quoquae Sang. s om. Eliam
I.ips. o Proc. et Pec. ae Η. p - ρορ. om. I. B. Br. R. Goes. Sang. ci errarum eorreiat Ald. erarium ex Ald. see. Iunt. II. laudavit Gesner. r Ila I. B. Br. R. et Sang. teste Gronovio; stivim ex Sang. posuit Emesti. Vulgo s Vulgo additur moderara , quod abest ab Edd. pr. Lips. Sang. Anil . Tromb. Ponted. Metionem nostram probant Ponti et Schn. T. i Possidere cim. P. Sang. Car. IV. a C solemtim Lips. L Iia pro Calo mercia tis I. B. Br. R. agri eum filio possideret, mancipandoque silium fraudem legi secisset, eodem teste VII, 3 6, Plinio 38. 3, et Vserio VIII , 3 , 6. Reliqua vide
ad arri, em I, 2, 9. circumire Facile assentior Ponteis derae, viιiosam esse vulgatam nilne lectionem; sed nec illa, quam ird ius probat,at, circumire oque, mihi admodum placet. Formula enim ne - Ocris ita positam reperire non memini. Alii sorte praeserent quoquo eum lihrci Sangerm. Deinceps verba supervacua ac Primiandos monente et lani Ponledera inclusi. Proverbialiloeutione dicebant olim fatidos habet, quantum mitietas νιορι υMM. Peti onius ira e. 37, Persius IV, 25 , arae ctirι- a, qua tam non mi tu Moret. Iuvenalis IX, tot milMos intra tua pascua
Nixti in tum I. e. ei libus ob aes alienum nexis, qui ad operas manuarias adigi poterant. Ita recte Barili Ad vos. 45, 3 , et Cronov. observ. I, 8, p. 76. Male igitur Ursinus uram Murum. Varro I, 47, 2 , obaeratos
Gesonianum Suspicor, Pisonem aliquem intelligi; Piscines enim ante quam figi cognominari coeperiant, Caesoniorum habebant cognomen. to Muretis in Inepte vulgo Quo,
litur nulla eum signifieatione. Deinceps dedi υelis ex Edd. optimis; malim tamen Dolimus. Catonis sententia exstat cap. 7. Lectionem Quo arcus
360쪽
visendum saepius eum, quem velis' mercari. Nam prima inspectione neque vitia neque virtutes abditas ostendit, quas mox retractantibus sacilius apparent. Inspectionis quoque velut formula nobis a maioribus tradita es agri pinguis ac laeti: de cuius qualitate dicemus suo loco, quum de generibus terrae disseremus. In universum tamen quasi testificandum atque a
saepius praedicandum habeo, quod primo iam Punico bello dux inclutissimus M.' Attilius Regulus dixisse
memoratur, landum sicuti ne foecundissimi quidem soli, quum sit insul ubris; ita nee eslbeti si vel saluberrimus sit, Parandum: quod Attilius aetatis suae agricolis maiore cum auctoritate suadebat peritus usu. nam Pupiniae pestilentis simul et exilis agri cid-3torem suisse eum loquuntur historiae. Quapropter
quum sit sapientis non ubique emero, nec aut uber
tatis illecebris aut deliciarum ' ooncinnitate decipi: sic vero' industrii patrisfamilias est, quicquid aut 'emerit aut acceperit, facere fructuosum atque' utile: quoniam et gravioris caeli multa remedia priores tra-
cis in Milia rem agrum Paran tum ,
γε usiciis sal umimiam; ubi Vilicentius similiter lialκι es viis, ut h. l. liber Politiani.
mm sit Non cininis ager foecun dus simili, eluia sisertIndus, Est vitam insalubris. Igitur malim si sit. Duod deesse dii itur ita l. B. R. sit verbum . in nrtisclitana adest. Fladem Atilius his liato , et inel, Iissimus , hoe qui .dem cum Aldina. Si e sui a Praes.secl. 32 1 ips. liher habet Puehum. rae, et in Varrone libri seripii Ndoris.