장음표시 사용
711쪽
' Ω MI Uu l. AE LIB. IV, CAP. 33 ordines autem quinum pedum spatiis dirimuntur. in altitudinem dodrantis castanea depressis sulcis com- inittitur. qui ubi nucibus sunt consiti, priusquam Complanentur, breves arundines uti latere castaneariuri Panguntur, ut per hos sationis indices intitis' sedi et a runcari possint.' simulatque semina stilaverint, etiam bima transferri queunt, intervelliuitur, ac bini pedes arbusculis 'vacui relinquuntur, ne densitas plantas cmuciet. Spissius' autem semen ' propter varios Casus deponitur. nam interdum prius quam enascatur, aut siccitatibus nux inarescit, aut aquarum abundantia putrescit, interdum subterraneis animalibus sicuti muribus et talpis infestatur. propter quae saepe novella castaneta calvescunt; utque ubi frequentanda sunt, melius ex vicino, si ' competit, mergi more
iamplius edis dodranta demers .etiique semini propter noliam curet, a ιic et effici. ipsa semima singulis simia toria Dei quina Poriantiar, et inter se quatuor Pediam Fiatici separentur. iit,i Crescentius habet idem D - terra aratria - quatuor vel trium muti vallo a Parata. Vides, spatia variare Palladitim , qui sua aliunde transtulit quam ex Columella. Ex Atlieo trans. tulit Plinius, et miaedam sorte errore suo variavit. Sed Columella nune casian am in usum vinearum, Palladius ob mictiun Ducum serit. Semina sti rint Berte itasnerus emeridari voluit vulgatum stilla rim, stimulum tenuem litterpre- talus. Ita Columella XI, 4 l, : -- δι acutis sicorum in semininus Pinari et in singulos stilos i. e. c.iules επ-di i iubet iterum V, 40, 17 r sentirua ammutarum ad uritim stilo redi-ςuntur. Ita etiam de Arboribus c. II. 5, 2. Semina ergo h. l. germina .
plantae sunt. Supra autem η isse s
men de ritice est. De radire simplice stilum dixti Columella 40, 13. qualem nucum genus mne gerit. An igitur de radide intelligendum Z D drantalem stilum in cupressi translatione dixit Plinius 47, s. 44. Etiam bima IIaeetia Plinius: Ex
hoc seminario tram ruratiae in alitia bipedali inter lio Pltis biennio. Palladius: Qunus transferre Placuerit, ιimias Hasu is transfrre debi bustu. αν- tis Lirmn deductoria liquoris iaccι fiat,
712쪽
portica declinata propagatur, quam exempta res ritur. 4haec enim velut immota sua sede vehementer germinat . ut quae radicibus exempta et deposita est, hicnnio reformidat. propter quod Compertum CSt Commodius Ducibus quam viviradicibus eiusmodi silvas institui. Spatia ' liuiusco sationis, quae supra scripta
sunt, Capita Castanearum reciΡiunt MMDCccLXXX e cu
ius summae, sicut ait Atticus, ex facili iugera singula praebebunt statuminum ' duodena millia. Etenim taleae propius stirpem recisae ' quadrisdas plerumque , ac deinde secundae taleae ' eiusdem arboris hisidas ridicas subministrant quod genus fissilis adminiculi manet diutius quam teres palus. Cultus idem s
est ffossionis' positionisque J qui vineae. Supputari
rudicitias. Ponte leta Putabat, nihil resera e , visam lectionem Praeseras, probabat tamen ipse ri,iicibias ut an
monse MMemfri et Deremtri, item Felruario. Perliea h. l. igitur eodem modo dicitur , ut supra cap. 30 , 1,
'erriciae Ca uinum. Plinius : . Statu et
Pro agines, nulli quidem faciliores;
ι iam relicto remus iis et alia iaι dice. quae quidem verba aut ineptissima sunt ex Attico translata, aut errore librarii vitiata. Nihil enim sani inest illis: νιι dialia rilice Iolia in stitio Prosternitur. Contra Damoge n Gem
Ciatis stim te Nolam numeri, quam libri es. et Sarigerm. habent, etiam Victorii Codd. exhibitἰsse , monui ad Vari eiu Ι, ι0 , I , et miror, emi a Victoriis et Ucsnero xulgari silissio tu si halalam
713쪽
Iubet bima, quin cliam trima: nam bis ' serro repetunda est veris' principio, ut incitetur eius proceritas. Potest etiam Paereus simili ratione seri; verum biennio tardius quam Castanea deciditur. Propter
quod ratio postulat tempus potius lucrari, nisi si '
dumosi ' glareosique montes, atque ea genera terrae, quae supra diximus, glandem magis, quam castaneamn postulabunt. ΙΙaec de vineis Italicis vinearumque imStrumonti S, quantum reor, non inutiliter et abunde disserui: mox agricolarum provincialium vineaticos nec minus nostratis et Gallici arbusti cultus traditurus.
sed deluceps. Positio/Dsque o m. L. P. Ire sitionis iue de e se in Sang. annot c
Potitiomvis Ilecle omittunt libri scripti ; igitur inclusi. Gesta omis main Iebal ruationismae legi, inepte; depulatione enim statim deinceps subiicit. Positionis ratio longe alia in vile quam in eas lanea. Palladius:
dietis fatendis x ruta tisque Per
Querou Inter caeduas Arbore quercum Nominari non memἰni. Sed de aeseulo Plinius i. e. metitis simi.
positionis I. B. Br. B. S. sed fossionisi vii Gropo vi u ; igitur citrumque voea - l Mercii L. Me ι S. m si Omit. P. Putrescit, caesum que maxime fulicat. ubi Iegendum pillo foetilis Ies item
me interpretatur II arduinus. Ad glandiferas arbores pertinet esculus, Iovidieata, hine quereum dixit Columella. Palladius Novembr. c. b: aesculus aedi latis et ridicis via materi s.
co supra allato suspicor, olim h. l. luisse cretosi aut assillosi glareosique. Nam mimosi via locum habet, et ali Iualentis naturam leνrae indieant dumi; scit iis lamen erat ipsam terrae naturam proprio vocabulo designare. Quod in Edd. I. B. R. est eli si vix Sanum est. - Qualitatem terrae ali. quam significari, confirmat locus X , 50 , ubi positi dumosis eoilibus hortiterram siliculosam arguere videntui . Nemo eitim sanus in colle dumis ol, si plo hortum invii luii. ibidem versus .,2 , ubi oratio de eodem liorii xiiii conlimratur, pro virea liber Mosque ii sis gli rea habet M riplum, quae levit. . si veru esset, naturam soli dumosi accurati iis indicaret.
714쪽
Quae olim , Varronem Gesnerianum perlegenti, de eius Ornithone in mentem v cncrunt, quaeque deinde ad ea aceesserunt, maxime, postquam hortatu Ernestii, viri multis modis venerabilis, ad eas cogitationes reductus sum: . me optime expositurum existimo, at declarationi ipsius constructio uis, descriptionem praemisero horologii, atque mensae vcrsatilis, quibus imi tructum fuit. Subiungam deinde adnotationes utiquas, quibus Perpensis, an attigerim se usum scriptoris, prudens lector iudicare possit. Horologiorum autem, quibus Roma iri caelo nubilo ac noctu utubantur, ornatiora, tu ter quae ea suere, quae Vitruvius Ana porica vocata esse dicit, motu indicis aequabili nitebantur, quem admodum et nostra; nisi quod eo motu non duodecim, verum
viginti quatuor horis, circulus complebatur. Inaequales autem quum essent Romanorum horae, aequabili hoc indicis motu indicandae: peripheriam circuli, quovis a uni die ab eius apice describendi, in partes inaequales dividebant, quarum ratio pe-tcnda fuit a motu solis , alque a latitudine loci, cui horologium prodesse debebat. Erat enim haec divisio pro partibus terrae, quarum diversa esset latitudo, non minus diversimode instituendo, quam solaria illa, quae in super sic ebus describi solent solo adfixis, pro diversa altitudine poli diversa sunt; neque horologia, in quibus ita movebaeur index, e loco transferri iungis Poterant, qualia Potest maxima pars eorum, in quibus horae per umbram
i Dietheas. descriptioni .adiun- daret. Repelient eas Icetrarcs I osita el .is , Omisi, ne Laoc tiOva Editio in altera bilium Seriplortim Etlitiove nimio Picturamini uti mero et Pretis Lipsiae i773 Prodita. Scius.cni lorum studia one irai et vel re ar-
715쪽
solis indicantur. Vtriusque rei modum ex Vitruvio ita exponam, ut simul ad Varronem respiciam. Pro in tu croo iudicis ae luat,ili parandum fuit castellum Ac Tai,. I. Fig. l. atque cura lidum , ut id vb aqua adfluente semper ud cuti dem terminum repletae tur , quod obtineri poterati, pud eum teritii Dum lumine II facto, per quod supernuuin elaberetur. Poterat id lumen tubum terminare idonea longitudinis ιC, cuius extremunt alterum C per parietem castelli ita transiret, ut converti posset, lumine u in ambitu circuli incedente; quo luineti istud II, altitudini aquae limitem ponens, utique vel Qleuntur vol deprimitur. Describit olus generis verticellunt et Vitruvius, sed quantuiti video, aliis quoque usibus destinatum, de quibus agendi hic locus non est. Nostrum in id solum colu- paratum est, ut per motum indicis celeriorem vel tardiorem , tempus, quo hic plane revolvitur, contrahi vel extendi possit. duo melius cognoscatur, scitetnate secundo Tab. I. aliter scelus exhibetur vel sutilis iste, parieti castelli adhaerens tubus, iis te in ad eius partes litteris adscriptis.
Sperabat Ctesibius, vel quisquis fuit huius generi horologior uiti inventor, fore ut aqua ex castello ita comparato per som-
initi ulum D Fig. I. nequabiliter esilueret, dum inoddi nihil inlinius D amplitudine mularetur, quod quo, teinpote labente , ininus contingeret, foraminutum illud in auro iactum est, vel lapillo aliquo duriore. Huic spei si responderet eventus, posset
Nine per aquam, ex castello effluentem, tempus accurate dividi, ut in pnries quantumvis parvas. Est aut ira experientia compe tum , licet summo studio altitudo conservetur, maiorem tamen; quasi calidae copiam eodem tempore per fidem minutum sorati, inulum est luere , quam frigidae r cuius rei ratio non dissieultor redditur. Eo solo clusa sunt alioquin sapienter cogitata e neque enim veteribus, quos tuaequalitas haec fluxus non latuit, eam venitus tollere concessum suit. At nobis, qui in describendis Romanorum horologiis versamur, non in perficiendis, Omnis hic orroi' praetermittetidus est, atque, sul, conuitionibus dictis, fluxus aquae, qualis primo credebatur, plane aequabilis suppo
Ailuam , a foraminuto D defluentem, vas E excepit, tres, qtintuor aut pluies pedes olium , cui optime convenit figura cyliiidii recti, ad perputidiculuin statuti. Debuit enim eiusdem
ubique amplitudiuis cssu luia liquae exceptae su Persicies uCquntibus tetuporibus ae Pialiter clevaretur. Dia inutrum autem bas
716쪽
maiorem praestitisso minori, deinde videbimus: susscero tamen potuit pedis dodrans. Idem epistomium habere debuisio apud tandum, quo evacuari posset suo tempore, res ipsa loquitur. Debuit autem et aliud epistomium esse apud summum marginem Vasis, Per quod idonea aquae copia, quando opus erat, in id celeriter posset immitti. In vas istud E pondus F dependebat a eatenula, quae si non caderet in eius axem, parum tamen ab hoc recederet. Et ponderi F figura tympani conveciit, diametri, quam est amplitudo vasis Ε, paulo minoris. Materiem praebere potuit res quaelibet, nullam ab aqua mutationem passura, et inter has ipsum marmor, etsi veteres id eavum feeisse videantur. Alteri autem ca- lenulae extremo appendendum meoina G eius ponderis debuit eme, quod, si catenula directo sursum producta alti hiret trochleam I, non pateretur tympanum F in aquam plane immergi, verum efficeret, ut, aliqua sui parte prominens, in hac quasi nataret. Id quod futurum esse, ubi pondus eius nquae , quae succedere potest in locum partis submersae tympani F. aequale est excessui ponderis F supra pondus G, cloeet hydrostatica taliter contingere nequit. Elevata ergo superficie aquae vasis Eper assiuxum novae, quem aequabilem esse Ponimus, tympanum quoque F elevabitur, sacoma autem G descendet, idque, nisi quod eo motu pars catenulao ab una parte trochleae I transit in alteram , et ipsum siet aequabiliter. Facito suit hunc catenulas motum etiam in cylindrum Κtruiis terre, circa axem suum volubilem , et in indicem ei adlitie
Tentem; potestque eius rei ratio ex delineatione in iligi. Alta meta non inutiliter addetur lamella tenuis, ad modulia liclicis cylindrum ter ambiens, quae partem eatenae nil cylindrum aecedentem, ab ea. quae recedit, quantum ad impediendia uxi, aruieta partium contactum satis est, Temoveat.
lndices in horotagio Varronis duo suere, diurnus alter, ulter nocturnus, puncta scilicet L, ii, quae extrema fiunt regulae utrique cuspidatae LΗ, atque per rectam connectuntur, longi- ludi uis suo loco desinietidae. Ilai e regula horologio ita nec tond. erit, ut recta ea LII transeat per punctum M axis, circa quem convertitur cyliuder Κ, in hanc partem producti. Debet uutem
Connexio esse ea, quae permittat regulae motum secundum
suiuia longitudinem, quo alterutra partium ML , Iuli tantunde iuctugetur, quantum ultera sit brevior. 4ductu quidem partes ML, Mil. ubi regula coli vertitur, seviidia uiuiri liuot circulorum, ob
717쪽
I. A. DE SEGNEnitidicibus L, H deseriptorum, perseeto horologio, atque iam
munus suum peragente, promota in hane vel illam partem regula, nisi quot ulie velis, quolibet triduo mutandae, vel certe
novendio. Eius mutationis legem notae dicent numerorum , Partibus regulae, apud quas finitur retinaculum dio, ita inscriptae, ut discerni possint ab oculo . iuxta cyliudruin K posito. Regula II L ita secundum longitudinem suam in hane vel il-
Iam Partem promota, locum centri gravitatis eorum, quae si miter cum axe cylindri K connexa sunt, mutari necesse est ἔquod nisi in hunc axem cadat, ipsum quoque ab aequalitate motus aliquid detrahiti Est autem cum huius inaequalitatis, tum
eius, quam vidimus peudere a translatione catenulae, facito remedium, quod adferrem, si esse putarem aliquem, qui huius generis horologia, vilissimis nostrorum inferiora, velit construere. Multum etiam ad imminutiouem cum harum a motu aequabilia belπationuni, tum reliquarum omnium, quorum causa estinaequalis resistentia, collaturum esse, si pondus F, cuius figuram lacinius tympanum, latum potius , quam altum sumaturi qui ad hydrostatica in redire voluegit, poterit perspicere. Ilocnd priora addito, onines a motu aequabili aberrationes, prae ter eam, quae ab influxu pendet, adeo imminui posse videntur, ut in sensum cadere vix possint: certe prae illa, cuius caussa est inaequalis ille influxus , coutemnendae parvitalis evadunt.
Aequabili autem hoc indicis motu, quemadmodum horae B mntiae tuaequales monstrari potuerint, ligura tertia Tab. I. dcclarat, tabulam horologii, qualem fuisse puto Varronis, legitime delinealain exhibens pro gradibus XLil , quibus nomae polus
clevatus apparet. Relinqui ei rea centrum debuit senestella rotunda, per quam ab ea parte, qua situm est horologium, ma- Mus admoveri posset regulae LV . cui adfixi sunt indices ; per tuam adeo et Cylinder cernitur Κ, quem voluit catenula, et ΛΟ , retinaculum indicis. .Terminis regulae essigies stellarum L et II assixae sunt, specie vel colore diversae, quarum Centra cadunt in regulae apices; ut iam sietae hae stellae, e longiuquo conspicuae, fiant indices, L quidum, quam Varin, appellat luci serum, diurnus. H autom, quam hesperum vocat, nocturnus, Tabulam pIanam sumsi , quamvis et pars esse possit superficiei sphaerae, et tali, suisse videatur in horologio Varronis, ipse scilicet tholus, qua parte intus videliatur. Est enim ita curvatae tabulae eadeui plane ratio, quae planae, neque dissicilius illa, quam haec, intelligitur. Tabulae ergo lamiua metata Duiligoo by Corale
718쪽
liea opponatur vel asser, ubi opus est, apud marginem alle nuatus, quae eius partein , litteris PQRS notatam, oculo dire-ete inspicienti contegat, ut praeter notas numerorum, nitivo
curvas ab his versus interiora flexas , nihil videatur. Sit autem Iamina tabulae ubique parallela, atque ab liac eo intervallo seiuncta, quod regulae Lil indices gerenti librum circumeundi spatium concedat. ita liet, ut angulari hoc regulae motu una stellarum L oriatur quasi apud marginis partem PQ, dum altera H apud RS occidit: reliquis autem eircuitus partibus alterutra tantum appareat, quae si L fuerit, ad diurnas, si vero lacrit l, ad horas nocturnas per easdem lineas indicandas, possit adhiberi. Sequitur id ex natura linearum curvarum ac b, quas horariarum extremae sunt, atque ad horas duodecimas perlinent, quarum sine , quod id in initium est horarum primarum, sol Romae vel oritur, vel occidit. Cum his cui in lineis ciebmarginea laminac suo loco positae inter puncta PQ et BS sero videbuntur congruere. Est autem curvarum ac b delineatio ea ,
Recta AB, destinata horae sextae, in sex partes aequales divisa est, ac per quodlibet huius divisionis punctum, centro M , quod cadit in ΑΒ productam , descripta Peripheria circuli. Sunito deinde ini io apud A , ab extima lauru . peripheriarum resecta est pars graduum II 3, minutorum 3, quot sellieet in latitudine uomne continet arcus semiuiurnus diei solstitialis aestivi , quem sol uti horixonte ascendens ad meridianum , veluti hoe circulo nil lioritontem descendens , urbis habitatoribus describere videtur. Ab intima autem peripheria, initio apud ilin eade in Au sumto, utrinque pars Bb dein ta est graduum siti, minutorum 57, quos continet arcus semidiurnus solstitii h3e- in alis: qui quidem numerus, priori additus, gradus i8o conlicit, qui insutit in dimidia quavis periplicria; quo sit, ut quod
libet punctum α, cum b adversae partis, in ructam cadat, per centrum M transeuntem. Erit quoque Bb similis arcui semino. cturno diei solstitialis aestivi, quem scilicet sol Romae videtur describere ab occasu ad noctis medium, vel ab hoc medio ad ortum; atque Aa similis arcui semiti turno solstitii hyemalis. Eodem modo in peripheria , quae proxima est extremae, ab eadem An gradus sumti sunt lo9, cum minutis 23, utque in ea, quae proxime adiacet intimae, horum supplementum, gradus
scilicet 7o, minuta 39, eoque pars illius inter rectam An et curvaim a eb intercepta similis reddita arcui semidiurno cori m
719쪽
dierum, quibus inter Ioeum solis, a quo punctum solititii aest; τἰ,
unum signum interiacet; pars nutem huius iisdem lineis litterposita, similis arcui semidiurno corum dierum, quibus sol taciti indelii distat a puncto solstitit hiberni. Neque aliter partes peripheriarum reliquarum repertae sunt, quae proxime adiacent mediae, quarum maior gradus habct Ioo, eum minutis 33, altera n uicin liorum supplementum , gradus scilicet 79, minuta I7; suntque ordine suo similes arcubus sein idiurnis eorum di rum, quibus inter locum solis ae punctum solstitii proximum duo eclipticae signa intercipiuntur. lJenique a peripheria inter omnes ni edin qundrans G resecari debuit, utpote similis a reui diurno corum anni dierum, quibus sol in ecliptica tribus signis illi utroque solstitio distat. Ili enim dies aequinoetiales sunt,
quibus sol motu diurno aequatorem describere videtur, cuius dimidium supra omnem horiaontena cadit, idemquo arcui nocturno aequale est. Reperta hoe modo Puncta a, c Cum reliquis, per lineas curvas ac b conne ii potuere, quarum ea natura est, ut reliquorum etiam Bnni dierum, qui inter assumtos intercedunt, Ercus diurnos atque nocturnos, si non plane -- eurate, attamen Proxime terminent, centro Μ, intervallo quincunque, quod maius sit quam Mn, minus autem quam ΜΑ .
deseribendos. Qtur id intervallum pro quolibet anni die per
distantiam solis, in ecliptica versantis, ab alterutro punctorum
solstitialium vel nequinoctialium; vel per gradum signi, quem sol eo die occupat, eo modo , qui ex dictis Deile colligitur. Intervallum inter indices, vel centra stellarum L, II aeqvalo reddi debet diametro cc ei reuli nequinoctialis, idque perpetuo
conservari: quo set ulique, ut alterutro. indicum in hane vel illam curvarum a b localo, index alter cadat in alteram, oriaturque adeo lucifer eo temporis articulo, quo oecidit hesperus, et vice versa. Regula autem, cui adhaerent indices, aequabiliter circa M conversa, postquam L descripsit arcum similem diurno alicuius anni dicrum, II arcum nocturno eiusdem diei
similem percurret. Num hoc etiam ex constructione curva ruitiac b sequitur, per quam, quod de extremis arcubus Bb observatum est, si nempe alteruter sit semidium us, alterum seminocturno eiusdem nyctbemeri similem fore, verum sit et de duobus quibuslibet aliis, qui eodem intervallo ab aequinoetiali Ce seiuncti sunt; quod crit, si eorum radii eandem summam consecerint, diametro cc, atque intervallo I H aequalem. Restat ut liueae horarum reliquas uua addaiatur , quod facito
720쪽
in Fuerunt enim apud Romanos ciusdem diei vel noctis horae
inter se aequales, quamvis aestivae ab Liveritis multum reces serinti Dividetur ergo nrcuum Aa, Cc, Bb ac reliquorum quilibet in sex partes aequales, atque division uin puncta I er liueas Curvas connectentur, quibus horarum numeri adscriburidi erunt.
Loiigitudinem autem indicis diurni L M, pro quolibet loco solis in ecliptica, recta AB n sex suas partes divisa dabit, si earum partium quaelibet dividatur in alias inter se itidem aequales, Xvel XXX. Ita in partes LX divisa An si regulae iudices sulcienti loco commodo inscripta suerit, regula una parte secutidum longitudinem suam promovcbitur, postquam sol tribus
gradibus eclipticae in hoc circulo procrasit; sin An tu CLXXX
partes divisa in rcgulam translata sit, postquam processit uno gradu: opus dirigente Ephemeride motus solaris, quae ut sit accuratissima, nou requiritur. Minucior nutem Iongitudo iudicis diurni a solstitio uestivo ad Libertium; uti hoc denuo augebitur, Ceterum, si in modum superficiei spli; Cricae Curvata fuit in bula, regulam curvari debuisse iuxta arcum circuli, res ipsa docetin aetenus de horologio. Mensa versatilis, ad quam unus puer Pluribus ministrare potuit convivis, eo modo constructa suisse videtur, quem ducius Tab. I. figurae reliquae sic declariint, ut in altera cernatur, quod describi in altera non potitit. Columella fuit, in solo si r-miter des xa A, quam fgura quaria cxliibot totam, qui ut a superiorem tantum Eius part cm. Et columellae, amplitudines duorum circiter pollicum secundum mediam longitudinem excava lac, immissus est axis serreus, duos in inimuin pedes longus, infima parte in apicem desinens rotundum, patellae metallinae in Lucido cavi haerena insertum. Superior axis pars , reliqua Paullo erassior et vere cylindrica, tubo continebatur aeneo ncolumellae intruso, quo axis , situ ad perpendiculum erecto , Converti posset, nullo modo vacillans. Quod supra hunc tubum B eminebat caput axis C, sex radios sustinebat, ad paria intervalla sub avgulis reclis ah axe recedentes, serreos et ipsos, firmos, duos sero pedes Ioagos, quorum in monsa dimidiata duo tantum apparent integri l . cum duobus dissectis Ε.
Extrema radiorum sursum sexa erant, quo rectius sustinerent
sibi impositum orbem ligneum senti diametri paullo maioris,
quam radiorum longitudo est. Is orbis pro mensa suit, una cum radiis, et axe serreo , circa centrum suum vi parva m lii Iis. Radii cavo oouunebantur, in quo circumire ulisque Mensu