장음표시 사용
101쪽
sa DID. SA. re plerumque solemus, hoe in
prium ipsi non agnoscimus. In nobis ipsis facile quemcunque dissimulamus detectum, in speculo tamen , in quo vultum nostrum contuemur, ne
atomum quidem ferre possumus. Ejusmodi speculum Princeps est, in quo lese contemplantur subditi, nee quicquam iis molestius, quam si vitiis deturpatum videant. Nihilo propterea minus infamis erat Nero , quod a ratus
dedeeus amoliri . s plures faedasset. g. Non securos se arbitrentur Principes , si in secreto rei bene prutanterque gesta conscii sibi sint: quoties enim plebs ipsa actiones eorundem
non omnino assequitur, discutere eas curiose incipit, &an deteriorem semper partem interpretature quare non
non agant , sed opus est etiam , ut ne media , quibus utuntur, speciem mali h
Iam secretam habebit is , qui suam ipsius Majestatem , de
comitatum aulicum a se abdicate non potest , nee solus quicquam agere; cujus libertas tot compedes secum tra hit, & catenas aureaS, quarum strepitum nemo non perci
pit Hoe Summo Sacerdoti significabant tintinnabula illa
aurea , quae ex ima ejus veste
circum aependebant, ut nimirum fieret memor. omnes
suos gressus auribus i omnium esse expositos. Qtiot
quot custodes sunt sive domi, tive soris extra palatium, quotquot Principi intra secretiora assistunt concIavia stolidem exploratores sunt eorum, quae facit, aut dieit; immo & quae animo cogitat . attenti ad omnes illius gestus , ad oris vultusque eo formationem & motum, qu bus cor sese prodit i ita se per oculo8 suos c in ejus manibus defixos habent. Quod si vitium aliquod nolent in Principe, tametsi dissimulare
illud se fingant, prodere t men gestiunt, ut aut prudentiores & intimi , aut zelo si etiam habeantur. Hic unus alium intuetur, & palam elo qui non ausi, nihil loquendo , loquuntur maxime. Ebullieatque aestuat secretum intra praecordia prae serventi mani testandi desiderio, donee tandem superessiuat. Linguas ipsas per aures volitare dice
Ira. Hic aecepto silentii utincramento revelat illi, iste vi eissim alie ui alteri; quo fit, ut dum nemo illud ignorat, sciant omnes et adeo quasi in
culis secretioribus migrat in culinas, inde in plateas, de compita publica. Quid porro mirum, si hoc inter domesti cos accidat, eum a seipsis etiam satis securi Principes
non sint, quantumvis vitia sua & tyrannides secreta ha bere cupiant e nam vel con scientia propria reos e S agit, uti Tiberio contigit, quem
non fortuna . non solitudines prointegebant. quin tormenta pectoris,
suasque ipse poenas fateretur. g. V
102쪽
cadant Principes, si forte industria sua ac diligentia non videantur satisfacere omnibus; pares enim omnibus esse non possunt, neque unquam continget, ut passio , invidia,& multiplex populi judicium
in ejus laudibus rite consentiant, multo minus , ut Natura haec nostra tam imbecilla absque defectu & erroribus in omnibus operetur. Ecquis magis solers ac sollicitu, in Μundo hoc illustrando , quis perfectus magis, ac ille mundi oculus , & Princeps I cis . Sol inquam , qui ipsum esse , colorem & pulchrit dinem rebus universis tribuitῖ Et tamen nescio quas in eo maculas & obscuritates deprehendit curiositas, nil
ob stantibus lucidissimis ejus
I. Atque ista Principis sollicitudo, ut vitae suae rationes
juste laudabiliterque instituat, ad vitam etiam actionesque Ministrorum , qui personam ejus sustinent, extendi debet: siquidem ad has non
minus,quam ad illas rite moderandas Deus hominesque eum obligatum censent. Non
Iunae defectus est is, quem in Eclipsi illa patitur. sed terrae, quae illam inter & Solem
imbram suam interjicit; nihilo tamen minus, nerno
quisquam est , qui defectionem illam Lunae non tribuat: eaque unica sufficit ad offuia candos ejuS radi OS, & creanda rebus hisce inferioribus damna tot . atque incommoda. Principis vitia in pravam
Ministris sceletum impunitatem concedere , animi qua dam censetur vilitas. Peccata propria aliquam merentur excusationem, ob affectuum& passionum vehementiam et sed si per indulsentiam permittantur in alias, nullus eX-cusationi est locus. Nil prohibet Principi vitioso bonos esse Ministros : si tamen con nivere cum iis incipiat, & hi.& ille flagitiosi erunt. Hinc nonnunquam accidit, quod Principis minime besai bona tamen sit gubernatio , dummodo ipse caveat, ne alii suum sequantur exemplum Irigor enim ille non sinit, ut adulatio factum imitari audeat , neque locum dat naturali illi voluntatis inclinati inni, qua quisque Principibus similium actionum studio se conformare desiderat. Esto pro se ipse sit malus , pro Re publica tamen bonus erit. Omnem Ministris indulgere libertatem , est imperii abjicere habenas, sine quibus nullus etiam equus recte secure que incedit. g. Mali Prinei pes aeque sunt curatu dissiciles, ac pul
pite , quod remedia iis applicari nequeant et haec namque in audiendo consistunt , at ipsi audire renuunt:consistunt in videndo, at ipsi videre non stistinent, neque ut ausi anta vel videant alii , aut certe
illud ipsum non sinunt do mestici proprii ae Ministri. qui Prineipum vitiis. applaudunt potius : ecquemadmo
103쪽
dum antiqui olim aere &cymbalis omnia personabant, dum luna a laboraret; ita isti animum Principis modulis musicis, aliisque oblectamentis demulcere satag , in eo
Vllum prope instrumen tum est, quod altis opera se solo cum omni perfectione elaboret. Quoa praestare non potuit malleus . lima perficit. Textrinae desectus tonsoriae corrigunt for ces sieon praesentis Emble malis 2 & panno nitorem adis eunt ac elegantiam. Aliena censura proprios componit mores. Haculis pIeni euent, nisi eas detonderet lingua. Quos lex ipsa an ossieto eo tinere aut emendare nequit, solus saepe coercet obtrectationis metus, quae stimusus quidam est virtutis , & sraenum , ne a recto tramite ea deviet. Obtrectationes in a xibus obsequentibus prudentis Prineipis inaures , sunt aureae , & fulgentissimi quidam uniones s ut dixit Salomon in qui mire exornant illum & perficiunt. Nullus capitalior vitii hostis est, quam
censura. Longe haec efficacior , quam cohortatio & doctrina e cohortatio enim famam & gloriam in futurum. Proponit; censura, quod turpe est & indecorum, mox accusat, & eastigat illico infamiae
praecipue elaborantes, ut a res semper habeat Occupatas isne aut murmur obtrectati nis, aut veritatiS voces , quae
dolos detegunt, ad eas peri trare possint; de demum , ut ea ratione, dum Princeps iuxta ae illi iisdem se immemgunt vitiis, nemo reperiatur . qui eos reprehedat dc corrigat.
operemur male, di faenius sese abstinet animus. Hi eo a quod ignominiam adiunctam habet, qu1m suscipiat id, quod arduum est ne stum. Merito.itaque.consti tutus est honor in opinione aliena, ut stilieet in in tu si mus, cumque actiones nostrae ab aliorum dependeant duci eio , omnibus satisfacere Ru deamus. Tametsi vera io trectatio in se mala sit . bona tamen est pro Republica . quia nulla alia supra Magistratum aut Principem major potestas & vis est. Quid potentia non auderet, si obtrectatio non obsisteret i in quos illa non laberetur errores . si haec non esset y . Consiliarii optimi sunt obtiactationes , siquidem e damnorum eXp rientia nasci solent. Eas si audirent Principes,multa dubio piocul suceederent rectius. Satyras , & libellos probare
omnino non ausim: nam plerumque aut veritatis excedunt limites, aut seandala , tumul tus ac seditiones concitant;
aliquid tamen indulgeri ea in re ob effectus tam bonos foriste expedit. Libertatis in Re
104쪽
publiea signum est obtrecta- aut murmurent, sub duro seristio ; in ea enim, quam tyran- vitutis iugo. Sine eo, mumnis oppressam iam tenet, neu murare , sine obloqui, dum liquam permittitur. a Irma praecipere nos sinunt aiebat emporum felicitas, tibi sentire . Siκtus V. Ponti seX.cum non qua velis , o qua sent s. ditare nemo ad ipsum referret, quod iacet. Iniquum prorsus esset, si male de eo non ili per ur- qui imperat, subditorum labiis bem loquerentur. Obtrecta claustra vellet injicere & pro- tionibus omnis non tangi . hibere, ne querantur unquam, non moveri; hoc demum esset a Tacit. lin. s. hist. omnem
105쪽
omnem honoris existimationem abjecisse, quo nihil pejus in Principe , si quidem eo v nerit , ut 3am infamia Voluptati illi sit : veruntamen siciis assiciatur, ut discat inde aliquid, non ut eaS ulciscatur. Qui isthaec leviora dissimulare a nescierit, quomodo In
jora poterit Τ Non minoris virtutis fuit in forti illo H roe Consalvo de Corduba
querimonia, tolerare exercitus , & oblocutiones ad Lirim fluvium , quam in pericu lo tam evidenti intrepidum csnsistere. Quis licentiam populi, libertatemque reprimat Frustra sunt Pi incipes . qui
prasenti potentia eredunt extin- sui posse etiam sequentis avi me- morsam, quive existimant tantam esse suam majestatem, ut actiones etiam malas ea honestare queatae Non ope humana , non largitionibus , aut Deum placamentis, Neronis de-ciaebat infamia, quin sulsum incendium crederetur. Illud adu- Iatio eavere potest', ne ad Princi is aures penetret Obtrectatio ; ut vero nemo Omnino sit, qui obtrectet, nunquam essiciet. Princeps, qui omnem de actionibus suis sermonem prohibet, suspectas eas facit; cumque prona semper sit in deterius vulgi persuasio, palam pro malis haberi
solent. Minus exaggerantur ea, quae non curantur magnopere. Prohibuerat Vitellius . ne quis de rebus male a se ge- Ris per urbem loqueretur,
dissimulaturos . qui animum etiam te misi is au voto t. Tacit. lib. I 3. Annal.
ε Idem lib. 4. Annal. e Idem lib. I 3. Annal.
narraturi, quia vetabantur.arro
eiora vulgabant. Per laudes atque obtrectationes ita transeundum Principi, ut illis non titilletur, non succumbat istis. Si laudibus capiatur , iisqtae aures det, omneS eidem adia lando animi occupandi periculum facient. Quod si obtrectationibus conturbetur, absistet a rebus ar is & gloriosis , &in gubetnando socorti siet. Suis inaniter extolli Iaudibus, judicii levita S est: quacunque etiam re offendi nominum est privatorum; multa dissimulare, Principum: nihil ignoscere. tyrannorum. N -rant hoc optime masni illi Imperatores Theodosius, Arcadius & Honorius , quando Russino Praesecto Praetorio dabant in mandatis,ne populi contra se obtrectationes illico poenis castigarent; e quonaam, aiebant, si id ex levitate praeesserit, eontemnendum es o fl minμnia,miseratione digni inura s ab insoria, remittendum. Cum Carolo V. Imperatori aliis quando Barcinone versanti accusatio adversus nonnullos. qui sinistre de ejus actionibus - locuti fuerant , offerretur inscripto, ut de sententia ferenda cum illo deliberaretur, porrigenti indignatus, mox chartam in vicinum lacum , cui tum forte altabat, iniecit,& flammis tradidit. Ad omincium Principis pertinet, intelligere omnia ; velle tamen verba f singula vocare ad exa
106쪽
mb. I 4.men, indignum est magnaniam o pectore. In Republica
Romana sola a facta arguebantur, ἀιcta impune erant. b Vana
a scelestis .dicta a maleficiis diffe--nt. Spinosa nimis corona esset, si re quacunque laedi se
offendit, aut leviter certe ea injuria, quam is, contra quem fieri putatur , pro iniuria non agnoscit. Nimia est in Principe facilitas, & exigua sui aestimatio . ad quosvis com moveri rumores. Conscientia mala stimulare solet animum ad sumendas de eo poenas, qui obtrectat; pura atque integra mens, contemnit ista. Si verum est, quod in Principe ea itur, emendatione eluat; si falsum , seipso evanescet c Namque spreta exoleficunt irascare, agnita vadentur.
Exu i jusserat Senatus Romanus Cremucii annales; sed quia eos ipse Occulerat, accenta magis est, & vulgata legendi cupiditas ; quomodo de Iibellis infamatoriis Vrientiae cidit: a conquisitis. lectitatisque, donec cum periculo paraban-rnr, mox litentia habenda, Oblimianem attulit. Curiositas iudicibus non paret, nec pinnas metuit. Quod vetatur maxime, in id maxime connititur. Prohibitione augescit Satyricorum aestimatio operum , die punitis judiciis gliscit antoritas.
t Neque aliud externa Reges. aut
qtii eadem favitia usi sunt , nisi dedecus Hi , atque istis stiriam peperere. Nunc scut perutile
est Pi incipi , scire quid alii
Ioquantur male; ita haud parum nocet, faciles obtrectatoribus praebere aures e quia namque lubentes credimus , quod accusatur in aliis ; proeli ve est fieri, ut Princeps autocipiatur, aut inique aliquid
judicio. Est ea res periculi plenissima, in aulis praesertim. ubi invidia , & praemiorum . favoris ac gratiae Principum
prensatio calumniam acuunt,& solent aulici locustis illis in Apocalypsi esse similes ,
habentes facies hominis, dentes autem leonis , quibus h noris spicas I corrodunt &depascunt. Gladio h acuto linguas eorum Spiritus san eius comparat, uti &ι sagi iis, quae in occulto feriunt i nocenteS. David st eos ut hostes persequebatur. Nulla aula quieta esse potest , ubi isti
tolerantur. Nec minus occupabunt Principem eorum s surrationes, quam negotia publica. Remedium est, nolle eos audire, duos ponendo a rium ianitores, rationem scilicet & judicium , ut absque gravi caussa eas non pandant. ane pro auribus non minus custodia opus est , quam pro aulae & palatii foribus: & de his tamen admodum sollic ti sunt Principes, pro illis parum aut nihil curant. Qui obtrectantibus facile aures
107쪽
praebet , in caussa est , cur obtrectare ii audeant. Nemo de aliis Ioquitur male, nisi apud eum , qui lubens id audit. Expediet etiam ejusmodi blaterones cum eo, quem
accusimi, coram committere , publicando id, quod ipsi
reserunt, ut dissidiorum es- autores eos postea pudeat. Hoe, ni fallor . Spiritus sa ctus intendebat, cum die eret: a Sepi aures tuas θυιis r ut nimirum sese ipse laederet, atque adeo poenas daret, qui cuin malevolis obtrectationibus os suum aliorum auribus admovere tentaverit. Suspectus
debet esse Principi, qui pa-Iam veretur dicere , quod iri aurem b loquitur. Et tametsista quoque diligentia eavere
riae ad Principem non deferantur: multa quippe sunt domestica , quae isnorare satius est saepe, quam scire ; de vero longe praestat, calumnias ex aulis universim proscribere. Quando. tamen accusationes non ex malitia fiunt, sed ex zelo quodam erga obsequium Principis, omnino audire eas decet, de examinare se dulo, nec putare aliter, quam eas ipsas admonitionem quandam esse plane necessariam, ad bene gubernandum non solum . sed de ad securitatem propriam. Hinc Con-nantinus Imperator lege Peculiari etiam praemium iis
de domesticos criminis alicujus veraciter accusare possent.
e Si quis, inquit, est cuiuscunque Dei. ordinis. dunitatis , qui se in quemeunque Iudreum , C mitum , Amicorum , O Palati
norum meorum alaquid veraciter,
O manifeste p roba, e pure confidit, quσd non inteste ut me a Mesesiisse videatur . intrepadus at que securus audeat , in evelletine , ipse audiam omnia . ipse cunaseam, o se fuerit comproba tum, ipse me vindicabo. Piorsus hoc necessarium est, ut Principem nihil lateat eorum, quae geruntur in ejus aula . in
consiliis, in tribunalibus, ubi timor ora obstruit , de gratiaeae beneficia Principis per Μinistros collata in alios inter- 'dum elingues eos reddunt, ut Ministrorum defectus Ze e rores non audeant prodere:
erinde quasi hoe demum sitenefieti esse memorem , de gratum se exhibere, quae inmtides itas potius, de proditio se enseri deberet: ea enim obligatio , qua obstricti illi sunt
ad commonendum Principe, quem decipi a suis , aut cui non recte ministrari animad- lvertet int, fidelitatis est obligatio naturaliS . multoque a Gior quam ulla alia. Gravissimum hoc damnum est , si Princeps gratias suas de fav res per eorum dispertiat m nuS. Duos eximie de singulariter habet caros et sic enim isti gratiarum beneficio quasi pretio quodam mercantur ali ΟΞ,
qui neglecti ab iis officii sese
participes faciunt, aut certe approbant illud ac de sendunt: atque ita, Principe misele decepto , in caussa sunt, cur iis assectu amoreque singulari porro adhaereat.
108쪽
SImb. I4. S T M B. PAntiquiores Respublicae
non nesciae omnino, quantum conducerent Satyrae ad a
cenda infamiae metu vitia : in theatris publicis illas permia serunt , sed paullatim a eommuni morum reprehensione ad obtrectationes particulares ventum est , non sine gravi honoris quorundam laesione; unde exortae factiones , de ex iis seditiones populares e quia a Spiritu Sancto teste, lingua maledica turbat pacem, Be s milias integras . ac civitates evertit. Ea de causa,ne mo rum eorrectio ex malitia limguae penderet, aut calami, Censorum munus institutum
fuit , quis auctoritate'publicasnsulorum notarent mores, atque corrigerent. Perquam
utile tunc fuit istud officium. α diu multumque viguit; quia verecundia de animorum m destia ejus tuebantur iurisdictionem ς hoc nostro tamen tempore esse i dari non posset: superbiae enim εο na xum licentia mox sese modis omnibus illi opponerent, sicut nunc ipsi res Runt Magistratui, quantumvis optimis legi-hus de autoritate publica armato , adeoque risui de Iudiishrio forent Censores , non absque insigni regiminis periculo et nihil enim nocentius , nihil quod vitia magis ins Iescere faciat, quam si talia' adhibeantur remedia, quae
multosenim eminavis pacem habentes. Linua textia multos commovit, in
dis rem illas aeteme in gentem, civi
delinquentes despiesunt ae ridentas. Sicut autem Censura m rum corrigendorum e ausia introducta fuit, ita de propter eivium facultates, ut scilicet opes ae fortunas singulinum referret in tabulas, re pers .
nam-certum iniret numeistum: de quamvis magno Reipublicae bono , cum apud Graecos, tum apud Latinos diu ista consuetudo floruerit , hodie tamen id valde esset odiosum , de grandia pareret incommoda ; quia scire tam 'aeeurate subditorum num e rum, de facultatum condatio
nem , ad nihil deservit aliud . quam ut tributis de exactioni bus ii magis onerentur. Tanquam riccatum pravissimum vindicavit Deus illam populi Israelitiei per capita recensio nem , quam ι David institu
rat: c Quid enim tam durum . tamque inἶumanum est , i quam publieatione , pampaque rerum familiarism. O paupertatis dete si utilitatem, O invidia expane-xe divitias, cupiditati de rapi
riae eas objieiendo. Quod si in illis Rebu Glicis ensurasne his incommodis exerceri olim potuit, ideo factum ell,
quia in primaeva sua institutione recepta fuit ab omnibus , aut quia animi minus elati tunc erant, mimisque contra rationem laebelles , quam his nostris temporid .
6 Pereusa autem ear David eum, postquam numerarus est poputas , clinit David ad Dominum e Pece vi
109쪽
Emblematis symbolum Iegere mihi liceret in pectoribus omnium Principum, atq; ut que admodu ignes missilas
per aerem volitantes astroruimitantur splendorem,lucen que mox atque emittuntur a manu , donec in cineres ab
eant et ita in illis quoque inam
α eoS comparat nunquam non arderet famae desiderium, de - ώ fax mentis honesa Gloria ζnec quicqtram pensi haberent,
ruod pastu flamma ista m-igeat, quodve id, quod ardet Vehementius, citius etiam coris igniι subri, Ecs.so. .bsit.
110쪽
communis sit homini cum animantibus Omnibus cupiditas illa prorogandi vitam : harum tamen finis alius non est, quam sivi conservatio, hominis vero recte agere. Non felicitas est vivere . sed nolle vivere. Nec plus vivit, qui vivit diu, sed qui melius Vivit. Etenim
sed usus. Illa quae a quasi Stella
quasi Luna plena radiis beneficentiae lueet alii, in diebus suis, longa est se per; uti contra brevis ea, quae in seipsa consumitur, licet diutissime duret. Beneficia ZI incrementa , quae a Principe proficiscuntur in Rempublicam, illa dies b vitae ejus numerarit, Qui sine illis transenni , eos de summa deducit e oblivio. Titus Uespasianus Imperator d reeorda tus aliquando super caenam , quod nihil cuiquam isto die prasitisset, membra lem illam , O meri. to laudatam vocem edidite Amice,diem perdiri. Et Petrum Lu-
tum accepimus : e Non meretur esse Rex . qui non gratia ni
quad.aut beneflcii in dies singulos confert in Remptiblicam. Nulla tam brevis vita est , cui ad agendum fortiter non sat temporis suppetat. Unico momento facinus heroicum decernit genetosa mens , nec multo
luribus opus , ut effectum it ut det. Quid refert eum illo ipso vitam desinere, si in alia in
aeternam commutetur, memoriae post Ie relictae beneficio eQuae intra famae continetur limites , sola vita nominari potest ; non ea , quae in corpo re consistit, & vitali calore, quae simul ac oritur , mori in
cipit. Mors omnibus ex natura aqualis , oblivione apud posseros . vel gloria distinguitur. Qui moriendo famam pro Vita substituit,esse des nit; vivit tamen. Mira virtutis UiS, qtiae vel repugnante natura , quod caducum est, reddit immortaliter gloriosum. Non videba tur Tacito parum vixisse Agricola , g quanquam medio in Da
tio integra aetatis ereptus I nam
quantum ad guriam, longissimum
I. Nemo famam posthumam , ut Vanam , spernat aut negligat: eo ipso enim, quod eam appetat animus, agnoscit, poste se aliquando ista frui. Falluntur vero , qui satis esse putant, si in statuis, aut posteris eam post se derelinquant: nam in illis caduca ea est, in his etiam aliena; illa sola est piopria , quae ex faetis oritur. Haee si mediocria soli im sint. laudem non habebunt : famam enim admiratio parit. Nasci aliquem, ut numerus sid vulgaris plebeculae est ; ut inter alios singulariter emineat, Principum. Illud ergo tenendum. h ea teris mortalibus an eo stare consilia , quid sibi eonducere putent e Prineapum diversam esse sortem, quibus praecipua νcrum ad famam diruenda. i Argentum quidem , O peeunia es commtinas E emnaisms Tacit. lib. r. Historis r Tacit. tu vita Agric.