장음표시 사용
81쪽
propriam : postea satisfactio- Marchioni Gaditano ex pri nem postulet pro accepta in- vatis contentionibus consenturia , de obsequium putet sus esset, boni tamen publici 'rincipi praestitum, quod il- amore eidem opitulatum ivit, llam tanti er tolerarit. Insi- cum Athamae a Μ auris obsignis animi fortitudo est: in dione premeretur. Sed quia tali casu patientem esse et de- haud paullo facilius est, ea
bet enim generosus animus praevertere incommoda,quam Regis obsequium suis ante- corrigere postea , cavendum ferre passionibus ,& a privata erit Principi, ne duos pari au- odia publieis utilitatibus remit- toritate eiciem muneri Minime. Aristides re Themisto- stros praeficiat, nam c arduum eles eapitali dissidebant odio, eadem Dei potentiam O eoneor cum tamen ambo mitterentur diam esse. Τiberius sane, cum una legati,& urbis portam at- alium destinare deberet in
tigissent, dixisse fertur Aristia Asiam sequa is eum illo dides. Vis Themistocles, tantisper gnitatis, qui tum provinciam
Eie seponamus privatas no ras illam administrabat, pericu Fimultates. repetituri eas pastea , losum id fore ratus. M. At tibi egregi iterum 'erimus ' rum delegit e pratoriis,ne eonsuisl Idem feeit Henricus Guia rara obtinente Asiam , amulatio manius Dux Assidonias, qui inter pares, o ex οφ impedimemineis alias Roderico Pontio tum oriretur.
FAIeo ἡ vineulis emisius . in eareere, si sortis illius an
notas e pedibus appensas mus in tenebris delituisset imrostro dissolvere conatur, eosnitus . aut si spiritus suos ruippe libertati suae noxias; altiores moderatus sum cere quidem tinnitus ille & clan- sibi putasset aliorum Athe
gor vocis instar est , quae vel niensium civium sequare for- levissimo excitata motu Vein tunam. Crevit victoriarum natorem protinus advocat, plausus, cumque invidiae oc atque adeo in caussa est . ut ii tam splendentes famae ramiser retrahatur in vincula. dios ferre haud possent, a tametsi in penitissimas sese Republica illa in Qλieicinem sylvas abdiderit. Heu i quam vocari coepit, quod aestima- multis malo fuit, virtutum & tionem & gratiam me reii .- rerum cum laude gestarum buerat. Ueriti nimirum sunti rumori quam multos fama in ne suis tandem cervicibus tu invidiam adduxit , de durissi- gum cogerentur admittere , mam iterum servire fecit se quod ille hostibus impon vitutem l a me minus perieu- bat; plusque futurum & i tam ex magna seu bona fama , certum infidelitatis pericu- quam ex mala. Nunquam Μil- Ium formidarunt a Miltiade . tiades vitam infelix amisisset quam praesens illud & longe a Tacit. in vita Agric. Sravius .
82쪽
gravius , quod imminebat ab iis , qui aperte di palam civitatis ruinam ac perniciem moliebantur. Suspicio rationem in consilium non adhibet , nec sinit istiusmodi metus res sitis ponderare momentis , aut se a gratitudine debita corrigi. Maluit Respublica illa unius civis, licet de se optime meriti, carceres ecinfamiam , quam alios Omnes in continuis suspicionibus vi-Vere. Carthaginenses Sa phoni Hispaniae administra tionem abrogarunt, specie quidem. Reipublicae in patriae
procurandae ; re tamen vera is quia potentiam ejus, auctoritatemque amplius ferre non sustine Dant. Pari modo MHano a Nar. hist. Hisp. M. f. .
83쪽
Hanonem, ejus in Provincia successorem, tot tantisque navigationibus celebrem mulctarunt exilio , nulla justiore de caussa , quam quod ingenio & industria plus Valeret, ae liberae civitati tutum putarent. Uiderant eum inter homines primum manu leonem tractare, & cicurare , & metuere coeperunt, ne & ipsos tandem subiugaret . qui ferarum immanitatem domui Dset. Ita videlicet obsequia &egregia facinora remunerari solent Respublicae. Nemo civium suum reputat honorem aut beneficium , quod in universam confertur communitatem , ostensam tamen eiusdem & suspicionem omnes ad se arbitrantur pertinere. Si praemio afficiendus aliquis, viκ pauculi suffragantur; contra ut reum faciant, nemo
non satagit. Qui inter alios eminet , is iam in periculo est r nam zelus, quem habet, honi publici , aliorum accusat inertiam; prudentia aliorum inscitiam detegit. Hinc ista in obsequio Principum a parendi studio pericula ; hine virtus & industria , perindeae vitia, odio sunt. Salustius
Crispus a tui vigor anima ingentibus negotias par suberat, eo magis ut invidiam amoliretur . Iomnium o inertiam sentabat. Sed illud pessimum , offendi quandoque Principem , si i vigilante Ministro
excitetur,quem somno secum indulgere ipse potiuS cuperet. Eapropter uti hypocrisis quaedam est, quae virtutes fingit, di dissimuὶ at vitia r ita alia nunc opuS , quae robur ac cel-
studinem animi dissimulpti, 'ε Tasit, lib. I. M l
Dmb Io.& famam compescat. Agricola certe invidiae metu suam tantopere occultare nuduit . ut qui tantam in illo animi demissionem & modestiam cernerent, nisi aliunde de fama ejus inaudiissent, eam ex primo viri aspectu neqi aqua potui Tent b augurari. Sensit
eum tempore incommodum hoe Germanicus : sed ferre maluit, quam corrigere, quando , nationibuS inultis debellatis , trophaeum erexit quia dem , nomen tamen suum ob famae periculum eidem e inscribere noluit. Sanctus item Ioannes tacito suo nomine
refert insignem illum favoremsbi a Christo Servatore in
uae si humana politica nonuit, prudentem tamen fuissed modestiam non negarim. Sola etiam somnia de eminentia propria invidiam inter fratres suscitant. Capitis di crimen prope Iosephus adiit, dum ingenue magiS . quam prudenter percenniit ismniude spicarum manipulis , qui suo inter alios erecto se inclinaverant : nam Vel excelle
tisa umbra , immo solum osse excellere, invidiam haec sollicitam. Gloria tam ob virtutes propitas, quam ali
et iam facti satis esse. Tacit. lib.
a. Annal. d Exas euo recumberi nnus ex
84쪽
ium a vitia , in periculo est. Vitium non aeque in hominibu , timetur, quia servos eos reddit '. ac virtus , quia dominos essicit;Dominium quippe habet ab ipsa Natura sibi
concessum in alios ; quod tamen nolunt Respublicae peneS unum solum esse , sed aequaliter inter omnes dispertitum malunt. Enimvero Virtus, velut UO-luntaria quaedam animorum tyrannis . non minus in eos
habet virium , quam vis ipsa& coactio : & quidem ad ac-eendendam Reipublicae aemulationem , perinde omnino est . sive ad obediendum uni alicui impellat ratio , sive vis adigat : quin prior illa tyrannis quo iustior , eo periet insior est,& minus illi resistitur Atque haec ipsa res ostra-cismo , seu exilio tessulato , ut Latini vocant, caussam dedit, quo Aristides iniet alios mulctatu, fuit; cui vitio datum, quod vir bonus & iustus communi omnium suffragio haberetur. Amicus virtuti maxime periculosus en populi favor i illius quippe plausus atque admurmuratio haud secus , ae delictum castigari solet, uti in I Galeriano vid re licuit. c Breves itaque ct in DU.f. semper suisse populi Romani amores , etiam Germanicus eκperimento didicit. Nee Principes , nec Respublicae valde cupiunt, ut Ministros habeant admodum excellena Ameoia fimul suis vistutibus ,
tes , sed ut tractandis negotiis ii pares sint. Et hane fuissae
caussam ait TacituS, cur Poppaeus Sabinus annos quatuor& viginti provinciarum praecipuarum procurationem o tinuerit , . nullam scilicet . eximiam artem. sed quod ραν negotiis, neque supra erat. Magna ergo prudentia est. nosse suam occultare famam, atque adeo omnem ingenii, fortitudinis aut excellentiae cavere ostentationem , & altiores cogitationes quasi sub cinerisus a dere ; tametsi fateor animo generoso dissicile sit, intra pectori ν angustias flammam cohibere , quae undique em eat , de novam indies appetie
materiam, quo magis accendatur . 8c luceat. Sed persu dere id nobis possurdi Illustrium Heroum eκempla, qu a Dictatura ad Stivam aliquando reversi sunt. uti & eo rum , quOS portae Romanae ea re haud potuere a sed iningressi sunt triumphantes per dejecta urbis incenta, tromphaeis inclyti, quique post devictas nationes receperunt se
se in viles & humiles casas , ubi subinde revisit ad eos Respublica. Nec sane tam et to eos Inlucem denuo produxisset, nisi eos vidisset tam gloriae esse fugitantes r umbrae enim illa similis est , quae insequentem fugit, sequitur fugi erilem. Major illius fama e 1h Ae opinio .
qui plus eam celare contendit. Rubellius Plautus memireri imperium eo nomine videbatur , quia vivebat cub.
85쪽
aoceultIor. At non ita in Monarchiis, ubi ascenditur altius , quia semel ascendi coeptum est. viros fortes & animosos Princeps in pretio habet: Respublicae timent potius. fille praemiis & muneriabus eos ad majora incitat; hae sua ingratitudine eosdem d Primunt. Nee timor solum est, quo suae metuunt liberi ti; feci titulus etiam, quem in vidiae praetexunt & aemulationi. Favor omnium & applausiis , si uni soli ei vi fiant, suspecta haberi solent & invidiam conciliant. Quod raro in Principibus evenit, apud Quos subditi gloria non Deile in invidiam adducitur et quin
si quid laude dignum ab eo estum fuerit, illud sibi ve
leant, tanquam a suo profectam imperio. Animadversum hoe in Othone Imperatoreb furiam in se trahente, ta
quam ct ipse felix besto . Ostiis
ducibus, di suis exereitibus Rem publieam auxisset. Debent itaque Μinistri prudentiores felices rerum suceessus tribuere Principi; facti eautiores exemplo Silii e sui malam Propterea a Tiberio iniit gratiam. quod gloriaretur, se legiones eontinuisse in off-cio ς adeoque dictitare sol ret, Tiberium nemini alteri . quam sibi debere imperium re vestrai nimirum per hae fom
s Tacit. lib. I. Aa usmb. Io alia de caussa Vespasiano An tonius Primus displieuit squam quod esset a nimias
commemorandis, qua ipse meruisset. Prudentior longe Agri cola, qui e nunquam in suam famam festis exutiavit, ad auctorem o ducem , ut Minister
fortunam referebat. Ita viris te in obsequendo, vereeaendia in praedicando , extra invidiam , nec extra gloriam erat. Illustre
ea in re exemplum dedit ominnibus belli ducibus Ioabus aqui quoties urbem aliquam ad deditionem compulisset, Davidem Regem admonebat
rei copias , adeoque ipsius auspiciis tribueretur f deditio. Habuerunt hanc praealtis laudem Germani vel res , apud quos I Principem Jum defendere, tueri , sua quaque fortia facta gloria ejus a in
s. Istis de eaussis seeurior erit de praemio, qui Principi , quam qui Respublicae aliqua praestitit obsequia, & facilius illius, quam hujus demere. bitur h gratiam. Minus quoue periculi est , s in illum elinquat aliquis, quam in
istam r multitudo enim nec dissimulat, nee veniam lamgitur , nec misericordia comis
expostulamur, privaram tratiam βα-xim mmeare, statim νεογιώ, Tasi .
86쪽
movetur. AEque ad audendum diunt. Contra dominatum u- prompta , sive cum periculo tentandum aliquid sit, sive iniuste : quia enim seu metus , seu eulpa ad multos pertinet,
facile sibi persuadent singuli
periculum illud non suo imminere eapiti, nee sibi istam inurendam a infamiam. Communitai fiontem non habet. quae possit erubescere ; quemadmodum Princeps , qui sibi Cum primis, tum deinde suae ac posterorum famae non immerito metuit. Principi omnes fere adulari solent, ea illi Proponendo ante oculos, quae ad gloriam faciunt: in Rebus Publicis b paucis decus publieum
cura, plures tuta daeperunt. PrincepS curare hoc debet, ut subditis suis faciat satis ς in eominmunitate cessat cura ista &solicitudo: quicquid enim illa molitur aut asit. communi omnium consilio fit, adeoque ad omnes pertinere creditur.
Atque hinc fieri arbitror.quod Respublieae inon de iis nunc loquor, quae Regibus pares sunt in fide pactorum tuenda plerumque haud satis constantes sint & fidae r nam illud soIum pro iusto habent, quod
ad earundem conse ationem, amplitudinem, de libertatem, quam profitentur,videtur conis ducere ς qua in re admodum
illae superstitiosae sunt. Veram se colere libertatem autumant, & plurima tyrannorum idola servili submissione v
a Ita trepidi, re utrinque anxii
Tac. lib. I 3. AnnaniuS , tanquam venenum aliquod , omnes theriaca sese muniunt, de multorum impe rium avide ac securi hauriunt. Tyrannidem exterorum reformidant ; illam domi suae
ubique de libertate sermo , de
. nusquam ea reperitur. Imagi- natione omnes . reapse ne in eam possidet. Instituant nunc comparationem confoederatae
Belgarum Provinciae interli- Ibertate , qua stulti sunt quondam , & istam praesentem, de expendant diligenter, utra ex his major sit et num item eam olim experti sint servitutem , ea perpessi 'damna , & tributorum exactiones, quas nunc. experiuntur & sentiunt. C gitent quarumdam Rerum publicarum Subditi, vel ipsi e iam Μagistratus; qui in alios habent imperium,ullulae Tyrannus esse potuerit , qui duinriori eos servitute opprime ret , quam i idem illi, quos si bi ipsi tuendae libertatis constituerunt Patronos, cum nullus omnino sit, qui ea sincere fruatur , aut cui in actionibus suis libero esse liceat. Omnev suspitionum suarum miserrima
mancipia sunt. Sui ipsitis Yyrannus est ς usmodi Μagistratus , & vere de iis dici potest,
quod e magis sine Domino vivant, quam in libertate, quanto enim magis e servitutis vii culis sese conantur eximere ,
tanto magis iisdem sese d illaqueant
87쪽
quo sensa sua mens eκ- Primit. Nam aut illius beneficio sese eκpli eat, aut calami, qui velut lingua quaedam muta alterius vicem subit, interdum , & verba efformat in Charta, quae voce oporteret e
inqui. Ex utraque porro animi euiusque dotes & magri rudi
nem licebit conjicere: a In I-- sua enim sapientia dignoscitur . ct sensus, ct scientia, o doliri in verbo se ali. Quamobrem
Alphon susRex dictus Sapiens, dum suis persequitur legibuS, qualem in sermone se gerere, quavi
88쪽
ic ait inter caetera et a Ca el
itio istius animi est . si est,' Mueata O manufa I, ostendis illum non esse si erum. O habere aliquid fra cti Ad quod declarandum alio nobiliori, magisque accommodato Emblemate uti placuit ι Campana s licet, quae rincipi Symbolum est; illa squidem suspensa ex editiori
urbis. loto ornrsei civium actiones gubernat ac dirigit; &si vel metallum probatum non sit,uel aliud lateat vitium , e sono d illico dignosci potest. Ad eundem fere modumPrinceps universale quoddam sum rum subditorum horologium est , tanquam qui e motu Ue horum ipsius magnam partem pendeanuper ista aut existi mationem sibi apud illos conciliata aut deperdit et nemo enim 'quisquain est , 9uin e Principis sermone de ejusdem natura , ingenio & affectibus
augurari velit e Nullum est Verbum , quod non studiosi
sinae captent audientes. - Manent alta mente reposta singula, quae narrata dein aliis multorum subjacent examini .&h variis varie explica ri solent. Addo illa etiam, quae in secessu & non cogitanti forsan excidunt m profunda censeri . & mysteriorum Plena, nec casia solum dicta , aut fortuito. Eapropter
illa praeveniant, sed e ut Pra meditata sint,& non nisi praevia temporis, loci a personarum consideratione proferantur. Nam , - Nescit vox missa reverti .fUt ait Horatiu,; cui suffragatur AlphonMSRex. I E Pren
O. e pensa a. ante que la dua, e dei ues , que sale de la bua , m puede Ome faeter , que m sea dimcha. de gravissima oriri possunt incommod4; Regum enim h verba praeeipua sunt gubernandi instrumenta. Mors ovita in manu lingua e honor Mi orantia: urolpEritas & ruina subdito tu. Ide Callisthenem monebatAristoteles.cum eum ad Alexanditam Μ agnum
mittere ut pauca cum eo colloqueretur . & non nis de iis. quae placere eidem possent; eo quod res plena erist peFicula, cum eo agere, qui in linguae D et suae finierurebi partinis fatuo . tamquam geminus partur in antis.
89쪽
sua vitae necisque circumferret potestatem. Nullum ex ore Principi exit verbum,quod non singularem habeat emphasin. Si de negotiis loquatur , mandata sunt: si de delictis, sententiae decretoriae r si de promissis,obligatione . Perilliusmodi verba aut recta incedit via, aut ab eadem deflectit obedientia. Videant itaq; Principes , quomodo utantur hoc linguae instrumento, qua Natura non mero utique casu dentibus ceu firmo quodam muro seclusit & circumsepsit. Neque minus ad domandam Iinguam, quam ad equu coe cendum s aeno a opta, est. MO-dicum quidem corpori S mem-hrum est; sed gubernaculo simile, in cujus motu totius navigii salus aut interitus vertitur. Lingua in lubrico sita est, facillime labitur , nisi firmet Prudentia. Hinc illa Davidis Prophetae petitio : b Pone Domine eum iam ori meo, ct ostium irrum stantia labais meis.
s. Quod si eo etiam sese deis mittat Princeps , ut cum quo vis familiarius colloquatur, id existimationem ejuS , atque autoritatem prorsus prostituit, aliaq; accersit incommoda, nisi tamen sorte notitiae DIicujus capiendae causIa id fieret. Quisquis enim negotia Pertractῆnda habet .Principem aliquem cuperet apprime prudentem , & de rebus suis instructum quam optime e quod fere est impossibile , eo quod ε Princeps sua scientia cuncta complecti nequeat,& si forsan
minus apte ad propos tum responderit, negotiorum minus capax judicabitur, aut incuri sus. Praeterquam quod nunquam fere doteS ac talenta Principis tanta esse deprehendantur , quanta est eκistim
tio, quae de iis a plerisque solet
concipi. Et propter ea usmodi pericula malebant olim Romani Imperatores per codicillos secu agi, atq; ipsi postea in scripto responsa dabant;tum ut tempuS mature deliberandi suppeteret,ium etiam,quia calamus minus periculi conjunctum habet, quam lingua. Ης siquidem responsum diu dis. ferre commode non potest . potest aute calamuS. Seianus.
uantumvis d Tiberio gratio-us, scripto tamen eum adibat. Quaedam nihilominus sunt negotia , quae Ore tenus tractare
praestat, quam scriptione, tun praesertim , quando haud satis. videtur tutum in aliorum rein linquere manibus scripturam, quae perpetuum quoddam est testimonium , & pluribus obnoxium explicationibus,quam Verba ore prolata; quae sicuti
celerrime transeunt, nec tenae iter haerent in memoria , ita ad dandam actionem ce tam minus idonea sunt. Caet
rum sive hoc , sive isto modo respondeatPrinceps, illud semper tenendum, e intillum brevi
sermoni inesse prudentia , & vel hoc nomine eum Principis decere majestatem ; unde re
90쪽
cat Τacitus. Enimvero lingua utendum , ut gladio, hoc est, ita ut ne apertum pecta, ferienti eκponas; qtii totum aperit animum,periculo sese objicit. Discursus breviores emcaciores sunt, & multa in recessu habent animo ponderanda. Nihil aeque regii muneris est , ac pauca loqui , &multa audire. Nec mi iam convenit nosse tacere, quam nosi
se loqui. In hoc homines habemus Magstros ; in illo ipsum Deum . qui semper silentium nos docet in suis mysteriis. Ad divinitatem accedit Propius, qui tacere didicit. a Stultus quoque si taenerit , --piens reputabitur. θ si comprene
de sapientium os illorum. Illud prudentiae est, neutra eX parte transgredi limites , utrum que enixo periculosum. -- Vt diversa sbi. virinaque culpa est , siens.c Multa loquens, ct cuncta si-τunc loqui convenit, cum silantium aut Principi aut Ueritati praejudicat. Μajestas solo etiam nutu sese abunde explicat. silentium mutu opportuno tempore magna in Planci
pibus facundia est ; oc significantius animi sensa. solet ex- Primere sola motu gravitas &modestia,qua ipsa verba:quod si his aliquando utendum, sincera sint oportet, cum regia quada in sentiendo libertate.
d Tiberi sensi in simplici parole.
Etenim cum exaggerationibus nimiis, cum juramentis & testimoniis non necessariis fi--
dem aut amittunt omnino , aut certe suspectam faeiunt. Gravia ergo sint absque Li Ridio , gratiosa absque sollicitudine, constantia sine asperitate, communia denique absque vulgaritate. Quin & apud Deulti, ponderis ac momenti haere videntur e vel ba apte composita. g. Verum tamen nulla alia
in re prudentiori linguae & calami moderatione opus est'. atque in promissis, in quibus Principes aut ex innata quadam animi generositate , aut ad intentos fines facilius assequendos , aut ad evitanda pericula, consueverunt esse liberaliores : sed dum fidem liberare postea nequeunt, perit autocitas , & aliorum sibi accersunt inimicitias , adeo ut
satius f suisset nunqua ita la giter polliceri. E promissis nonti deliter exsolutis plura eκOrta sunt bella quam ex illatis injuriis: in his siquidem non a qu semper locum habet utilitas , atque in illis , & Principes plerumque magis proprio m
Ventur commodo , quam acreceptis injuriis. Polliceri pro lixe, & pro missa non sol cre, superior contumeliam inte pretatur; inter aequales injustitia I apud inferiorem tyrannis Censetur. Ne ergo praeceps se lingua ad pollicendum, antequam certo constet s praestari Posse quod promittitur.