장음표시 사용
91쪽
s. sed & in comminationibus lingua limites facile transiit; nam iracundiae calor celerrime illam commoVet ς cum vero vindicta deinde pansioni animi par esse non possit, necesse est prudentiar, immo re potestatis supremae auctoritatem haud parum imminui. Concillius et go fuerit, dissimulare tantii per offensaS, it satisfactionis effectus ante Xpendi queant , quam illam Princeps comminetur. Qui minis utitur prius , qUam manibus, iis solis ulcisci se cogi
tat , aut hostem commone cere . . Nulla comminatio gra- 'ior, quam mutum silentium.
Ignes cuniculi, subjectos, sed, arra displosos , nemo amplius metuita,qui autem sub aggeribus adhuc abditi delitelaunt, semper magis formidabiles sunt: nam e flectu imaginationis longe solent esse majore S, quam sensuum. g. Obmurmuratio plurimum invidiae &jactantiae propriae adinixtum habet, & solius ferme Inserioris est adversus Superiorem, atque adeo indigna omnino Principe, d cujus labiis nullius cuiuspiam honori periculum creari debet. Si vitia glassari videat, ea puniat oportet; si defectus alios le-
chitectrix natura in intimum pectus abdistit;rie tamen interea forte, quod occultu ne testibus sit, contra Tationis praescriptum quippiam ageret, una homini indidit nativum illo colorem, aut fiam
viores, aut corripiat, aut dis simulet. g. Laus virtutis, rerum bene gestarum & obsequiorum , pars quaedam est praemii , Mad ulteriorem sui ipsiu, semulationem laudatum exstimulat ; quin & aliis quootae calcar admovet. Collaudare tamen promiscue subditos, periculo non caret: cum enim j dicium illorum varium sit a que incertum , illa vero laus lententia quaedam quasi definitiva, deprehendi cum tempore poterit,' temere prorsus
hane illis datam fuisse laudem , interim honoris tuendi gratia Princeps id , quod se mel approbavit, revocare facile non audebit. Magna igitur prudentia, tum hac ipla de caussa, tum ut ne invidiae occasionem det aliis, in perso nis laudandis opus habet;quod& S. Spiritus est oinculum eta Ante mortem ne laudes homi
nem quenqumn. Propria fuit Stoicorum praeceptio, neminem temere ornandum laudi
bus . eo quod nulla pene res omnino certo affirmari possit,& lios quoque in iis, quae laude videntur digna , falsa saepe opinione deludamur.
mam sanguineam, qua Ver eundia fronte succenderet , de reum cor faceret, si qua iri re abiret ab honesto . sentireturaliter . ac lingua loqueretur , cujus utriusque idem semper deberet esse motus , di mutua in omnibus consensio. At si- Scium
92쪽
gnum illud. quod a prisa si pendebant δ parvulorum eol. .
tim pueritia lese prodit , sen- lo cor aureum, squod Bullam sim obducit malitia. Quam dicebant in hieroglyphicum , ob rem, cum minime ignora- Ausonio teste , Pythagorarent Romani,quanti momenin inventum . ad signifieandam ti esset veritas, ad stabilien- ingenuitatem.quam in sermo das in Republica hominum ne profiteri debent homines , societates & commercia mu- ει unceritatem veritatis , g tua, adeoque nihil magis cu- Rando in pectore detectum perent, quam ut Verecundia quasi & apertum cor, g ab ea desciscendi inter mor- riuinunt veritatis illius Syri tales sarta tecta servaretur, sus- bolum. Atque hoc ipsum est.
93쪽
quod communiter indicare volumus, cum de homine verace dicimus, eum cor suum in manibus gerere. Idem &sacerdotes AEgyptii per Sapphirum innuebant, quem locabant in pectore Principum ad eandem veritatem symb Iice repraesentandam : quemadmodum de Ministri justitiae aliquam ejusdem effigiem gestare consueverant Neque tamen ideo cuipiam videri debet, si Princeps tam simplex α apertus fuerit veritatis cultor , deceptionibus forte &fraudibus per hoc ansam dari: Nam contra potius nihil illa efficacius ad dolos istos cavendos , & procul arcendum mendacium, quod in veritatis frontem liberis intueri oculis
nunquam audet. Eodem , Opinor, & Pythagoiae pertinebat monitum . ut ne aversuSa sole quis loqueretur ; quo quidem significare voluit, nihil dicendum linquam , quod a vero alienum sitiam qui si-hi non temperat a mendacio, ferre non sustinet lucidissimos veritatis radios, duplici nomine per solem adumbratae; tum quod soluά & unicus ille sit , tum quod tenebras dissipet,& fuget umbras, restituendo
rebus omnibus veram lucem , de nativo, suo S colores , uti
Emblema praesens exhibet; in quo simul ac supra Horizontem fax ista ascendit, mox noctis diffugiunt tenebrae . reoblcura sylvarum latibula repetunt nocturnae aves, quae alias ea absente, de noctis peram ita silentis suas tanti sp er captabant praedas, dum volucres aliae quieti indulgerent , resemno. Quam contunditur n
conspectuin veniati In elari iasima ejus luce hic illic offendit, de sese implicat: ex coecat eam omnino splendcr iste , omnesque illius eludit arteS. Vllusne esse potest ingem tam vel suto aut vafro , quem in praesentia ingenui Principis , de cui sincera veritaS maxime cordi est,n5 illico fraus omnis atq; astutia destituat a bsagni prasentia veri , ait ille. Nulla tam potenS Vis est, quae candidioris animi consilia penetret, si candori isti prudentiae quidam quasi recessus non defuerint. Qui quamne mundi hujus oculis magis patens atque apertum . quicquamne lucidius, magisve umbris ac tenebris oppositum,
in ejusdem radios aciem velit intendere, abusios quasi deprehendet . nelcio quas & lucis obseuritates, quae se obfuneant, de hebetant oculos, ut quid viderint, edicere ipsi ne
queant. Haud aliter ad candorem veritatis occaecatur mali tia , de suis evertitur funda mentis,nec iam viam aut mo dum reperit, quo artibus suis porro fallat. Dignissima Prinincipe victoria. fraudes de technas ingenuitate.Veritate mendacium triumphare. Mentiri servorum est; atq; adeo gen rosum Principis animum bhaudquaquam decet; cui vel maxime danda opera, ut Deo. qui ipsa est Veritas , quam si-inillimus sit. conde los Rerra
94쪽
Dmb. I 2. SYMB. POLITICA. st is ait ste illaAlphon sus Rex sae- eissim discutit, haud secus ac
pe laudatus) que lienen seu lugaν vapores Solis calor attenuat. len Ia tierra, a quιen pretene*e de Quam infames libellos . quam ' Ia guardar muri a . deben parar manifesta mendacia , quae fi-mientes . que pio san emtra era gmenta, qua9 calumnias co Larendo palabras mentirosas. Et tra Hispaniae Monarchia spar saullo infra in eadem lege a- serunt saepe malevolit Neq; ta- iam ejus rei adfert rationem: men aemulatio ista ulla aspera E de mas , qtianda et mintiese oere potuit maculam adminia ensus palabras . no te creerian us urationi tam iustae regnorum. Omes. que te presen, maguer dix- quae in Europa possidet, quod esse verdad, e tomaraan en deeaν- palam illa sin & in oculis olriin vera rara mentir. Expertus nium. Inter alia, ut novis a hoc fuit b Tiberius, qui ad tibus, at confictis mendaciis vana . O toties irrisa revolutus , dominatio ejus magis invisa de reddenda Republiea,utque con- redderetur, adeoq; provinciae sules, seu quis alius regimen suo rebelles ad reconciliationem ciperet. vero quoque θ honesta minus adjicerent animos, au- Idem dem'. ' tor nescio quis nomine Cha
g. Quanto Monarchiae sunt pensiS cuiuidam Episcopi l grandiores , tanto vanitati & Drum divulgavit, in quo mul- mendaciis e magis expositae iis persequitur, quam inhum sunt. Fortunae benignioris ra- niter & male ab Hispana gen dii obtrectationum contra se te tractati fuerint Indiarum nebulas facile attrahunt. In poeuli. Atq; ut ea mendacia magnis imperiis omnia in si facilius fidem invenirent, prinistram trahuntur partem . & mum in ipsa Hispania sparsus calumniis sunt obnoxia.Quod fuit liber iste,tanquam Hispa vis aperta nequit essicere, satis ii typis editus, re in alias deinpe calumnia molitur, aut cu- inde linguas transsatus est. In niculis occultis, aut insertis geniosa lane inventio, & ac etiam cuneis, qua in re sorti ta malitia , magisque noxia , animo opus habet, qui aliis quam forte credi possit: qui pinimperat ; ut ne eursum suum pe quae in sinceris quibusdam immutet, aut importunis ea- animis plurimum operata est Iumniantium vocibus ab eo- mali; etsi prudentiores pleriq*dem retardari se sinat. Nun- mox fraudem agnoverint , H- quam non eminuit constantia quidem ista omnia satis conis
illa , & firmitas animi in Hi- futat insignis Religionis Zelus spaniae Regibus , quibus quasi & justitia; quam Hispana N
proprium semper ruit, invi- tio ubivis terrarum consta diam & aemulorum obtrecta- tissime semper exercet ac tu
tiones despicere; quo uno pro- tur .nee sibi ipsa in solis Indiispe artificio plurimae istiusmo- dissimilis est. Illud tamen nondi dispulsae sunt nebulae, quas dissiteor, sub primamΑmericae sicut imperii majestas exci- invasionem quaedam non om- eat, ita easdem vi veritatis vi- nino probanda accidisse; sed D s eorum
95쪽
eorum duntaxat vitio, qui cum orbem hunc cognitum animi sui amplitudini nimis etiaangustum crederent, ausi fuere permissu maeis sui Regis, qua 3ussu, aut electione, suam alibi experiri Fortunam, & novas hactenus incognitaS inquirere regiones,ubi populos offendere barbaros, idolorum cultui superstitiose deditos . ipsis e iam feris immaniores. qui ferino more humana came vita Propagabant, quorum inhumanitas, praeterquam vi & extremo rigore, domari non potuit. Attamen mox incommodi s istis provisum de remedio a Regibus Catholicis;hi namque eas in oras certos cum p testate ablegarunt commissa-xios, qui in eo quos deliquisse deprehenderepi, severe animadverterent, & justitiae apud Indos integritatem erentur; multa deinde paterne ordinarunt, quae pro eorundem fac rent conservatione e inter quae illud non in postremis num
randum , quod eos 1 gravi m-mis eximi voluerint labori-hus,quibus tum in metalli-ω-dinis, tum aliis in rebus eAemaeebantur quotidie , antequam regiones istae detegerentur. Miserunt praeterea viros Ap
nolicos, qui fidei Christianae mysteria eos studio maximo aedocerent;quin & propriis suis ac Regiis sumptibus fundarunt
Apiscopatus, erexerunt templa , & sustentarunt religiosas familias, in Ecelesar istius r . cenS Plantatae uti Iitatem &gratia; ita quidem . ut ab eo
tempore , quo provinciae tam vastae in Hispanorum concessere potestatem, etiam in novorum Dominorum absentia,
nihil tamen eorum, quae regii sunt muneris, desiderari ipsi passi sint.Quo in genere imperii hujus procuratio, & Min strorum vigilantia, ipsius etia Solis, Lunae, stellarumque in haec inferiora dominium & o. perationes superare quodammodo videri possunt: quoties enim vel per solas pauculas horaiaut quotidie accidit,s lis hujus praesentia uni subtra hitur Hemisphaerio, perturbatur & eonfunditur alterum . dum malitia nocturnis sese v Rit & contegit tenebris . ae sub caliginis istius,velut larva. homicidia, supta, adulteria, itaq; nefaria admittit flagitia iquidus. omnibus incommodis providentia Solis cavere satis non potest; esto, supra mundi horizontem nocturno etiam tempore crepusculi spargat liquid , aut muneris sui partes Lunae tanquamUice-Resinae, ac Stellis veluti Ministris suis interim deferat, iisque radi
rum suorum auctoritate communicet. Ex hoc itaque nostro orbe moderantur pariter ait
rum Hispaniae Reses in Iust tia, in Pace, in Religione, cum eadem omnino felicitate politica , qua Castellae regna filiuntur di gaudent. Ne tamehis suis artibus triumphent aemuli. & hostes Mona chiae Hispanicae; atq; ut om nes istius libri calum,ae peniatus elidantur, faciamus omnia ista mala, quae eonfinxit mali ita , Indos perpessos esse , recomponamus cum iis, quae hac nostra memoria in bellis variis tam contra Genuam . quam in Germania, Burgu dia, & Lotharingi a re ipsa e
Perti sunus. de luce clarius apis
96쪽
SImb. I 2. SYMB. Iarebit, mendacium illud adorum veritatem neutiquam accedere. QVae unquam crudelia tormenta contra Innocentiam a Tyrannis fuere excogitata,quae his nostris temporibus usurpare non vidimus. non jam adversus genteS inhumanas ac barbaras, sed Nationes cultas , civiles ac fideles; nec hostiles eas semper, sed contra seipsas etiam; nulla habita ratione aut propinqui san guinis, aut pietatis in patriam. Quoties vidimus ipsas auxilia-xes copias in eum , a quo submissae fuerant, arma lua con Uertere Μagis cruenta defenso fui quam aperta laesio. Nihil inter protectione intere rat, di seoliationem nihil inter amicitiam, & hostilitate. . Non illustribus aedificiis, non locis sacris i ferro & flammis
Parcitum. Intra breve tempus agos innumeros. castella,u
es suis vidimus sepeliri cinexibus , de provincias undique rei ertas incolis in deseriissimas verti solitudines. Nec tamen illa humani sans linis fiatis eκpleri aut satiari potuit. Nihil tune novum , in hominum pectoribus,perinde ae a horum truncis, sciopeiorum atque ensium vim experiri, non in ipso pugnae ardore solum, sed postea etiam , quam Primus Martis furor detavi iaset. Iucundissimum oculis e rat spectaculum,deformeSmOrientium vultus, & trementes artus contueri. oties dis. secti hominum ventres prae sepiorum fuere loco Non nunquam horrendum dictui intra ipsa Matrum viscera latentes adhuc,&permisti eum
equis cesserunt in pabulum. Cum vitae ipsius iactura expe in rimentum sun ebatur is quantum aquae humanum caperee corpuS , aut quamdiu absque alimento vitam producere
catae fuerunt violatae . constupratae honestiores filiae; Matronarum pudicitiae illata vis . in ipso parentum & maritorum conspectu. Μulieres, aeque ae aliae praedae di spolia, aut pretio venibant, aut vaccis commutabantur & equis .' ad usus minus honestos atque illieitos. Agricolae juncti cumribus , equorum instar vehere
cogebantur onera , atque ut reconditaS opes proderent, a
pedibus, imo de verendis sine pudore loquil pendulos in
ardentes fornaces sic demitiatebant. Ante parentum Oculos misere trucidabant liberos . ut paternus amor in alienotharissimoru pignorum operam retur dolore, quod non poterat proprius. In nemoribus Msylvis, quae latibula feris prae bent , hominibus locus non dabatur, quo sese tuto abstruderent: nam canibus venat cis eos pervestisabam; &ve Rigiorum indicio produc bant in lucem. Non profundi lacus a tam ingeniosa cupiditate & rapina securi e rant ; uncis & retibus inde extracta saepe sunt utensilia. Nec demortuorum ossibus quietis manere licuit, tumuli eversi, & marinora, ut scrutarentur, quid sub iis lateret ab ditum. Nulla ars magica est aut diabolica , qua usi non
fuerint, ut aurum atq; argentum e latebris eruerent. Sae
97쪽
nominum myriades periere , solum, ut 1 e alumnia gentem non animi vilitate; quemadmodum Indi, quorum exti
contra conditorem suum rebelles extitissent. Non ego isthae e recenseo. ut ullam ii cuiam Nationem, scio enim plerasque fere omnes in barin hara isthac atque inhumana trafoedia suas egisse palles: sed Hispanam vindicem. Mitis. simus etiam animus , & fo matus optime . aliquando in periculo est , ne extra limites abeat. Imbecillae naturae ri strae vitium est . quod nulla actio tam bruta sit, qua se Cori taminare non possit, si Religionis aut rustitiae fraeno ca
na , dum nocti praesidet. E variis illius motibus , au-smento & decremento rerum harumce inferiorum vigor reconservatio dependet, & tametsi tanto pulchrior illa sit, uanto hae obscurae magis , &e se imbecilliores, utpote quae esse suum ab illius lucen auriant; nemo tamen est , qui vel ea de caussa , vel propter alia innumera eiuS beneficia magnopere ad eam ad vertat, ne tum quidem , cum lumine plenam sese exhibet. Quod si vero interdum teriae
interjectu Eclipsin patiatur, re corporis sui non iam ill strati h Sole, ut paullo ante spectantibus sese offerebat, sed opaci & obscuri. pandat defectus, omnium illico notaturdi observatur oculis; quin longe etiam ante,quam eveniat, Praevertit curiositas, de omnes
illius passus gradatim & mbnutatim in numerato habet.
Quid Principes aliud sunt, quam Planetae quidam te restres & Lunae, in quas diu nus ille iustitiae sol suos dis-
fundit radios pro terreno regimine i a nam si astra illar
imperant. Hane causam tamereor, cur Persarum Reges mentitis quibusdam radiis S lis & Lunae formam imit rentur , ut nimirum astris haberentur suppares. Inter eo
demRex Sapor b ad Constat lium Imperatorem scribens, . Solis & Lunae Fratrem sese nuncupabat. splendescit inter reliquos homines Principum dignitas, tanquam qui in subin limioribus potentiae & imp tii orbibus constituti, adeoque omnium censuris sunt expositi. CCossi sunt,qui a decoro
deflectere nequeunt,quin mOκ in aliorum id incurrat oculos.
quid agant: eos enim unive sus hic mundus attentus ob
servat; & licet, quae facta ab
iis bene, non notex interdum, ad errores tamen advertere animum nullo unquam te
pore desinet. Centum oculis , & auribus longe pluribus advigilat e riositas, ut in secretissim Principum cogitata penetret.
98쪽
riam a videntur similes , supra quem septem erant oculi. Nempe qui magno imperio pra
diti, in excelso a talem agant, eorumque facta etinet a mortales movere e ita maxima fortuna,mi
nima lieentia es. Manus Principis mensura est concentuSa Super lapidem num βο- N.
prudens gubernatio efficit ;qua in mensura si casu aliquo aequabilitatem non scrVet, Vo cum oritur confusio,& turba tur harmonia in aliis : omnes enim illius sequuntur motum.
Unde porro fit, quod status plerumque Principibus suis cupiant esse consimiles, fi
99쪽
gitiosis tamen citius , quam piobis e cum enim vitia ill rum perquam sollicite attendere soleant subditi , infixa haerent animis , & facile ea postea aemulatur adulatio. a Vitius quippe Principes non selum vitia concipiunt ipsi, sed ea infundunt in civitatem, plusque
malos mores plus communiter adferre nocumenti, quam prosint etiam optimi r nam ea est naturae nostrae perve
la inclinatio, ut vitia potius, quam virtutes imitari Rudeat Quantae. & quam eximiae erant illae, quae in Alexandro Magno eminebant i Imperator ramen Caracalla nihil ad se , suosque mores transferre conatus est , praeter hoc unicum, quod caput in latus sini-ntum innecteret. Tametsi vero quaedam Principis vitia soli ipsi, alia etiam Reipubi eae mala sint, quemadmodum in Vitellio & Othone obse vatum a Tacito; quorum
ε prior ventre O gula sibi ipsi
hostini Otho luxu, savii id, auda cla Reipubliea exitiosior dueeb tur e nullum tamen est , quod propter exemplum non gravi sume noceat subditis. e Flexibiles quamcunque in partem dueimur a Principibus, atque ut ita dicam, sequacessumus. Haud
multum absimiles rotis illis invisione a EZechielis Piophetica . quae Cherubinorum
a Cic. de Leg. ε Tacit. lib. a. Histor. e Plin. In Paneg.
motum examussim,& in omnibus sequebantur. Ea conditis Principum ς ut quicquid faciant,praeuere videantur. e Existimant sere subditi, gratum se obsequium praestare Prine pi, si flagitia illius imitentur. Cumque ea voluntati dominentur , facile sibi persuadet adulatio . hae demum via sese
illa potituram. Ita validioν in dies Tigellinus, o malas artes , quibus pollebat, gratiores ratus si Principem Neronem P ei tale scelerum obfringeret. Qua ratione ordo perturbatitr Reipublicae . di virtus confundiis
Talem igitur Princeps duineat vitam ; tales sint ipsus
mores, ut ad virtutem, ad honestatem exemplo omnes provocent; quod documen. tum Reκ Alphonsus, cosno. mento Sapiens , Principibus dedit: g E Otro sapara mantenerbien sis pnebio , daniale buenos exemplas de si mi Os , mostrando-
Nam si vitia virtuti S luce nam extinguant in Principe , qui facem praelucere omnibus debet,& securioreS common strare navigationis vias . in saxa & scopulos Reipublicae navim impellet I neque enim fieri potest . ut gubernatio succedat recte, ubi Princeps m
100쪽
s ib. I 3. SYMB. I in flagitia sese pronum effuderit. Ca et viriο verba sunt ejusdem a Alphon si Regis)
non observari ab eo , qui ea rundem est anima. Quare μcut eclipses Lunae terrae o sunt, ita peceata Principis Pessundant regnum e illorum enim poenas a Deo immi fas plerumque luere debent etiam subditi, quia .eMemplum secuti eorundem sese steterum faciunt quoque Participes a uti sub Ieroboamo
factum Scriptura memorat. Una sola umbra impurioris delicti , quae Regis Roderici famam obscuravit, multis saeculis Hispaniae libertatem tenebris oppressam tenuit. Quamobrem excusari aliquomodo poterit barbarus illec Mexicanorum mos , qui quoties Regem aliquem nOvum inaugurarent, jusjurandum ab iIlo postulabant,quod justitiam esset administraturus; non oppressurus subditos; futurus in bello sortis ae strenuus, curaturus denique , ut Sol cursum suum ac splend rem retineret, nubes largiren- tur pluvias , fluvii manarent aquis, & terra ubertim suos
proferret fiumis. Etenim Reis gi sancto Sol ipse obedientiam praestat; ut Iosue quondam expertus est, in praemium vir tutis . & tellus foecundioresedit partus, ut grata quodammodo sit pro administrata in populum iustitia. Illud ipsum est, quod Homerus his versi bus indicat: a Sicut pereelebris Regis, qui
In multisque probisque viris jura aqua minifrat, Ipsa isti tellus nigricans,pron: pia atque benigna Fert fruges, segetesque. θ ρε- mis arbor enusta es, Proveniunt peeudes,o suppe ditat mare pisces ;Ob rectum imperium populi' sors tota beata est.
de bonis fractibus, quam de juste regnantibus exsimandus. Enaque ea ut plurimum vulgi opinio, malorum suorum e Piosperitatum caussam esse eos,qui cu imperio sunt; quin fortuita ipsa saepe ad culpam trahit Principis. uti populus Romanus ea Tiberio tribuebat
inducat Princeps, tum demum vitia sua minus notatu iri, si ea impune permittat aliis, aut cum populo comm
nia faeiat; id quod de Witietamemoriae proditum est r etsi enim vitae lieentiam ament subditi, at non autorem aquas caussa fuit, eur factum morte luerit postea , homo ob deterrimos suos mores omnibus inuisus.Quod in aliis vix turpe ae vitiosum notared Hom. Vlysi e Boetiu ac Tasiid.ε. Maau