장음표시 사용
161쪽
niveant Reges eum aliis, aliosa puniant: nihil enim eos magis reddet invisos. quam ista aequalitas. Vnde AEgyptii paritatem, quae servanda est in justitia , per pennas Struthionis fgnificabant ex utraque pariezequales.
g. Magna Principis prudentia est, eo uti castisationis genere , ut cum minori delinquentis damno eXpielut cul
cae. Turbabant Galaeciam Viri quidam Nobiles, & tametsi eapitis rei ess r, accersivit eos ad se Rex Perdinandus I U. . oc in muneribus militaribus occupavit ; quo factum, ut nonnullos castigaret hollis. alios belli asperitas, & labo-IeS , atque ita provincia illa quieti pristinae restitueretur. S. Quemadmodum Paeis tempore prosunt quam plurimum Iustitia &Clementia, ita
in bello praemia & poena. quia glandia ibi pericula , quae finelpe magna luperari non solent, nee solo metu licentia morum di dissolutio coerceri possimi.
me os ' Ea propter Romani diversis poenarum & infamiae generibus afficiebant milites , qui ossicio suo dessent, aut in Iericulis , aut in disciplina mi-itari; qdo fiebat . ut puni
. VEDRIE SIm, 22ationem magis, quam hostem
metuerent, mallentque in praelio gloriosam mortem oppetere , quam honoris postea aut vitae facere jacturam cum iagnominia perpetua. Nemo istis temporibus signa sua turpi fuga audeb it deserere, quia nusquam in Imperio securus degere poterat. Hoc nostro tempore milites fugitivi non solum non puniuntur ad patrios reversi Lares: sed pugnae etiam se subducentes, Milano Neapolim abeunt, & tanquam sub alio Principe hactenus meruissent stipendia , cum insigni damno tam obsequiorum suae Male statis . quam factorum sumptuum . in Regi Smilitiam a
nuo adscribuntur. Qua in re Vlae inegibus, Vellem, ante Oculos propositum esset exemplum Romani Senatus, qui tametsi post praelium Cannense
vel maxime egeret copiis, in duci tamen nunquam potuit, ut sex illa Romanorum millia, quae Hannibal offerebat, redi meret , parum iis tribuendum ratus, qui si g oriosam mortem voluissmi occumbere , non
cum infamia capi se permisissentag. Errata Ducum per ignorantiam commissa dissimulanda sunt potius, quam punienda, ne poenς aut leprehensionis metus eos reddat timidiores.
Accedit, quod insignis etiam prudentia in casibus bellicis falli quandoque soleat; unde misericordia digni lunt magis,
quam castigatione. Uarro ad Cannas victus fuerat Praelio, & Romam redeunti Senatus obvia processit, gratias acturus, quod in tanta clade non peinnitu, rem Omnem desperasset.
162쪽
g. Si quando dissimulare non licet , sed omnino exercenda justitia, animo prompto id fiat & forti. Qui in oetculto eam exequitur, Sicario similior est, quam Principi. Qui suam ipse auctoritatem , quam habet a Corona , arctat 5c con stringit, aut de potestate sua, aut suis meritis dubitat. E di ridentia , qua Princeps sibi ipse in agendo dissidit , contemptio nascitur apud populum, cujus talis fere est opinio ut alibi diximus in qualem rinceps de se ipse concipit. Perdidit existimationem suam apud subditos Rex Alphonias Sapiens , a quando sustitiam
Tunc expediret fortasse , cum ea est perturbatio temporum, ut majora timeantur pericula, nisi punitos ante videat po-Puluς , quam comprehensos seditionis auctores. b Ita TLberius poenam servi illius , qui Agrippam se finxerat, palam non ausus, in secreta paratii parte intersei jussit, corpusque clam auferri. In aliis ea si bus fortiter Princeps suo fungatur ossicio ,
sustinet. Iustitia namque fuit, quae sceptrum illi in manus dedit. & porro conservatura est. Illa mens est Dei : harmonia Reipub. & Majestatis praesidium. Meminerint tamen Principes in locum Pa-ttumfamilias se successisse, immo revera tale, esse adhuc ratione subditorum, proindeque Iustitiam Clementia tempere . oportet, ut bibant pec-e a populi, quod Deus S. Peiatro sgnificavit per vas illud
litus demissum .e quo comedere e illum jussit. Struthionis stomachum Princeps habeat. Oportet, tam misericordia calidum, ut ferrum digerat; & simul Aquila sit eum Iustitiae fulmine, quae feriendo unum , multis minitetur. Si omnes, qui delinquunt, puniendi s
rent, nemo superesset, cui Princeps imperaret e d vix enim quisquam adest mali expers , u .
e Ca e ma quier verba sunt Alphon si Regis in que la Iustitia es
vicordia.Non minus perieuli est Coronae, vitae & Statibus a junitia, si extrema illa sit, quam ab injustitia, Rex Ioannes II exemplo sit, qui quod plus ae quo severus esset, valde se populo invisum reddidit: & Reκ Petrus Crudelis regno pariter.& vita propterea exutus fuit. Neκ is semper manibus inc dant Iustitia & Clementia, copulatae inter se quasi partes
sint unius ejusdemque corporis , nec unquam Mna istarum aliter uti liceat, quam ut ne ODfendatur altera. Hac reor de
causa non dedit Deus gladium igneum , t quo paradisius custoditur in manus Seraphinoa icui, qui totus amor est Ac misericordia ; sed Chelubino , spiritui scientiae , qui melius nosset Iustitiam cum Clementia
163쪽
isa a temperare. Nihil pernitiosius Principe, ultra quam
poribus dici solebat, pejus esse Principi subiici , qui omnia ,
quam qui nihil permitteret. Quare haud minus crudelis est, qui omnibus veniam dat, quam qui nemini. Nec minus noxia est Populo clementia nimia quam b crudelitas , flegravius interdum impunitatere indulsentia peccatur, quam ipso delicto. Nimiam etiam. audaciam sumit Malitia , eum veniam sibi pollicetur. AEque cruentum fuit Regis Henrici Quarti imperium ob nimiam
ejus Clementiam l ni si ta menomissio dicenda sit potius j
quam illud Regis Petri, cognomento Crudelis , ob ejusdem immanitatem , Clementia, re Severitas, illa effula; haec mois
res , quam Principes. qui rebus pretium ponunt, quod de se non habent, hoc ipso,
quod eas in virtutis a praemium proponant aliis. Invenerunt Romam Coronas varias, Murales, Civiles di Navales , ut rerum sortiter & cum laude gestarum gloriola essent
derata, amari e faciunt Principem. Qui ita dextre & pruderi ter virtutes istas miscere n verit , in gubernatione errare non poterit, immo tota illa suavis quidam concentu S erit,& harmonia , sicut qtiae ex sonis acuto & gravi inter se contemperatis ἀ conficitur. Coolum fruges procreat roris sui benignitate , & rigore pruinae ac nivium tutatur eaS, & altioribus defigit radicibus. Si Deus
illum quidem timor , Ri non observaret cultus. Vtraque Virintus & timeri eum facit,&ama ri. Ideo Rex Alphonsus Aragonius dicere solebat: Iustitia benefeis pisbos mihi devincia ;Clementia improbos. Una ad timorem impellit ; altera ad ais morem obligat. Confidentia veniae audaces facit Subditos.& Clementia nimia parit con temptu, gignit irreverentiam,& pessundat Respublicas.
insignia:& licuit hare eκ ipsius
naturae sinu &thesauro deproinmere, quae gramen, palmas de lauros affatim suppeditabat. unde sine sumptu coronas illas contexerent. Non sustetissent aeraria ad remuneranda obs quia, nisi eκ cogitatum fuisset politicum illud coronarum in ventum, quae praemii loco donatae in publicum fortitudinis testimonium , pluris etiam ,
quam ipsum aurum argentum que aestimabantur: nam ultro
sese milites ad labores di peri-
164쪽
eula offerebant, ut 4is potiun- rum eonferantur. Enimverocli daretur oecasio. Eodem pla- in tantum aestimari tolentinne consilio Hispaniae Reges quantum notae sunt Nobilit fundarunt Religiones milita- tis & fortitudinis. Quod si abia res, quarum insignia non solius que delectu & discrimine ea Nobilitatis, sed virtutis etiam instituetur distributio . Vile essent indicium. Atque adeo sterit paulatim & contemne ante omnia danda est opera, tur, & poterit Arminius, jure ut ejusmodi praemia porro ha- merito ridere fratrem suum beantur in pretio; quod fiet, i si Flavium s qui Romanam sem
Una habita natione metit Nubatur factionem, J quod
165쪽
praelio, a torquem,est nam, alia que militaria dona memoraret . vilia invitia praemia. Probe intelligebant Romani; quanti ad commune bonum interesset, aestimatio Rem praemiorum i-Ωcirum in hominum animis conservati : ideo de dotibiis , quibus instructum esse oporteret militem , ut coronam oquercu commereri posset, cum TIbtrio Imper. consultatum fuit. In inlignibus S. Iacobis praesentitEmblematis icone mulis exprimuntur dotes, quaSante considerare oportet, quam praemii loco tribuantur. Nam imprimis supra conchammantiir , quae a maII procreatur, nata in tet fluctus, de ad labores facta , in cujus eandido sinu resplendet unio, ob puritatem suam , & quia de Iore coeli concipitur, Virtutis ae Nobilitati, Symbolum. Si in-sgnia ista infantibus in cunis conferentur, aut iiS, qui nondum praestitertint obsequia , gratia erunt, non Plaemium. Quis obsequiis ea promereti conabitur, si'diligentia obtinere pyssit Pro militia instituta fuere, non pro paee I adeoque inter solos eos distribui oporteret , qui in aciniS suam plΟ-bassent incia striam, aut quarum minimum annis sic meruissent stipendia, ut digni essent centuriis b praefici : quod si fieret, plures dubio procul e Nobilitate ad militiam appellerent
animum, magisque artes militares emorescerent. E por ende
que bien fetiessen. Hoc quia facere neglexerunt Athenienses, omnibus fortunis & dignitate eκpoliati fuere a d Macedonibus. Alexander Severus Imperator, cum probe nosset referre quam plurirnu in , ut remune rentur milites , immo fundamentum di securitatem imperii in eo pene consistere, e a rum o argentum raro cuiquam nisi maliti divisit , nefas esse di- ens , ut dissensator publicus in delictarienes suas ct μο-m eonis verteret , id quod . trovinciatis d.dissent. ι
Reliqua praemia communia sint omnibus, qui seu domi seu militiae forent. In hune finem opibus, honoribus & muneribus sceptrum dotatum fuit; nec negata tamen etiam Iustiistiae auctoritaS, ut: hae nimi tum Princepsi delista puniat. illis velo tVirtutenr & animi excelsit m remuneret. Et
merecimient es Iusticia, que farem tener las rosas en buen Gaio.
166쪽
ra emendasse Vbi poena & pra mium deficiunt, ordo Rei p. deficit, quia spiritus sunt, qui eam conservat, alit ac fovet. S;ne neutro illorum diu salva non posset consistere r nam spes praemii ad cultum obligat;
metus autem poenae ad obedientiam, vel invita etiam naturali libertate servituti Opposta. Hinc antiqui Imperium Symbolicos per flagellum s- nisi cabant, ut in Monetis quia usdam 'Consularibus videre est, di dominationis Augusti promollieon fuit, cum Cicero per quietem vidisset flagellum ei h Iove porrigi,
interpretatus hoc omine Romanum ei portendi Imperium , quod poenae 3c praemii beneficio crevisset haetenuis,& stetisset. Quis a vitiis se
abstineret, si poena non esset Quis caput suum periculis o jiceret, si praemium sperare non liceret Solon Rempublicam duabus rebus contineridiκit, Praemio & Poena. Binos in mundo Deos essse , dicebat Democritus, Poenam & B neficium , persuasus nempe, absque his eum gubernari non osse. Hi duo poli sunt o tum Magistratus : duo Reip. luminaria , quae si deficerent, obscuris illa immergeretur tenebris. Duo ista solium a Prinina Iuuitia firmώην suram. PIov.
Princeps agnoscit merita, pra mium agnoscit: reseruntur
nim ad l e invicem,& nisi illud largiatur . injustus est. Hanc Praemii Poena que utilitatem non bene expenderuntLesum latores & Iurisconsulti, qui t ti fuere in solis poenis & su pliciis statuendis, Praemiorum vero viκ uspiam meminerunt. Majorem erus rei rationem habuit Sapientissimus Legissator in libro suarum legum , quem
Hispano idiomate e Partidas inscribit : ut enim utrumque eonjungeret, peculiarem polluttitulum de Praemiis. g. Cum ergo tam necesi
ria sint Principi Poena & Pra mium , ut sine hoe sequi librio
per gubernationis funem secure incedere nequeat in magna utiq: eonsideratione est opus, ut iis recte utatur. Ea de causa colligati erant Lictorum s stes; coronae vero, 'cum 8 vir dibus foliis fierent, quae cit mareescunt, post obtentam vuctoriam primum texebantur;
ut interim, dum dissolverentur illi, & hae necterentur, inter delinquendum & puniendum, merendum re praemiandum temporis aliquid intercederiret , & merita atque delicta rite expendi possent. Praemia inconsiderate collata gratiarum actionem vix merentur.
167쪽
υι Cito facti eum poenitet,qui temere largitur aliis , nec Virtus
secura est ab eo , qui tam in poenis est praeceps. Si in his
sat Populus delictum in Severitatis odium. Si idem praemium Virtuti tribuatur & Uitio, illa injuriam, hoc vero IO-bur accipit. Si uni s ubi paria
sunt merita majus Praemium detur, quam alte. i, invidia hieni mulabitur, de ingratum se praebebit et invidia enim de
que rem in una simul sedem morari non possunt. Attamen illud etiam considerandum , quomodo Praemium , & Poe nam dispensare oporteat: di ferri tam diu non debent, ut Praemia tanquam desperata vi- Iescant, aut poenae deberi desinant , temporis diuturnitate jam compensatae . aut quia nune ad aliorum exemplum utiles non sunt i eo quod nulla amplius delicti supersit meis moria. Rex Alphonius Sa-viens e Seren. Vestrae Prog nitoribus magno eum judicio Posteros suos admonuit. quomodo in Praemiis de Poenis gerere se deberent,cum dixit:
eat ando los fectos , quales seu , equieu los faete, e de que manera,een quaιes Iargares. E con estas dosessas fi endere a eI mundo , s eae udo bien a tis, que bien faeten, e dando pena, e Usarmienta aut, quae la merexen. . . I. Expediet nonnunquam
tionem, ne ex iustitia deberi videantur, dc ut interim , qui ea expectant, spe ista erecti. majori eum studio praestent
obsequia ; nec ullam mercem pretio meliori emi credideis rim , quam quae Praemiorum expectatione emitur. Et certe magis ad serviendum allieit spe, futuri, quam praemii aec
apparet, quam noxiae sint sucia cessiones futurae in muneribus
publie s de praemiis ; id quod
expendebat Tiberius, cum sese Gallo opponeret conten denti, ut quinto quoque anno
nominarentur Candidati, qui liueeessuri est ni in legationi inbus legionum, & Praeturis: ita enim Iore dicebat, ut obsequia& industria aliorum planea desinerent. Qua in re non istud solum damnum ponderavit Tiberius, sed etiam quod occasionem perderet gratiae faciendae, iri quo dominatus
sui vires consistere b autum, ibat. Atque ita favorabili in ldeciem oratione , vim imperii
retinuit. Qui gratia in aulis va-Ient , incerti quam potentia eorum futura sit diuturna, animum advertere haud solent ad incommodum istud successionum futurarum , ut ex iis actiones suas moderentur : hoc enim spectant f tum , ut Principis potestatem imminuant, & a Candidatorum importunitate sese lis
Cum a Subverti fuer , qua Da Jatia ,
Parendisque aut potiundis honoris a statuerint. Tacit. I.a. Anuat.b Hauu uiabium erat, eam sentem fiam adtius periurare, re area e trie
168쪽
Cum Phineeps veluti eorsi sui status quemadmodum
a Rex Alphonius dicere sol hat per illum utique vitales
spiritu, opum de praemiorum in membra alia dispertiri ci Portet. Etiam quod longissime abest, tametsi Principis praesentia destitutum sit, e3us tamen favoribus fiuitur. Is haec consideratio perraro apud Principes locum invenit. Plerique omnes solos eos assi ciunt praemiis, quos praesentes vident, victi importunitate petentium, aut domesticorum adulatione, aut quia ad negandum desit animus. Et sicut fluvii non nisi solum, suod alluunt, madefaciunt:
ita illi solos praesentes , quos
ante oculos habent, gratiis de beneficiis cumulant, nee cogitant, quod Ministri abse tes innumeris eum laboribus di periculis dignitatem eorum tueantur, de faciant, quod per se ipsi non possunt. Gratiae
qui in Palatio Ee aula versan tur. Illa obsequia aestimantur solum , quae moschum redolent , non ea, 'uae Pulvere respersa sunt & languine a ea, quae oculis usurpantur . non quae hauriuntur auribus: rum
quia assentatio facilius oculos
capit, quam aures; tum C iam , quia mox animum titillat inanis gloria ex submi sone praesenti, & gratitudinis indiciis. Eam ob rem in aulis servire , lucrum est potiuS, quam meritum : ambiti in potius, quam zelus : magis Commoditas, quam molestia
aut labor. Splendor, qui sbi ipsi satisfacit. Qui absens o sequia praestat, approbationea a uidis, Libia rit ιεξελε de plati sus promereri poterit , non gratias de beneficia. Vivet spe & inanibus promissis
desperatione inglorius. Illud remedium est , ut hi tales per intervalla ad aulam revisant rnullae enim literar aue libelli supplices, tam ad persuadendum essicae es sunt , quam praesentia. Spe sola di expectatione haustra de canales
etiam aulae aquas demergantur. Praesentia Principum foecunda est, sicut de Solis. Pra sente hoc forent , absentem arcescunt de exarescunt omnia. Ei, qui sub arbore con sitit, fructus iri manuS decidunt. Hinc est , quod bendi multi ad aulas aspirent, de absentia detrectent munera, ubi tamen vel maxime Princeps Ministris suis indigetis
occurri huic malo poterit, si illicium praemiorum pro ictatur longius, ut nimirum ibi dispensentur, ubi pioecessere
merita, non ubi petuntur praemia , absque eo , quod aut libellis supplicibus, aut impo tunitate praesentiae opus sit. Theodoricus , Italiae Reκ ab sentes solabatur, dicendo ex aula sua eorum intueri obsequia , de discernere merita τ e Plinius de Traiano testabatur e e Deilius esse , Mi ceu lis
ejus vultus absentis , quam an
s. Isthoc tamen consilium, G ut
169쪽
in effectum deduci sic potexit, non missionem ab ossiciis fagitando , sed iis retentis , adciueendo varias rationes, ovibus facultatem impetrent σd telupus aliquod Principi suo coram se sistendi. Ibi enim curare poterunt melius , quod sperant , retinendo tanti sper, quod Princeps in alium conferre possit. Multi aut suo male contenti ossicio , aut majoris alicujus ambitiose cupidi, illo se abdicarunt, quos facti poenituit postea , cum spes suas & cogitationes vulerent cadere iIritas a Primcipes enim illud pro contemptu habent, & quasi violentiam interpretantur. Nemo
quisquam sibi , aut ingenii sui
viribus tantum tribuat, ut existimet, Principem sine ipso vive te non posse et nunquam enim instrumenta desunt pro obsequiis Principitin. & spleti semel saepe etiam Ministro-Tum praecipuorum oblivisci solent. Atque haec omnia iis solum dico, qui publica a hiunt munera ; non iis, qui Cosnita vanitate, ad vitam solitariam & privatam adii-rant. Hoc tamen iis cons deis randum relinquo , magnos amnimos a Natura ad impera dum factos, non semper in so- . Iitudine & secessu eam repe-Tire quietem , quam sibi po Iicebantur , & postquam eo usque processisse se vident, ut mutare amplius non liceat, vivunt, moriunturque infelis
s. 1n Gratiis & Praemiis captandis plurimum Mode- ilia potest, de Prudentia cum
quadam dexteritate, ut id sieri potius videatur ad praestari da meliora obsequia, quam ad exhauriendam Principis liaberalitatem ; illud quippe undem magis adhuc obligat, ut in Deo videre fuit, quando Salomon nil ab eo petebat aliud, quam eor docile eneque enim hoc solum largitus est , sed divitias a etiam
di gloriam. Ad haec peti non debent , quasi ex iustitia rnam Virtus sibi ipsa pulcher
rimum & ampli sumum pra inium est et & quamvis merito illi deferatur aliquid , hoc tamen ex gratia Principis d pendet , maluntque omnes, sibi aceeptum referri potius, quam quasi ex merito esset. Unde porro fit, ut Principes promptiores fere sint, ad large te liberaliter remuneranda obsequia exigua ς majora V ro parcius, quia plus gratit
dinis ab illis sibi pollicentur, quam istis. Quare qui multas gratias a Principe abstulit, smajores indies sperare pote r t et nam largitas semel exhibita ad ulteriora provocat heneficia a praeterquam quod mavelit Princeps alium agrio scere debitorem, quam sese talem fateri r hoc enim ipsi minus honorificum est. L dovicus X I. Galliae Rex dixisse fertur , magis se ersa . eum assici, qui pio obsequiis exisuis magna accepi siet beneficia , quam ei ga aliquos alios , qui cum longe ma ora
170쪽
Praestitissent, perparum ta- ei largienda , cui iam semel meri remunerationis fuissent favorem suum coepisset a imis Consecuti. Theodoricus Im- pendere. Exemplum est in iis, Perator, ex ambitione oriri qui Principi prae caeteris chariajebat, quod gratiae alicui ex- sunt et erga hos enim gratia Mhibitae mox germinarent , liberalitas Principis paene ob- absque eo, quod conferenti stinationis quaedam species crearent fastidium ; immo est. eum provocarent ad majora
Bia, armata,Praemium item ac Poena, columnae sint Reip tilicae molem sustentantes; Columnae tamen erunt in aere , nisi basi ReIisionis , quae Legum est vinculum , inni tantur. Enimvero Iustitiae iuri sdictio istos externos actus complectitur legitime probatos; oeculti vero de interni ad forum illius non pertinent. In sola corpora auctoritatem habet, non in animos ς adeoque magnopere poenam
pertimesceret Malitia, si oe- culte injurias, adulteria , &rapinas exercendo cupiditati te indulgere posset; immo illuderet Legibus , si Lex alia invisibilis non esset, quae intus . & in animo male agenti
minas intentaret. Tam necessarius est in Republiea timor iste, ut multis impiis Re Iigio non nisi inventum videatur politicum. Quis ab que eo egestate sua & sorte
pactis & eonventis foret fi des quae in administrandis bonis integritas ' quae fidelitas in muneribus atque ossiciis quae securitas vitae Paucos Praemium alliceret, si mediis occultis illud assequi contingeret, nulla habita i iustitiae ratione. Pauci eκimia virtutis speeie capere tur, nisi immarcessibilem speranteS Coronam potius, quam illam temporariam . strictis continentiae legibus sese sinerent obligari. Mox ordinem Reipublicν turbarent vitia ,
sublato jam fine principali felicitatis, quae in virtute consistit, & fundamento illo ac propugnaculo Religionis, quae
sustentat Magistratum ac in tur , nisi in animum suum i ducerent cives, aliud supremum esse tribunal pro solis
mentis cogitatis, quae vel su pliciis aeternis puniet, vel bonis immortalibus munerabit. Spes isthaeo & metus a Nat ra cuivis , quantumvis impio ac barbaro, indita, componunt