장음표시 사용
271쪽
ius humanitatis & modestiae invidiam, ex his vero simul- suae vivam reliquit emgiem Filium, praesente Amperat in rem, qui ipse etiam i 1 Idem in-nructus virtutibus, dc amicorum & hostium sbi devincit animos. Nulla virtus magis Principem decet , ac Modestia , omnes enim viderentur in illo fatuae, ni si haec vultum & actiones illarum componeret, non permittendo, ut extra se abeant. I. In omni gubernatione diligenter cavendum ab extremis : neque enim minus periculosa est remissio nimia , ac Iumina gravitas. Communitates monasticae ferre poterunt extremum obedientiae rigorem , non illae populares. Paucos admodum severitas illa nimis accurata continebit in ossicio. Civilis felicitas in virtute posita est , quae in medio consstit, uti civilis vita . & gubernatio
Statuum , cum tale natura suasi imperium , ut auferre ita lud possit Populus, absque eo, . quod aut licentia nimia sese
perdat, aut ob nimium rigorem obstinatus fiat. a tun enim serum Res ubliea, qua optima sit , considerari debet , sed etiam qua constitui psit, praterea qua
Deus imbecillitati humanae sese aecommodat.
s. Idem medium inter ipsas quoque partes corporis Reipubl. tenendum , ciando Operam , ut inter conditiones civium non magnum discrimensi: inaequalitas enim re ex si perantia fortunarum ac Nobitates. oriuntur, & b sediti nes , cum amicitia & conco dia aegre coalescat inter eos .
nis sunt, & status . e ram enim hae consuetudo in civitatibus i . valuit , ut hominis aqualitatem: odia habeant, ct malant,aut imp
ris potiri , aut si victi fuerint. subuse. Quidam altioris an inu Legum auctoritatem vilipenindunt, & obedientiam aspernantur: alii mentis abjectae &humilis, illam sustentare ne sciunt; nec infamiam timent, nec poenam; & incipit esse communitas quaedam Dominorum, de mancipiorum, ab que ullo tamen inter se ordine , quippe qui sorte sua non se metiantur. Qui inferioris conditionis sunt, majoribus pares esse cupiunt. Qui in una aliqua re aequales sunt, aut superiores , continuo sibi persuadent, etiam in alii S aqua les, aut superiores se esse. Qui in omnibus praestant aliis , intra termino, continere se nequeunt , de cum despicientia aliorum , omnia suo subesse vellent imperio, nec imperantis voluntati, mi constituti innibus 8e moribus Reipublicae sese accommodant; unde tuina illius nasci solet. & con- veiso in forma, alias omnes
enim d suspirant, & inquietiis illa vivunt. Et licet fieri
272쪽
haudquaquam possit, ut con- tione , id erit ob nimiam tentio ejusmodi omnino ceia quorundam e Magistratu in
set in Rebuspublicis , propter opiam. Quod si nihilominus
diversas conditiones partium , Respublica aliqua eum illa quibus illae constant; illa ipsa partium suarum inaequalitate tamen conservantur , si mo- subsistit diutius . eximiae alide rata sit: aut pessum eunt, si cui prudentiae id tribuendum. nimia. Quomodo eorporibus aut industilae Principis, qui accidere videmus cum qua- timore legis . aliisve artibus tuor humoribus, inter quos illam in ossicio continete eu- etsi nobilior aliis sit sanguis , jusmodi sunt, nemini inju Potentior e holera, sese tamen riam facere , non violare in mutuo conservant ac fovent, feriorum privilegia , di cominquamdiu unius illorum in- moda, distinere Majores insequalitas modica est. Eam ob administrationibus . & murem sola illa Respublica st neribus publicis . non oppli- re diu poterit, quae partibus mere , sed spe erigere eos .constiterit mediocribus, nec qui altiores gerunt; animos radmodum inter se inaequali- illud tamen durabit, quoad has. Opes nimiae quorundam prudentes Gubernatores ha- civium everterunt Florenti- buerit : quia vero Rebuπunorum Rempublicam, re et- blicis satis cautum esse non iamnum hodie in causa sunt, potest cum remediis istiusmo- eur inquieta sit Genua. Con- di temporariis , quae pandent tra , quia apud Venetos me- easu , praestabit mox in ipsa lius divisae eae sunt, ideo jam prima illarum institutione tot saeculis Status ille con- providere de modo , quo tales stans perseverat; de si aliquod abusus & incoinmoda emc periculum est , aut incom- citer queant coirigi, priusquam modum in ejusdem gubernam eveniant.
EMBLEΜΑ hoe exi- a Quae dum accuratius expeninmiete humanitati Urba- deretia , venit mihi in men
mi acceptum refero r digna- bae , e cujus vertice , Cum --ta est quippe sua Sanctitas geretur a QuiricoPraesule ae mihi spectandas exhibere in letano . api, egredi visa, in hemina quadam pretiosa inci- sublime evolavit , tanquam sas aflabra jam inde a Roma- praenuncia suavissimae ipsius norum temporibus binas apes gubernationis. E quo illud a
aratrum trahentes, quae reper- paret, voluisse antiquos Syn
ta in illa aetate praesagisse vi- solo isto innuere , quanti Iedetur nobilis illius & antiquae ferat scire, utile miscere dul- familiae evectionem . quam ci, mellificandi scilicet artem do insignia illius juncta fue- agro re triumphanti jugo Ecclesiae. a Cheon. Gorem. Reg. MM. de
273쪽
agrorum euitum; eui rei optime quadrat pro lemmate illud
Horatianum τ. ne tulit punctum, qai miscuit titile dulea.
In hoc tota resnandi ars consistit. Haec prima in Orbe fuit politica. Atque id ipsum antiqui docuere Philosophi , quando finxerunt orispheum lyra sua feras traxisse , re Amphionis cytharam secutos lapides , quibus Thebarum muros construxit: ut significarent , suavem institutionem magnorum illorum Heroum plurimum ad
id valuissis , ut homines ipsis bolicis immaniores, di ma- l
274쪽
Eis brutos ι quam lapides, ad harmoniam Legum reducerent . & eivilem Meletatem.
a Silvestres homines suer in terpresque Deorum C dibus, o victis foedo, deter mit Orpheus , victus.. ab hoc leni e trires , rapidosque leones. Dictus o Amphion Thebaaranditae urbis , Saxa movere sono testudinis ,re prece blanda
Iis artibus uste sunt omnes Respublicae , ad erudiendum Populum , miscentes institutionem dulcedine ludorum , gaudiorumque publicorum. Ad olympum montem tota concurrebat Graecia propter
certamina Olympica, Pythia, Nemaea, &Isthmia: aliquillidem ex ςurios late . sp tandi studio i alii vero, ut proposita certantibus praemia
auferrent: qua Occasione vires & robur eo oris exercebantur , osserebantur Diis s erifieia , di gravissima quaeque Provinciarum illarum negotia procurabantur. Comm-diae & Tragoediae inventae sunt ad assectus purgandos. Gladiatores Romanoru temporibus , de Taurorum pugnae in Hispania i quae non mi- auis, ae aliae nationes, rebus aspectu terribilibus capitur ad firmandum animum , ut neque profuso sanguine , neque mortis spectaculis terreatur a luctae, ludi equestres &smiles concertationes scholae instar sunt, ubi addiscuntur artes militares, & simul r creationi deserviunt, re animum oblectant. Ita dulcedis
a tne & suavitate M sciendus est Populus , ad procul an dat Principis commoda obtiisnendos fines illi propositos. Equo nimirum similis est qui popysmate delinitur, & manu blandiore domari se sinit,
fraenum admittit, & onus postea , virgam ac ferrum t terat. Rigorem nimium , uti& nimiam lenitatem ferre neutiquam sustinet. Tanx se vitutis extrema periculosia sunt, ac b libertatis. Et Principes ista non considerantes , furorem concitatae multitudinis aliquando experti sunt. Non semper ferro & flamma curari possitnt inveteratae Madultae infirmitates. Medicinae suaves adhibendae sunt.
opus sit, auro eas oportet obducere , & oculos rustumquo fallere. At non attinet scire populum ingredientia statu- totum a Prinei pe , de consiliorum ejus, satis est , quod sub praetextu aliquo apparen te ea sol beat. g. Belli periculum , & asperitas mitigantur plurimum lenitate illius , qui imperat. Ita Germanicus , ut legiones Germanicas in officio contineret , & ad pugnandum haberet paratiores, solebat c circumire 'ueios . facta sinsuurum
extollere , uti inera intuens , a
lium spe , alium gloria , tunmos alloquia, ct eura sibique o pratio firmabat. s. IIaec tamen benignitasse sola nihil essicit, sed necesse L est
275쪽
est praeterea , ut in eo etiam , qui aliis mandata dat, excellens aliqua virtus eluceat; ut si ametur illius caussa propter hanc in aestimatione fit. Enimvero saepe contingit diligi Principem ob benignitatem , re una contemni , quia ad id munus minus sussiciens est.
sed admiratione nascitur. Ille gratissimus omnium qui cum metuendum se possit reddere, amabilem sese exhibet: ille, inquam , qui eum iustitiam
exercere noverit, Clementia pariter uti didicit. Pro ignavia & ignorantia habetur il-Lus benisnitas, qui aliis virtutibus eximii, boni Guberri toris praeditus non est. Tantum hae possunt in aliquo Principe , ut asperitatem ejus di rigorem eompensent, &tolerabiles efficiant. Etiam vitia grandia excusantur, aut dissimulantur in eo, qui ma gnis aliquibus virtutibus in-nructus est. I. In negotiis pertractandis utile est dulcedinem gravitate temperare. & ludibria seriis, modo tempestiva illa sint, nec praeter decorum , aut materiae subjectae gravitatem ; qua in re festivus admodum fuit Imperator Tiberius , a ludibria seriis permise τε halitus Qui, est , qui rene possit severitatena melanchΟ-lieam . corrugatam sempersiontem , contracta in nego
aspera, gestus ac motum Corporis nimis graves t Magna prudentia est , suo tempore. Miseere stultitiam eonsiliis bre- jvem P & nuoc pretiosior es sapientia , b ct gloria , parva . ct ad tempus stultitia. Ingenium festivum , di e verbum ali- quod iocosum tempestive prolatum , devincite solet animos, & dissicillima quaeque
negotia ad optatum exitum perducere; saepe mentem occultat , malitiam deludit, vitat offensam, & luaviter aver tit responsionem ad propositum , ubi ea non expedit. 's. Curandis porro negotiis miscere etiam oportet utilitatem eius, cui pers dere a . liquid volumus , ostendendo illius non minus, ac nostra interesse. Nam omnes fer propriis moventur comm
dis; pauci obligatione sola Segloria. e Sejanus fratrem qu-que Neronis D russum traxit in
partes , ste objecta Principis fori. Industriae prudenti, Ministri
est, negotia alieni S comm dis faciliora reddere , se tramctatus instituendo , ut utilitas aliorum , & Principis una e demqtie essa videatur. Ex is to emolumento proprio negotia pertractare velle, est quam derivare per canales
276쪽
seu in animae, folia sunt magni hujus libri, mundi inquam eximii Naturae operis , in quo sapientia divina omnes deseripsit seientias , ut noS in rudirent, de recte agendi viam ac modum ostenderent. Nul la virtus moralis est, quae In animantibus brutis non quodammodo reperiatur e cum iis ipsis nascitur prudentia practi ea a in nobis distiplina paratur , & experieritia. Α bi tis absque rubore, di nostrati
inscitiae ignominia discere L a Pos
277쪽
muria omium effector ac molitor Deus nos erudit. Attamen eorum induere natu-xas , aut eas imitari velle , ut sicut illa asamus bruto more abrepti assectuum appetitu , grandem esset irrog re injuriam rectae rationi,
discernitur ab animantibus reliquis , & in omnes meretur imperium. In illis utpote rationis expertibus Iustitia locum non habet; singu-Ia enim ad suam conservationem attendunt solum , nec ad justitiam alienam reflectunt oculos. Solus homo actiones suas ad iustitiae nommam dirigit, & a uitate m titur , non cupiendo alteri, quod ipse sibi non cuperet. E quo recte conficies, quam
impium & ferox sit Machia- velli consilium . qui Principem suum efformat aliter, ex natura videlicet leonis, &vulpis; ut quod ratione consequi non potest, vi & do- Io obtineat. Qua in re Lysandrum Lacedaemoniorum Ducem Magistrum habuit, quem ferunt dixisse aliquando , a suo leonis pestis attingere non potest , Principi assuendam vulpinam . & dolis agendum , ac fraudibus. Et sane antiqua fuit doctrina ista: Po-Iybius eam sua & aetatibus praeteritis in usu fuisse refert, α fraviter , improbat. Rex Salii ea in arte omnium ma-
gister esie potuit. Maxima ista
sumpsit: nihil enim tunc tam inaustum , tam indignum , quod non honestum videaritur Politicis , dum retinen dae e dominationis causa sit, perinde quasi d tibicunque tantum hanGa dominanda licent , precario regnetur. Quo pacto
fit, ut pro nihilo ducatur contravenire pactis, fidem tali re , . imo & religionem , m do ad uonservationem . dc augmentum status id videatur conducere. Falsis istis fundamentis sortunam suam super struere conatus est Dux Ualentinus , sed ante , quam iulam erectam cerneret, ita penitus in caput illius colla pia est , ut ne fragmenta quidem aut vestigia ruinae illius supersint. Quomodo, obsecro, erennare poterit, quod d O , aut mendaciis innititur quomodo diuturnum esse potest , quod violentum est emae pactorum & coriverit rum erit firmitas, si Princeps, qui eorum aebet esse securitas, fidem tallat publicam Quis illi fidem habebit qu modo illius stabit imperium,
qui aut non credit Providenistiam divinam , aut magis in is suis artibus, quam in illa eonfidit Non ideo tamen V lo Principem tam benignum esse , ut nunquam vi utatur ;neque tam candidum & siniscerum , ut aut dissimulare nesciat, aut cavere sibi h staudibus , quia aliorum malitiae sese exponeret, di omnibus essete Nihil νονiosum visi laetam. θ'
278쪽
esset ludibrio. Qain illud potius praesenti Emblemate
non bruto illo , & immanihelluarum , sed quod Iustitia
comitatur, adumbratum peret Iem Leonis, virtutis Sym- Olum , atque ideo Herculi dicatum. Convenit interdum Principem ad severitateiri frontem componere, & dolis obsistere. Non semper humanitatem meram prae se ferre debet. Feret aliquando occasio , quando opuS erit ,
Leonis pellem induere 1 ut subditi di hostes agnoscant, ungues illi esse, & tam sev
Tum experiantur, ut malitia fraudem attentare non audeat , verbis blandiloquis, quibus uti solet ad capiendos Principum animos. Illud, Dpinor, AEgyptii volebant innuere , cum Leonis effgiem Principis sui capiti imponerent. Nec honor est . nec reverentia, ubi non est aliquis timor. Quod si semia r stierit populus. Principem irasci non posse et sed placido
semper, ac benigno erga omnes esse Vultu, contemnendum ducet. Uerum severitas ista non confestiin ad executionem debet descendere, quando comminatio su citrtune enm necesse non erit, commoveri Principis animu; satis est , severiorem frontem ostendere. Non exuit gravitatem suam Leo, nee de dam no animantibus aliis inserenis
terrorem a omnibus incutit: tanta vis Majestatis in oculis eius inest. At enirn, quoniam expedit interdum , vim altu-
gnitate tegere, dissimulando tantisper, aut tempori, & pe sonis se accommodando i is eo in praesenti Emblemate
vulpinis artibus , indecoris defraudulentis, adeoque indignis generoso & magnanimo Principis pectore, sed serpentibus. imperii & Maa statis prude iis ac vigilantis symbolo , a que in literis sacris Prudentiae hieroglyphico : siquidem illorum astutia in tuendo capite, in obturandis auribus co tra incantantes, & in rebus aliis , ad defensionem Propriam attendit solum, nomad aliorum nocumenta. Ad
eundem finem , & pro similibus casibus Emblemati huic in seripsi verba illa : tit sciat re gnare , desumpta E documen to illo Ludovici Undecima Regis Franciae . quod solum voluit , ut addi lectet fili uassius Carolus Octavus: QMneseit d imulare , noeit regna re. In quo tota regnandi scie
tia summatim comprehenditur. Magna tamen hic prudentia opus est, ne aut vis ira tyrannidem vergat, aut dissimulatio , & attuli a fraudex fiant e media enim sunt valde vitio confinia. ι Iustus Lipsius fraudem definiens in re
'ius politicis , ait esse aetitiam eonsilium a virtute aut legibus devium , Regis Regnique bona acumque Machiavet Ii extrema deolinare cuperet, putaretqu absque omni omnino staude . di dolo Principem imperar non posse, levem aliquam suasit, toleravit mediocrem ,
279쪽
perieulos pro Principe. Eenuis enim illos sic aeeutate iis Gescribere poteriti Nee d hent scopuli tam vieini fieri Mavigationi politicae. sat in
multis operatur potentiae main litia , Ee regnandi cupiditas. Si fraus vitio non caret, in omnibus suis partibus , qua tumuis exiguis, vitiosa sit oportet, & Principe indigna. Dignitas regiae purpurae omnem respuit a maculam. Nul- Ius tam subtilis est atomus, qui non apparea , se delaedet radios horum terrestrium s
lium. Et quomodo permitti Potest . ut illius actio a virtute desciscat, & legibus, qui
earundem est anima Dolus esse non potest , absque admixtione aliqua malitiae dimendae ii a utrumque vero magnanimitati regiae adversatur, quicquid Plato dixerit r Mendaeia in Diis esse super-sωa . ea quod bi nullius egeant; non tamen in Principibus . qui multis opus habent ; atque adeo
iis interdum illa permitti posse. Quod illicitum est , concedi nunquam debet . nee lassicit, finem honestum esse , ut uti liceat medio , quod ex matura sua malum est. Tunc solum liena esse possunt dissimulatio & astutia , quando neque in fraudem impellunt, neque auctoritati Prinelpis
inurunt maeulam; quo casu non in vitiis ea numero , sed prudentiae esse arbitror, aut ad virtutes pertinerer hujus filiaῆ. utiles ac necessarias
et . qui aliis imperat. Istud fiet, si prudentia , in sui conservationem intentos habens
a Fos qui in dis uitate funt turpius flaude honesta et rcumVenire, aut I a re, quam vi aperta. Thucyd.
oculos, astutia aliqua utatur , ad occultanda quaedam secundum varias circumstantias temporis . loci. per narum e ita tamen , ut cor & lingna , mens & verba concorderit i ter se semper. de consentiarit et illa dissimulatio velis remiseque fugienda,quae ob fines dolosios orationis vanitatem a
hibet : illa, inquam , quae eo spectat, ut intelligat alius id quod non est ἔ non ea . quae solum intendit, ut id . quod est , non intelligat. Quam ob rem uti quis poterit interdumve bis indifferentibus . M a ἱuivocis , & in unius locum ubstituere aliud diversae significationis , non ad falle dum , sed ad cavendum sibi, aut dolum praevertendum, aut ob alios fines lieitos. Quod ipse veritatis Magister eoram discipulis suis proficiscentibus in eastellum Emaus b prae se ferret, ac si longius ire vellet; stultitia ficta Davidis c eoram Rote Achis, obtentum sacria fietum d Samuelis de hoedo rum pelliculae e Iacobi maniabus aptatae , dissimulationes fu8re licitae, quia dolum non intendebant, sed solum , ut aliud celarent propositum, neque ideo licitae esse desinunt, quod fors praevideatur, alium inde deceptum iri r ista enim notitia, ει sese finxis lamim ire. Luc.
280쪽
notitia non malitiae est . sed a1 providentiam pertinet. tg. Atque artibus istis & pendi modis tune potissimum opus est quando eum Principibus astu is & fraudulentis tractanda sint negotia Enimve-io in tal ea su dissidentia. &astutia, tissimulatio in vultu. responsa imbigua . & aequivo-eatio pridens in verbis, ne Ptineeps iis implicetur , aut machinationibus aliorum &fraudibus locus sit i similibus
artibus utendo,aron ad ossendendum . neoue ad fallendam
fidem pub ea. n. ecquid aliudem quam cuplicare custodias animi Fatua foret ingenuitas. quae cor detegeret, de periculosum Imperium sine aliqua cautione. Semper verit
eem diserte eloqui, periculosa esset sinceritas. eum tacitu nitas praecipuum. sit regnandi instrumentum. Quisquis secretum leviter eommittit alteri , sceptium eidem una tradit. Mentiri Principem non decet; licebit tamen interdum ,
ut taceat, aut veritatem celet; non vero ut leviter eredat, aut
temere confidat; quin potius maturuS sit. oportet, de tardus , ut considerationi locussit. de ipse in fraudem induet
cessat ia est Principi. sine qua multis iisque gravibux expositus foret periculis. Qui plura
novit, de vidit, minu, credit, de confidit, quia aut speculati . . aut praxis de experientia cautum eum reddunt. Sit igi-ur Principis animus sincerus, e cand dus ς prudens tamen in artibus . & fraudibus alienis. Eκperientia ipsa docebit
nimirum animadverterit, malitiam de technas eorum. quibuscum agit, ita exigere. Cm
terum in aliis omnibus actio nibus elucere debet in Pri cipe eandor quidam regius , quo utendum est interdum erga eos ipsos . qui fallere eo gitant: hi enim .si in meliorem partem id interpretentur, in suis perturbantur consiliis , de vacillare incipiunt ἔ praeter quam quod nulla fraus generosior, quam ipsa veritas. de si de ea securi sint . intimi eordis sui illi tradunt imperium
nec contra sese aliis artibus muniunt. Quae retia non iam re contextat quae non excogitata stratagemata contra assuistiam & malitiam vulpis i quis unquam sinceritati domestiis cae hirundinu struxit insidias. I. Ii tamen Principes . de moderatoret , quos a prudentia 6c ingenio mundus aesti mat. isthae arte uti nequeunt; nemo enim sibi perluadet,
aut sine ere. Unde, si qua in recandorem suum palam velint ostendere, pro ricto habetur.
Cireum spectio in illis , malitia, Prudentia, dissimulatio ς
de cautio, dolus esse ereditur. Fuerunt . qui haec crimina Regi Catholi eo imponerent .
eo quod partim naturali judicii tui acumine . partim diu turnis belli paci sque eκp rientiis satis perspiceret fallacem agendi modum. Et in tu tam fidem horum temporum ἶatque adeo tanta sagacitate sese defenderet. de aemuli ejus ac hostes suismet artibu