장음표시 사용
281쪽
nino spe sua frustrarentur. Ea ob rem fingunt nonnulli Principes sinceritatem & mode niam , ad celandos magis fines , quos sibi habent propostos, aut ne illos malitia tam facile possit assequi. Facie- at id Domitianus , a simul
simplicitatis , ac modesta ima. sane in altitudinem eonditus,stu dium qua litterarum . O amorem - carminum sinulans , quo velaret
animum. Uelle Principem in omnibus sapientem videri, est sapientem esse desinere. Nosse suo tempore de loco igno-xantem esse, summa prudentia est. Nihil utilius , nihil magis difficile, ae sapientiae modum retinere et id quod in Agrieola Tacitus , colla
latrant, qui plus alii s scire
se existimat, sive ex invi .dia, sive ignorantiae propriae defensione oriatur ; aut in
te, quia suspectum habent id , quod ipsi assequi nequeunt.
e Videns Saul. quod prudens esset nimis David , eoepit emere
I. Principes alii negotia sua tractant, quasi aliud animo agitantes , ut sic ea su agero videantur. Verum tanta
est malitia praesentis Politicae,
ut istas artes non tantum P netret, sed integerrimam etiam sineeritatem cavilletur cum
insigni veritatis, & tranquillitatis publicae detrimento: cum nihil omnino sit, quod recte
atque ut Oportet, interpreten- eur alii;cumque veritas in uno consistat puncto et ea vero ,
SImb. 3. quae in circumferentia coni nentur, infinita sint, quo eo εlineare possit malitia , ιn gna Ues errores incidunt ii, qui
scrutantur sensus ab eo, quod prae se ferunt, aut sonint; ω acceptis in deteriorere partem
aliorum judiciis , ω propositis animi.artibus sese nuriiunt alii contra alios, UUuntque
omnes in dissidenti, perpetuis, & suspicionibus, in quibus qui maxime tigeniosust est , is a veritatis scopo aber
rat longius et mam ingenii sui acumine intimius penetrat, quae communiter rersantur in animo, & pleramque tan quam explorat tun habemus in aliis, quod in nobis non est. nisi imagisationis deceeatio. Ita navi ranti currere vi dentur scopuli, & ipse inte rim est qui movetur. V'brae rationis Status majores esse solent ipso corpore, & hoe negligitur interdum . e travero captantur illae quo fit, ut delusa inaniter imaginatio ne, majora nascantur damna ex suscepta defensione, quam adferre potuisset id, quod timebatur. Quoties ex inani suspicione Princeps aliqui S arma sumit adversus eum , cui nunquam in mentem venit offendere , & correptis utrimque armis, ingens belli eκeitatur incendium , quae prius , non nisi levis & male fundata fuerat suspicio i iis idem accidit , quod navibus male constructis, quae qua magis nunc in hoc . nunc in illud incumbunt latus, eo citius pereunt. Non improbo dissidentiam, qtiando a pru
dentia oritur ut alibi dixi-DID. SAAVEDRAE
282쪽
mus in illud solum reprehendo, nia fraudibus , deceptionibauod bona fides semper desit, que obnoxia. Non omnia ne qua nec amicitia, nee ul- sinistro aguntur proposita firma foetetas, nec pactum Moimus etiam tyrannus securum esse potest. Ius gem nes honestos interdum sitium sine robore erit, & Οm- praefixos habet.
. Vbius & aneepς est ser- nune illue snuosis flexibus i' peatu motus. nunc huc, in incertum se gyrantis, uti
283쪽
sum etiam illius ignoret eor-Pus . Qua caput sursum attol-Iere debeat.' In hanc partem tendere crederes, & s hito movetur in Oppositam',
ut nec ulla passuum supersint vellisia , nec sciri possit. quo iter suum intendat. Tam occulta sint oportet consilia, di cogitata Principum et nemini notum esse debet, quo sum illa spectent , quin imi tentur potius supremum il-
torem Deum , cujus vias intellisere nemo a potest. A que ideo Seraphini b alis stiis melabant pedes eius. Tanta eum solertia consilia sua secreta habere debent Principes , utaea subinde ne ipsi quidem Ministri penetrent, immo alia omnia opinentur, sintque primi, qui in hae opinione sua
Ilus de majori eum efficacia, absque periculo simulationis, quae facile sese prodit , firment ac roborent, quod ipsi Iro certo de explorato ha-ent, eandemque mentem de aerrorem ingenerent aliis . a que ita spargatur in vulgus,4 e manet per Omnes partes.
querentibus nonnullis, quod non abiret ad componendas in Pannonia & Germania tumultuantes legiones , finxit se propediem profecturum ;qua simulatione e primo pru denιes , dein vulgum . diuti yi ne pravimias fefellit. Idem
s Tasit. Iidi I.Annal. Secundus, qui consiliorum suorum fines etiam Legatos suos celabat, alios prae se ferendo, ubi opus solet, ut scilli erederent, & persuadererit aliis. Atque hisce artibus uti Princeps minime mi rit. si insenuitas illius tam cauta & circumspecta non sit, ut ne locum det interiores animi motus ex subernandi actionibus dispiciendi, aut ne aemuli ae hostes cor ejus ac cogitata penetrent e quinimmo, ut. elabi eosne ex manibus, quando iam tuum
istimant. Ista operis dispositio, qua alius in fraudem inducitur , defensio potius aedam est . quam malitia ,
modo ea quis utatur, ubi de quando recta ratio suaserit, quomodo ea magni Heroes usi sunt. Et quae necessitas. obsecro, pandendi ipsum cor,suod Natura non fortuito in intimo abdidit pectore tiam in rebus minoris m menti de longe positis pemitiosum est . si fiant publieae . quia oceasionem dant plura deinde per rationis discursum indagandi. Tametsi cor p innitus intra viscera abditumst, ex solo tamen arteriarum motu infirmitates ejus ac morbi dignoscuntur. Ex cutio vim suam perdit non
absque existimationis iactura de prudentia Principis, si qua ipse facere decrevit, publi
centur in vulgus. Consilia oe culta de ignorata omnibus minantur partibus, valent que non parum ad hostem a Itot sum distrahendum Hinc in malitia potius, quam in re
284쪽
Pauci conatus de molimina ante tempus detecta felicem sortiuntur exitum. Quam animo turbatur, qui ante sauciari se videt, quam stringi gla-' dium ; ille inquam , qui non nisi ad ipsim armorum str Pitum excitatur I. Quae tamen intelligi velim de bellis adversus infideles, non de iis quae Christiani contra se invicem suscipiunt,
quae prius indicere oporteret, ut ad satisfactionem tempus suppeteret, quo multo rum caedes evitari possent.
quaedam eorum , quae requiruntur, ut bellum licitum sit, ac justum. Laudandi in hoe Romani quiCollegium quotadam viginti Sacerdotum , quos Feciales appellabant, instituerunt,ut bella indicerent, componerent pacem, & sancirent foedera ς qui porro in s milibus eatissis iudices essent.ae ius dicerent, curarentque , ut pro injuriis & omn- sonibus acceptis pasti laeta fatisfieret, trium ae triginta dierum statuendo terminum, intra quos nis lites aut via iustitiae , aut amica compositione desinerent. bellum de- nunciabant, tribus senioribus viris in testes adhibitis , de Iancea ferrata in hostilem agrum projecta.
- a o Metilum intorquens emittit in auras Principium pugna.
R quo die actionibus hostiliabus & incursionibus fiebat initium. Huius denunciati nis multa in sacris litteris *ppetunt exempli. Iemhe apraelitatum detκ & Princeps
u Virg.l. s. A at id. φnon prius contra Ammonitas arma sumpsit. quam missi, ad eos legatis sciscitatus fuisse deatissam , cur illi bellum , suse
cepissent. Horum nothorum temporum , non tam humanuS, ac generosus mos est. Ante belli experimur effectus . quam de caussa constet, aut consilia penetrentur. Inopinata de improvisa invasio graviorem reddit injuriam, de magis implacabiles animos. Quod inde fere oritur , quia
non tam arma capiuntur. ad compensandam injuriam. aut resarciendum damnum. quam ex coeca quadam ambitione ad dilatandos dominiorum fi nes ς qua in re nec Religio nis , nec fanguinis, nec amicitias ulla habetur ratio, cori
culcatis sacrosanctis juribus de Naturae & Gentium. s. Si quos interdum de in fidelitate Princeps susipectos habuerit, vultus serenitatem ne illico immutet, aut su*icionis suae aliqua prodat indicta , qu:n potius novis blanditiis & honoribus confirmare studeat animos, de ad fidelitatem praestandam obstringere. Non optimum semper, de securum remedium est extremus rigor : rami , qui r secantur, pereunt, quia rev rescere non possunt. Eadem Marcello caussa fuit. cur cum Lucio Banco Nolano homi-ue locuplete . de factioso tan opere conniveret, fle tametsi
probe sciret, quod II anniba- iis partes ipse sequeretur, ac L 6 cersito
285쪽
eeisito tamen , ad se plane exposuit , quam virtus ejus , de fortitudo aestimaretur ab omnibus , quamque illa perspecta esset Ducibus Romanis , qui testes exstitissent rerum ab illo laudabiliter gest rum in Cannensi praelio : honorat eum verbis , spe ac promi ssis fovet de sustinet ; i dulget , ut liber ei semper ad audientiam pateat aditus, qua humanitate sic illum devincit de obligat. ut ab eo tempore amicum fideliorem Respub. Romana nunquam habuerit. Haec tamen dissimulatio magnam attentionem postu Iat, Ae prudentiam: nam si illa
subo 'eret, qui sinistii aliquid
molitur, artificium esse crederet, ut tanto gravius postea in se animadverteretur, ad-roque citius flammam subjiceret cuniculis , aut sibi per alia media violenta caveret
de periculo. Id quod praecipue
timendum in tumultibus , &delictis insanae plebeculata Eandem ob caussam Fabius Valens, etsi auctoribus seditionis cujusdam nullam con- nituisset poenam, quosdam tamen eorum in judicio po- Rulari voluit , a m disramurans 'θελον foret. Verum cum animus a concepta pr ditione , perquam dissiculter expurgetur.& offensione Majestatis supremae impunitae es se non debeant, videtur tune solum dissimulandum,quando majus h declaratione imminet periculum, aut multorum punitio in essectum deduci non potest. Istud expenderit Iuli Caesar, cum datas
contra se a Nobilitate R mana ad Pompeium litteras . de apud tabellarium deprehensiis , sic obsignatas cum integro fasciculo in ignem jussit conjici, optimum igno scendi modum ratus, delicium ignorare. Insignis sane magnanimitas, di rara prudentia, ab omnibus poenam si mere non posse , nec tamen obligare sese ad connivendum. Posset etiam exemplum statui in tenuiores , de dissimulari eum Illustribus, d nec securior puniendi a lx ret , occasio. At vero. ubi in delinquentes animadverti m test absque perieulo , tutiuS
rit sumpto ab iis supplicio securitata consulere, quam dissimulationi confidere r haec enim majores ad audendum addere solet animos. Hanno Venenum propinare parabat Carthaginiensi Senatui, de proditione comperta , sat remedii fore autumabant Senatores illi, s legem conderent, quae modum oe certum pretium conviviis poneret a id quod Hannoni aliam novam proditionem contra illos aistentandi ansam dedit. I. Ars atque astutia , quae maκime decet Princi Eem , dissimulatio item magis i cita , & necessaria est illa, quae vultum, vel ba de sectiones erga eum . quem dissimulando fallere cogitat , sic moderatur de compo nit, ut scite ille non possit sua patere consilia et ea enim
286쪽
SImb. 44. SYMB. POLITICA. et o
ratione plus suppetet temporis ad penetrandum melius , re puniendum , aut eludendum dolum, dum aggressbr de eo occultando minus sollicitus est ; quod si praeter opinionem deprehensum se semel animadverterit, trepidare incipiet, nec securum se arbitrabitur, donec quas animo versat fraudes, ad effectum adduxerit. Ea de eaussa Α-grippina Neronis mater, compertis etiam insidi is , perinde se habuit, ac si nihil rescisset de morte , quam ei fi lius fuerat machinatus, existimans nimirum a mum insidiarum remedium esse , s non intelligerentur Haec dissimulatio aut ficta simplicitas perquam necessaria est Ministris, qui Principibus astutis, minuia
cilicet, quorum unicum studium est cavere, ne artes e rum penetrentur ab aliis et qua in re eximius fuit Tiberius h eo tilis ambiguus. Eodem artificio Senatores Romani
usi fuere, quando idem Tiberius post Augusti obitum , ut
significari iis fecit, nolle sese imperii gubernacula admitte re , eo quod nimis grave humeris suis onus esset; at illi Rudiosa quadam ignorantia, di provocatis ultro lacrymis ,
instare rogareque, ut admittere dignaretur. C quibus unus metus , si intelli ere viderentur.
Oderunt Principes injusti tanquam hostes eos haben a quibus mala sua studia &consilia capi existimant. Ahin solutum sibi in animos impe
1 Idem lib. 3. Atinaus Idem l. I. Ea M. rium vendicant non alienae
subjectum scientiae, cupiunx que non minus vi, & iacultati intelligendi subditorum dominari, quam eorundem comporibus . partem obsequii in
deprehendantur a d subditis rEam ob rem abditos Principissenseus , O s quid Oreultius parat
exquirere , illicitum est. Conquerente aliquando graviter
Tiberio , quod sibi 1 Senat ribus quibusdam securo vive
re non lieeret, seire ex eo voluit Asinius Gallus , quinam ii
essent, ut poenas luerent, de e e. agritis aecepit Tiberius . quod reeludi ille vellet, qua premeret. Prudentior Germanicus fuit, qui lieet Tiberii
artes probe perspiceret, seque ideo tantum ε Germania r vocari, ut gloriae suae eursusssteretur . extemplo tamen
paruit, perinde ae si nihil istorum , quae suberant , famnimadverteret. Quando Pri cipum mandata declinari non possunt, prudentiae est iis ob sequi, & ignorantiam prae se ferre, ut minus detrimenti sit. Quare tametsi Archelaus selinret, astu quodam de dolo se a Tiberii matre Romam ev eari, dissimulavit tamen, Mg si intelligere erederetur , vim
metuens , in Brbem proteravit.
287쪽
nec enim amicus solet esse ei, qui illarum aut testis est , aut notitiam habet. In convivio illo, in quo Britannicus venenum hausit, a ringere imprudentes ἴ at quibus altire i
SYMBOLI 'Eo figura praesentis Emblematis) apud AEgyptios
vigilantiae fuit Symbolum, quales sunt, qui in frontispiciis & portis templorum col- Ioeari solant. Atque hinc Al xander Magnus in monetis effingi voluit cum pelle se nina in eapite, ut significarat non minus cura se pollere, ac
parciori somno utendum essetὶ dormire consueverat,br chio extra lectum porrecto, di globum argenteum manu tenens; ut si fors arctius indormiret , ille in subjectam pel-
vim aeneam delapsus tinnitu suo eum mox rurium excit rei. Nunquam sane orbem
suo subiecisset imperio, si quieti & somno solum indulgens , rerum omnium curam abs se abdicasset e neque enim altum debet stertere qui multorum regendorum gubernacula suscepit.b Non deter unavum tota prataeere somnisnNocte virum, 'b eonfitia . sub
Tot populi desunt meni remmeura fidesque Credita summarum. Leo igitur, eum animantium Regem se esse sciat, aut parum dormit, aut si dormit, nimium apertos servat ocu
tellectus. restitere defixi , ct -- ronem intuentes , ne violentae mortis illius conscii haberentur, sed credere potius put rentur , eam secundum naturam accidere.
tantopere securus est . ut necessarium non arbitretur, villantem se fingere , etiamum somnum capit. Opus est equidem,ut sens bus sua quandoq; quies concedatur; expedit interim sic opinari de Regibus ; quod semper excubent. Rex somnu deditus nec hialum ab aliis differt hominibus. Etiam hanc ipsam passionem subditos suos, ac hostes, quantum potest,celare debet. Formiat, modo vigilare eum . credant alii. Ne sibi tantum de dispitate sua & potentia polliceatur, ut curae ac soliciis tudini elaudat oculos. Ast tia est dissimulatio in leone , opulis apertis quietem capere, non tamen fallendi studio, sed dissimulandi solum comispitos sensus: & si quis sorte insidias illi struens decipere
tur, existimando vigilem esse, quem dormientem offende re cogitabat, ipse sibi erroris caussa est, non leo : nec indigna haec praeventio magnanimo eius pectore , uti nec astutia illa , quando ea drabducit pedum vestigia, ad fallendos venatores. Nulla ars , castrumve satis munitum est, nis solertia excubet. Μajor Monarcha majori eum eura frontem suam coronare debet, non candore snc
288쪽
Samb. sneerarum eolumbarum, sed
prudentia astutorum serpentium et neque enim alias , quam quando Leo in arenam prodit, ferae eaeterae suas ponunt inimicitias naturales, &depugnare inter se desinunt; in Iam communi consensione conspirant omnes contra illum, armant sese, di in Iam sortior; moliuntur Insitas. Α nulla potentia plus periculi imminet reipo An piae . uti di aliis omnibus rincipatibus quam ab illa
Batavorum et nam maris libertatem illi adimunt. Nihil ma gis perniciosum Francis,quam potentia eorundem rebellium
289쪽
aggeribus. quos obiecit Hisspania, totum Franciae reenuasuis demergeret, ut pruaentissime observavit Rex Henricus suartus; fle. tamen, quae
duo apud ambas illas Coronas plus possunt, quam suamet ipsarum pericula, dium. inquam, & metus Monarchise Hispanieae, vires illas augent, qtras mutatis aliquando ει perturbatis temporibus ipsae merito adversum se timero poterunt. Pericula praesentia plus sollicitudinis de curarum adserunt, quam futura, etsi haec saepe majora sint. Timor sensus impedit; nec sinit animum aestimare, quae longius posita sunt. Inanis aliqua di fidentia maxima etiam ratione status validior est. Αrbia trium Coronae Hispanieae in Italia medicinae praeservativa instar est adversus infirmitates , quas patitur libertas Genuae; idem illud Tusciae Principatum feeurum reddit: Imperium spirituale Ecclesiae augescit, de conservatur p tentia domus Austriaeae, eruiadem beneficio securi sunt Veneti a Turearum tyrannidergod nescio sane , an aliqui:onsiliarii illorum Principum satis grati agnoscant, aut aliud agant semper, quod ad
hanc utilitatem eorum prompriam magiS conducit. AEm lationes eIusmodi, quae rati ni non parent, sibi ipsae ru nam accersunt, de exitium.
Illi ipsi, qui securiores se fore existimabant. si Ferdina
dum Seeundum armis exu Tent, magno suo malo experti sunt postea, eodem se indige-ge milite, cujus exaucto
Complures Provinciae quae ob rationem status Mona chiam Romanam voluerunt evertere, una cum illius ruina libertatem suam perdido.
g. Ne confidat Prineeps exteriori venerationi de eultui , quem alii ipsi deferunt:
ficta enim tantummodo res est, de longe alia ab eo, quod extrinsecus apparet. Placere velle, adulatio est,obsequium, metuS, Veneratio,vis quaedam Ee coactio , de amicitia , ne eessitas. Omnes callida stauinde insidias parant sincerast g nerositati, qua alios a aesti mat. omnes ad ungues illius attendunt, Zc praedas numerant. Advigilant omnes, ut ingenio superent, quem vir bus nequeunt. Pauci, aut nemo , sincere cum eo agite ei enim,qui timetur, non dieitur veritas, adeoque potentiae suae eonfisus, somnum capere se curus non potest, artem arte, vires viribus illudat. Gener
eaute praevertat pericula, deresstat sortiter. S. Tametsi vero praesentῆΕmblemate permittamus, immmo etiam nee emriam iudi cemus dissimulandi artem, servatis conditionibus , quas diximus. magis tamen ea Μinistris eonvenit quando e
euiari potest) quam Principibus: in his enim occulta quae dam inest divinitas, quae ea cura de cautione offenditur. Dissimulatio plerumque ex metu de ambitione nasci so let; neutra autem, si note r .
290쪽
satis Principem decet. Quod simulatio eavere debet, eaUeat silhntium prudens, de .solerS gravitas. Magis amatur Princeps , qui cautus & prudens habetur ab omnibus , modo agat cum sinceritate quadam regia. Nemo est, quin artes illas occultas detestetur; co tra vero agendi modus natu
mei sus, obliquus videtur oculis, & fractuS, idque ex refractione specierum oritur rita multis in rebus nos fallit opinio. Ea de eaus a Philosophi Sceptici , ut dicebantur, de omni re dubitabant, nec
quicquam pro certo audebant asserere. Solers sane modestia,& dissidentia prudens h mani judicii, nec absque fundamento r siquidem ad certam rerum cognitionem binae requiruntur dispositiones , illius nimirum , qui cognoscit;& rei . quae cognosci debet. Qui cognoscit, intellectus est, qu externis juxta atque i
. ternis utitur sensibus, tanquam instrumentis ad efformanda phantasmata. Externi varie immutantur pro majori h morum abunaantia, aut moderatione. Quas mutationes etiam intemi subeunt. aut ob eandem caussam, aut propter diversas organorum assectiones. E qtio tanta opinio-mum , ludiciorumque in hominibus nasci solet alvei stas, alio aliter res ipsas concipiente, in quibus eadem incertitudo , & variatio e nitur : nam positae hic aut illiecolores suos mutant, di forin
ratis eum ingenua quadam probitate placet omnibuS. quemadmodum in Petronio advertit Tacitus, a eurus dicta factaque quanto solutiora , ct quandam sui negligentiam pras rentia , tanta s alius in speciem
simplicitatis acciprebant ν. a Tacit. lib. I 6. Annal.
mas , aut ob distantiam , aut ob vicinitatem, aut quia nulla pei secte simplex est , aut pro pter mixtiones naturales, de species, quae sese offerunt medias inter sensus, & ea quae sub sensum cadunt: ad eoque de iis affirmare non possumus qualia sint, sed illud dicere solum , videri talia , opinionem scilicet sormantes, non certam scientiam. Majorem incertitudinem Plato in illiὐ reperit, dum perpenderet ani .mo, in nulla earum inesse naturam illam purissimam di perfectissimam . quae in Deo
est; nosque, dum vitam hanc mortalem vivimus , rei nullius certam cognitionem ha bere, sed praesentes solum vi dere quae non nisi reflexae es.sent. de quaedam illarum umbra , atque adeo fieri non posse, ut de iis scientia comparetur. Non equidem illud contendo , ut Princeps 8 Scepti eorum turba sit: nam qui de omnibus dubitat, nihil certi definit, aut statuit, neque ulla res gubernationi magis noxia, quam dubium haerere de an
eipitem, quoties decidendum est aliquid . de essectui dandum. Illud moneo duntaNata ut cum prudentia quadam polis