Illustratio sacri patrimonij seu De bonis et possessionibus Ecclesiarum. Vbi agitur de veteris & nouae legis sacerdotum censibus, ... Auctore Nicolao Le Maistre ..

381쪽

T i secundus. 37sQuamobrem si hac in parte peccarent liberti Ecclesiarum & suppressione Cartarum vellent

manum ilionis memoriam expungere, tum certe adseruitutis iugum quasi ii grati ac scelerati clientes solebant retrahi. Hanc tamen legem ut duram nimis&seueram temperari oportere censuerurat

patres Concilij Caesar Augustani tertii Canone 4. textum canonis ad scribo. Quia speciab modo sancta idecreuit Synodus vi sit ipsi liberti infra anni Jpatium, μ-

peruenienti suo Pontifici chartalas libertatis suae praestentare neglexerint, protinu3 eos in pristinam seruit ut is redigant conditionem, O licet istu congruentius satisque luculentiri retractatum fuerat, hoc tamen a nobis conjicuuperpenditur, quo non bolum m praedia Ecclisiarum debita auctoritate di ponimus, sed etiam σ oppressis pi-m suffragium porrigimine per quod cupiditas sacerdotalis fusiretur m imbecillitas pauperum subleuetur. Quia e

so comperimuη, quosdam Pontifces potira lucra sua ampliare studentes, quam de mercedis opere Domino ρυ- rentur, liberos, quos ex familia Ecclesiiis, a fluis praedecet foribuι inueniunt, pro eo, quod libertatis suae chartulas infra consultum tempus non repraesentent, statim eos in proprium struitutem redigere: unde hoc pietati udiogenerali modo siubrogamus beneficium: mi siqdem liberti for-

stan ignorauerint ordinem canonum ; autcerte svi ad

ter feri) ad praesintendas libertates sura tepuerint, ipsu sPonti Pis posticitudo, mox in sedem sibi creditam fures serit, per clerum aut domesticos, pterquirere procurabir, qμοι docentes visiopi de familiis Ecclesiae manumissionis gratuiauerunt: ut eosdem Pontifice praemonente , ipsi b-

382쪽

prohibeant, nec sacerdotis callida voluntas patescat, )nde contra ordinem reducantur manumissi ad originem si r-hituris. Quos, si Pontifce praemonente, contemseristi ora anni statium stias tib rtates propriae sedis Discopopandere, licitum sit ei, sicundum cononiim sanctiones in iure Ecclesiise sua reducere. CAPUT XI. μο lcmpore ruitutis desierunt.

EN itaque humanissime lector uniuersa seruorum & libertorum historia, ex variis tum legibus tum monimentis Cartis & tabulis ervix. Cui nil admodum utile ac necessarium addi posse existimo, nisi labentium seruitutum occasius finemque posset aliquis curioso consilio a nobis

expectare.

. Quam in rem dicendum primo non eodem tem pore apud qua suis gentes ieruitutes desiisse, apud alias tardius apud quasdam serius iura ista & conditiones personarum exoleverunt. Imo vero in una, & eadem gente quaedam Collegia & societates seruos suos prius mancipatus iugo exemerunt iugo quam alia. si quidem manumissio publica,qua sancti Ger- mani sodales seruitutem uniuerso suburbio remi serunt

383쪽

Liber tertius. TZ serunt data,est anno ir so. & tamen nonnisi multo ost tempore extincta est omnino seruitus in Gal-ia,regnante videlicet Ludovico Hutino, circa an num i sis. Is enim cum ad Bellum Flandricunt instituendum pecunia indigeret, Libertatem pretio ad- . dixit,& singulis qui vellent manumitti,certam summam aerario inferendam irrogauit. In Flandria autem refert Meyerus , annalium 1 byesu, Flandriae, libro nono sub Margaret a comite serui tutum iura desiisse. Id autem contigit circa annum lib.'. I 2I2. Eodem, inquit, anno seruos ancilis, a quibus

morientibus dimi uum bonornm mobilium Comrtes acci piebant,tota A.ndria

Verum quidquid sit de Historiae illius veritate,

certe ultra hoc tempus durasse, seruitutes in Flandria, nemo audeat inficiari, qui cartarum & tabu- Aub larum lectione vel mediocriter fuerit informatus. 2 π ά Nam apud Aubertum Miraeum donationum Bel- umgicarum cap. 129. legitur diploma quoddam ma- numissionis facta a Sigero de Liede Κerhe D. de Boulatio,quaquide manumittutur serui & seruae&offerutur S. Andriano in Giraldi monte. Datum est autem diploma istud anno 13i . Itaque signum est post Margaretam Comitem plusquam anniS 1 O. durasse seruitutes in Belgio. Quo autem tempore in Italia, Cermania & aliis partibus seruitus extincta sit, non satis notum. Eu Decretalibus summorupa Pontificum circa annum is millesimum ducentesimum adhuc viguisse seruitutes Elicitur. Si quidem Innocentius tertius qui sub

384쪽

3 13 De bonis Ecclesiarum instecie, haec tempora vixit, censet dirimendum matrimonium, quod miles quidam contraxerat cum serua& ancilla Monasterit,ignarus eam seruitute teneri,

Innocent. . . t o 'I feap. ad no- capite ad nostram ae Coniugio Druorum.

st 'ς In IHispania quoque usque ad decimum tertium ferme saeculum durarunt seruitutes, & etiam nunc

coniugio seruorum

durant in Mauris & Turcis,qui lege belli serui fiunt Hispanorum & Lusitanorum quando capiuntur. Ac mos est ibi permanere seruos ctiam si Christia nam Religionem amplexi sint, quod certe non videtur absurdum. Nam ista gentium iure & consuetudine inducta seruitus,Christianae legi non aduersatur, quae cum seruitute tot annorum spatio cohar sit. Attamen Petrus Matth us in summa constitu- tionum Pontificiarum refert constitutionem editam a Pio quinto qua iubet eos seruos, qui recepto baptismo patrocinium ciuis cuius,iam Romani implorarint, ipso facto liberos fieri. Et si vero Monasteria & Ecclesiς seruis suis libertatem indulgerent: adhuc tamen'antiquae seruitutis notas x vestigia in illis voluerunt residere. Notae autem sunt multiplicis generis quaedam sacrae, line- dam prophanae. Inter prophanas sunt pensio iolaria reditus & consuetudines quas pendunt antiquis dominis, obligatio panem coquendi in furno Dominico uuam premendi in eiusdem torculari. - Sacrae notς sunt oblationes, quas post purificatio- nem mulieres altaribus Monasteriorum facere t

nentur, post partus singulos quasi hac oblatione, scotus a se prognati seruituteφ redimant,ius istud

385쪽

Liber tertius. 7 37

in homines sui suburbij retinuerunt sodales sancti

Germani diplomate a me citato. Non refero hic quaedam alia semittitis exutae monimenta, ut manum mortuam, cuiusmodi ma- nus mortuae homines plurimi adhu extant in Burgudia, Aruernia. De quibus, Vide consuetudines Bu gundiae, & Chassaneum enarratorem tit. I.

CORO L LARI V M.

Vm praemilia de seruis & libertis Ecclesia

a rum tractatio, occasione bonorum Ecclesiae suscepta sit. forsan inquiret aliquis, an ex tanta sertiorum Ecclesiae & libertorum multitudine res eius ampliores fierent atque auctiores , & an extinctis seruitutibus eiusdem patrimonium vel uncia minutum fuerit ac labefactuum. Quibus respondendum non mediocres census ac reditus Ecclesiam e seruis ac libertis cepisse.

Quidquid enim serui acquirunt, Domino acquirunt: hinc Ecclesia eorumdem studio, atque industria prouetus colligebat non exiguos.Morientius cruorum spolia ad Ecclesiam pertinebant, iure mortuarii, cuius etiam umbram quandam penes Germa ni Monasteria superesse author est Hospinianus. Refert enim licere Abbatibus eius regionis seligere quidquid voluerint spoliorum nomine, putaequum generosiorem aut fortius iumentum. Praeterea quamdiu seruorum opera Ecclesia via est,non

386쪽

33o De bonis Ecclesiiarum in Jecie

erant ei conducendae extraneorum operae, seu ad domos instauradas, sed ad angarius & parangarias, hoc est euectiones & transmissiones specierum quarumlibet. Eout etiam serui cerarij, qui ceram &oleum ad luminaria conferebant. Liberti Ecclesia- rum si sime liberis obirent, illorum hqreditatem capessebat Ecclesia, etiam eorum qui ex laica familia coram lacris altaribus forent manumili unde immensi reditus & opes non poenitendae. Liquet ergo Ecclesiam olim multo ditiorem, atque potentiorem fuisse , nec esse quod saeculi homines resia duum illi splendorem inuideant, quem si amittat necesse est Religionem, quae nec opum ac diuitiarum illecebris commendata satis placet, hoc ornamento, quo maxime amatur a quibusdam, destit tam extremo fastigio ac contemptu squalescere.

387쪽

DE REDITIBUS

ET CENSIBUS

389쪽

ET CENSIBUS ECCLESIARUM,

LIBER PRIMUS.

Se Decimis , Oblationib- Primiti'. ΡR AE F ATIO. VoscvN QVE cupiditati state honores humana proponat ambitio , nil unquam meo iudicio ad majestatem altius, aut ad gloriam illustrius fingi polost, quam Ueo, apud quem omnia assivunt,largiri aliquid, & eum cui ad magnitudinem x delicias deesse nil potest, sibi muneris alicuius largitione facere debitorem.

Quantumuis ergo certet diuina munificentia profusione donorum homines deuincire ' magis certe commendatur apud nos eiu pietas, caduca harc nostra sumendo, quam sua dando. Domino rum est largiruhaec una Prjncipum virtu*quam absque diadematum solendore ae ingentis fortuna gloria, imitati nemo taliciter potest. Regnat Oocul

REDITIBVS

390쪽

to imperio in hominum mentes benignitas, blande expugnat, amice vincit M ieruitutis impositae gratiam , etiam ab his quos superauit emcretur. Quid ergo homini iucundius aut gloriosius esse potest, quam habere, unde blandiths ac muneribus Deum vincat, cum quo sine scelere non potest de imperio ac potestatis magmtudine colluctati3 Etiam barimo foenore humana in Deum liberalitas ornatur. Nam qui in pauperes spargit & ca

lamicos ib, ac aerumnis fatiscentcs beneficiis leuat, hunc unicus manet munificentiς fructus,ut se dedis se iucundissima cogitatione meminerit, &cum Omnes tacent, intelligat se benefecisse.

At, qui in Deum aliquid de suis opibus confert,

nec ingratum, nec impotentem debitorem assequietur, qui si immerentibus ac sceleratis liberalem se exhibet, quanto magis certabit hominum dona ac largitiones opulentis gratiaru torrentibus superare. Cernimus post grandes pluuias coelumquc totum pene in imbres solutum, terram irrigari, glebas prius arescentes madescere , frondes aestu torridas noua viriditate indui, repullulare gramina, & mundum siccitate tabescentem resurgere. Post tantam coelorum beneficentiam, quam gratiam terra sydeiribus rependit λ quo se vel igio ac munere non In- pratam significat ξ de tanti humoris copia, quam

hiulcis visceribus hausit, moderatum exhalat vapO rem,partem sui muneriscoelo rest ituit & abundes a tiata tantillam pluuia rum ac imbrium partem infa-muin i, ilii aque resoluit: de tamen dica ne taμὶ ium