장음표시 사용
121쪽
πε NT I A igitur in quantum propostum nostrum tangit, est iudicis dissinitio cauta μeontrouersiis finem imponens,condemnationemq; vel abs blutionem continens. Quae Iicesimulta etiam alio sensu habeat significata, multisq; capiatur modis: quia tameta proposito nostro ea significata non quadrant,silentio praeterire censui. Dissert autem sententia ab opinione in hoc,quod sententia est indubitata & firma responsio, sed opinio Est cum quadam dubitatione clicet probabili causa responso. V N D E si varia: fu rint opiniones de aliqua causa,tunc illa erit tenenda, quae meliori & subtiliori fundabitur ratione. UNDE sententiarum aliae sunt capitales,esiaecmendam capitis tangentes, aliae notam infidelitatis representantes, aliae vero simplices, & aliae emendam linguae, vel Calumniam denotantes. CAPITAL is itaq; sententia nostro hoc aemo non nisi ratione inuasionis domorum ac interemptionis, verberationis, & sine iusta caiisa detemtionis Nobili lim. Ρωerea pinextu occupationis quorumlibet iurium possessionari rum dc eorundem pertinentiarum quocunq; nomine censeantur,decerni sblet, & pr rilinciari. Et isti sententia capitalis idtummodo personas iaculares virilis sexus & ali nas 4 se sangui ne respicit, atq; tangit. Nam interac contra Ecclesiasticas, necnon m hebris, 3c sceminei sexus perionas, ac fratres generationales, capitalis sententia demptis casibus infra declarandis non decernitur neq; proni uaciatur, scd sblummodo sententiam emendam, hoc est redemptionem capitis concernens vetusta de Regni consuetudine fertur & declaratur. Diuersis tamen modo, diuersarum persbnarum respectu,prout infra patebita. Capitalissentensa quomodo disperactab emeηι cupitissententia. Τr T. X LIII. SEmentia autem emendae capitis in hoc tantaimmodo distat, Sc dissere a capitali, volata ipse sententia emendae capitis reus & conuictias, aduersiis quem suerit pronum Clata, vel etiam per non venientiam, & non comparationcm extra data, vigore di vi tute eius,in persena sua detineri ac captiuari, & capitis obtruncatione seriri, paniriquet non poterit. VER v M tamen eodem praeesse modo & ordine,quo per sentcntiatri capitalem uniuersa bona& quaelibet iura postsessionaria, cunctas etiam res suas mobiles, ipsit in sol iam proprie Sc praecise concernente quocunq; nomine vocitentur, & cuiuscunq; maneriei vel speciei existant dii duabus iudici, in tertia vero partibus ac ri statuenda dc occupanda, atque infra tempus redemptionis eorundem iurium possessi nariorum titulo pignoris iuxta vallarem 5 exigentiam communis aestimationis ipseriam postidenda) perdit,& amittit eo facto. EMENDAM praeterea capitis, hoc est redem- 'ptionem vel Homasium suum Prassatus vlputa, &Baro quadringentos: Nobilis vero ducentos Florenos ibi ummodo actori vel actrici soluere tenetur. Et primo, ac ante inmnia per iudicem super huiusmodi Homagio, de rebus mobilibus si reperiunturia: &tandem illis non repertis, si necesse fuerit de iuribus postem a ijs conuicti, & sententiati hominis satisfactio impendi, & demum residuitas rerum mobilium ac bonominia& iurium possessionariorum ipsius conuicti,inter iudicem dc actorem vel actricem diuidi debet dc tripartiri, usq; ad tempus cui prae tactum est redemptionis eiusdem, peta illos possidenda,rebus mobilibus in usum eorum liberε distributis, atq; donuersis. Foe-.-mina: praeterea & mulicres non tantum iura ipsarum possessionaria, dc res mobiles,sedeciam Dotalitia & Quartalitia ipsarum per huiusmodi sententiam amittunt. S C i Ε D v M tamen est,quod etiam contra Deminas ac mulieres in casa, quo earum aliqua maritum vel parcntes, aut liberos proprios malitiose occiderit, vel necari secerit quia talis castis notam infidelitatis respicit) capitalis sententia tanquam in persenam virilem.
ferenda est, atq; pronuncianda .
De colitis in quibus etiam contra Ecclesiasticas personas capitalis 'tentia feriuri Tiri XLIIII. SCiendum ulterius, quod tres sunt casias, in quibus etiam contra spirituales& feel fasticas personas,capitalis sententia pronunciatur, per quam ultra amission m p
122쪽
trimoni ima& beneficiorum ipsi,um, capit Hispo a decernitur,atq; sequiti in P R NM v s casus, si quis eorum crimen laesae Maiestatis commiserit. SEcv Nous, si notari infidelitatis manifestam incurrerit. TERT ius, si quis ipsorum voluntarium & deli ratum homicidium,ac latrocinium Dirauerit, aut perpetrari aecerit. propter quod praehabita degradationeὶ capite plecti debebit. In quibus quidem casibus licet bona Ecclesiarum quibus praesunt non amittant, tamen priuata ac separata patrimonia,& iura possessionaria si quae habent: Insuper cuncta beneficia Ecclesiastica quae postident, perdere & amittere solent. Sed in tertio casti, deliberato scilicet homicidio ac latricinio, patrimoniorum proprietatem & haereditatem non amittunt, si fratres habuerino condiuisionales, ad quos illa iure succellario spectant. Quoniam caput in hae parte Cupite compensari sussicit. In caeteris autem causis & casibus,petilina ipiritualis & Ecclesiastica, contra saecularem,Sc econuerso stacularis aduersus spiritualem . aequali poenae& grauamini subiacet emendae scilicet capitis, vel HOm ij atq; damnorum illatorum , retusoni. De quibus iudex actori & damnum passe,iuxta modum superius praedeci ratum) satisfactionem impendere terreriar. Et haec consuetudo ex generali maxime docreto serenissimi Principis quondam domini ALBERri Romanorum dc Hungariae Regis, Austriaeq; Ducis excerpta est, atq; processio. Quae etiam in generali moderno decreto nostro roborata habetur, & conlimatae . .
sualiter debita ac Linnas' ri ales persinae reddere aebeam. TIT. XI. RIT EM si persena sipiritualis cuiuscunq; status & dignitatis existat, ad Qtutionem Scrcstitutionem aliquorum debitorum aggravata fuerit, tunc aduersario sito pecuniaria selutione satisfacere tenetur. Et si noluerit, aut non poterit, tunc de boriis Ecclesiae per iudicem aduersario ipsi, infra illius spacium temporis,quo de prouentibus ipsorum bonorum debita recuperari poterunt, statuendis & occupandis s olutio ac satist actio est imponenda. Pecuniaria autem appellatione intelligitur hoc in loco quodlibet aurum & argendum, ac omnis moneta pro tempore currens. Ubi vero ad fblutionem Screstasionem damnorum illatorum condemnatus extiterit, isto casti poterit si voluerita rebus cum mobilibus & venalibus, iuxta tamen verum valorem huiusini di rerum aduersario suo satisfactionem impendere. Alioquin de bonis ae iuribus postellionat ij Ecclesiae in hac quoque parte iudex cause aduersario illius perlbnae conuictae, statuti ne debita satisfacere tenem . Lusmodo Capitulum, τH Conuentussimn I, eg quomori persinae priuatae sto Iunio fenuntiari debeanti, T T. X L VI. ITem si Capitulum vel Conuentus collectivo nomine, pro actibus potentiariis maioribus vel minoribus, quocunq; sententiariim genere condemnatur, tanquam Virbca Sc singularis pers lina grauatur, & non singuli singulariter debent condemnari ,exceptis praemissis casibus, homicidij videlicet voluntari j δ: deliberati,ac criminis laesia Maiestatis δc notae infidelitatis, pro quibus omnes delinquentes modo antelato) sitiat puniendi. V E R v M si certae persisnae Capitulares, δc non tota communitas aliquos actu potentiarios de bonis Ecelesiarum perpetrauerint, tunc ipse pers briae seorsona a con munitate ex eo loco, ubi talia mala commiserimi, ad iudicium libere poterunt evoca ri. Praesertim si patrimonia non habuerint priuata, nihilominus de loco praenotato citari dc euocari queunt, ac iuxta causae meritum, sententia contra eos per iudicem ferri poterit atq; pronunciari. uid, i una persina capitularis flent en iam fueris, agendum sit. Ti T. XLVII. ITem si una peribita Capitularis, bona haereditaria dc patrimonia te parata non hahens in emenda lili capitis conuincetur, vel in refusione damni condemnabitur, &rctus mobilibus destitutus reperietur. Qv .E R i i v K vude,dc qualiter adueri mo satis'
123쪽
Lachio fiat 3 Quia non de commissione Capituli mala ipsa patrauit, dc ex consequenti bona Capituli propterea non videnti esse diripienda .. Dicendum, quod quia nata ipsa di facinora, unde videlicet emenda capitis, vel damnorum refusos ibsequuta est, de medio Sc tanquam de membro ipsius Capituli illa patrauit, quae perpetrare aut non Potuisset, aut locum patrandi non habuisset, si in huiuscemodi beneficio constitutus' non fuisset. Ideo de prouentibus beneficii eiusdem Capitularis conuicti, per reliquos' Capitulares actori super eisdem rebus obtentis satisfactio est impendenda.
De compensatione damnorum per inclaire Ecclesasticarumpersonarum Arar xator antis. Tin X LVIII.
ITem uniuersi ossiciales Ecclesiasticarum petionarum,siue sint spirituales siue syci
Iares, occasione quorumcunque actuum potentiariorum, s quos de officiolatibur Corum commiserint vel perpetrauerint, de eisdem ossiciolatibi s ipse instar alio- rum Regni Nobilium,& officialium libere semper iuri conueniri, atq; ad iudicium citari Sc euocari possunt. Et si in iudicio conuicti fuerint, de dictis Officiolatibus eorum, timadueriario quam etiam iudici ipsorum satisfactio administrabitur. Domini alitem illorum si talia non commissione eorum suerint illata vel irrogata) poterunt ipsos officiales usq; ad debitam emendam dc satisfactionem, etiam cum detentionc personarum suarum compellere, prout hoc de ossicialibus habetur etiam in decreto primo 'moderni domini nostri VLADisrar Regis, articulo vigesiano quari Duomodo Prae fastis cum Capitulo simia, j quomissiorsum indicium retalis. TIT. XLIX IT LM si Praelatus cum suo Capitulo, vel Conuentu fuerit ad iudicium simul euoc tus, tunc si Praelatus& Capitulum vel Conuentus in illis iuribus potienionarijs, doquibus actus eiusdemodi potentiarij, aut alia maloria genera conrnulia, vel patra a fuisse dicuntur & quaeruntur, indiuisi fuerint comperti, tune Pralatos in hoc si non separatilia a suo Capitulo vel Conuentu, sed simul cum eisdem aut abibloi, aut co demnari debet. Quoniam ratione indiuisionis cum suo Capitulo, vel Conuentu Una Communitas esse censetur. Si tamen de diuisis inter eos itu ibus possessionariis mara . ipsa suborta, perpetrataq; fuisse comperientur,tunc & Prassatus δc Capitulum,uel Con uentus separarim,& seorsum condemnatur. Hi NC est,quod si Praenatus cum suo Casti tuto, vel Conuentu simul euocabitur, tunc ratione diuisionis,vel non diuisionis etiam , iuramentum illis diuersimode praestandum adiudicatur. Nam si modo antelato Pi a Ianis cum suo Capitulo, vel Conuentu indiuisus fucrit, tune ipse Praelatus cum si iis c iuratoribus, tam in sua, quam etiam totius Capituli vel Conuentus personis,sacramentum praestare debebit. Si vero diuisiis extiterit, tunc tam idem Prassariis inim sui qtiam etiam Lector aut Cantor siue Custos, vel Decanus in persona ipsius Capituli vel Conuentus, iterum cum sitis coniuratoribus iuxta deliberationem & sententiain iudicis seorsim dc separatim iuramenta eorum deponere tenentur. Et per Praelatos intelli
non ibium dominos Archiepiscopos, & Episcopos, sed etiam Abbates, atque Praepositos tim saecularcs quam regulares omnes. De ann 6 prorogatione dominorum Praelatorum nouiter Hectorum T I T. LIT E M Praelati Ecclesiarum a suis fratribus, Capitulo videlicet vel Conuentu diuis, a die electionis eorum priuilegio pupillari gaudent, quibus de vetusta Regni lege Scapprobata consuetudine permissum est dc concessum, quod etiam in causis tempor patris eorum inchoatis, infra unius integri anni spacium ad cuiusuis instantiam respois dere non teneantur, ut interim iura paterna, dc literalia instrumenta recidere, calc lar ;, δc deinde prosecutioni causarum suarum commode superi intendere pollin Hoc tamen intellige in facto iurium possessionariorum, de exhibitionis literalium. instrumciuorum fieri Nam in caeteris causis praetextu actuum potenti nam Si
124쪽
in quibus productio literarum subsequi non debet, haec concessio minimesumagam
quae praemisse modo, & in praemissis casibus & causis, etiam legitimae aetatis,hoc citia talem quatuordecim : rima modernorum vero consue dinem duodecim integi inrum annorum habentibus, a Principe si per concedi, & in iudici js obseruam si, leo. Si tamen fuerint indiuisi, tune huiusnodi permissio& libertatis praerogativa. , illis P trocinari non potest. Nam Capitula vel Conuentus priuilegio maiorum gaudenta, Ma tatem periectam, hoc est viginti quatuor annorum intcgrorum temper repraeteritant, quibus haec pinnationis libertasnon competit obshmari. Abs irdum enim vi deretur, ut post electionem cuiuslibet Abbatis vel Praepositi, aut Lectoris, Custodis , Cantoriiq; vel Canonici, causa dudum mota utque ad anni integri reuolutionem scri per in si penso relinqueretur, bc sic indecisa per aliquot annos penderet, concitanorsita; sua staudaretur . Uuid Praelisi Ecclesiarum a delim praederesorum sitiorum condemnari nora
possint. T i T. M. VI terius si de bonis & iuribus possessionarijs cuiuspiam Prestati, aut Abhmis, vel
Praepositi a caus potentiarii vel malorum genera patrarentur,atque committeren tur : talis Praelatus aut Abbas vel Praepositus quam diu in humatus ageret, propterea incuriam Regiam non euocaretur, vel aliter in causiam quomodolibet non attraheretur, tunc descendente eo, fiuccessor suus ratione huiusmodi acutum Trentiariorum quan tum in persona sua condemnari,&aggravari non poterit, sed solummodo ex parte Ic
hationum ac familiarium illius Ecclesita, per quos mala illa perpetrata filii Smos
cuntur, iudicium & iustitiam actori facere & impendere tenetur . Quoniam bona Miura possessionaria Ecclesiarum sicuti pranaarratum est) nemo Pra latorum aut Ablaatum, veI Praepositorii na, sim etiam aliarum per narum Ecclesiasticarum, propter scios excelsis amittere,& ab ipsa Ecclesia alienare potest. Sed si qui sipiam illorum inem i-dae capiti, sententia conluctus fuerit,tunc solummodo de Homagio & damnis illatis 1atisfacere modo prae declarato debet. Successor itaque suus, qui non haereditario iure, sed via electionis successit,emendam capitis illius praedecellari sui ex quo euocathis' non fuit) subire, compensareq; non tenemr: prout etiam filii ob delicta paterna tacta
prius euocatione, sententiarum capitalium vel emendae capitis gravamine, quantum sad poenam non subiacent. Sed si conuicii fiterint, solummodo in aestimatione iuriun paternorum conuincentur. Et hoc si patres eorum in humanis agentes euocati fiaerm r.
Aliter enim si post obitum parentum euocatio subsequetur, non iam delictum patris , qui iura possessionaria sorsita Occupauerat, vel res, & bona mobilia alterius diripuerar, sed filiorum,qui male occupata vel res direptas detinent, compensu hmetiriq, solet igitur in facto occupationis bonorum causia mota fuerit, quia forte Ecclesia bona
habet, & possidet, etiam decedente quolibet Praelato aut Abbate,ves PriS,st tu issor suus,in hoc casu siemper euocari & condemnari potest. Et hoc idem est inteli gendum etiam de illis Ecclesiarum Praelatis, qvi per translationem in alterius Eceselia beneficium vel dominium se conserunt moraturos.
sv d causa factum iuris p sessi nas angens,info De si astita tramim nequii,
TEM quod nulla causa factum linis pollessionarii concernens, si etiam promin ol vel testamentum occasione talis iuris posse: si rij interuentilat. coram plis si in
malibus personis, vel eorum vices gerentibus tractata poterit, sed omnis eiulcemodica ica in curia Regia coram iudicibus ei talem ordinariis solet examinati, parite &minari. Q mequid enim quisquam promictat vel testetur lamper tamen standum est eius iudicio ad cuius asi thoritatem & iurisditionem res ipsa pro qua prona into & testamentum emittitii principaliter spectat. Cormes autem,quia hoc in Regno nonnali iudicum ordinariorum curiae Regiae, sententiis & lueris Adiudicatoriis iura posset'
125쪽
sonaria gubernantur. Vt CARIOR v M vero vel aliorum iudicium spiritualium litera . iCntentiae in hac parte nusquana obleniantur. Nam S alias accessitatum debet sequi torram sui principalis, propterea causa tactum iuris pollissionarij tangens, in praesentia Midicis spiritualis ventilari concludiq; nequit. rt idem est sentiendum etiam de caus x x fortE debitorum vel aliorima negotiorum, in qua fides interuenerit. Ille tamen, Rhai ridem praestitit antequam causa suscitaretur, decesierit mota, quod videlicet in sede spirituali ea tractari non potest. Nam fides & eius poena persolvitis est, quae Extincta Peri ira extinguitur in iudicio semper. Si quid tameri delati veI alterius rei iuxta fidem ira Promissione annexun3& appositu aestierit, hoc coram iudice suo aculari actor ipse ab hamedibus & alijs i gitiniis succei ribus defuncti requirendi haFςt authoritatem .
I Temissilent Capitula ac Conuentiis in eorum villis ossiciales & villicos, qui iri m
dio Iobasiori ni iii iam temporalem iuris ditionem exerceant, tenere & contem re, quorum iudicitu i R iudicii impenso eam virtutem dc vigorem habere dignoscim , sicciti persisnaliter firisset per alios Capiti ilares aut Cothientuales administratum. Dec ratis etiam in peri ma Capituli eandem habet authoritatem. Verim tamen extra inmciolarum suum sine literis procuratorijs totius Capituli pro eodetricapitulo respondere
SCicndum ulterius, quod licet Prior Auranae utroq; misso, si ivn is videlicet & δε-
culari gaudeat, iura tamen pollessionaria inter .feci fasticarum per Onarum su- hemat: ideo dcipi quoq; lhccialiter pauca si ibi ungere d guunt auxi.. V B I aduertem dum quod prioratus Auranae olim in hoc Regno per excellent istanum P i cipem D Damuna LUDovit .vM Regem fundatus & institutus fui ne pei s ibecum Qui cum 'e- suum Siciliae siue Neapolitanum valido cum exercitu decem fratris sui carnalis, diui ANDRr ae eius dena Regni & Hierusalem Regis, vindicaturiis inpasillet, a Rhodianis non paruitio sertur auxilium nauale sibi collatum filisse. Vnde & eorum γα .inductos, singulataq; amore permotus, in signum religionis Sc prosellionis Rhi dignorum post selicem & victoriol im tuum redinina, priora tum ipsum Auranae multis possessionai rbus dotatum instituit atq; standauit. Cuius prior pro terea 3re constitiitus,Ex regulari Rhindianorum obseruantia militiam laecularem pro fidei catholicae desensione & tutamine semper exercere, uxorisque sblatio procul motus atq; destici ilius, castitatem perpetuam obseritare tenetuta. Q apropter occasione ipsus abstinentia & castitatiς digna
inter spiri tuales persinas computatur. C v M igitur prior ipse Avianae utroq; titillo, spirituali scilicet& syculari prout prirnan atum est gaudeat, venerabilisq; & magnificus in sto titulo scribatur, venerabilis utpote propter castitatem & regularem ol seruantiam. Magnificus siquidem tanquam Baronum unius ob singularem militiam,quae magnifici generosiq; cordis esse debet. Bona etiam temporalia quae postidet,s irini alituis& rcclesiasticis patrimonij, quodammodo connexa esse videantur. Ideo si quando sententia contra eum sertur, non in eme uduntaxat capitis sui quae ratione sivi Paronatus ad quadringentos Florenos adueti Frantummodo parti perli,luendos te extendit sed inii per in damnis per eum commistis,& de bonis Ecclesiae more aliarum Ecclesiasticarum refundendis. F t praeterea cunctoriim patrimon ortam stiorum si quae ultra bona prioratus habet amissione donuinci solet Fe aggravari. Et hoc si in facto maioris potentiae condemnabitur. Nam in minoribus actibus potentiariis,ipsi ni quoque sicuti de alium quemcunque onera & gravamina minus laedunt. Intelligendum est etiam si contra Magnates, vel alios nobiles ocularis conditionis, coniuncetur aut sententiahitur. Nain contra Ecellasiasticam personam, nec Prior ipse maiori onere grauabituita, quam persona spiritualis aduersus eum grauaretur. S c iE N n v xi tamen est, quod tria' i 3 prK
126쪽
praemissis tribus casibus, videlicet criminis laesae Maiestatis, Notae infidesitatis, Et viluntarij deliberatiq; homicidii, Prior ipse ultra praemissam poenam etiam caput amictere, seu capitalem siententiam subire solet atq; debet. Dum tamen euidenter δc iuridice fuerit conuictus 3c condemnatus. In alijs autem rebus quantum ad iura Regni, priuilQ-xio Praelatorum uti gaudereq; consueuit. Exercitia nihilominus militaria, more Bai innum dc Magnatum, pro Regni defensione semper peracturus. Me equilis sentia, s executionu tam siris. TI T. I. V. SCiendum deinde est, quod sententia capitalis ratione & praetextu antelatoriam Casuum, contra saecularcin peridnam demptas tamen pers nis staternitate & consan- minitate coniunctis lata, dc quouis modo pronunciata non solam res mobiles ac binnara iura possessionaria talis sentenciati, Sc conuicti hominis aufert, verum etiam Poenam capitalem infert. Ita ut ubicunq; iste reperiri ac deprehendi poterit, vigore lite rarum sententionalium per iudicem silium ordinarium, ves hominem ipsius iudicis ad id per eundem deputatum,post executioncm semper: ante autem executionem infra anni duiuaxat unius integri a die emanationis ipsarum litet arum sententionalium co-
putandi,reuolutionem in persona sua detineri, captiuatiq;, dc ad manus sui uidicis ad infligendam sibi poenim a iure in hac parte statutam dari de assignari valebit. Nam ad- Metiarius suus ipsium prophia sua authoritatae,abiq; homine uidicis, neq; capta uandi, neq etiam in domo sua,vel alibi etiam per hominem iudicis detentum conseruandi habet facultatem, sed ad manus iudicarias, quam primum poterit idietim de loco in locarii, se domum residentiae iudieis versus, vel ubi iudex ipse suerit consti tutus monendo assignare,praesentare j; tenetur. Qui quidem iudex huiusmodi detentum, tribus d aebia causa pacis 3c concordiae apud se conseruare. Et si cum aduersario suo concordaru irit rim nequiverit, tunc manibus adueriarii sui, ut capite plectatur, reanas et, siti poenam Io-at, dare & assignare debebit. Cui si mortem, vel aliam poenam condignam a ulre dc praesertur statutam adu clarius intulerit, nulla postea honorum, di iurium pollent nariorum suorum occupatio per iudicem vel aduersam partem fieri & sithsequi valebit, sed omnia bona di iura sua possessionaria in filios si habuerit, vel statres aut alios' legitimos silccest res suos, pure dc simpliciter deuoluuntur, exceptis solummodo retius apud ipsum conuictu tempore captitia torris iliae repertis,quae ipsi iudici manebunr. Mua Derba prependenti occupata de manibuι iudicis, eg aduersaepartis ι redimenda. TIT. LVI. . VBI autem conuictus, se condemnatus ille manus iudiciarias euaserit, captiuariq; non poterit,& lata huiusmodi sententia contra euna legitime exequuta fuerit,iunc na & iura sita possessionaria filij vel fratres, ac si iccestares eius, ad quos spectare dignoscuntur, a manibus iudicis S adueris partis, communi aestimatione mediante redimi poterunt, intermino per iudicem illis ad id praefigendo, immo filiis aut fratribueci successoribus non existentibus, etiam vicini R coma tanei elusinodi honorum lc ii rium possessionariorum oecupatorum quia redemptibiles itini, bc modum virtutem i, iurium Impignoratiliorum repraesentant) ad se redimere poterunt: dummodo terminum per hominem iudicis, ac testinaonium loci credibilis, tempore executionis is Hirs sententiae, ad redemptionem deputatum non 'ascendant. Nam postea in rem iudicatam bona illa transibunt,dc apud iudicem aduertamq; partem tam disi manchunM, donec de gratia Regia, vel nouo forsitan iudicio conuicto illi prouisum tuerit. Virtute etenim propria, de absq; gratia Regia sententiatus ipse, & condemnatus bona sua etiam per redemptionem & praetactam aestimationem, pro se recuperandi non habet
ias gratia nincipia hominis tentiato falla valeat, I de par ιθ in tu iciariis.
SI vero Princeps huius nodi sententiato atq; conuicto gratiam secerit specialem, tunc ipsa gratia non de Homasto,bc certia parte iurium possessionariorum eiusdem con-
127쪽
1os Michi in portionem utputa actoris vel aduersa ij cedenti,sed capiti tantummodo, ut ca- Pitalem poenam non subeat, ac duabus partibus i brum iurium possessionariorum ad Portioncm videlicet iudiciariam cedentibus patrocinari, sumagariq; intelligitur. Immo etiam super duabus partibus iudiciarijs in causis, ac sententiis coram domino Palatino Regni huius vertentibus, & emanandis ipsa gratia locum non habet, sed huiusmodi duae paries iudiciaria: antiqua Regni consiletudine dictante ad solum Palatinum uvel cui ipse contulerit, pertinent. In facto tamen & causa notae infidelitatis,per quan mam haereditas, bc proprietas iurium possessionarioruni hominis in ipsa causa succum-hentis. dc condemnati, perpetuo amitti iblet Iatio perennalis honorum ei uidenis condemnati, ad Regiam Maiestatem selam, & iurisditionem sacrae sitae coronae spectat. Et nec actor, nec aduersarius eius quicqi iam lameditatis ex ipsis iuribus polles sonar ijs, virtute ei uscemoda latae sententiae pro se percipere potest. Secus est autem in sentent ia notae infidelitatis ex secundaria repulsione nostra hac tempestate serenda. Nam ip ea, etiam aduersario tertia pars bonorum & iurium pol monariorum condemnati hominis, simul cum i reditate, & proprietate, vigore generalis decreti nostri perpetiae, cedit atq; datur. Et sciendum, quod haec gratia Resia non amplius quam peta anni integri unius reuolutionem est cax manebit. Aliter enim, si conuictus infra ipsius mini spacium, penes Principis gratiam actori vel aduersario sat .facere,& cum eo concordare recusauerit, mox tranisecta eadem annuali rei utionc, pi istino oneri, grauamintq; sententiae praemiissae siubiacebit & sententiabitur. Econuerse nullo ampliori pro- 'cessu iuridico obseruato. Hi NC cst, quod etiam actor vel actris literas sitas sententi nates infra integri unius anni a die enia nationis earundem computandi i euolutionem per Regium, aut Palatinalem, & alicuius loci testimonialis homines executioni demandari tacere tenetur. Nam aliter post ipsum anniuersarium conuictum,condemna, cum virtute illarii in literarum sentent i malium in persisna, vel rebus ac bonis suis tu hare, spoliare, vel detinere actor ipse non potest, sed si voluerit ad onus sententiae deponendum contrale peremptarie, & cum Insinuatione et iocari, facere valebit ex parte euius inditate,& ipii, quidem vinco tormino iudicium adi Ninistran dum erit. HOC quinque non praetermittendum est, quod si quispiam in sententia capitali conuictus,manus
iudiciarias modo pricinii se per captiuitatem inciderit, tunc illi gratia Regia in ip
captiuitate facta, etiam ad caput situm saluandum ςontra actorem non si inragatu Quoniam Princeps conuicto& senten tiato homini gratiam aliter facere non potest. nisi ut conuictus cum aduersario suo concordet. Aduersarius autem latam pro se semientiam per illius detentionem iam cxecutioni demandatam habet, ad concordiam veri, inuitus compelli, non potest neq; debet. Igitur gratia Principis contia eum non va-
Iet, sed tota salus detenti illius in manibus aduersarij sui pendet. H i N C est, quod detentus ipse cuncta bona ac iura sua possessionaria etiam in prauudicium filiorum ac se, trum itiorum in redemptionem capitis tui perpeIuo alienare potest, proux in pr a parte latius declaratum est. uando quomodo pueris detineri insenuntia capituli ita EIM. Tir. L VII LITEM nemo litigantium aduersam partem vigore sententiae capitalis per non ve-:nlantiam & non comparitionem alterius partis latae, & promulgatae ante literarum sententionalium emanationem sigillationemq; , & manibus actoris assignationem tria
persana sua detineri iacere potest, sed quam diu literae ipta apud manus iudicis fuerint,
conuictus ille tam iudieem ab extradatione, quam etiana Capitulum vel Conuentu cui trahunt,ab executione earunde semper inhibendi habet facultate. Verum tamE facta inhibitione apud iudice,statim onus huiusnaodi sententiae deponere,& ad quae sita actoris respondere tenetur. In facto aute capitalis sentetiae per responsiones Zc ex allegati nibus partiti, atq; processe iuridico per iudicem prominciatae mox& in continenti reus
128쪽
I m in literis iudicialibus, quas communiter Birsagiales vocant,elaus ita ista Si in
rationabiliter non poterit excusare semper apponi inseriq; lblet, Sc literat quo i, sententionales,quae ex huiusmodi literis iudicialibus tandem conscribuntur pi ope finem octauarum δc breuium iudiciorum extra dari,& manibus aduersariorum affignari consueuerunt,ne rationabili excusatione se offerente, litigantium' qui fiam pr aecipita 'ter Zc de plano bonis suis destitui,vel capite puniri videatur. V N D L rationabilis excisatio est,admittendaq; censetur,quando actore vel in causam attracto, aut eiusdem pro curatore de domo sua ad octauas aut breuia iudicia se mouente, parit et de enire fatagente aegretudinem validam post discessum situm idem incurreriti aut aquarum vehemens inundatio ipsiam retinuerit, vel equo suo infirmante, dc propter inopiam equuti alium emere conduceretie non valente, gressum ilium retardaverit: abi si per aduersarios sium vel latrones interceptus, spoliatus, vulneratusq; aut necatus Denti&his vὰν similibus casibus praepedientibus M occurrentibus ad terminum distributionis literarum iudicialium aut seritentionalium in pri sentiam sui iudicis pertingere venireq; ni
quierit,merito talis excusatur, δc ob onere iudiciorum sententiarum j, eXoneratu .
Dummodo excusatio ipsa probabili documento sulciatur,dc non dolos Eneque ficte vel fraudulenter inducta fuisse videatur. Niter enim nisi onus iudiciorum & iententiarum depositum percoluminci; fuerit, executio modo prae habito sequetiam Sc conuictus li-
hortate cui prae tactum est nobilitatis non Obstante etiam capite punietur. uomori portiones urum ac siliarum e rat um tempore executionis lentiae
.ebecidi debeam. TI T. LX. . .
Λ Duertendum pricterea est, quod tempore executionis latae cuiuslibet sententiae ante omnia portiones filiorum δc filiarum cuiuspiam conuicti hominis, si qui anta sententiam ipsam in rerum natura sunt generati dc propagati. Fratrum etiam generationalium de aliorum quorumcunq; , qui cum eodem conuicto iura pollellionaria hahent indivisa, seqties randae fiant δc excludendae, atq; portio solummodi, ad per: Onam. ipsius conuicti cedens inter iudicem & aduersiam partem modo praedeclarat erit di-Didenda. De rebus siquidem mobilibus tam fili j dc fit 1ae, quam etiam uxortalis conui cti, portiones suas per hominem iudicis ad executionem ipsam deputatum , reliaber . debent. Filius namq; pro delictis de excessibus patris, ic econuerili pater pro demeritis filij nee in persona nec raribus possessionarijs vel alijs rebus condemnari Iolet. D iuribus tariten possess narijs filiae non aliter nisi iura cadem possessionaria,lexum quo
que scemineum manifeste dc reali dominio foeminarum demonstrante concernant , portiones possessionarias habere possunt. Vxor vero sua Dotem ac res Parasse ales
suas tarn a filijs suis, quam etiam ab eo,qui portiones mariti sui possidebit, marito is ibdecedente pro se reliabere valebit, prout in prima quoque parte, ubi de Dotaliciorum
solutionibus tractatum est, notabile positum habes'. De aestimatione iurium paternorum velfraternorum lilia intermegio decedentium ,
Ti T. LXI. ITEM si quis Nobilium per quempiam in curiam Regiam occasione occupationis
I uim possessionarioriam, vel aliorum negociorum factum m ibi is potentiae soquo capitalis sententia vel emenda capitis euenire sdiet tangentium euocatus sueri ,& ante decisionem ipsius causae ab hac luce decesserit, tunc filius aut tinter illi isde-λncti, ad quem iura possesionaria deuoluentur, dc ex con ςquenti cavsa ipsa de Regni Consuet; me condescendet, non in alio onere dc Sratiamin quam in istimatione duntaxat
129쪽
caXat iurium paternorum vel fraternorum conuinci, & praeterea iura possessionaria malE occupata actori per iudicem restitui: damna etiam illata si quantitas eorum in liceris ecioCatorijs specificata, de sententia per non venientiam lata fuerit simpliciter Scante omnia actori refundi, & tandem residita iura mitellionari a ipsius defuncti intec. iudicem Sc actorem diuidi solent. Si tamen per resiponsiones partium sententia pronun'ciata fuerit, tunc damna ipsa iuramento mediante recuperari debebunt.
aliter j ante es Vntentiationem patris nati in bonis paternis Accedant. Tir. LXII. HOC quoq; non praetermittendum est, quod filij post latam & executam contraci
patrem sententiam progeniti, qui tunc in utero materno nondum fucre generati, de bonis & iuribus paternis per ipsam sententiam ad manus iudiciarias vel aduersit paratas, aut eorum medio,aliorum quorumcunq; deuentis& statutis, nullam pro se portio nem habere possunt, neq; de eisdem stini consulendi: filis tamen unis latam sententiam nati & propagati, tam portionibus eorum propi ijs,quam etiam paternis, si a manibus iudicis &aauersae partis portione, paternas redimere volucrint, potiri sbieno
potuimtq; temper. VBr sciendum, quod filiorum alij concepti, alis nati, alij vero pol thumi vocantur. Concepti dicuntur, qui commixtione legitima mariS & toeminae in , vinco matris stat generati, nondum tamen nati, quorum natura est, quod a tempor conceptionis quam partus eius iudicabit, aequalia iura habent cum natis & extantibu
filijs. Posthumi autem sunt, qui post humationem seu sepulturam patris legitime nescuntur. Et dico notanter legitime, quia si partus facta humatione viri post decem menses fieret,iunc infans ille recte deq; iure Posthumos non diceretur. Non enim ex thoνο mi neq; mariti defuncti,sed potius ex irnicatione mulieris praesi meretur in lucem . prodi ille, & hi omnes tam concepti quam ctiam nati Sc posthumi, legitime tamen vis praemisi) generati, in iuribus paternis aequaliter semper i icceduno. Vt ῆm Filius Dii Patris stententiarionem natio, pessit redimere paterna bona.
Tir. LX III. SED hic quaeritur, utrum filius post sententiationesta patris nati 3s, qui nullam pomtionem de iuribus paternis sicuti praemii Ium est hahere permittituri, bona& iura
paterna vigore latae sententiae occupata, de manibus nidicis ac aduersis partis, vel aliorum quorumcunq;,communem per aestimationem eorundem bonorum ad se redimere possi 'Dic ΕNDvM quod sic,quia sanguis de parentelae propagatio vim adhuc δίvirtutem vicinitatis ac comaetaneitatis talium bolibrum de iurium pos Iessionariotii habet atq; repraesentat. Si igitur vicinis de conmaneis honorum ipsorum per sentenatiam occupatorum redemptio prout praetactum est de iure permittitur, ergo δc filio post sententiam nato, redemptio ipsa legitime conceditu .
si pater cum filio, vel omne, fraues uistrientia suntur. T i T. LXIIII OVid, si pater cum filio, vel etiam omnes fratres simul sententiabuntur,nemoq; iblorum fuerit ab onere dc gratiamine latae ipsius sententiae preseritatus, sacienduli, erit i R Ε s P o N D E quod per gratiam Principis, in quem proprietas 5c haereditas huiusmodi bonorum occupatorum, sententiatis ipsis deficientibus tendit atq; respicit, re demptio eorum fieri poterit Si debebit. ITEM de unica quoq; δc singulari pers nata, quae nec filios vel filias nec fratres habet, ad quos, aut quibus redemptio eiuscemodi bonorum de iure spectaret & competeret, idem est sentiendum. V B I aduertendum, quod si vieini & coma tinei talium bonorum 6c iurium possessionariorum occupat rum ea ad se redimerint, filij post sententiam nati, aut pater cum filio, siue fratres simul scntenti ati, vel singularis ipsa personaRegia gratia sitffragante de manibus eorun id vicinorum, & comaetaneorum illa pro se reliabere poterunt, de breui quidem processu unico utputa termino iuridico, admonitione duntaxat legitima super ea re praehabitata.
130쪽
ΕΥ hoc de vicinis ac comaetaneis intelligendum est semper in cassi, quo sententiams quispiam omnibus haeredibus ac fratribus condiuisionalibus, vel aliis legitimis sueCCGioribus ad quos deuolutio bonorum s horum spectaret omnino destitutus fuerit. Nam illis existentibus magis ad eos si volunt quam ad vicinos demptio ipsa pertinebin
Viri per lentiam in curia Regia latram, etiam bona in Sclauonia veITrans - uania habita amittantar: U mnuers. TIT. LXV.
aeritur ulterius, si quis Nobilium tam in hoc Hiingariae, quam etiam Sclauorum Regno, vel partibus Transsylvanis bona & iura possessionaria habens in octauis
aut caeteris iudici js in Hungaria aut Selauonia, vel Transhluania celebrandis, in facto maioris potentiae,ex eo quoq; in capitali aut emendae capitis sententia fuerit conuictias: Virum uniuersia bona & iura sita possessionaria in utroq; Regno&Transsylaianis parta-bus sim, atque habita simul Ssemel amittat, eis blummodo illa, qua in ipso Regno, ubi sententia prosemar,adiacent amisisse intelligatur 3 DICENDvM est, quod licet opinione quorundam Iuristarum generaliter ubi libet & in quibuscunq; Regnis vel partibus adiacentia uno saltem in loco sententiatus,ami sille dicaair: Haec tamen opinio tenenda non est. Quoniam authoritas cuiuslibet iudicis solummodo ad loca iurisditim ni sitae si abiecta se extendit. Modo certum est, quod Regnorum Dalmatiar, Croatia , 5 Sclauoniae Bantis, vel Naym a TraniJylvanus non habet iurisditionem iudicandi in comitatibus Regno Hungariae incorporatis, sed tantum ossicii latui suo subiectis, & e- conuer . Nec caeteri iudices Ordinarij curiae Regiae sese in iuri ditionem aliorum iudicum ingerere vel immittere possunt. Aliter enim nulla cuci distinctio Regnorum αpariter & iudiciorum, quae seorsim & diuerso tempore, diuersdq; modo semper cele-hrari cons ieuerunt. Et propterea in literis quoq; lententionalibus ipsorum iudicum , elaus ita ista: I N T R A ambitum huius Regni Hungariae vel huius Regni Scimoniae,aricharum partium Trans Isuanarum semper apponi solet. Verum tamen in facto & cau-1anote infidelitatis per unicam solummodo sententiam vel etiam Donationem Regiam dummodo Donatio legitime facta fuerit uniuersa bona & cuncta iura possessionaria ubi libet & in quibuscunq; Regnis ac partibus sacrae corona: Regni subicctis sita &habita, de facto amittuntur, quia iurisdicio eiusdem coronae, contra quam ii delitatis ipsa nota committitur, ad quaeuis Regna & partes sibi subicctas aeque se extendit. Nihilominus execupio & honorum illorum occupatio per eum solum iudicem, corani , quo sententia huiusmodi notae infidelitatis lata fuerit, it ibet fieri non poterit, sed occupationem bonorum extra iurisditionem suam habitorum, aut iudicem cuius iuris- dicioni subsunt,ipse iudex caulla per literassos remittere debeo. Meputentia per notam infidelitatis Ontinctanda. TIT. LXVI.
ITem in facto quoq; & sententia notae infidelitatis eo praecise modo& ordine, quo
in capitali sciarentia procedendum est. Qualiter tamen nota infidelitatis ab ipsa capitali sententia disserat, in prima parte, ubi de Donationibus Rcgijs in generali traci tum est, reperies. Tribus aurem modis solet decerni de pronunciari nota infidelitatis: Sed horum seriem infra in repulsionis ordine statui declarandam. Ne actibus potentio iis minoribus eae totius per ea res endo. TIT. LXVII. SCiendum ulterius, quod sententiarum aliae sunt simplices, quae nec ad poenam nec
emendam capitis tendunt, sed medietatem diuntaxat emcndae capitis, hoe est centum Florenos repraesentant, dc huiusmodi sententiae iuxta contenta generalis constitutionis & decreti moderni domini nostri V i A Disi Ar Regis, tam ad dominos Prael tos & Batones, aliosq; Magnates, quam etiam Nobiles, aequaliter referuntiir: & noli ad plures quam centum ut praetactum est) Horenos pro actibus potentiarijs se extendunt. Damna insuper in acti e ac acquisitione actoris vel actricas declarata compen- . sint