장음표시 사용
81쪽
AEterum quamuis opinione multorum maritus uxori,& econtra uxor marito, sumper bonis di iuribus siti, posset sonarijs aut ob immensiam, δc eximium erga con iugem viri amorem, aut mulieris a marito timorem nec perennali neque impignorat tio iure Fassionem facere queat, de veteri tamen St approbata lege huius Remai nostri, iam maritus uxori,quam etiam uxor viro de δ: silper cunctis iuribus suis posses ionarijs potissimum per sese acquisitis vel aliter obtentis quibus videlicet etiam alteri ignoto vel alienigenae,de iure sub conditionibusq;, de venditionibus, δc alienationibus honorum superitis expressis Si declaratis disponere, Fastionemq; tacerepollet liberam dissiponendi, Sc perennalem Fassionem celebrandi atque faciendi habet facultatem.Dumniodo Fassio huiusmodi non sit in praeiudicium filiorum, vel fratrum manifeste vergens. Neque sit coacte δc violenterivet timore celebrata. Nam his modis facta pen
mulierem legitimasti per ea re reclamatione,millius erit firmitatis. I I T ULO au enula
vel iure Impignorat; tio Fastio inter coniuges simplicitier non admittitur,nisi mani ita,
evidentiq; ex causa Sc ratione celebretur. Puta uxor aut de paternis, aut prioris marici hiribus δc domo paratas pecunias, siue localia, gemmas, Sc monilia Vel ro aureas,aut a genteas,palam di ad notitiam multorum ad maritum attulit,maritusq; illas,& illa, aucis ad bonorum emptitionem, vel redemptionem, aut piscinarum, vel molendinorum constructionem,siue domorum aedificationem mgni seste conuertit. Isto de alio consi
mili si scilicet abfuerit dolus omnis in casu, Impignoratio dc inscriptio i psa admittendaeensetur. Nam si simpliciter admittenda toret, maritus ob amorem dc fauorem con-ibriis suae, nassia tanta pecuniarum pessim inuoluet et si priesertim erga sum' silccessores odio duceretur ut vix eo decedente, si accessores ipsi ea bona praenotata de manibus uxori vel cui illa tandem inlcriberet, eliberare possent. Et idem est ex parte quoque Uxoris ad virum si rationabilis dc euidens causa castisque occurrerit , intellisendum . De legitima,uisse tima puerorum aetate, eg procuratoria eorum consitutione.
T ir vi. CX I. OVoniam decedentibus, de ex hoc sieculo migrantibus Dominis, Baronibus Maagnatibusq;, dc Nobilibus, liberi di pueri eorum in tenera saepe, de illegitima aetate1Olent remanere, dc in tutelam educationemq; δc defensionem aliorum merito, de iii req; cogantur deuenire,ideo sit per ipsorum quoq; puerorum tutela, Zc educatione tra clare necellario congruit. Antequam tamen de ipsa tutela tractetur, te aetatibus eorunde puerorum aliquid dillerendum occurit. Ulli scit m, quod liberorum alij fiant per festae aetatis,alii imperfectae. Periectae aetatis simi masculi viginti quatuor annorum Fadi minae vero iuxta modernorum consaetudinem sedecim annorum. Imperfectae autem aetatis sitatiqui infra huiusmodi perfectae aetatis annos vitam agunt. Et horum alij si int te sitimae aetatis,alij vero illegitimae. Legitimae aetatis qui Sc puberes dicuntur j masculi pariter de loemellae nostra hac tempestate,s int duodecim annorum. Licet de nostra veteri consilietudine masculini decimo quarto: foeminae autem duodecimo eorum anno dicantur ei te legitimae aetatis. Vocantur autem,vel dicuntur legitimae pro eo,quod lites iam cum alio agere,& instituere possunt. Omnes aut alii infra hos annos vitam agentes, illegitimae aetatis nominantur. Quanquam igitur secundum antiquorum usiam de consa tudinem, masculi quarto decimo aetatis eorum anno, procuratores constituere coeperint, nostro tamen aevo, 6c iuxta modernorum usiam, anno aetatis ipsorum duodecimo generaliter procuratores constituere anno vero decimo dc sexto stiper debitis ac pigno. is titulo: anno autem decimo octauo de auro dc argento, caterisq; rebus ipsorum m hi libus Falsiones facere possunt. Anno tandem vigesimo quarto uniuersa bona,& qua
libet Mara eorum possessionaria vendendi, permutandi, dc quocunq; titulo voluerino alienandi
82쪽
alienandi plenariam habent saeuitatem. Conditioni bus tamen super venditione, naalienatione bonorum & iurium possessionariorum superius conscriptis,per omnia sema
per obseruatis. Pu ELI. AE vero anno natiuitatis earum consimiliter duodecimo pro curatores conitituere: decimo quarto de debitas ac iuribus Impignoratilils,auroque argento, ac alijs rebus mobilibus respondere. : Sexto decimo vero anno fruper in arta
litis' Dotibus, ac cunctis alijs earum iuribus etiam polles sionaria datione ipsas concec ne cibus, Fastiones t modo prae allegato,& conditionibus subprivdeesaratis) sacere, S prout libuerit,deeii lem disponere possunt. Dummodo puellae in capillis existentes, & praecipue siub tutela alienorum constitutae,ad fallionem aliquam ipso sexto deςim
anno vel etiam post peragendam, violenta coactione non inducantur. Nam hoc modo postquam nuptui traditae fuerint, Fallionem huius inodi coactam simpliciter reuocandi,& retractandi habent auctoritatem ,:.con; pocillime sui iuris tunc non tuisse di gnoscantur, hoc est, non in potestate propria constitura .
LVI vel qMe ime iligantur sui iuro esse , fBDemorum triplici tutet . SVI iuris autem dicuntur esse, qui in nullius potestate consistunt. Virgines autem,Sc puellas quamdiu viro nupserint semper si ib alterius tutela, & potestate pei siste. α constat. Nam aliter carente Tutore puellae ipis ex ingeni j earum leuitate iacila seduci, decipi ; pollent: VNox merito de tutela,& Tutoribus puerorum aliquid dicendunt congruit. VBI NOTA Nilum qinui triplex est tutela, scilicet Legitima, I estamentaria, & Dacilia, quae licet dith nitive sit potestas ad tuendum eum, qui Ob imperfectam aetatem se defendere nequit, de iure data atq; permilla, tamen virtute sita Vocabuli defensionem semper designat. Unde sc I utores auctoritatem solummodo detendendi, & non alienandi bona pupillorum habent. me prima tuteta, quae legitima nominatur. TIT. CXIII. Tutela igitur Legitima dicitur parentum pariter,& fratrum defensio. Nam si patre prae mortuo, & ri in tre superstite, filius vel filia illegitimae aetatis in domo paterna remanserit, mater sita, quam diu titulum & nomen mariti sui praemortui gesserit,& ad secundas nuptias se non transtulerit,& tutelam filij & filiae gerere,exercemq; per mittitur. Et econuersis, si mater decesserit, patre stiperstite si etiam de ignobili,ac rustica progenie pater ipse oriundus fuerit,& iura pollestionaria in filium, vel filiam non
paterno, sed materno iure redacta extiterint, tutelam honorum atque etiam liberorum Pater,& nemo alter exercebit. Maior namq; reputatur tutela personae, quam hon rum conseruatio,& hoc infra tempus illegitimae aetatis puerorum. Licet puellas etiam post tempora legitimae aetatis infra maritationis tempus, sub tutelasemper esse conueriniat, prout immediate praenotatum est. ANIMA Duertendum tamen est,quod si pater
ignobilis secundam uxorem duxerit, & bona pupillarum a prima uxore relicta dilapi dare coeperit,hoc casu tutela eius cellabit,& in alterum transibit. V ER v M tamen p. ter nobilis existem,etiam nepotum suoruin filio decedente tutelam & prouisionem. tanquam caput principale supportabit. NEC id praetermittendum est, quod si pupil torum mater separata patrimonia ipsam sillam, & non maritum concernentia habu rit, mortuo marito si etiam ad secundas nuptias se transtulerit a tutes a filiorum, vel filiarum in ea parte mater excludi non debet, ex quoi accessio bonorum sit causa tutelarum: & ipsa censeatur elle, quae debet filios,& filias in huiusmodi honis seis,post sere linquere i hccesssores,& hamedes. V v M tamens filius stat s habeat, ad quos suc. cessio seu deuolutio iurium,& honorum paternorum spectare Videatur,curam,& tui tam eorundem bonorum paternorum Dater propinquior, & non mater exercebit,sicuti de Datrum & consanguinuorum tutela insta clarius dicetiam. qu ve
83쪽
ε lios vel filias tenerae illegitimaeq; aetatis existentes: &fratrem cui onus tutelae com redeo aut non haberet, aut quidem haberet, sed illum ad bona sua diripienda asipira viarum, & ex eo suspectum Tutorem futurum esse considerans, filios suos vel etiam MIias tutelae, defensionici; cognatorum,autconsanguineorim vel saepe amicorum sitorum. submittit. Et haec tutela non solum ad filio ves filias tἰiperstites,sed etiam ad posthumos di posthumasse extendit,quae nisi fratram carnalium,vel uxoris legitii na& iusta praepediatur contradictione: & dummodo talibus personis, quae ad tutelam, secundum consiletudinem patriae notae admitti consueuerunt,testatio tutelae fiat semper teneo,
atque valeo. De tertia tela quae Datiua nuncupatur. DT. CX RTΕrtia tutela dicitur Datiua, quia datur 3 principe, quae etiam Principis & patronoerum tutela nuncupatur. Et habet fieri,quando tam Legitima quam etiam Testamentaria tutela desinit & deficit, hoc est, si pater intestatus decesserit, & nec fratres nec consanguineos quibus tutela competeret post se reliquerit. I utelae datio ad Primcipem, & patronum spectar. Qeoniam deficientibus cunctis fratribus, qui vigore successionis bonorum onus tutelae si ibi redebebant, mox huiusDodi iiis si cessionis in . Principem redundabit, qui tanquam legitimus, & verus ipsorum orphanorum & purillorum succetar ac patronus, de tutela ipsorum prouidere consileuit, bc de facto exsuscepti regiminis sui officio subuenire debet. Uni scis NnvM quod Princeps ipse noster, praemisiis sic stantibus, tales Tutores orphanis,&pupillis ipsis dare, designareq; debet, quos intellexerit ad bona, & iura illoriam possessionaria non aspirare,& in eo comitatu habitare, ubi orphani ipsi quoque residentiam per nalem habent. F. quod de alienatione,vel dilapidatione sonorum eorundem pupillorum,per ipsos tui
res tacienda non timeatur. DEBENT autem huiusnodi Datiui tutores, coram comi te v et vice comite, si fieri poterit, aliter autem coram uno, aut duobus iudicibus Nobilium illius comitatus, in quo ut presertur pupilli ipsi habitare dignoscuntuta. Vel si
bona dc iura possessionaria eorum multa & magna, in diuersisq; comitatibus sita fuerint i posita, coram uno ex iudicibus Regni ordinarijs, vel eorum vices gerentibus prout videlicet bonorum ac iurium ipsorum possesiionariorum qualitas & conditio requirit super omnibus rebus& bonis ipsorum orphanorum Inuentarium,& regestum
facere, ut e pleta tutela de omnibus rebus inuencis,& manibus eorum inignatis,& da fructibus quoque bonorum tempore medio perceptis congruam rationem reddere
queant. Quoniam de male dispensatis orphanis illis iam legitimam aetatem agentibus, tutores ipsi satisfacere tenentur, & non solum Datiui, verum etiam Legitimi, ac Test mentarit tutores ad pretemissa facienda pariter Ohligantur. Quo D AvTEM impub res,seu illegitimae aetatis,pupilli, dc orphani sub tutela esse debeant, naturali iuri ratio. niq, consonum 3c conueniens videtur, ut illi qui propter imperfectam aetatem lese de
fendere nequeunt,aliorum tutela defensioneq; gubernentur. vati re virilis, es qualiterfaeminet sexus starere an tutelasuccedant.
TI rvt. CXUI. SE D ut praemissa clarius innotescant, sciendum est quod quia onus tutelae eo ordine defertur¬atur, quo bonorum successio, seu iurium possinionariorum deuolutio. Deficientibus igitur, & non existentibus testamenta ijs tutoribus ad fratres, & co sanguineos deiuncti hominis, in quos videlicet eo haeredibus deficiente) bona sita deuolui deberent, tutela pupillorum desertur & derivatur. F R Aternalis autem propaga tio duplicem per linea,virile scilicet & 'mineam descendere consueuit Fratres itaq; per lineam viri lis sexus deseendentes qui & agnati nominantur semper consanguineis, Mfiatribus muliebris sexus quietia cognati dicunt in tutela subeunda praeseruntur,iculi se ines sexus cognati,non aliter,ius deficientibus per omnia statribus virilis sexus suo
84쪽
sue amatis, ad tubetam exereendam admittuntur. Et tunequoque nonas nis bona iura possessionaria pupillorum, & orphanorum utrumq; sexum virilem stilicet M
mirimim aperte concernere, manifesteq; sequi dignoscantur. Nam si de bonorum. Et iurium possessionariorum successione, atque deuolutione inrim, scilicet illa viri quo sexui deseruiant,vel certe sexuin Elummodo masculinum concemano dubitatur,tu cognati ipsi etiam agnatis non extantibus ad tutelam non admittuntur, ne bonorumiplorum orphanorum dominium, Se possessionem, sub huiusmodi tutelae colore, pro se vendicare videantur. Vnde in hoc quoque sit Datiui magis tutores a Principe μμ
Α Duertendum tamen est,quod si iura possessionaria pupillorum utrumq; se xum a-s perte sequuntur,hoc est,si etiam taminei siexus homines in illis iuribus postesii
uariis vivente adhuc orphanoriun ipsorum patre, reale dominium habuerunt, tunc de tutela gerenda distinguendum erit. Aut enim agnati & cognati unius& eiusdein sitne cetatis: aut annis 5 aetate inter se disserunt. Si eiusdem aetatis, dc tutelae capacessu rint, hoc est viginti quatuor annorum extiterint, tunc agnati prout immediate praemissum est' tutelam ipsam gerere debebunt. Si tamen cognati maiores,& agnati minores annis fuerint, interea temporis quoadusque agnati tutelae capaces erunt, cognati An ad tutelam gerendam admittendi, licet post tempus legitimae aetatis etiam insta pers ctam puerorum aetatem viginti quatuor annos modo antelato repraesentantem, ple rosq; fratrum, δc agnatorum ad tutelam deputatos fuisse recolimus. In casia praecipue, quo matrem orphanorum ad secundas nuptias transiste, & per hoc bona eorum des, Iationi subiaculisse comperimus, δd eiuscemodi quoq, tutela in casti pi aemisio tenetuc ἀNTELLIGEND v M tamen semper est, tam de agnatis quam etiam cognatis, hoc est fratribus virilis, la taminei sexus,modo praehabito onus,lc exercitium tutelae,qui in gradu lineae consanguinitatis propinquiores orphanis, dc proximiores, annisq; δ aetate in ores esse digi Oicuntiata.
I A, ἐν agnitio,. gnatio et agnatuso cognatus Tir. CXVIII. Bi breuiter sciendum est, quod hoc nomen agnationis non est naturale sed ciuile V nomen: δc inuentum est iure ciui ii ad disserentiam namralis cognationis, ut perhoe diuersitas originis mascia lorum, di taminarum distingueretur.Ex quo claret,quod omnes qui stat agnati, sint etiam cognati, sed non econuerso. Quoniam agnitio species est cognationis, cognatio vero generale nomen est,tam ad masculos, quam tam nas pertinens. Quamuis agnatio sicut prelachim est virilis duntaxat, id cognatio taminei sexus homines hoc in loco designet.
tam testimeλtaria tuitis defruac les timam, jeconuers. Ti T. CXIX. 1 ED quaestio stiboritur. Vtrum Testamentaria tutela adimat Legitimam: Velecomtra Legitima,Testamentariam 8 Dicendum quod Testamentaria rite bonoq; modo Sc illis personis, quae ad tutelam do iure admittuntur, facta aufert saepe Legitimam, Ed non semperii ΡRo cuius lucidisri notitia, S: intelligentia aduertendum est, quod si pater etiam sui iuris existens filios sidos impuberes, δc teneω aetatis, talibus perlonis, quae periuri vel publici aucarii patria lingua Imdas nuncupati, aut aliter infames siue prosicripti essent: vel notam infidelitatis quouis modo incur issent si etiam per virilis sexus lineam de parentela sua descendissent tutandbs committeret,quia per eorum huiusmodi infamiam dc notam, a iure successionis deciderunt ad tutelanran praeiudicium Datrum de iure succedere debentium, non admittuntur. S r M I L I T E R si pater filiae suas non existentibus fili, cognatorum cuipiam intestamento submitteret defendendas,huius quoque tutela ui praeiudicium, dc periclitationem Iurium agnator uua ,seu se
85쪽
et me Iris aliun Sc in rus suis rit siccedentium facta non tenet, nes admittenda censetur, ne sit b colore eiulcemodi tutelae statres ipsi iustis eorum iuribus Daudari dignoscantur. Saepe narrici; pater filijs orbatum secernens, more filiarum capsu , ne dum per tutelam verum etiam aliis exquisitis coloribus, & titulis in bonis stris,illas in statrum sitecedentium praeiudicium haereditare nititur .. E CONTRARIO Vero ubi pater, seatrum siue agnatorum sitoruin quempiam ad bona sua nouae diuisionis,vel alio titulo de colore aspirare: vel de tacto lites illum inde suscitate cognnuerit,non O
stante successonis, & consequenter lega timae tutelae iure, filios suos, cui malu rit,printegendos testando committere poterit.&Ncri tamen cognatis, ob rationem sirperilar praedecim alam. Nisi forte bona dc iura possessionalia utrumq; lemm manitestes cpiantur, atq; concernant. Nam hoc casia etiam eognatis sitis pupillos, de filios suos t tandos hibmittendi habet potestatenis.
Qua Coralgaria seranda deIῖcce oue Tutoria. TIT. CXX. X praemissis itaq; duo corollaria subinferuntur. PRIMvM quidem quod. Tut ita res Tellamentarij rite constituti, caeteris tutoribus videlicci Legitimis, de Dalmas Praeteruntur: ita vis rimo Testamentari j, dcinde Legitimi, de Mitinio loco Datiui ad telam exercendam admittuntur. COROLLA Ovra secundum quod, quia tutela secundum bonorum sicuti iam praedeclaratum est) deuolutionem desertur, ideo etiam fratres adoptiui,ad quos bona,ic iura pollessionaria cuiuspiam virtute alicuius contractus, Sc Regii consensus derivanda sunt, eo in semine mascalmo desciente, δc filias habente,gerendam ad tutelam tanquam a3nati rite succedunt dc admittuntur, cognat rum quorumcunq; iure vel tutela non oDstant Me casibi, inquiue υνα adtureiam non admittuntur. TITu L. CXXI.
SCiendum ulterius,quod quatuor sunt praecipue casus, in quibus agnati, seu fiat ex siue carnales siue uterini, siue condiuisionales ad tutelam sἰ:beundam non admittuntur. P R I M v s quando Datrum quispiam caput suum,dc bona sita amittit,prout sine qui in sententia capitali conuincuntur. Quamdiu enim stater ipse grauamini, de oneri huiusnodi sententiae subiectius fuerit, tutelam exercere non permittitur. SECvNDus casus, si villam quae ad siccessionem fraternam mutuo pertinebat sine rationabili de euidenti causa vendendo, vel aliter a se alienando amiserit Si etiam per hoc liberi tem capitis retinueri t, tunc migiae Ossicium amittitur. Nam etiam de dilapidandis, Zealienandis Orphanorum ac pupillorum bonis, praesiimptio pariter, dc stipitio de illo per hoc habetur. T Ε R T I v s casus est, si quis Datrum,sive agnatorum alieno iuri, hoc est potestati se subiecerit, vel subiici permiserit. Qui enim iuris sui non est, alterius t telam gerere non potest. Qv RTus casus, quando quis notam infidelitatis incurrit. aut de periurio conuictus, vel aliter infamis emectus siue proscriptus suerit. Prout enim exinde a iure successionis cecidit, ita per hoc tutela quoq; deperij t. Dimodispossint excusari tutorre ab onere tuitionis. Tir. CXXII. Otandum deinde quod tutores, δc praesertim Datiui multis modis ab onere illi i lae sese excusare possimi. PRIMO propter filiorum multitudinem, de loci distam
tiam . . Quia varijs negotijs incumbere nequeunt. SECvNDO propter villaruna, seu possessionum in diueriis locis Si comitatibus adiacentium multitudinem. ITEM propter continua bella Principum si fuerint milites, Zc actia & opere militiam exercentes. 1TEM propter seruitium reipublicae, δc expeditionem negotiorum Principum, prout sunt Cancellarii, Oratores extra regnum delegati, Magistri Prothonorat ii, Prouisores curiarum, Administratores proventuum, Dispensatores rerum δc pecuniarum, Sc alii consimilia Cfficia gerentes. ITEM propter insanabilem, δ: incurabilem infrmit tem. Saepe etiam ob literarum inscientiam. ITEM propter capitalem inimicitiam ,
quam habuerunt aduersas partem pupillorum, c itidem habent contra pupillos. Imri propter
86쪽
propter senium,quando videlicet sunt ultra sexaginta annos. Irru dum imperiectae
aetatis, seu minores viginti quatuor annis fuerint,ab oneribus tutelarum gerendis, ici si volunt excusare poterunt.
quod tutore Udeliter renensis gerere ossicium tureia, s Pot modusianis1 Hii. . . TIT via CXXIII. Considerandum demum est,quod Tutores fideliter & probe debent tenenturquα
gerere pupillorum tutelam. Nam aliter si comperti fuerint in suspitione, male m& sinistre tutelam gesserint, non ibi iam remouentur ab ossicio & administratione tutelae, verum insuper si in rebus, ac bonis pupilli temporalibus suspecti deprehensi Magniti suerint ad duplum reddendum pupillo condemnantur. Si autem in personam pupilli,vel causam eius prςtextu iurium suorum possessionariorma mota contrarie, infideliterq; egille comperti extiterint, infamia sempiterna inde sequi debebit. De damnis praeterea per hoc illatis, ad duplum ut prauertur reddendum sunt compellendi. Tvror Es autem redduntur, fiuntq; suspecti pluribus de causi . Ρκ1Mo si na eorum propria stulte consilinunt. SECv Nno si pupillis necessaria vitae victum scilicet & amicitim debite non administrant. I T r xa si nulla exigente causa rationabili, ipses pupillos male tractant. I T E M si illos bonis moribus non erudiunto, vel ipsi Tutores malorum morum existunt. ITEM si si int nimium pauperes. I r x x 'si fuerint capitales inimici patris pupillorum: aut eo decedente sunt iam vel esse volunt si,
Iis pupillis hostes mani sti. I r g M si timetur, quod ad bona pupillorum sibi ipsis vendicanda aspirant, dc ea pro se usurpare contendunt .ctualiter Tutore1 accus i possint, s de pupiris furiosis. Tir. CXXIV.CAEterum aduertenditio est, quod huiusinodi Tutores, siue restamentari j, sue ab
terius generis existant,super pramilia suspitione,hoe est de crimine malae dispem fationis, & dilapidationis rerum & bonorum orphanorum,omnes indifferenter siue sint viri siue mulieres, extranei,consanguinei, Jc amnes, accusare pollimi, si ob pietatis causam id faciunt. Pupilli tamen illegitimae aetatis per se Tutores suos accusare nequeunt. Verum adueniente transactaq; legitima ipsa aetate, ubi scilicet lites iam gerere, M instituere poterunt, si orphani sanae mentis iuerint, curatores suos ex consilio proximorum suorum accusare possunt. V 3 1 sciendum quod postquam filij legitima aetatis annos transegerint,inuitis,ic non consentientibus eisdem, patres eorum Tutores illis in testamento substituere non possent,cum illius fuit iam aetatis, ut se procella iuris defendere queant. V ni autem volentibus, vel forsitan postulantibus si ijs, post tempora pubertatis per parentes ipserum Tutores assignantur, illi iam non Tutores sed potius curatores appellantur. Quia Tutores impuberibus ic invitis: curatores autem puberibus & petentibus dantur. Et hoc si petentes ipsi compotes fiunt rationis'. Nam alioquin si fili j amentes, furiosi lunatici, vel mente capti fuerint, etiam post tempora legitimae eorum aetatis, tutelae testamentariorum, aut illis non existentibus, fratrum siue agnatorum suorum: dc illis quoq; deficientibus, Datiuorum, a Principe ici licet,vel sorsitan iudicibus ordinarii, in iudicio deputatorum si ibijciuntur: & illorum prouisione, ut cum bonis & iuribus eorum postsessionarijs gubernantur. QE i quidem Tutores in casu ne stario, & pra ertim ad sustentationem illoruita cedenti, tam onera eoriam seper se ait inaere,quarn etiam de bonis eorum prout neccnitatis conditio postulabit,disponere postulat, ea tamen alienare non possimi. uod Princeps oti in ex ra terminos iudiciorum de Tutores roridere dius. TIT. CXXV. CVM itaq; onus tutelae pium opus sit,accusatio Tutorum de suspitione, etiam extra terminos octauales,doercui iudiciorum,si per dum luspitio currit, libere
87쪽
U,& inutiliter consiimantur. Et postquam aliquis I ut una de fiaspitione ipsa, hoc est de crimine malae dispensationis,& dilapidationis bonorum phanorum accusat is su rit,mox illi administratio tutelae, & omnium bonorum pupillorum per Principem i zerdicitur, & infra decisionem eausae ad manus cortina ulesilla dantur, δc assimantur. V BI autem Tutor ipse suspectus, priusquam cognitio scalpitionis rem inaretur ab hac luce decederet, tunc conditio poenaq; suspieionis extinguitur quidem, attamen haere des, dc succei res eiusdem Tutoris rationem superniale dispensatis rebis dare tenentur, &ad satisfactionem compelluntur. Si vero I itorum quis hiato, tutelaiud. cram cium tutelae fraudulenter gerere, & administrare deprehensis fuerit, etiam ii iacissa-cturum, vel satis daturum se osserat, & super ea te fidei ultores etiam promittat atq; pC-m nihilominus tamen remouendus est ab obiicio tutet de alius per Pi incipem bonae famae, & conditionis Tutor loco illius as lignandus, atq; substitue Us. OPI AI Io enim satisfactionis Tutoris,propositum malum non tollit,& animum iterato, male agendi non euitat, quin potius voluntatem diutius grassandi in rebus, ti bonis pupillo,nia . praesta atq; demonstrat, super his autem prouidere, remediumq; adllibere ad solui
Principem spectata. usd torre in cunctis causisnpiguram pracebrep, suri Trivi. CXXVI. ITE M hoc quoq; non praetermiaendum est, quod cum tria sint genera Tutorum videlicet Legitimi, Testamentarii,& Datiui uper eorum Nitela testimonium euidens in iudicijs produci debet. Quod postquam productum fuerit, & sese Tutores esse d
ouerint in cunctis causis, disserentijs, bc earum processibus, Sc aliis negotiis orphan rum&pupillorum, tam coram iudicibus Regni ordinariis, quaria etiam alias usit ibi vigore literarum Reuisonalium, usq; ad tempora legitimae aetatis eorum procedendi, omnia rite expediendi habent auctoritatem,sine quorum scitu, dc consensit pupilli ipsi,nec procuratores adueniente legitima ipsorum aetate) constituere debent. Nee etiam Fassiones aliquas infra temnus pupillaris aetatis eorum facere poliunt. Qui si procuratores constituerint, aut Fassiones interea facerent, nullius erunt firmitatis omnino. Meatruibus purissorum νeuidendi . V literis inde Reuisionesistis.
RU Tates autem pupillorum, per iudices ordinarios P egni, vel eorum Prothonot rios: aut in locis testimonialibus hoc est Capitulatibus, vel Conuennialibus retii -'deri, metiri & discuti solent. Et huiusmodi reuisioni dummodo literae super ea re R uisionales conficiantur in omnibus iudiciis fides adhibetur. Et earundem literarunta renitionalium virtute,tutores in personis orphanorum tam agere Sc opponere, qilanta etian i ad obiecta,& proposita reipondere semper possunt. Immo si in causa: cuiuspiam cesse pupillos conuinci, & succumbere agnosceretur, pro utilitate pupillorum: ncia istutem eorum destructione,plenariam cum a luersa part nominibus, & in personis e rundem orphanorum c acordandi, Se in unionem prout negotiorum qualitas exigit deueniendi habent faces atem.
tia litera Reuimnales maleant. V quomodo ras ct infra perfectim aetate acta reuamri debeant. TrT v L. CXXVIII. Cisterum literae Reuisionales, quae vim literarum Procuratoriarum in omnibus negotijs Sc causis habent, etiam transacta Sc expirata pupillari aetate, tantum iuuanta& conserunt orphanis, ut si ipsi muneribus forte corrupti, vel blandis sermonibus seducti, sine metu & comminationibus aliquorum perculsi, atq; coacti, Fassiones rerennales, super bonis, & iuri bus eorum possessionariis, insta Sc usque perfectam ipsbriunis aratem viginti quatuor scilicet annorum spatio, cuicunq; quandocunq; & ubicunq; f eerent, conspectis postea ipsissolummodo literis Messionalibus, poterunt huiusmodis a Fassi
88쪽
Fassiones per orphanos retractari Scin irritum reuorari. IT 1 tamen, s orsi fini pam
nes illas inconsilite sese fecisse perpendentes, antequam tempus perfectis aetatis eorum expleatur, easidem coram iudicibus ordinarijs Regni, vel magistris illorum Prothonoearijs, aut in locis testimonialibus, ore proprio reuocabunt, atq; retractabimi. Et eiuscemodi reuocatio non solum ibi,ves coram eo, quo Fassio facta tat, ted etiam in conspectu aliorum iudicum & testimoniorum, infra prassiaci te ita persectae videlicet in talis ipsorum spatium,rite semper fieri valebit. Si tamen interea Fassiones huius moesi reuocare, & retractare noncurabunt, postea Fassiones ipia perpetuae firmitatis robiicia obtinebunt,semperq; locum habebunt, Conditionibus tanaen in missessionaria venditione requirendis, superius prienotatis semper salsis. Facta vero praemisia reuocatione, x retractatione eiuscemodi Fassionis,reuocans ipse semper infra tempus Praescripti nis triginta videlicet duorum annorum patium, rates & causas,praetextu ipsius reuoc cae Factionis sustitandi habetfacultatem. Ddor Iaman causs confra e Iempore pupistaris aeditis ira rum motu restondere non tenemur. T i T. C X XIX.
HI N c est etiam, quod orphani durante pupillari eorum aetate, sblummodo pe
productionem, & ostensionem literarum Reuisionesium,ab omni causa, & hie tempore pupillaris aetatis ipsorum, contra eos mota liberantur: nec coguntur ad instantiam alicuius in processu cuius his causae vel litis, siue ratione iurium pollessionario rum autDotalitiorum vesQuartalitiorumtiue actuum potentiariorum vel damnorum, aut etiam aliorum quorumcunq; negociorum aduersus eos in ipsa pupillari, seu allegitima eorum aetate subortae & suscita demptas tamen causis temporc patris ipsorum inchoatis' infra tempus legitimae aetatis eorum respondere. V Ε R v M tamen si occasione iurium polles nariorum, stante adhuc, & durante pupillari S illegitima ipsa anate, causa aliqua per longum litis processum terminari solita contra pupillos exori tur, tunc tenebis quidem processus usq; ad responsionis terminum, ted in ipso respcim sonis termino, virtute literarum Reuuionalium pupillaris, vel illegitima aetas Orph norum allegari, &causa ipsa per hoc ad primum annum legitimae aetatis, hoc est ad duodecimum annum orphanorum integrum, quando videlicet iam primo procurat
res constituere incipient prorogari, disseretq; debebit. Nam aliter si prius respondero
cogerentur, vel etiam ex imperit a sponte responderenia talis responso non tenebit hic
sed simpliciter & de plano retractari valebi . Mus vidi in caras a sempore parris edirum inchoam re Pondere coguntur. Tic CXXX. SVperius autem clausulam hanc: DEMPTIs causis tempore patris orphanorum inchoatis, non frustra positi. Quoniam isto casia pupilli quantumcunq; parituli, ad
omnes causas vivente patre eorum, contra se motas & iusci tatas respondere, & debirum
finem in illis, facta responsione consequi & habere tenentur. Et si in processibus eiuscemodi causarum. iuramentum forte per aliquem pupillorum praestandum iudicar tur,depositio eiusdem iuramenti ad primum annum legitimae aetatis ipsus pupilli pr rogabitur,prout hac de re limpidius in serie iuramentalium depositionum, ua secunda parte huius opusculi tractabitur. Casus quidam n quo ραρ ei etiam irestitimae aetatas restondere tenemur. Tr TvL. CXXXI.
ΡRmerea reperitur etiam alter casus, in quo pupilli non obstante illegitima, & pi
pillari eorum aetate per Tutores tuos respondere & prosecutioni causarum in ipsa eadem aetate motarum si aperintendere tenentur,quando videlicet Introductioni,&St
tutioni vel metali Reambulationi aliquorum iurium possessionarioriam, per quoscunq; factae nominibus, & in personis ipsorum orphanorum contradictionis velamine Obulatur. Et ob huiusmodi contradictoriam inbibitionem, pupilli ad Octauales terminos
89쪽
euocantur. Nam isto quoque casu, more, Fc instar aliorum legitimae aetatis hominum, Processu iuridico obseruato respondere, & rationem contradictionis eorum redderes debebunt. Et R A r io est: quia sponte,& proprio eorum motu cauta huiusmodi sese
ingerunt. Et quamuis ad alterius instantiam euocentur, tamen ipsi magis videntur actores, qu m in causam attracti tunc existere, qui conantur iuribus alterius partis manitest resistere. Nisi enim Statutioni, vel reambulationi, & per consequens iuribus partis alterius sponte contradicerent,nusquam eos in litem attraherent. Et ideo notia contra eos, quin potius per eos causa in hac parte ciscitari videtur. S r cv s tamin est si statutio, Reambulatio metarum per quempiam in dominium talium terrarum, at honorum,dciurium possiessionariorum facta fuerit, quae pacifice prir manibus orpharaorum habentur. Nam hoc cassi, velint, nolint, ipsi Statutioni, vel etiam Reambulationi contradicere debebunt. Aliter enim per taciturnitatem de dominio illorum, aut illarum excluderentur, & idcirco respondere in hac parte,sicuti in pnenarratis cineri Ca .lsis, infra tempus legitimae aetatis eorum non tenebuntur. In cavsis vero ratione bonorum per desectum seminis aliquorum decedentium, a Principe impetratorum, vel vigore contractum in quempiam dei ivatorum motis, procellus,& ordo superius exinde conseriptus atq; declaratus obseruari debebit. I b d Euocalam pupillirum in minatiu eorum conuincamur.
Tir. CXXXII. XCiendum postremo,quod ex quo pupilli usq; tempora legitimς eorum aetatis,quando scilicet ab omni tutela liberantur, nec cum scitu nec sine scitu Tutorum aliquid facere pollunt, quia sui iuris nota 1 vat. Ideo si qui tales orphanos Occasione actuum potentiariorum allerendo per ipsbs, aut de eorum conanaissione eiusnaodi actus potem tiarios fuisse patratos in causana conuenerint, & attraxerint, mox in homagio litoriam quemadmodum super Euocationum condicionibus ut ipsa secunda parte declarabi
stud sit, edi qualiterstat boreorum mobilium fg immobilium olimatio. Tir. CXXXIII.
OVomam autena ad nonnullorum negotiorum expeditionem pernecessaria est bonorum aestimatio,ideo series ac modus eius hic merito siil necti debet. VNos notandum est, quod iuxta veterem & approbatam huius Regni nostri consuetudinem, instimatici dicitur honorum mobilium, & immobilium competentis valoris, limitata , quaedam ac statuta taxatio. Vel aliter aestimatio est rei mobilis & immobilis, seeum dum filiae quivalentiam vel valorem taxata uuaedam limitatio. ET D vpLΕx est aesti matio, scilicet Perenaralis,& Communis. Astimatio Perennalis, quae in iuribus dunia triat possessionariis, & non rebus mobilibus fieri solet, decies tantum facit quantumis. Communis. Inaestimatione namq, Communi, una sessio Iobagionalis populosa pro
unaMarca, seu ad unam Μarcam quatuor florenos facientem. In Perennali vero a stimatione ad decem Marcas, quadraginta florenOS continentes computantiu . Quae Perennalis aestimatio paucis in rebus ac causis committitur, sed uniuersus sere coeciis Dominorum i raelatorum, ac Baronum, agnatumq; & Nobilium, aestimatione Comminni ut plurimum) utitur. Nisi enim in Fassionibus, vel obligaminibus qtrorumpianta,
inimatio Perennalis elaro sermone declarata, aut inconstitutionibus Regni publici exprecta fuerit, cius usus raro admitticur. Cuius quidem aestimationis series hoc modo
irria castriam lapideum aestimatur ad Marcas Centum .
I r s M Monasterium, siue Claustrum sepulturam patronorum & aliorum sis ecialium Nobilium liabens, aestimatur ad M. C.
90쪽
e. I. Es ra cum duobus pinnaculis ad modum Monasterii fundata, redii Da
Ece LESIA eum duabus turribus, seu duobus pinnaculis non Monasterium Qxt stens,vel non per modum Monasteri j fundata, ad M.Xας omnes aliae Ecclesiae matronae, cum una turri sepulturain habenteS,ae minora
Sine turri autem, constructae tamen cum sepultura, ad N αCAP0xa lignea, seu Sacellum non lapideum sepulturam tamen continens Lad FI V. Absq; sepultura vero, ad M. III.
ECCLEsIAE autem, & Capellae extra Matronam Ecclesiam sundatae non ponam tur in serie aestimationis
ITEM Sessio seu Curia nobilitaris populosa, ad M. III.
Habitatore vero carens,ia Μ.unam cum media.
AEdificijs autem omnino destituta, ad M. I. ITEM Sessio Iobagionalis populosa, ad M. I Deserta vero,sed aedificia habens, ad M.median AEdificijs autem penitus carens,tamen in ordine 2iarum sessionum sita, ad quartan
partem unius Marcae videlicet denarios C. Extra ordinem siquidem aliarum sessionum posita, pro campo reputatur, & in ordine
ITEM Pomarium Nobilium cum adultis & fructiferis arboribus consitum in uno ingere terrae Regalis mensurae adiacens, ad M. III. In insula tamen Cheslohe νδ quaelibet arbor adulta,&fructifera aestimatur ad cen-mm Denarios usque numerum duodecim arborum,ultra vero duodenarium apti irris numer im, quotquot sunt arbores smaut tamen computatae aestimantur,ad M. III. PORA Rivxi vero Iobaionale extra villam habitum, ad M. I. Retro autem,seu penes sessionem existens,non ponitur in aestimationis serie. ITEM Terra communis vel arabilis, ad unum aratrum Regalis mensurae cum- ciens, at M. III. ITEM Sylva communis, de qua decima porcorum, vel tributum generaliter non exigitur, nec habet aliquem certum prouentum, aestimatur sicut terra communis, ad unum aratrum videlic t Regalis mensurae adiacens, ad M. III. De Rubens etiam,& virgultis idem est sentiendi imis. ITEM Sylva magna, quae alias permissoria dicitur, pro communi opere M labore apta, insta quantitatem trium aratrorum Regalis mensurae existens, quodlibet aratrum, ad Μ.X. Ultra vero tria aratra adiacens,non aestimatur, sed ad ipsa colummodo tria aratra reducitur aestimandaeis.
ITEM Sylva maior puta dolabros ait grandisera, Ieta sub dolabro la venatione,
existens,ac pro quolibet opere,& artificio valens in spatio, vel quantitate trium aratrorum Regalis mens irae adiacens,quodlibet aratrum aestimatur ad M.L SI vero prouentus eius annualis bene potest computari, signanter si fuerit glandinose, tunc pro decies tanto aestimatur, quantum facit prouentus suus anuualis, ultra vero ipsa tria aratra prout permissorio non aestimatur . I TE M si terra arabilis non extendit se ad unum, vel medium aratrum Regal ita videlicet ut si fuerint quinque, aut lex , ves decem,&c. iiugera, runc opinione nonnullorum) quodlibet iugerum aestimabitur ad Denarios quadragiuta, & de sylva, quoque permissionali, ac nemore idem dicunt Ale tenendum . Verum tamen ii climitatio pro communi aestimatione accepta, respectit praecedentis iusta & recta non videtur, sed omnino abhcienda censetur. Nam si terram, vel friuatucon mouem ad unuiu