장음표시 사용
101쪽
d ejus schola . Iacobus Balduini , Bononiensis , auditor & ipse Axonis, & DeeurIoereatus a Civitate sua, pessime de utroque meruit , indisnusque prorsus suit Iustitiae Sacerdotior nam 8e magistrum insimulavit salsae doctrinae per calumniam , quam in illius eaput magister reflexit, & causam suscepit dis versus patriam. Cumque sceleris in patriam argueretur, respinia it eo se facto germanum Bononiae civem praeritisse t hominem effrontem, de in. elyta virtutibus patria prorsus indignum i A Genuens bus Praetor ereatus, cum patricium laqueo damnasset contra ejus Reipublicae leges, causam praebuit Genuensibus edicendi, ne ullus in posterum legum doctor, ad
Rofredus quoque Beneventanus Azonem habuit magistrum, idemquaBononiae libros Iuris explicavit, pluraque scripta reliquit, inter quae diseputatas saturni diebus quaestiones, quas Sabbatinas, ut diximus, appellarunt , composivit, quibus rei convenirentur in foror quorum ma*nus erat usus, antequam aliae locupletiores prodirent. Hune judicem ad hibuit in ea usis Frederi eus II. Imperator. Quae autem summa laus est Raonis , ab ejus disciplina profectus est Franeiscus Accursus Florentinus : cujus labor , & industria superiorum omnium ab Irnerio jurisconsultorum laudem perstrinxit, di orbuit , cunctaque seripta mersit aliorum . Is enim ea animi alacritate ad iurisprudentiam accessit et ut aetate provecta juveniles spiritus gerens, iuvenilia studia minime refugerit. Fertur enim prope quadragenarium ad j iisprudentiam se contudisse; conductisque superiorum interpretum ex
positionibus , Irnerii scilicet, Bulgari, Martini, Plaeentini, Pylei, Ioannis, & aliorum in solitudinem sese abduxisset ubi illorum, & suis interis
pretationibus, particulas omnes juris civilis obiit, ut inde ,. tanquam ex tripode, forensium causarum definitiones , di judiciorum oracula peterentur . Ideoque Accursus a Cyno Advocatorum I dolum appellatur. N mo enim ante ipsum exortus erat , qui scientiam iuris brevius, uberiunque suppeditasset. Sententia enim legum tum in universum, tum partiis culatim exposita; similia loca ex universo iuris corpore colligit, & contraria mire componit, adductis aliorum , ac modo adprobatis , modo
reiectis opinionibus , quaestionibusque plurimis , utili stimisque ad locum excitatis, ae defintis . In sensibus autem vestigandis adeo fuit acutus, & solers; peripicuus autem in verbis, & sobrius: felixque in abditis sententiis eruendis; ut, nisi temporum barbaries antiquitatis ei lucem, & sermonis elegantiam ademisset, nullam fortasse laboris partem reliquisset eruditis recentioribus . Quo magis mihi stomaeum facessit eorum insolentia, ne dicam, an immanitas qu, , cum ejus lectione legum, sensus levi labore adipiseantur; ubi tamen aliquid nubeculae ab eo reis linguitur eorum erudicione diluendum , seroces victoria, statim perstrepunt, & cachinnos tollunt: nec vetentur viro de illis, ae de posteritate optime merito, temporum caliginem vitio vertere: sibi vero laudi d cere nascendi sortem . Quae autem inhumanitas est; et qui facem praetulit in tantis tenebris juris ei vilis, qua sine face vel eruditissimi nou rum Iurisconsultorum oberrassent ; victa illa nolle condonare , in quae decidit, non propter iuris ei vilis institiam ; sed ob imperitiam historiarum, & Jatinae proprietatis. sibi ab aetate illi denegatae cum tamen , iis.
etiam praesidiis spoliatus , ingesti acie non raro Collineret e ut non tam ejus errores exagitare, quam paucitatem illorum in tam crebris peccandi periculis , lubricisque locis admirati debeamus P Quo magis Cujacia
102쪽
modestiam, de probitatem commendo, qui cum in Aeeurn nomen Idicidit, non modo parcit a consuetis eruditorum injuriis , in quibus Du tenus potissimum eth intemperans, verum etiam hominem honorifice appellat, se ilicet Atausum. Cuius auctoritatem non modo prae Bariolo tanti secit, ut somnia duxerit, & deliria, quiequid ei Battolus contradicit, verum etiam Accursum , telle t a Mornacio . Latinis , v δ& Graecis omnibus interpretibus anteposuit . Nec mirum i quid enim νες με tem C. da Graecorum exilitas, eorumque lineolae, ad Accursit abundantiam. acuis 1 r. ν --men, curio uatem , & diligentiam 4 ob quam in suo ipse nomine lu- '' his dens haud absurde dixit se οὶ Actuinum appellatum, quod in iure ci. vili vacillantibus , atque laborantibus opportune accur με . Religio mihi Aar bώῖ' 'laetit omittere Cuncti de eo iudicium his b co exprcisum verbi τ ει bos .is., ι
lati caulam ciam ra Maltinum amplectitur et ut AZonis discipulum pi Ls agnos ere . Cum Bononiae summa celebritate docuisset , filios reliquit dὶ Alb-fle Fraticis in. 5e Eervotum, non bonorum modo haeredes, sed etiam do- νου I. qis Diari a trinae r qui di in doeendi munere patri successerui t et M , quod munere sin. F uβι ρο Lmagis, tama est etiam reliquis e filiam , quae ius civile publice docuerit. educari dia. Tita ipse vici Recursius anno MCCXXIX. aetatis vero suae LXXVII l. ιu. raque l. l. eo premum obiit d em. - . p. a. Edui it ἐκ Aaonis schola Iacobum Alditonum Vercinensem, qui praecla. CLvl. rum Q ctrinae tuae ivonumenturi rc liqv.t fotiaoν- uminam: quam diu la- I e botentem, e sua tandem bibliotheca extulit Daniel Scalameus Iurisconlut d zoni ac intus Aiuniis anno MCXVIII. Emisit eadtim Azotiis schola o tolle dum Boia RQ ς v. noniensem, vel ut atii c dunt Beneventanum, ad ambigua quasque cauasas a Gregorici Moae long Greborii Pontificis legato ad ml i. uin , dum Bononiae uoc retr cuju1 m intei pletando facilitatem . at quo utilitatem ex ejus uberrimis in Pandectas; & Codicein commentariis noscere licebit. Vita excessit atino ML. LXV. Cameros tibi uriodis nominis commemora re non eii ex nostro , aut legentium usur satisque habebimus adolescentibus ostende te clariores usque ad Bariolum , a quo aliam juriscontuli rum seriem exordiemur. Atqie mihi excitanda est in primis Dini ex Florentino pago memorIarcujus tanta in disputando sublimitas fuit, ut Dini da 'rasis in proverbium alat rit et tantaque auctoritate claruit , ut ad sextum decretatium librum componendum a Boiviticio VII l. fuerit adhibitus, una cum Ricardo P tronio Sc nhr qui honos Dino magno itetit. Lum enim Ricardum Ictinetum operis a Ponti nee in Cardinalium numerum lectum vidi iIet, se vero pia tetitumi etsi aliis Pimmiis cumulatus, tamin ang re animi v tam amist. Etsi non desint, qui occulto veneno suolatum tradant. Obiit Bonooniae , ubi docuerat anno MCCCtu. SLb iuein tempus non doctrina modo civili , quam Neapoli in Gymnaso bini tuto a Fredetico I l. Caesare. summa gloria docuit; sed amplissimis etiam honoribus floruit Bartholomaeus a Capua Neapolitanus pat iae , aeposter talis suae nobilissimae perenne decus. Cuius patrocinio Robcrtus adversus εὶ Carolum, Regni successionem tibi asserentem, Caiisam obtinuit itandem anno MCCCX. Bartholomaeus felicem vitae, honorumque curtum &I eo de A. abscivit. rena,& Oldr in
Nec mihi retieendi sunt Petrus de Bella Pertica Burgundus, alἰἰs Se- do.
103쪽
qua nus , aliis Aurelianensis: qui haud minus octies Insortiatum, quod
vocant, Tolosae , de aliquo etiam tempore Bononiae explicaviti atque haud imperite scripsit in plures iuris locos anno MCCC. Et Iaeobus de Arena Bononiae, vel Toloia, vel, ut alii putant , Patavii professus, anno MCCC. cujus opiniones ex legum mente petitas ca) Bariolus arbitrabatur. Et oldradus de Ponte ex Laude Pompeja, ob disputandi acumen, Paster lorum nuncupatus: cujus responsa non pauca imperant adhue in soror et si dum viveret, adeo Callide versaretur in causis, ut haud raro praevaricator haberetur: quo nomine fuit a Summo Pontifice objurg ius. Etenim Oldradus Romae docuit, ubi & in collegium lectus Ad foeto νum , ut vocant, Consistorialium a Ioanne XX lI. Ponti fiee ad pravi ra Reipublicae negotia explicanda frequenter vocabatur. Prae caeteris vero illustre patrocinium coram Roberto Apuliae Rege, Thomae defuncti Ptinc, pis filio natu maximo praestitit: cui Sancti δευεν ini Comitatum impetravit. Demum doctior , quam honestior reputatus, gravi Pontificis reprehensione perculsus , in morbum incidit , obiitque anno MCCCXCv. Αv
Neque omiserim Iaeobum de Belviso Aquensem, qui Bononiae docuit eadem
aetate , atque etiam Neapoli , ubi Feudorum libros octies explicavit. Quicum conjungere placet Iacobum Burrigarium Bononiensem, qui gloriae suae, quam doctillime scribendo comparavit, magnum habuit incrementum Ba totum ejus discipulum. Docuit Iacobus Bononiae anno MCCCXXX. de quo illud fertur haud illepidum: quod interpretatus legem, quae communes nummos ad numeri, non materiae rationem dividendos praecipita ubi anum cum canistro ficuum praetereuntem vidisset, pactusque ab ea esset dimidium; singulas scindete ficus velle simulavit, ut e singulis dimidium fibi auferret . Cum vero anus clamaret, se numerum sevum vendidisse , non medietatem singularum: Iacobus ad auditores, qui secum erant, conis versus t Eo , inquit , quam ιιlle anuι hae explicata dudam Iosia tisam ψιndit lSed jam ad Cinum veniamus Pistoriensem, eui pluribus e sapientIae generibus gloria parta est. De summo enim Iurisconsulto, & eleganti ssimo simul Poeta, certant inter se Iurisprudentia, & Poesis, ulti earum sit adjudicandus. Versibus ejus, quos et rusce scripsit, nihil venustius: interis pretationibus vero illius in jure civili nihil sanius, nil pressus. Floruit etiam gloria discipulorum, quorum habuit in jurisprudentia Bariolum; inhumanioribus autem litteris socios Petrarcham , & Bocacium, & Cavalis cantium, quibuscum conjunctissime vixit. Quorum quoque conjunctionem pictor, dum egregium factum describeret Utini in Divi Nicolai Sacello, expressit in tabula; in qua Cinum, Petrarcham, &Boeaeium,& Guidum Cavalcantium effinxit et ubi Cinus Iudicis asses rem resert 3 Petrarchasci ibam; Boea eius rusticum; Guidus vero Cavalcantius Hebraeum, quibus imaginibus historia proditur illius temporis haud illepida: cujus non est hie referendae locus. Morum quoque Cinus honestate, & lenitate commendabatur: masis prosecto laudandus , nisi arrogantius in jus Ponti- fietum invectus fuisset. Nollem huc temeritatis, hominem alioqui mo. destum , esse provectum . Adolascens adhuc assessoris munus apud L dovi eum Allobrogem Romanum Senatorem exereuit , & jus ei vile Bononiae primum, deinde Perusii docuit et ubi Bartolus in ejus se. se disciplinam tradit. Demum anno MCCCXYXUI. Cinus excessit evita.
104쪽
vodem saeculo floruit Albe tieus de Rosita Bergo mensis , quo genere obscurior , eo doctrina illustrior I qua meruit , ut a Ioanne Novariensi Episcopo, & Luchino Uice eo mite Mediolanensium Principe , ad Benedi-'ς 'φ'ctum XII. Pontificem legatus mitteretur: cum Patriae, atque etiam Romae eausarum patroeinio diu vacasset. Denique, ubi se abduxisset a negotiis, praeter interpretationes vocabulorum , etiam utriusque juris commenistarios edidit i quo opere studiosorum laborem plurimum levavit, ante. quam eruditiores, & sinceriores nostrorum temporum explicationes ab eruditioribus Iurisconsultis prodirent . Fertur idem in Damis Aligerii Poema fuisse commentatum , ut consuetam Iurisconsultorum sui tempo. ris doctrinam superasse appareat . Demum anno MCCCLIV. migravit
Praetereo nune eiusdem classis Iurisconsultos alios , nempe Rotandum CLXIII. Plaeivium, Andream Classi, & Franciscum Tigrini Pisanos, Ricardum de De Aliis tur-
Malumbris Cremonensem, Bartholomaeum Butrigarium Bononiensem, ejus-Πrati m. que Cives Lambertinum, & Franciscum Ram poni; Nicolaum blatta rellum Mutinensem, Gulielmum a Cuneo , & Belitandum de Monte Faventino, Ioannem Fabrum Burdegalensem, Rainerium Forolivi ensem, Taddaeum Pepulum Bononiensem ue bignorinum Homo deum Mediolanensem , & alios
usque ad Battolum Cini discipulum , novaeque classis jurisconsultorum
Hie, si tam sublimi e Ioco similitudinem dueere licet, Serv um Sulpicium imitatus, prae caeteris ante se interpretibus , dialecticorum regulis , M philosophorum acumine jurisprudentiam instruxit: haud pari tamen judicio , contrarioque suecelsu . Nam Servius dialectica sosti e , atque frugaliter usus , ex ea tantum ordinem, partitionem, atque perspicuitatem , rationemque definiendi , & ex notis ianota colligendi traduxit ad jutisprudentiam, quam & eloquentia, nue lepore purae, atque concinnae dictionis, mirabiliter excoluit, effugitque dialecticorum exilitatem, & syrtes illas orationis: Bariolus vero, cum in ea tempora iniscidisset, in quibus omnis dicendi cogitandique ratio a scholarum barbarie petebatur; non modo spinas dialecticorum non abjecit; sed eas consulto sparsit in jutisprudentiam , in eamque Arabum docti inam effudit: quae iampridem Eu opae scholas veterum scientiarum , atque artium elegantia exutas, scede pervagabatur . His copiis Bariolus est usus imis modice, tamque crebris , ac tenuibus gaudet distinctionibus, ut non dividat rem , sed fangat, atque comminuati cujus deinde frustula, nimia ingenii jactatione , veluti vento dissipantur : ut non mirum , si scripta illius nubila, & confragosa negotium legentibus adeo iacessunt , ut ali- Αlex. I. quibus videatur theutonice loeutus. a Quae vicia non hominis suere , miles . d comi. sed aetatist quae relictis puris Peripateticorum sontibus , Pro iis Arabum sia. 1. d. νι Ju- faecem exhauriebat. Quid minus enim Peripateticum , quam inconcinna dιe. mens, & oratio: cum, teste Cicerone, peripatetica schola in ingenii, M orat onis regimine , cultuque unice versaretur AEtatis igitur illius scientiis excellens Bariolus, quo plus ingenio pollebat; eo majores sibi aliquando, alii is tendebat ambages. Unde scholam iurisprudentiae imilituit acutam illam quidem , & istensibus ea villationibus percommodam I flexosam tamen, & ob inanem saepe subtilitatem anxiam sane,& importunam . Unde Bartolinae scholae interpretes plerumque ingenio plurimum indulgentes, exili qualibet ex affinitate, discrepantia longe inter se non raro comparant, atque committunt: Contra vero saepe obleve
105쪽
leve quodlibet diserimen simillima quaeque distrahunt , & a rebus aliquando alienissimis vaticinando , de ariolando argumenta ducunt , inque sententiis ferendis haud semper solent auctoritatum , atque testimonio. rum habere delectum . Hi ne non raro stomaehum Cujacio movent , ut
saepe in illos exeandeseat, pluribus quidem in locis , praecipue in librum quintum responsorum Papiniani r a γ rim , inquit , huius ν. μηsi , er
in dιΝιili muti ; in ant .stia di si . Sed haec mihi tanti non sunt , ut si et rores damnem I Barioli tamen, & suorum doctrinam , ingeniumque longe magis non admirer, quam caeci quidam illorum Iaudatores: qui, ut probent simpliciolibus Barioli se trivisse libros , quos nunquam sumpsere in manus, pro illorum erroribus fama tantum, di inconsulta eredulitate ducti , ratione prorsus nulla , sed ore tantum , ae fronte dimicant, quasi pro aris, fle focis. Nec minus tamen eruditioribus interpretibus indignor i qui eum a Battolo , scholaque ili us multa didicerint, uba tamen aliquod ejus peceatum animadvertunt, desistere nesciunt a conviciis rinter quos praeter Budaeum, Duarenum, aliosque plures, Goveanu, prae ei pue non erubescit Bariolum pessim o iuνδε interpretem appellare, miraturque illum ab iis laudari, quos ipse Goveanus laudat. b Quis vero
tulerit illos, qui cum prorsus iurisprudentiam ignoraver ni, ac tantum eruis
ditioni vacaverint, & humanioribus litteris , hoc sese tamen veteris iurispludentiae vindices profitentur , quod sciant & ipsi quoque Bariolo ,
eiusque diseipulis maledicere uales , praeter ceteros sunt Laurentius Valla, & Ludovicus Vives, qui barbariem quidem Bartolr, omnium expo-fitam oculis animadverterunt doctrinae vero illius, neque reces lux introspicere, neque pondus expendere voluerunt: ignari prorsus quanta Bariolus cum suis eommoda iurisprudentiae attulerit , tot solutis quaestionibus quotidie in foro emergentibus et quibus d rimendis veterum scripta miniis me sussicetent, nisi ea Barrulus & Bartolini Iurisconsulti ratiocinando, similiaque colligendo ad quotidianum usum, de etiam ad non expressa produxiliant i ita ut reddiderint quodammodo amissa iam , exelusaque e corpore juris veterum responsa contultorum. Qua opera , & judiees dis ficultatibus liberarunt, & reos a iudicum fraudibus eripuerunt . Plae stadenim parere mortuo , quam viventit ac tutius judices obtemperant a ctoritati sapientum , quae affectionibus est expers , quam propriis animi sensibus, qui studio personarum, & causarum, vel odio, aut gratia non raro in flaudem inducuntur. σ) Quam his interpretibus laudem Aleiatus , pro sua ingenuitate , quamvis primus ab eorum via deffexerit, minime denegavit. Quamobrem neque Bariolum eum suis omnὲ errore abis solverim, ut vulgus pragmaticorum solet s neque maximi ingenii, summique beneficii laudem eis detraxerim ; neque imitabor eruditos illos , qui eum ipsi raro meliora praestent , aliorum benefacta , ob quodlibet peccatum obliviscuntur. Natus est Bariolus in Umbria ex oppido, quoa olim Setinum appellabatur , nunc Samistratum anno MCCCXIII. Patrem habuit Franciscum Bonaccursium t falso enim ab aliquibus incerto latre natus traditur. Fefellit eos quod prima litterarum elementa Bari us addidicerit a Petro Minorita, qui Venetiis pie vacabat expositis imiantibus instituendis. Hine error apud aliquos hanc temere Bariolo notam impegit. Annum nondum XIII. egrestus ad ius civile se sub Cino
praeceptore, posteaque sub Iacobo Butrigario , & Reinero contulit, suis
106쪽
que magnam expectationem acutis disputationibus in schol Is exeita Vie . Cum Τuderet assedisset, deinde Pisis ubi capitalibus causis praefuit , se
tur in villam seeedere coaetus, propter invidiam, quam subierat , Ob r um praeeipiti sententia damnatum t proptereaque a iudicando sese, ad docendum transtulisse Pisas primum i deinde Perusium , ibique de Civitate
donatum . Eo in munere propter auditorum frequentiam , & admirati nem ineenii , laborisque assiduitatem , primas facile tulit . Mane enim .ae vespere docendo , atque in die tredecim circiter capita juris civilis exponendo. singulis annis dimidiam Pandectarum partem emetiebatur. APerusinis publici negotii causa , legatus ad Carolum Romanorum Impe
Fatorem . Mon minus communem rem a quam p ivatam optune gessit .
Speeiem enim tantam doctrinae Imperatori praebuit, di virtutis 3 ut inter illius Alleliores . sive Consiliarios lectus, ab eo, praeter insignia gentiliatia sibi , suaeque fani illae impetrata , Leonis nempe aurei , cum duplici cauda in campo crocei coloris , obtinuerit etiam , ut sibi , suisque liberis liceret veniam aetatis scholae suae aud toribus concedere, ae spurios reddore legitimos, & nata libos restituere . Cum Francisco Tigrini , qui eum
aetate anteibat non raro disputavit, atque aliquando tam acerrime inter se conflixerunt , vir controversiae dirimendae gratia Pisas miserint inspectum Pandectatum codicem , quo vera lectio inde referretur legra. ει ιννέυον ,
inter Bariolum, & Baldum exoriam esse aliqui Perperam tradiderunt. Non tamen simultates adeo graves ob ingenii gloriam inter Battolum , & Tiagrinum intercesse runt , ait amicitiam prorsus distraxerint. Non enim deis sunt, qui retulerint Bariolum accerim quamu's ingenio I tamen Propter labilem, fluxamque memoriam, legibus, & auctoritatibus a Tigrino a Ceptis cogitata lua comprobalter Plura etiam ciuilem Tigrini , de egregie scripta Bariolus , mrdine mutato , supprellaque auctoras nomine , in suos contulisse coii menarios traditur. Laudem scriptis suis io est mainiorem assecutus, quod rem in universum explicatam , postea trahit ad usum, lectoresque de schola traducit ad forum t ita ut scietitiam cum ut, litate mite conjunxerit. Adeo vero discendi cupiditate rapiebatur, ut ede Tet, ac biberet ad pondus ἀε quo ingenii aequabilitatem, ac mentis ad st dia firmitatem conservaret. Unde nihil eorum Bariolum latuit, quae sua ferebat atras. Nam Praeter iurisprudentiam , Hebraicis etiam litteris , MGeometriae operam dedit i de qua lucem ad ius civile illustrandum elicuit, in opulculo de fluminibus, quam Tιλνι adam appellavit. Vir frugi fuit, & integer: & quia honestis artibus lucrum quaerebat, haud sibi magnas peperit facultates. Filios ex Pellina uxore sulcepit duos , filias quatuor. Demum anno MCCCLV. abscessit e vivis , annos natus circiter
Llli. Eo maiori apud potieros gloria , quod plurium saeculorum lab
aes avo tam brevi conciust. Nuque viro de jure civili optime metenti fuit inglata possetitas. Haud scio enim an plus antiquitas tribuerit Papiniano, quam nostrates Bariolo e cuius omnibus f. re eὲibunalibus auctoritas imperat , praecipue apud Hispanos r apud quos ea sententia vincit , aqua Bariolus stetit. Immo ubi deest lex, illius vice Bariolus consulitur . Hine erebia, & vulgata illa de Battolo, frementibus eruditis, nempe u
107쪽
CLXV. Hujus gloriae non parum accessit ex Baldo diseipulor quo absente De Baldo,& Battolus videbatur sibi carere auditoribus, ideoque sine Baldo Bariosi Ira tribu S. schola conglaciabat. Etenim tantum ille huic uni discipulo tribuebat, 3 C stres ut Baldo adhue puero tape aliquid objiciente, a Bariolus ad respon
t m 'si *7' dendum tempus petete non erubesceret. Hi ne discipulus tandem evasit j b' 'I , & etiam in eertamine , ac quinque horarum disputatione vis P με μ QI' . Quae tamen ae inulatio, ut mea fert opinio, ingenii potius B ldo, 'V 'φ' quam virtutis laudem promeretur. Quid enim inhumanius, quam C. pere ubique , occasione data magistrum, ut solet Baldus p Discordia tamen ingenia dum viverent , poli mortem concors hominum admiratio comitatur: hoe enim est commune in omni foro iudieium, ut ibi conis .i L. a disse veritas existimetur, quo concors utriusque sententia convenerit c bὶ Hujus tantae petulantiae gravissimas poenas Baldus dedit. Ex frequentibus enim rixis cum praeceptore, orta est fabula, & commentum illud putidum, quod forenses nebulones imbiberunt, de Baldo publice flagellis caeso, propter corruptos omnes Pandectarum , qui Perusii erant codices in t . si Cisditor, f. de distractiona puη-umr ut adulteratae te
et ionis test iiivonio Butolum confutaret: cum eam contentionem , usi
e 1. Ita di imus, non eum Baldo Bariolus habuerit, sed eum Francisco Tigrini inarioli. ut optimis rationibus ostendit Lancellotius ce) selectioris i otae Iutisco fultus . Natus est Baldus Perusii ex Francisco Ubaldo medico, egi eciae prolis patente felicissimor siquidem , praeter Baldum, genuit etiam Amgelum, & Petrum Iurisconsultos scriptis non incelebres, & Baldo fratre minime indignos i Annum iniens Baldus decimum septimum admiraritioni suit omnibus, subtili explicatione legis centum CaρMa, V. de eo quoἀεινto loco . Docuit primo in Patria, ubi Petrum Bel fortem Cardinalem in jure civili erudiendum, atque ad maxima negotia instituendumaecepit. Deinde Ticinum ad idem munus amplissimis stipendiis arcessiatus r ubi eum se auditoribus nominis ejus celebritate suspensis ostendit, quia statura pusillus crat, continuo exclamatum est: minute prasan pia famam . Ipse vero minime deterritus , consei im excepit r Aut abutar νa vistas. Cum ibi Philippus Cassolus, qui satis gloriose Davomm Dector appellabatur, in ore veterum Sophis grum, prodiisset in medium , quaestionibusque omnibus de ultimis voluntatibus ex tempore se responsurum obtulistet ; Baldus , ut hominis petulantiam reprimeret, rogavit ubi cautum esset in jure , ut substitutio vulgaris in legato facta non comprehendat, nisi casum, quo noluerit, vel potuerit. Haerenti Philippo Baldus ei ostendit legem Pateν Seve inam, V. do tonditionibus , o dein monstνaraonibus. Ad quem locum hane narrationem Castrenss attexuit. Ingenio autem Baldus tam prompto luit , ut vel legem, quae da muscis veois loqueretur, petentibus obtulerit. Interrogatus ab Episcopo Ticinensi, cur leges tam facile, ac toties mutarenture ille retulit, legi Diatores, medicorum in Ilar, pro temporibus remedia pararet id enim esse julium, quod temporibus conveniret I & propterea , quae in pace Vetantur, in bello licere. Ticinensium statuta solus publico iussu condidit, omniumque consensu cautum est, ut nemo sine Baldo auspice doctoratus, ut vocant, lauream caperet. Opum fuit haud minus, quam doctrinae cu- θ Cum n e X pidus: quas adeo magnas tum e schola , tiliu etiam e foro collegit: ut Alex. in riibri . ex solis substitutionum litibus quindoeιm mattia Contraxerit aureorum , 'side Vul r. ve scutor uin, dy ut voeant , praeterea, quae ex criminum causis, & ex ' ' centi actibu adjecit. Meatis cjur magi aciumn laudatur , quam con
108쪽
Pantia i saepe enim ingenii aestu a veritate , atque etiam semel; pso ab reis plus ,sbi repugnat: ut Baldo subtilitas , Bariolo vero sententiarum veristas, & iudicii firmias tribuatur. Etenim illius ingenium rapidum , huiustiugale i Ille argutior I hic sanior et Ille ad disputandum, hie ad iudicandum utilior. Forenus enim exercitatio secundum quo mao is exaeuit ἔ ita longius aliquando avexit a vero. Ita ut in Baldo ambiti*nem, & avari. tiam olfacias ι in Bariolo vero latius justitiae cultum admireris. Unde Baldus opulentissimus, Bariolas inops. Ambitio vero Baldi , cupidoque gloriae studus posterorum plurimum eontulit et vix enim ullus est divini aut humani juris locus ingenio illius non exploratus 3 neque pars ulla iu'tis, Ut civilis, Ponticicii, aut laudatis illi non experta . Vultu fuit hilari, colloquioque grato. In Pauperes erat ade munificus , ut eis turismatim eonvocatis jus, & carnes bovillas saepe obiiceret. Mortem tamen obiit viro gravissimo indignam ι dum enim rabido catello, quem in deliciis habebat, abblandiretur , imprudens labii morsu venenum hausit di quom venas manante, lucem tremebundus reliquit , Kalendis Majis anno MCCCCIV. Zenobio Tipherni Episcopo, & Francisto filiis, utrisque Iurirasconsultis, superuitibus. Proximum Baldo locum damus Paullo Castrensi e Faliscis , quem aliqui anteponunt ipsi Baldo , cui Paullus diseipulus fuit, & amanuensis εquippe pauperrimus, & genere tam obscuro ; ut ne familiae quidem nomen pratulem , humilique servitio victum , & dominam sibi parave. m. Nam simu cum Baldi liberis astidebat in schola, domumque reve
s magistri verba ne sbi exciderent, statim scriptis mandabat. Auxit vero illi, ut saepe aliis, scientiam egestas. Cum enim pecunia careret ad emendos commestarios, coactus est omne tempus in ipsarum lectione legum ponere : cujus assiduitate nudi i , ad priscae , ac germanae sapientiae Integritatem alluefecit ingenium. Hinc scripta illius , prae aliis veterem disciplinae candorem , ac veritatem arripuerunt e quem nobis fructum ingens voluminum in diem increbescentium , ae mentis libet tatem irretientium strues intercipit. Α venione δε ρε-era iano iurisdιsionis Paullus adco disputavi egregie 3 ut ea sama excitatus Cardinatis Zaba-vella I lotummus Archiepiscopus , vicariam Paullo alleliori suo potestatem exercendam tradiderit Florent e r ubi eum jus doceret , Senatum composuit, & statutat. Inde Senas primo, deinde Bononiam ad idem se munus, ac postiemo Patavium contulit, ibidemque annis confectus mortem oppetiit anno MCCCCXX. omnium aestimatione ipsus Battoli l co dignus.
l. t. q. addi is in .st. de edendo, ct in I. R. I. vita
Is Alexandro Tartagano Imolen si doctrinam iuris tradidit. bὶ Paul- CLXVII.
Ium enim audisse Alexander dicitur , praeter Ioannem Imolentem , de De Alexa Ioannem ab Anania , Ludovicum Romanum , & c asparem Arenthe. dro T. r agno . 1ium in Bononiensi se hola doctorem . Doctrinae illius fama undique b Hieron,Pe cur ens , urbes plurimas ad cupiditatem hominis excivit. linit ut Per P V 4eti pe τε Hae primum , deinde Patavii docuit, ubi Bartholomaeum Coepollam ρ'
accerrimum doctrinae, ac dignitatis competitorem constantissime tolera. vir. Illinc Ticinum , ae postremo Bononiam ad ius civile docendum concinit r ubi aemulum expertus est Andream Balbatium , minorem quidem doctrina a memoria vero, quae maxime ad plausum popularem va-Ier , prat stantiorem . Cui tamen saeuitati Alexander succurrebat assidua scriptione, quam adeo necessariam studiosis ex illimabat , ut in-ιςIIogatus, quomodo adolescens proficsre posset, responderit 3 si vapu-
109쪽
Scientiae magis, quam lucri fait appetens, ideoque in oee semper habebat
erat, & eavillationum osor, ingenioque recto, ac simplici: ut merito tire ratis parin appellaretur: & quamvis modestia esset insignis, ea tamen haud potuit abs se deflectere imminentem semper doctrinae maledieentiam. Nee enim deerant, qui Sophistam eum vocarent, & ingenio versatili , quoa imges pretici figeret, atque refigeret. obiit anno MCCCCLXXXV u. annos natus tres, & quinquaginta; quorum triginta docendo transegit. Haeredem is doctrinae reliquit Iasonem Maynum auditorem suum , quo non ullus felicius, e turpissimis moribus, ia natalibus ad splendorem, Sedignitatem, per studia litterarum emersito Sulaeptus est enim e eon biona , dum pater ejus Andre onus Maynus Mediolanensis Pisauri exularer . Iason autem ad litteras addistendas missus , quod injustis esset natalibus , ideoque negligentius, atque asperius tractaretur , perdite, ae dissolute vivendo, alea, & luxuria pessum se, suaque omnia dedit; ut pastus fuerit etiam venum ire legum libros, in pretiosis membranis descriptos. Cumque ob suminam inopiam sorderet omnibus . insperato ad meliorem frugem venit; ut non jurisprudentiae modo , sed & humanioribus litteris vacaverit , delibata etiam poetica; dignusque fuerit, qui a Ludovisco S fortia legatus ad Alexand um VI. Pontificem, una eum aliis mitte. retur , inter quos ipse orandi munus obivit. Quas etiam partes egie in Naximiliani nuptiis.; unde Palatina, de equestii dignitate, Caesarisque pM triciatu decoratus in Patriam se recepit. Ubi cum Ludovisus S sortia M
diolanensium Dux crearetur , aliam orationem summo plausu recitavit ieaque meruit, ut in sena1Ores , patriciosque referretur. Iuris autem prois fessioneni ad tantam existimationem , dignitatemque perduxit , ut primus ad doeendum pretio millo aureorum , sive ducatorum , ut Vocant , con duceretur i unusque meruerit summum Galli arum Regem , Ludovi eum nempe XII. una cum quinque Cardinalibus , qui eum assectabantur, auditorem habere . Quibus Ticini gymnasium ingredientibus , Iason praesebat jussu ipsius Regis, qui eo in loco praeceptorem Regi antecellere diiscebat. Ibi Iason amplissima disputatione docuit , oque irim ditnisaeem ob militarem virtutem a Principe acceptam transire ad liberos. Propter hane autem ingenii gloriam Castello suit ab Rege donatus. Quod sibi a Praeis laeto Regiae Domus postea ereptum, ne Regiarum quidem litterarum auis toritate umquam recipere potuit e nuntius enim ab eo ad res repetendas cum litteris missus , calcibus humi prostratus suit , sparsis ad terram , &eoneuleatis litteris. Cum Francisco Curtio graves inimicitias Iason suse pit , sed eum Philippo Decio longe graviores , cum quo saepe ventum est ad manus; ut & lapidibus invicem se petierint . . Eius i merpetrandi ratio perspicuitate , atque ordine, itemque ubertate plurimum pollete Αuxere Iasonis commentarios etiam Bartholomaei Soecini , Caroli Ruini labores , quos magno studio , & mercede conquisitos sibi veritus non est Iason adscribere . Opibus tandem , de honoribus cumulatus, obiit anno MI DXIX. aetatis vero suae octogesimo quarto, cum jam, ut sertur, senio desipuisset. Atque is mihi sit pro instituto opere , Bartolinae iuri rudentiae postremus; tum quod omnes recensere peculiaris esset opetis ab aliis
egregie praestiti ; tum quod Riciati iudicio , hisce auctoribus forensis do. ctrina, de hoc jurisprudentiae genus absolvitur ι quemadmodum ille hoe eleganti epigrammate docuit.
110쪽
Non negιιlauda maxima est r=νeuibus Castrensia ex lanatis. Opinionum tutius Symplet ad Saporabra Alexandro Duce. OMisis Iason , atque lutis uom iustridendus est ρωρενant ibu . His si quia alias adώdu e lem et a uerae, quam honorat malis .
Re mihi. si ex tanta ingeniosorum interpretum turba, quam flentio praeterimus, alterius describendi negotium daretur ι fidenter legerim Bartholomaeum Salicetum Bononiensem, factionibus, & exilio clarum 3 Raphaelem Fulgosium Placentinum, cuius ingenium in Constantiensi Concilio eluxit sejulque socium. & aequalem Raphaelem alterum Cumanum , seu Comensem Iatque utriusque istorum praeceptorem Chri ilophorum Castilioneum Mediolanensem Baldi auditorem, & antagonistam 3 per quem subtilior iurisprudentia resilire, Se sincetior juris ratio imperare auctoritati caepit. Cujus ingeniosa sane scri pra. & iudieii selectioris, divisisse inter se Raphael es duo, ae suppresso magistri nomine sibi adscripsisse feruntur. Adderem his Bartho. lomaeum Coepol iam legum captatorem vasertimum; & Bartholomaeum Soecinum Senensem summi acuminis iurisconsultum, & latinis , graecisque florentem litteris r quicum & Marianum, ex eadem familia, coniunxerim ; &denique Ruinum, Riminaldos , Curtios, Decios, & que in tum ob antiquitatem, tum ob doctrinae, ac generis nobilitatem, piaculum esset praeterire, Nicolaum Spinellum Neapolitanum, qui sua in patria, & Patavii , summa celebritate docuit , anno MCCCL. ubi, Se Fulgo sum habuit auditorem. Ille vero ad summa Neapolitani Regni negotia per Ioannam Reginam adhibitus, ab eademque ad Urbanum II. legatus, ingentibus perfunctus honoribus , obiit anno MCCCXxC. superstitibus liberis Luca natu majori , &Bel forte Catanensi Episcopo δε per quem collegium bonarum artium , quod Spin/Πανωm dicitur, Patavii fuit institutum. Atque hi omnes ab Irnerio usique ad Alciatum explicandi ratione usi sunt utili quidem illa, & peracuta,
sed non ubique verar nam ubi non tam ingenii vires proficiunt , quam lectio veterum , de morum , temporumque cognitio, notitiaque sermonis abs tusior, haerent ipsi misere, ac saepe labuntur: et si aliquando audari conjectura fieti, divinatione potius, quam arte rem consequantur. Stylo praeterea utuntur illorum temporum inquinato, & barbaro; a cujus tamen lectione, ob rationum aeumen, & rerum ubertatem, viri maturioris judicii minime abhorrent : immo vanitatem rident eorum , qui non tam eruditione Propria, quam ineruditorum interpretum contemptu, atque fastidio se profiteritur eruditos.
Verum sub idem tempus , quo in Italiam , indeque In Europam uni vertam studia bonarum artium , & prisca elegantia divinitus remeabant I dum, praecinente Valla , Politianus, Parrhasius , Bembus , Erasmus, aliique complures vetusta saecula tenebris obducta recludunt; dum inde artes Omnes pristinum nitorem recipiunt 3 iurisprudentia quoque Alciati manu ex humo sublata , oculos ad primordia sua reflectens , ve
Deciis, Nicolao Spinello. CLXX. De Aleiato , & sinctiori Juris prudentia ,sve de Cujaeiana schola.