장음표시 사용
131쪽
IlI. De Lege Reorum Universa rum, sive de Lege promiscua. IV. De Lege Peinculiari Humanae Naturae, sive de lege Rationis.
vacuas, anteponamus; subjiciendum est oeulis aliquod natura notum, quod nos terra ρνomiscua nomine comprehendimus. Qua voce nihil significamus aliud, nisi Motionem illam ubique pervadentem, omniaque cientem, Se agitantem, resque vatias assiduo producentem simul, & interimen em, ex interituque unius alteram suscitantem et sine qua otiosa, di inertia, eonstipataque forent universa. Hane Deus ope. Max. indidit etiam , tonditque corporibus pro vita,& veluti anima rerum ratione eventium, quae sicuti a motu ortum suum auspicantur, ita eodem variante vertuntur. Unde ut ordinem Deus, & viis tam rebus certam , interitumque tribueret, motum ipsum certis ordinavit legibus t quatum seriem, in rerum universitatem explicatam, & in speetes sintulas distributam, legem dicimus naturae communem et quia ex harum Iegum nexu, ita res creatae pendent, ut nihil praeter hunc ordinem , ne que intercat, neque maneat, neque oriatur: Hoc enim ordine, vel in reminima perturbato, corruerent omnia. Igitur eventus omnes rerum eum universarum, tum singularum, ita hoc ab ordine prodeunt, itaque ad eumdem remeant 3 ut certarum rerum corruptio in integritatem cedat univeris statis hujusce rerum . Consecutio est enim illius oldinis ubique imperantis, ubique vigentis 3 a quo non maxima modo, sed de minima quaelibet eventa devolvuntur. Hinc etsi res vitientur singulae, natura tamen univem a vitium sibi contrahit nullum ; ctenim ipsae affectiones noxiae rerum si gularum, emittuntur a lege illa summa, per quam e dissolutis rebus aliae Iecreantur, eaque ratione communis omnium natura reparatur. Unde si
alicubi terra hiscens , urbes hauserit , & oppida ἱ vitium quide in illis regionibus adsertur ι nihil vero naturae communi detrahitur, quae suis progrediens legibus, dum terras eas discludit , e ruentibus illis molibus, vel expleverit inane aliquid , vel montem alicubi, aut insulam excitaverit a
Fera si mortifere vulneretur, tale vitium ex vulnere concipit , ut vitam profundat r verum idem vulnus , quod illius abstulit vitam , vitam producit eorum , qui sera vescuntur et ut intelligamus naturam lege sua in. teritum cuiquam adferre numquam , quin tribuat alteri lucem i ut unius vitio in alterius utilitatem converso , cum varietate rerum creatarum universitatem perpetuo tueatur. Unde a communi natura procul absunt
vitia , singulisque tantum insident rebus ratione cujusque speciei , quae dissolvitur ; non vero aliarum , quae dissolutione illa gignuntur, aut co
Num autem quia sngulae res inanimes vitia suscipiunt , ideo eum
vitio simul culpam etiam contrahunt At quam , obsecro , adscripserimus culpam rebus ratione carentibus , quae motibus , actibusque suis naturae universae perpetuo parent 3 eique reddunt , quod acceperunt , ne que vim in se habent ullam, qua renitantur, & a communi rerum lege, proprio nisu deflectant λ Longe tamen aliud contingit in homine , qui motus habet voluntarios , & in quem duo confluxere naturae , a qui bus duo item in eum convenere leges . Oportet enim naturam cogita. tionis alia prorsus lege gaudere , quam natura eorporis i ' cum enim nulla in parte corpus , & cogitatio conveniat, communem ubique nequeunt habere legem. Hinc homo qua corpore constat , seitur lege naturae pro miscua 3 qua vero mente consistit , ducitur Iege sola rationis , quae hominis est natura praestantior . Unde cum lege corporis deflectitur a legerationis, culpam certe concipit, quia contra propriam piceat , & potio rem sui naturam, cujus Ira praeeellere debet legi corpori si perinde 3tque
132쪽
naturae eorporeae praestat natura mentis. Quamobrem in hae universitateretum solus homo est culpae capax , quia solus homo peculiarem accepit naturam , se orium a rebus corporeis aliis , ae solus Iegem subiit praeci
puam , naturae mGHi S congruentem , sejunctamque ab lege communi r
rum aliarum et unde secum solus ipse dimicat, eum duabus disclepantibus inter se legibus , horsum illoriam pellatur , solus denique culpam incur rit, quando lege corporis abducitur a lege mentis r quae , utpote hominis propria. debet ei unice imperare, perinde atque I ex corporis naturae cor porum dominatur universae. De qua lege tantum est homini ad se derivandum , quantum cum sui potiore natura , nempe eum cogitatione comeoidet. Qualia sunt nutritio, liberorum seseeptio, edueatio, iusta, de rasoni congruens per iunctio sensuum t tantisper quoad cogitationis natura praestantior in corpore vigeat. Quo respexisse videntur Iurisconsulti , cum
haee naturae ossicia eommunia nobis cum eaeteris animalibus, e naturali lege repetierunt. Non enim , arbitror , ea pro naturali lege hominis habuerunt 3 nisi quatenus cum ratione conjunguntur 3 nam quatenus a com muni rerum caeterarum natura proficiscuntur , leges quidem sunt naturae universae , non leges hominum naturae peculiaris. Atque ita dictorum repugnantia, superius indicata, removebitur, & jus quod natuta omnia an, malia docuit, cum lege conveniet rationis , quae munera corporis nobis communia cum animantibus obeunda praecipit , tantisper dum animi, eorporisque conjunctio conservetur. Unde quae ossieta corporis humani, ratione soluta, non cum propria lege humanae naturae , sed eum lege naturae promiscua conveniunt i ea si ad rationis usum convertentur, partes erunt juris illius , quod in hominem concorditer a corporis, men iisque lege confluxit et quodque proeedit ex conjunctione mentis , Meorporis et quae si secum ita conspirent, ut mens imperet , corpus obsequatur, ast praeseriptum naturalis iuris opus exigent eommune suum. Hinc υλωενε saeua diam naturam, ipsam Stoici dixerunt esse virtutem traditam nobis ab lege rationis, qua peculiaris hominum, & rerum universa natura conciliantur. Expositis autem iis, quae in animos nostros veniunt ab late ρνεmi. Ictia I nune explicanda sunt ea, quae ab sola rationis toga proficiscunturi ita enim intellexerimus, unaque distinxerimus, quae mentem corpori conjunctam, quaeve mentem puram seorsum a corpore consequantur. Quod numequam alIequemur, nisi per cognitionem fluin bonorum , & malorum , quo vel ad cupiditatem, vel ad sugam commovemur ι eas nobis leges attribuentes, quae ducunt ad suem, quo natura tendimus i ea vero extra naturam humanam arcentes, quibus ab eo communi sua distrahimur. Illum aulcm remmunem appellamus finem , quo appetitiones hominum , cupidi tatesque seruntur omnes e utpote ad bonorum extremum , utque luminum expetendorum , unde quaecumque disconveniunt , noxia nobis evadunt ; cuique assequendo natae sunt in homine Ietea raeioma , atque ab rationis legibus ortae viνι uter. Quamobrem quae assectiones ab extremo illo nos bonorum avertunt, vitia ducimus , & nuncupamus, ideoque a nobis aliena censemus 3 lia ut virtutum, vitiorumque ratio ab eo bonorum extremo sit ineunda . Porro quae ab animi , corporisque conjuctione procedunt affectiones , & sensuum functiones , unum tamquam commune bonum circumeunt , perreptantque voluptatem , cujus adspectu cientur inimicamque voluptatis fugiunt , aversanturque molestiam : nec tamen ea , quibus sensuum voluptates Procreantu v, ponimus
inter virtutes: quia jucundum illud e corpore manans in animum, haud
133쪽
quamquam est proprium , M summum hil nae naturae bonum, quala I lud est in sola ratione seorsum a eorpore locatum , cui subjiciendis est
bonum ex corpore, animoque participans, quae vorunas appellatur. Ue enim euncta hominis debent rationi parere, ita & mixtum corporis, animique bonum oportet obtemperare incorrupto, puroque bono rationis a corpore steretae, qualis est animi trangustiira 3. Quam ideo extνε mamia hae vita Maorem constituimns, quia illius tantum causa, mens vires omnes exercet, atque iacultates experitur Iuas 3 illudque nacta eontinuo a cutis omnibus conqui scit . Quidquid enim se orbum a religione , cujus finis longe dominamior est aliis, naturaliter agunt homines , propciis stam habet ιι ρι aram, si eorpore simul , M animo fit obeundum ; vvero sola ratione, eras inuitatem: cujus fons uberrimus est cognitio rerum, atque scientia, quae utpote sensibus exsors, at qua ad solam cogitationem pertinens, proprium est patrimonium rationis . Sola scietistia enim adducimur ad cogitationem illius bom , quod nobis offertur a virtutibus , aufertur a vitiis. Hominem namque summux opifex ita conclanavit, ut sicuti palatus dulcedine, oculus pulcritudine capitur, ita & animus laetetur utendis, oboeundisque virtutibus, utpote nostrae cognatis, convenientibusque naturae , secumque adducentibus perennem, incorruptamque voluptatem. Q iam ill cebram rebus omnibus ad vitam, atque ad honestatem necellariis providentia divina perfudit. Nec vitia umquam haererent animis, nisi mens vir tutum speeie fallerentur, aut extenuati x ejus viribus, corporis traheretur sensibus , qui hauriunt etiam e vitiis voluptatem e quam refundentes in mentem, in oblivionem boni praestantioris, violenter eam adducunt. v luptates enim a virtutibus ortae juvant hominis naturam ι laedunt vero venientes a vitiis : quoniam componunt, ac 'temperant virtutes animum , pariuntque , sedatis sis et ionibus , omni expertem aegritudine tranquillitate n . At vitia distia hendo , ae violenter exagitando excitant e media eorporis voluptate perturbationem . Virtus enim non egreditur naturae fines ue vitia vero exundantia exterius, ad animum attrahunt morbos, nempe rerum extra se positarum eupiditates , quae progrediuntur in immensum ἔ Atqui natura eetiam nobis praefinivit mensuram voluptatum reui si quid insuper accesserit, non delectatio, sed pondus animo aecedet. Modus autem voluptatis nobis a natura definitus vulgaribus expletum, adique parabilibus, quibus cupiditas naturalis., & motus corporis facile s datur i iisdem satiaretur , sibique ipsi placaretur etiam animus, nisi opinione majoris boui , suliaque admiratione retum superstuarum , proeul a naturalis necessitatis finibus, in eoecum rerum inanium pelagus auferretur . Hine incensus homo divitiarum, atque deliciarum amore, assiduo sensu laborat egestatis : quia praesentia nihil reputat, sed absentia, qua sunt infinita r ut ea qui appetierit, pauperie quoque infinita prematuriambitione vero flagraiis ut tae peret aliis, adimit sibi nativam libertatem , tum quia cogitur parere omnibus , quorum suffragia captat . antequam imperii potiatur: tum quia potius cogitur eos assidue formidare, quibus est ipse formidini: ut vulgaris animus, prospera mutatione ι Ortunae,. non finem, sed novitatem inveniae miseriarum . Quibus nemo se ultro comitteret, ni civilem ingrediens vitam, ante animadverteret modum, Befines, quos ultra, citraque nestit consistere voluptas corporis, animique tranquillitas. Eos autem fines pandit sola scientia , quae, utpote iam rationis, malet est etiam vittatum: quia sola stientia ollendit hvrrimam
134쪽
naturam certis capacem esse , finitisque voluptatibus, quas ubi eupi est te transsilierimus, in infinitatem delabimur desideriorum , ut quo ulterius
appetendo pergimus, eo longius aberremus ab ea meta , ubi natura v luptatem eorporis, & animi tranquillitatem hominibus condidit. Qua de cognitione oritur remperauria, quae appetitiones extinguit inanes 3 ω tuissilia, quae nos abstinet ab alienis; di fortitudo, quae persuasione veri boni vanos adimit metus 3 ac denique prudemia, caput virtutu in aliarum , quaretrahimur ad naturae fines, ibique Perpetuo continemur. Unde virtutes per scientiam adipiscentes, & perturbationes immoderatarum effugientes eupid, latum, sola emendatione mentia ad verticem selicitatis evadimus , quo vulgus, aut volvendo assidue saxum per ambitionem, & honorem, aut fugiti. vas aquas captando per opulentiam, & avaritiam 3 aut pascendis jeeore suo vulturibus per amores, & libidines tota vita misere, ac frustra contendit. Quid autem eo beatius homine, qui eontra calumnias , benefactorum eonseientia munitus; qui animi securitate adverse contemnit , qui fruga De Uiti ne .litate dimicat adversus fortunam i cujus vireε numquam pervenerint quo na- ti sabie hί, ' tutae benignitas locavit necessaria vitae, quibus purgati pectoris tranquil- litas continetur Θ Quid laetius illo , qui cognitione praeteritorum futuris oecurrit, praesentia moderatur, quippe redactis in potestatem.suam cupidinibus, pervolvat ubique liber ab imperiis potentiorum, quotum in semvitutem nostra nos cupiditas tradit: quae ut honoribus, opibus, & deliis elis potiatur, nos mancipat arbitris, atque largitoribus illorum p Cuin igitur omnibus expensis nihil deprehenda imis nostrae magis convenire naturae, quam virtutes; certe nusquam verius ius naturale hominis, quam in ipsa honostate posuerimus , quae soboles est rationis ι quaeque suis pra santiorem hominis naturam , nempe animum tuetur 3 sed etiam corpus , cui honesta vivendi norma plurimum conseri . Eademque Mosais , philosophorum fuit voluntaria , & ingenua religio et qua veluti an, sa non paucos eorum Apostoli ad Christianam adduxere legem , ad quam antea mores , & mentes philosophia composuerat. Qui enim propter caducam felicitatem virtutes colunt naturales , longe proclivio. res prosecto suerint ad divinas, unde Perenni fluit, & numquam inter, tura felicitas .
Igitur quisque nostrum iure naturae , propriae rationi subjicitur: iu- Ix.
re naturae paremus virtutibus, tamquam creatis a ratione Magistratibus, De tutibu, ut jus dieerent actionibus nostris, atque affectionibus, & sensibus prae- Huminae Ra- essent humanis. Enimvero e sensuum Variis perceptionibns, varias homo tionis. suscipit affectiones , varios appetitus, Varias voluntates , adeo saepe inter se dii eordes, ut in populo illo assectionum crebrae seditiones oriantur , videanturque uno tempore intra eumdem hominem plures animi oberatare; nisi motus inter se dissidentes revocentur ad rationem , cujus constans est , firmumque consilium, cum eadem semper boni specie tene tui. Unde sola ratio peeuliarem servat cujusque naturam; sola ratio semper hominem praestat eumdem. Sensus vero non solum hominem distrahunt in plures, verum ipsam etiam evertunt humanitatem. An enim eum ducamus hominem , qui sensibus perfungendis extra se semper oecupatus omnino sui vivit ignarus p An manere hominem censeamus eumdem, qui semet singulis momentis amittit, perenni mutatione mentis, assiduaque renovatione voluntatis Unde qui a virtutibus desciverit, earumque jurisdictioni subtraxerit affectiones , & imperium sui ab ratione transtulerit ad sensus, perduellis est , atque hostis humanae natutae , cui legitimum
135쪽
rectorem, justosque magistratus ademit; cuiusque eompositum, tranquiblumque statum in tumultuosum vertit, atque turbulentum. Sicuti autem ratio redigit in concordiam assectioncs; ita etiam & plures homines inter se discrepantes plaeat, atque componit, inducitque caritatem, coethste simul, ae ei vile vinculum. Atque initio quidem animos per mutuum amorem communicat ipsa nais tura commissione corporum, quae per conjugium diversorum evadit conjunctio animorum, atque naturale initium humanae societatis. Commissis enim quodammodo simul eum corpore mentibus, membrorum, & sensuisum similitudo, generationis ope , transnaittirur ad prolem , quae imbibie educatione mores parentum. Unde quia ratio eadem ex unius viri memte ad mulierem , & ad sobolem imitatione permanat; ea communicatione familiatis conflatur 3 atque domestica societas, in qua, naturalis occupationis jure , patrisfamilias naturale, ac familiare sun datur Imperium. Uirenim , utpote corpore , ac ratione Potentior, occupat meminam, iure utriusque naturae, mentis nimirum, & eorporis: mulioque justius occupatum foetum , qui sua ipsius portio est , & maternorum ab se oceup, torum viscerum i ut ipsa natura filios tradat in patris potestatem; falso. que doeuetit Obesius , eos in matris naturali jure, non in patris nasci Potestate: utpote cum concipiendo prima eos occuparit. Illud enim homo acutus minime cogitavit, Deminam ipsam jam fuisse jure naturae ante occupatam praestantia corporis, mentisque virilis: ut quidquid occupatae cohaeret , eodem jure in potestatem deducatur occupantis . Praeterea cum vir foeminam consilio praestet , aetas autem infirma consilio egeat alieno ; sequitur ut proles subjicienda sit consilio praestantiori , nempe uirili ι quod libro tertio distinctius explieabimus. Occupatio autem primaeva est, ac naturalis adquisitio , qua dominum nobis asseruimus pra diorum, aliarumque comprehensibilium, & finitarum rerum, quae commuis nia cum essent, postea Propria oceu pantium evaserunt; quaque utilitatem ruotidie capimus ineomprehensibilium, & infinitarum I quae eum neque
ivisionem recipiant, neque mensaram, Pe eluo communia omnibus perinmanserunt, nec propria iiunt singulorum , nisi quoad corpore adprehenduntur et qualia sunt haec ι aer, aqua profluens, m - , ac propter maris usum ad humana eommercia omnibus nec ellarium, littera, silre quibus ma- ω clauderetur: quia nemo se in altum ea pesceret, nisi ad littora tutum receptum a ventis, atque tempestatibus haberet. Hactenus autem in jure , imperioque naturae versamur , quae mutu
desiderio conjugia conciliavit, & imbecelliorem sexum validiori subjecit , & matrem cum liberis continet sub imperio parentis . Ideoque recte conjugiorum ratio , & liberorum educatio a Iurisconsultis ad primaevum jus naturae relata invenitur , & ad impetium familiare , quod aliud non est, nisi pecta parentis ratio cum muliere, ac liberis communicata. nam ratio illa, quae non uni familiae, sed pluribus regendis est instituta, eumque Pluribus gentibus communicata, peculiari vocabulo ius i. n. pium appellatur, cujus nunc ortum, atque progressionem detegemus. Igitur naturali jure quot familiae, totidem exiliuiit imperia; si gulae autem familiae initium seorsum in agris ab se occultatis habitabant, regionibus inter se, locisque disjunctae, ac dissipatae 3 quales Theseus invenit Athenienses , quos ille primus ex agris coegit in civitatem . Sed quoniatu non omnes rebus omnibus regiones abundant 3 saepeque quod regio una
136쪽
supererit, alteri ulcissim, eui deerat, adderetur; qua communicatione mutua commodorum, egestas omnium explebatur, & regionum exaequabatur disparitas. Hi ne omnium contractuum antiquissima permutario , quae in venditionis nomen apud veteres transibat , si qua uni ea , merce , quae ibi communior esset , aliqui rarior , merces alias ab exteris repararet, quod fortasse meditabantur Sabiniani, & Cassiani , eum docuerunt venditionem
etiam esse sine nummis. a) Alioquin falso venditio a Iurisconsultis
reserretur ad jus gentium , quorum vetustiores , ut pote rudes, nondum norant nummorum usum: quapropter neeesse habuerunt mercem aliquam in eommune aliarum praetiun vertere; ut non mirum si vendere , ac permiatare promiscue acceptum apud Homerum . aliosque veterum inveniamus. Hine illud odys. bὶ quo Sabiniani adversius Proculianos eonte
debant , ἀν ποσἐ Aαερνης πρια ra κνεοιτισπιν Alim . O m t ancillam LMνtes amerae posse ooibur mir . Qua sane animadversione nostra , facile vetus haec , atque vehemens Sabinianorum , & Proculianorum dissensio dirimetur. Neque enim permutationem quamlibet pro venditione habuerim , neque contcnderim numquam venditionem sine pretio constitisse; sed potius existimarim , aut initio commerciorum communem aliquam alicuius populi mercem , pro pretio rerum aliarum esse consti tuta in I aut ubi usus prosceret inter certos homines ita saepe convenisse, ut pro mutua utilitate modo una , modo alia species in aliarum pretium cedereti inter quos cum unus dii trahendae rei suae, alius eiusdem eomparandae animum haberet; ille venditoris loco erat, iste vero emptoris: itaque sine nummis facile venditio a permutatione diit inguebatur , quam, arbitror, mentem suisse Sabinianorum: eontra quos tamen, Imperatorum auctoritate , Proculianorum sententia vicit. Hinc Romani qui te pecuniaria erant abundantiores , praetii loco, prendes tradebant venditoribus a ideoque patrimonium pacuui nomine continentur: postea rudi aere appen. se uti coeperunt , donec a Graecis nummos percutere, atque in publieto signo , pretii auctoritatem , & notam , communemque rerum aestimationem ponere didicerunt. Pecuniarum enim nota fignificat pondus earum , ut contrahentes ponderandi onere liberentur per impressam ianummo publicam fidem . Argentum vero, & aurum, propterea quod essent ad usum expeditiora, inventa suerunt pro comuni materia perm
lationis . Est enim nummus , commune permutationis elementum , communisque terminus , ad quem omnis permutatio trahitur . Nam ubi res eum rebus aliis permutata devenit ad pecuniam , ubi amnis eontinuo commutatio consistit. Nec modo antiquissima, sed & mater, & semen p. νmutatio est contra tuum sere universorum . Nam praeter permutationem rei cum re, quae peculiari permutationis nomine venit, in aliis itidem . contractibus fere omnibus sive nominatis, sive in nominatis , permutatio continetur. Etenim in reliquis tu minatie, vel opera cum opora, vel opera cum re, Vel res cum opera permutatur et qualia sunt pacta illa Deio, ae farias: facio, ut dea: do, M saetas. In contractibus autem neminatis, vel permutatur pecunia cum re , unde venditio , vel pecunia cum pecunia, unde graeco voeabulo cothbus, vulgo eambium , vel quantitas eum ejusdem generis quantitate, unde mutuum', vel usus rei eutripe eunia, & mercede, unde utaris vel usus rei cum gratia utentis, unde coismodatum; vel ipsa res, aut cum gratia tantum, aut cum praecede inibus meritis accipientis , unde donatio, sive Iνatmia , sive ramu e
De Permutk tione Contra tuum omnium Elemento.
contrahen. emp. L. ff. C. de reri
137쪽
41o DE IURE NATURALI, GENTIUM,
ωρνiar ut contractus sere omnex facile ad unam fremutationem revoeentur r quia commercia inter homines peperit , vel inopia rerum , quarum erat apud alios copia 3 vel egestas operis alieni: unde rerum , & operum diversorum commutatione communibus necessitatibuω fuit oceurrendum . Frequentia vero commerciorum , atque permutationum , sensim inter homines benevolentiam peperit , qua conciliati coeperunt propriam quisque cum aliena diligentia , operaque commune ad lucrum, damnum ve, mercium communicatione conjungere, unde societate1 negoci m: quibus exer-eendis , ubi alterius fidei periculum fecissent , res aut socio , aut amieo facile eredebant, ita insidiarum, rapinarumque periculo , unde depositum taut eidem , si mors immineret , ita donabant, ut danti, si mortem effugeret , redderentur, unde Gaariones causa mortis et atque ad corum exemriplum rostam ra : quae si solvant ut solemnitatibus tutis civilis , M ad simis plicitatem juris gentium redigantur , non alio distant a donationibus causa mortis, nisi quod hic insit spes aliqua vitae ; ibi veroe tantum consid ratici morti& interveniat ; eum tamen iidem effectus utri que procedant rut & id etiam habeant commune quod testamenta quoque recidant in Permutationem ι nan, sicuti donando, ita testando rem cum superstitis gratia , ejusde inque inanes erga nostros pietate commutamus - Uix enim v Iam iptet homines beneficentiam undique gratuitam invenerimus. Xnta Igitur , progredientibus eommeretis , plurimisque familiis in eadem ju- . De Iure P ra coeuntibus, communeinque commodorum , & incommodorum sibi duci centibus regulam , quae sibi pariter mala desenderet, bona contribueret s. unam omnes eamdemque illa ex institutione conflatam suscepere mentem x quae sicuti certax ante familias regebat separatim ι ita plures earum deinceps conjunctim administravitia Unde fecte a Platone lex appellatur distν binis motis . Eaque mana rati γ est communis commodi , Se norina universae utilitatis , publicaeque tutela salutis , commerciorum altrix , praeses atque custos humanarum societatum , quam iustitiam appellamus . Cujux cognatam humanae naturae notitiam im sublimioribus ingeniis ex se promitantem , in humilioribus exuscitarunt quotidiana exempla utilitatum, quas capiebant, qui id ejus praecepta vitam instituerant . Quos mutua inter se Pace gaudere , atque animorum conjunctione cavere insidias , injuriaiaque feliciter propulsare videbant . Quae notities quocumque incideret oblata spe patis utilitatis , atque quietis , ad eamdem vivendi rationem animos accendebat . Ita ut sensim justitia ex animis , vel sua sponte, vel aliorum imitatione coorta , in universum genus manarit humanum. Unde quidquid non certi x tantum familiis, certisve societatibus , sed gentibus conveniret universis, ius testium fuit appellatum et quo nimirum gentibus omnibus commodum , utilitasque procuditur. Cujus exordia juris sibi adserebant Athenienses , quos primos serunt hanc ex animis notitiam excul pssse, jusque gentium finitimus traditum dimisisse ad mortales eaeteros una cum rei agrariae legibus I ut corporis, animique opes una omnibus regio, Procrearit. Hinc Lucretius: Pνι ma fugiferox foetus mortalibus uris
Dissiceνaast quondam prMiapo nomina Athenas. Et retroavernae vitam , legosque rota nut.
Uerum AEgyptii hane sbi contra vindieant laudem, & quovis pignore eo tendunt Osirim suum cum uxore Iside terras peragrantem , agrorum cul-XIV. inm, & commune ius mortalibus aperuisse.
De Jure Belli ia At si qua gens communionem juris , & laedus humanae societatIs laee-
138쪽
qnrεt . ae frangeret 3 qui et eque Viventibus insidiaretur I tum ea tamquam hostis humanitatis iusto bello a finitimis petebatur. Nam sicuti domina huis
manae naturae mens, affectiones jure suo coercet ab se discordes a ita dagentium ratio, cui nostrum omnium regimen mens humana mandavit, meis rito armis coercuerit eos , qui ferinis moribus , aut nondum exutis aut improbe repetitis communem hominum sollicitant pacem , naturalemque satum humanae rationis evertant. Atque ut horum iuror non modo ad belli gerendi tempus , verum etiam in posterum , ae si fieri queat , Perpetuo comprimatur invenit ratio servitutam, qua victi a victoribus mulctentur, ut victores captorum vitae propter propriam utilitatem faeilius viseerent ; victi vero si mortem effugerent, amissionem libertatis a bellispertimeseerenti itaque a mutuis injuriis temperarent , communisque pax non mortis tantum, sed etiam ignominiosae vitae formidine munitetur. Unis de quamvis rationis tex, quae mater est Iuris gentium , nihil magis abhorreat , quam violentiam , nihilque majori studio promoveat , quam libertatem a tamen juri consulit bella & servitutes ad jus gentium tetulerunt δε quia sine hoc satellitio , nequit ratio contra feritatem statum aliter tueri suum 3 nee licet sine brevi temporis violentia pacem retinere diuturnam , aut perpetuam libertatem sine paucorum servitute conservare . Qua de ratione omnia belli, patiAua iura profluxerunt. Et quoniam omne bellum jure gentium temporarium est, perpetuaeque pacis causa movetur', ab eodem jure descendit sanctitas , immunitasque Legatorum , quos nefas est verbo , aut re violare t eum sint interpretes humanae societatis, & instrumenta pariundae pacis , ad quam per eorum personam reditus patet: ut qui suis injuriis ea instrumenta dissolverit, hostem se praebeat humanitatis I cum homines a naturali statu rationis, qui pace coalescit, ad seritatem, quae bellis exultat, quantum in se est, perpetuo traducat. Eadem de causa etiam in bello , ipsoque ardore pugnae, cum ratio muta videtur ,& exanimis et ne tamen omnis ad pacem via praecludatur , foedera inter homines data utrinque, acceptaque fide servantur: certaeque legis uti sponsores , ac vades futurae pacis , militum regunt iras , & micantibus gladiis praesunt i adeo ut nihil videatur inhumanius voce illius, qui tuas inter amma sitire pronuntiavit . Etenim ut ex ante probatis patet , in hominis animo Iarinum , & νMun a secum assidue certant; ferinum vero natura
oportet rationabili parere . Unde jus est homini ferinum, si rebellaverit, unde eumque pellere , sua ab animo suo , sive uxoris , sive liberorum , sive totius familiae, sive universae societatis 3 ubi plures familiae in ejusdem
iuris communionem convenerunt.
Hinc paena inventae , & mulcta , quae talitia domestica sunt, Ze armaracis ad subigendam , ac perdomandam sui populi seritatem comparata . . Cumque ille sit status naturalis hominis, qui ex rationis instituitur norma Isatus autem ferinus, utpote rationi contrarius, naturae adversetur humanae,
certe nihil tam est hominis, quam Producere quoad quisque potest rationa-hilem vitam , & non a sua tantum , sed ab aliena etiam societate avellere feritatem, a qua mala, & pericula in populos imminent humaniores. Quamobrem recte instituta foetetas justam semper habet belli causam adversus ferinos alterius mores r ut fit uti feritatem populi sui capitalibus animadve sonibus, quae sunt bella domestica, perdomat; ita justis praeliis, quae armatae sunt animadversiones, & almata judicia , vindicet immanitatem finitimorum Ica tum ut populo suo pacem pariat firmiorem, quod docet & Iiserates; tam ut strenuam navet operam rationi, eujus redie institutas locietates ,
139쪽
ti ad muniendam eam , 8e ad propagandam oportet esse ministrast eum ab ipsa ratione , quae naturae dominatur humanae . dominium acceperim barbarorum i qui sapientibus eodem jure subjicitamur, quo subest latitas rationi, cui veluti medico aegrotum , salubre fuerit parere seritatem. XXI. Hi ne Romanorum unice , atque undequaque iustissmium fuit Imperium De Justitia quippe fundatum in vertice rationis humanae et hoe est in Atticis legibus RGmanorum. ex uberiori Graecae sapientiae fonte manantibus, & propaganda humanitate
in universum terrarum orbem utilissime dilatatum . Humanitatis enim hostes tantum Romani ducebant suos r unde , praeter provocantes, non alios
bello urgebant , quam foedifragos, quibus victis, ut ait Sallustius , nihil . Gro t. t. 3. eripiebant praeter iniuriae licentiam: ca 3 nec servitute premebant, nisi qui
p M. nu. D. rationis legibus repugnarent, & civili vitae immanem vivendi rumn ante. ' λλ' ponet ent . Graecos vero, eultosque alios populos propriis vivere sinebant lcgibus , nee servitium , sed arinorum ab iis , consiliorum societatem sibi poscebant: ut imperio proserendo, viribus , & opibus eorum ad universalem juris gentium communionem, extensionemque rationabilis vitae, atque ad humani genetis emendationem uterentur . Ut qui pudori dueum imp rio paruisse Romanorum , asserant sibi ultro barbariem . atque opinionem ab se deprecentur humanitatis. XVII. Quamobrem sapientes , qui suam , 8e aliorum norunt pacare feritatem , De Iure Sa- a qua rationem prae cateiis illis habent expeditam , suo sibi eonsilio reis pientis in cae- gendos susceperunt eos , qui animum quodammodo in potestate non teisteros. nent , quique magis alienarum opum , quam propriae tranquillitatis desiderio ea viuntur , & a cupiditatibus , & voluptatibus , quibus indulgent, suo , de aliorum detrimento, in maxima pericula conjiciuntur . Quontem igitur usu comperium fuit, Si ratione praevisum , homines, si quisque sibi
quod cupiebat, auferrent, mutuis caedibus interituros i propterea sapientia , sive adulta ratio sua cuique rerum portione tributa , eos contraxit in eivitatem , adegitque ad mutuam commodorum , 8e incommodorum participationem , exemplo privararum societatum : nihil est enim aliud Civi
tas , quam publiea mnuorum ad communem retuιtatem , ac vita , bonopumqua
turamen influata sociaeas: quae perpetuis publicarum pactionum vinculis, nempe legibus continetur . Quibus firmandis , atque eonstituendis suam quisque voluntatem contribuunt, propriasque in medium conserunt pro communi securitate vires . Atque his e voluntatibus, & vitibus in unum confluentibus , publica voluntas eonflatur, summaque potestas e quarum alis tera d cia tix eli , fve communis ratio , vel civilis sapientia , di publiea philosophia r altera imperaum , sive vis , & potestas univeisorum e eaque
non sapientibus, sua quibus ratio lex est, & imperium , sed iis sunt posiata coercendis , ad quorum animos componendos ratio non valet e ut quae Perturbatio propita ratione non reprimi inr , potestate , & ratione publica,& alia majori perturbatione , mortis nimirum , poenarumque metu, Cominpescatur. Etenim ad importunos morbos medicinam adhibemus saepe tristiorem , & ubi vulnus fomentis non levatur , ferrum tandem , de ignem
XVIII. Hine ex placida , & inermi , armata prodiit, & Imperiosa sapientia
De origine euius vi libertas nostra minime praeeiditur ι quoniam ea potestas extitit Imperii, &Iu. e consulis omnium viribus t & lex universorum complexa voluntates ,risdictionis. rationem singulorum . de potestatem in se conditas perpetuo conservae . Unde qui laxe involvitur non aliena vi , sed sua voluntate, suaque impe
rii portione gubernatur. QuociIca omnium laterest vigete leges, utpote
140쪽
ti Mees publicae salutis, qua unusquisque intelligit contineri suam. Ubi
enim homines convenerunt in civitatem, portio fit suae quisque Reipubliacae, cujus ς ommodum privatorum criminibus rescisum, eorumdem est poena sarciendum, ut exemplo aliuni supplicii a publica salute , quae si neu los tuetur, novorum criminum pericula propulsentur. ideo conditis legibus . de imperio constituto, rei administrandae ratio quaere uda fuit: unde publica potestas, vel in multitudine constitit, vel ad optimates ascendit, vel eoni edit in principe, vel tributis communi consensu partibus per singulos. ordines permeavit. Quae potestas ad communem utilitatem publica voluntate instituta, si publicae salutis detrimento, & singulorum injuria, vel ad unius, vel ad paucorum utilitatem detorqueatur, ipso jure ad primaevum revolvitur statum . Abest enim a tyrannide consensus universorum , fine quo nullum ratum est, & justum imperium. Unde quod commodo civium fieti possit, licebit sane rempublicam a praedone repetere: ne cunctorum opes, & salus, pauco tum aut unius cupiditatibus vel libidinibus devoveatur. Etenim res est sacrosancta linrtas , 5e divini juris: quippe humanae a Deo implicata natutae. ut eam tentare scelus sit, impium circumvenire. occupare nefarium. Et conuta , publicae utilitatis causa, ius est plincipibus, atque potentioribus legam vim armis, Sc auctoritate restituere, si justam libertatem effusiori licentia multitudo corruperit. Etenim utcumque ab initio reipublicae status optime sun detur ; propter humani tamen animi volubilitatem , procedentibus temporibus , vertitur, ut aut pereundum ei sit, aut sorte, vel eonsilio alieno ad inte.
gritatem pristinam revertendum. Civilia e enim exempta non sunt a conditione rerum naturalium, quae secum una res ereatas alias perpetua vidissitudIne νolvunt i ita ut in ea tum conversione , velut in tabula volaxendarum aetatum , motuum etiam civilium rationem intueamuri cum iri a vi divina, quae ubique penetrau, totum, & partes versentur in orbem , ae motu obeunte circumferantur ex quo alia intereunt, alia nascuntur, integra se in per manente natura e cui nihil petit suatum dissolutione partium, neque novi quidquam novarum ortu rerum accedit, quia res , vel a primordas ab initio in natura conditis , vel ς ruderibus rerum antea dissolutarum oriuntur . Unde motus circumstuens , & rerum immensiatem , orbesque minores, divina, certaque lege versans, post qua in circuitione sua species extulerit, & excitavit innumeras , orbesque suos absolveriti remeans tandem eodem similes reducit vultus , omneminque quodammodo replicat rerum seriem , atque convertit. Hinc novae intercidunt formae, ac veterum imagines reviviscunt r fluunt enim, & refluunt omnia, quoad finis appetat rebus initio a Deo opt. Max. eonstitus. Qui autem civilia eum naturalibus coinposuerit, sentiet omnia iisdem ire gradibus: etenim hominum animi Iebus implicantur externis , & humanae affectiones, quibus civilia negotia involvuntur , numquam conquiescunt: sed modo adversis contractae , modo inflatae secundis, & jactatae frequenter incertis, res sibi subjectas pari secum agitatione, ac motu perpetuo versant.
Animus nimirum humanus cupiditate , ae fuga tamquam calcaribus ,& Denis impellitur, & eoereetur. Cupiditatem spes comitatur, sugam
antevenit metus , ut unde animus metu non reflectitur , eo spe , atque
cupiditate vehatur , s quid ibi si appetendum. Porro cupiditas imminet ante partis , quoad certo jure caremus , aut recentem egestatis memoriam conservamus: at cum ea nobis confirmavimus, aut egestatisu memo-XIX.