장음표시 사용
91쪽
. novet. si si su runt latine ab Anonymo , & evulgatae imperante Iustino secundo . , R '. st Hujus enim versionis mentio est apud Gregorium Pontificem. b Pr ι ἡ ' ἡ ' dierunt, aliae versiones, nempe Haloandri, Agilaei ', & Scringeri e qui-' in c.... 'is. bus , ut elegantia major accesserit, legis tamen defuit auctoritas i quae t. Ibis. t libuta tantum fuit Anonymo illi, qui , praeceptum Iustiniani ιὶ secue. 1. d. situ, tus , eas vertit κατα πόn, hoc est verbum vel bo , eodem ordine seria Hd. Anton. Con. Varo, reddidit a Proptereaque vocatum hoc volumen fuit Avionisi-tinum in noel. eum: quia id unum cum sua versione legis auctoritatem haberet; vel quod pras esset integrum: eum versio Iuliani, de qua mox, brevior suerit, & con- o De. ν .cta. tractior. Quamobrem & nos una cum Graeco textu hane Anonymi veris C. de vet. jun tionem retinemus in soro : quamvis , ut liberius loquar , absonam , dem i. confragosam, quae Grecae linguae verbis respondet, non loquendi gener,
o Alciat pa bus. Cujus tamen operis eruditionem, di antiquitatem haud parvi fecit
e t --ψου 'V- Hane autem versonem, ad spetia ellam aliqua elegantia, in epitomen p 33 ιγ coegis Iulianus antecessor, sive publicus legum interpres Constant in ' V ' politanus, qui sub Iustino secundo, Tiberio secundo, & Mauritio fl Wcxxxvi rui . Verum, qui3 non esset πωήα , publicaque auctoritate careret, De No elli, grave no inen AEWb η u μm priori illi, ae locupletiori cessi i ita verolusiihi Ve Isio nomen retinuit auctoris sui , appellanturque Iuliani nivilia. Por- to Anonymi verso illa diu in baibariae tenebris latuit: unde ad nos Lotharii II. temporibus , perturbata pervenit , plurimisque lacunis hians , diminuto etiam numero novellarum. Hinc Irnerius , Iurisconsultorum Lotharii tempore maximus , aut quisquis fuerit alius Graecae linguae minime petitissimus , laeunas illas explevit . Burguntio vero , sive interpres alius, neglecto prorsus veteri novellarum numero, ex antiqua serie jam perturbata, anno Christi MCXL. novam pertexuit in novem collationes tributam: in quas, suppresso priori ordine , supeistites novellas digessit. Dictae sunt autem collationes, quasi collatae ad alias, atque oppositae ad declarandas, vel abrogandas superiores leges Codicis: & propterea extremo Codici adjectae. Quod volumen in au positum , spretis aliis
editionibus, aut h/micum suit appellatum ἱ publicam enim ab Imperatoribus auctoritatem accepit. Aliae vero Iustiniani Novellae, quae opera eruditorum postea emerserunt; item novellae Leonis aut aliorum Imperat
rum, non corpus juris auxerunt f sed tantum eruditionem , & recepti juris intelligentiam. cxxxvii. Commodum nunc de compositore iuris Triboniano disseremus i ne In De Tribonii variis iudiciis, quae de hoc apud auctores inveniuntur, studiosus aut hae no&soetis. reat, aut labatur. Hic si talis fuisset, qualis traditur a Suida, minime dignus erat, cui Iustinianus tantae fidei opus eonerederet , qualis emenda tio fuit, atque digestio iuris civilis. Nam praeter avaritiam, & mercimonium quodammodo legum, nullum est crimen, cujus a Suida non postuletur. Homini enim in tanta dignitate constituto religionem detrahit, &pietatem omnem, atque honestatem. Eum praeterea facit assentatorem im .
probum, & sal laetorem artificem callidissimum , cuius astu scribit Iustinianum sibi persuasisse numquam interiturum; sed simul cum corpore ,
atque animo in Coelum advolaturum . Testimonium sane non tam Triboniano pudendum , quam ipsi Suidae: qui auctoritate redarguitur Procopii se longe majotis fidei. Etenim Procopius, etsi ab hae foeda Tribo.
nianum assentationi non exc9ut in arcana historia, in e terii tamen li
92쪽
titis haud levia de illo virtutis argumenta reliquit. Resert enim Trib nianum ingenio fuisse miti, atque humano , & lucri quidem cupidum ,
sed honesti, atque ad leges figendas refigendasque, non tam pretio, quam inconstantia rerum humanarum adductum fuisse . Ego sane illum , perinde ae vulgo solent homines , neque vitiorum crediderim , neque virtutum summam attigisse et etsi non semper , at aliquando certe in mutationit juris veteris , & novi creatione , pretio , aut potentiae fidem addi. xisse. Neque tamen concesserim Hottomanno , qui hominem totis libellis concidit, Tribonianum quidquid antiqui iuris attigerit , veluti veneno , aut tabe aliqua corrupisse. Quam multa enim eorum , quae nova protulit Iustinianus , utpote commodiora temporibus 3 expeditoria sunt veteribus legibus atque simpliciora λ Quis vero tulerit inclementiam eorum , qui quodcumque in libris iuris , vel in historia , vel in verbis fuerit erratum, uni Triboniano adscribunt: quasi scriptores omnes, omneseque Iurisconsulti, ab omni errore, praeter humanam conditionem fuerint immunes , totam vero humanitatis labem exhausserit Tribonianus 3 E ravit nimi im ille: quid ni ρ immo Se saepiuscule et quippe implicitus tantis eo entariorum invelucris et e quibus nescio quisnam accusato istum melius tam brevi tempore se felicius explicasset. Eoavit ille , fateor i sed neque omnia, neque unus . At fuit posteris noxius , propter intercepta veterum Iurisconsititorum scripta. Quasi tot alia Graecae , ac Latinae sapientiae volumina supersint 3 aut receptos e tanto naufragio Iibros , ulli praeter quam sorti debeamus . Immo si ius temporibus illis barbatis petendum fuisset e toto illo commentariorum pelago, socordiam hominum potius in tenebris iacuisset. Quis scit igitur an Iurisprudentiae vestigium ullum retineremus; nisi has nobis Tribonianus particulas e eerpsisset Unius maximi Cujacii testimonio conita omnes hostes, Tr, bonianus intrepide dimicaverit. Er omne. ait ille ain constituraenes iu- , DC distiniani sunt seudit, oit aer ρων eandita a maxima I-isco Miso Tνμ δε tua boniano , qui fine altar Papinianus , studiosissimus iωνιι r sina quo pertireneemnes libri veterum Iuriscon μυ-um , quoνum illo copia solus abundabaea ai. Iustiniani . Et in Ep. praefixa Parat illis Cod. alii En, Oarum vim
dimo . Neque tamen illum omnibus in locis absque nota dimittit et nam eum saepe alibi , tum praesertim in observationibus , illius incuriam roprehendit: unde lib. ob s. s. cap. 3I. Tribonia aua ait ur erat in eo opseis non eam dιtiseus , or accuratuι , quam se imprudo ter profitetur , quadaas in isto minabar , mu murabast in alio. Unde non inficior multa in
Triboniani collectione vitia irrepsisse , neque prorsus fidem habuerim Iustiniano , aut potius Triboniano ipsi audacter praedicanti, nullam iam
esse in tanta scribentium variet 'e dictorum repugnantiam , nullam s per fiuitatemi cum ejus assertio ipsa Digestorum, tu Codicis lectione eo ar- guatur. Ea maenimi saepe discordiam animadvertimus 3 ut qui fateri nolit, cogatur sese diu , & frustra torquere e aliaque vitia qui negaverit , ne ille .p tam ostendet u scitantiam in legendo luam. Ea tamen talia non sunt, 'ut homini de posteritate optime merito. tam praeelari, magnique
93쪽
muri Ita Insolentia stomachamur illorum, qui numquam tantopere sibi plauis dunt, quam si quid Triboniano exprobrandum invenerint. Quorum auctoritas, quae certe & magna est, de esse debet, ne juvenes in fraudem induiscat, eos hoc loco monere voluimus, ut aequi sint rerum aestimatores, Misque in doctis viris virtutem potius, & ingenium, quam reprehendendi viistia aemulentur. Sed jam de Triboniano reliqua persequamur. Is e Pamphylia suit. Macedoniani filius, ab Iustiniano Magister officiorum, Assessor, geQuaestor creatus, atque etiam ad Consulatum evectus. Apud seditiosos , quorum factio veneti, Prallinique vocabantur, ea invidia flagrabat, ut conis citato tumultu, ipsa, ae Ioannes Praefecti utrique praetorio ad necem deposterentur. Quorum sutorem, ut compesceret Iustinianus, utrosque magistra. tu movit: postea vero Tribonianum restituit, defervescente iam ita faction uiri, invidiaque restincta. Hi ne illius apud Iullinianum auctoritas quanta fuerit elucescit. Cum autem quaestura, de consolatu perfunctus fuisset; ideci qua ον appellatur , di Exeon l. Socios in componendo tot pol e iuris habuit vitos doctissimos cain & illustres ejus aetatis Theophilum, Doro.
theum, Constanti nos, Anatolium, Cratinum, Stephanum, Mennam, Prosindoeium, Eutholmium, Timotheum, Leonidem, Leontium, Platonem, Iacobum, Ioannem . ,
Hoe ordine, hisce auctoribus eonflautum fuit ius ei vile Iustinianaeum ssed infelici successu. Nomen enim in Graecia imper eorum aliorum ambitio isne I in Italia vero usum, iniuria barbarorum, amisit. Erant sane jam ante Iustinianum , ex toto terraium Oibe , tre1 ampliisn ae Civitates delectae, ubi iurisprudentiae scholae patebant , Berytus , c, nempe Phaeniciae M tropolis , Constantinopolis, & Romat interdictis ubique loeotum scholis aliis : quodque miremur in tanta nostrorum temporum copia docentium .& sterilitate doctrinae . binos tantum quaeque Civitas hiabebat praecepto res. ι Cum igitur Iustinianaeum ius tribus litice celeberrimis in gymnasiis consederit : recedente paulatim usu linguae latinae , cd in Pandectae iaGraeeam linsuam translatae fuerunt per Thalelaeum , qui ob seientiae praestantiam dictus suit Liam Oeaum is uruli . Conversu, fuit, & Cois dexi institutiones vero translatae put μονnnuui, alium, ut arbitror, ab eo, qui condendo iuri operam navavit ex quibus , di ex pesterioribus Imperatorum constitutionibus post Iustinianum , ius in oriente reddebatur , usque ad annum Christi IDCCCLXVll. nempe usque ad Basilium Maeedonem Imperatorem: qui ut Iuli in ani nomine deprello, suum attolleret , exelusa prorsus latina, & Iullinianaea iuris editione, novum corpus e graecis digestorum, codieis , & novellarum versionibus , idemque brevius, atque contractiva extulit I perduxitque usque ad quadraginta libros, absolutum pollea libris sexaginta a Leone filio : qui eos libros 'tMUM,
nempe imperatoria-- ἰσιω- appellavit. Eosdemque in ad iam soritiam Cin stantinus Porphyro geneta mutavit. Is enim, & hiliori eo universos in unum corpus trium locorum communium collegerat , ideoque ooluit diligentiam suani deesse iurisprudentiae, quae soc ton habet historiam , de adjutricem. Suppressis autem Iust mi ani libris. Basilico tu in auctoritas in Orie te usque ad finem Graeci permansit Imperii , nempe ad annum MCCCCLII. in te. riitque illius usus cum Constamino Pulaeologo , qui per Turcas fuit Imperio spoliatus. Interea vero dum Basilicorum vigebat auctoritas , omnis in iis Graecorum Iuriseonsultorum ciara vers. bat ut , nempe Balsam nis , Stephani, Nicaei , Thalelaei , Eustachii, atque aliorum , quorum reliquias
94쪽
mentis i tutorum, & legum uberiorum, iisque pro sua serie distinguendis;
vel concinnanda epitome rerum omnium; vel lintentiis dilatandis; vel si . milibus, ae dissimilibus colligendis ; vel interponendis in contextu breviabus inter pietatiunculis , aut iisdem ad marginem attexendis vacarunt . Quamobrem plures iuris collectiones, & epuomae partim ipsorum Imperatorum iussu, partim privato labore consilioque prodierunt et quas paucis indicabimus, ne eum varios titulos praeserant, studiosis errorem objiciant. sa Ac primo distinguendus est Cod ex ipse Basilicus , sive H
ehiron magnum a parvis, quod προχειρον νοιικὸν sive pomptuaνium iuνis ,& εαλογη των ν λων hoc est inum ιεωΠιο appellatur utpote compositus ex usitatioribus Iustinianaeorum librorum legibus : quem eodicem diximus auctorem habuille Basilium, in erementum accepisse a Leone, formam vero emendatiorem, atque novam a Constantino. Idemque dimis fuit di. πλάνος νων & νο πλαroe. Post hunc iidem Imperatores instituti num instar edidere προχειρον πικρον, sue premptuarium stamum magno contractumr quod etiam MIeta, & Synopsia conjunctim, sive se actis eompandi
νia dieitur r item & ἐκλογ. δἰ Ar, Iosserae, sive setillio terracta et quae primo ipsum Ba filium; deinde Constantinum, & Alexandrum auctores agno scit suos. Tertium Procheirum appellatur idest νομικων καώ ςειχεῖον , sive
fur per etimanta Γιυνartim, aut ius alphabuitum. Est enim selectio major
per alphabeti seriem digesta, quae continet majorum Basilicorum leges, ω titulos ad litterarum ordinem relatos. Qui Codex repertus Tarenti fuit a Ioanne Sambuco viro Pannonio r ea enim Civitas diutius Graeco Imperio Paruit, retinuitque graecos mores, & instituta. Quartum Procheiron, T renti quoque repertum dicitur μιαρὸν κατα- sive Alpha cum stadivom, quod distinguitur a Procnerio Alphaoetico magno , de quo supra diximus . Quintum Procheiron opus est Michaelis Attalia tae judicis ,& proconsulis , editum tempore Michae Iis Ducae titulis XCV. anno MLxxVII. quod πραγματικήν , vel πο-α , sive opus iuris appellavit . Sextum Procheiron conuidit Michael Psellus, qui compendiarium jus ver-sbus clausit. Septimum Procheiron est Constantini Harmenopuli , contractum ex Basilicorum Codiee, nuneupatum EEx quibus, atque ex Graeeorum Iurisconsultorum superstitibus notis de interpretati uneulis , Cui acius multos juris civilis loeos restituit, explicavit, & illustravit et ita ut illius eruditio Graeeorum Iuminibus adspersa , germanam Romanorum iurisprudentiam, caligine temporum intermortuam, suscitarit.
Atque is in Graeeia, re in oriente Iustinianaei juris progressus suit, &exItus. In Italiam vero, & in occidentem, multis post saeculis , floruit elatebatque interea in Ravennae ditione, atque in Illyricis finibus: ubi quod Graeco Imperatori parerent, jus ex Iustinianaeis libris reddebatur. Λ regio. nibus vero ceteris, quas statim ab expulsis Gothis, Longobardorum colluvies occupaverat, Romanum ius diu exulavit: tandemque ab ipsa Ravenna excessit e postquam ab Imperio Romano per Aistulphum Longobardorum Regem fuit avulsa, circa annum I DCCLII. Itaque Italia maiestate smul, di legibus eruta suis, jugum Imperii , legumque subiit barbararum , d minaque retum humanarum sensu pristinae libertatis, veterisque magnitudinis per longum, ae vi Ie servitium privata, pro Romani splendore, atque humanitate juris , belluinas , atque Atinas , immanesque Longobardorum lages accepit. Et quas regiones jus Atticum in Romanos mores traductum, di ex Prisca omnium saeculorum sapientia conflatum diu rexerat; postea usque ad Lotharii tempora occuparunt Visigothicae, Longobardicae, Fra E i cicae,
CXXXIX. De Fato I risprudentis Ia
95쪽
CXL. . De Instauraistione Iuris Iasini antei sub
e cae, ae Burgundionum pudendae leges , sive potius Barbarici ingenil l bidinest quae continentur in Codice inscripto: Covus letum antiqua νum mappellatum vero a Lolliario llege, qui primus eas collegerat, edictum , ex quo jus Longobardicae dominationis tempore reddebatur: Cum ex Romano jure non aliud superfuerit, quam id, quod moribus adhaeserat Italotum, quodque ipsum civile commercium , usitataque contrahendi ratio retinuerat. Ex libris autem juris superabant ad usum etiam judiciorum tantum fragmenta quaedam 3 non e Iustinianaeis decerpta codicibus , quorum lucem, praeter Ravennam , ut diximus , Italia publice numquam adspexerat: verum , e Codice Theodosiano , cui Amanus Alatici Gothorum Regis , qui Codicem illum confirma vetat , iussu suas breves interpretationes adiunxit & e Gregoriano, Hermogeniano , ac regulis Ulpiani, Caiique institutionibus, Paullique sententiis. Tantaque in Italiam, ac tam diuturna barbaries inundavit, ut jus Romanorum, etsi magno studio, deletis Longobardis. a Criolo Magno quaesitum : tamen exemplariorum inopia, longaque oblivione populorum , usque ad saeculum duodecimum, nempe ad Lotharii tempora in tepeb is delituerit. Igitur, ut fatum omne Iustinianae oriam librorum oculis legent um subjiciamus , vixere illi quidem in Graecia a Iustiniano usque ad Leonem , nempe ab anno Christi ICXxXVI. ad CMX. per annos scilicet CCCLXXI v. In Italia vero fi Ravennam excipias resistente ab initio barbarie Gothorum, numquam floruerunt , vixque tandem emerserunt anno MCXXX. Eo tempore , injustis perturbatisque comitiis , lacerarat Ecclesiam salsus Pontifex Petrus Leonis , Anactetus secundus nuncupatus ab sua factione : Cujus Dux erat Rogerius Apuliae , ae S cilice Comes , Regis nomine a salso Pontifice donatus. Adversus Ana letum creatus rite , ac solemniter fuerat Innocentius Secundus, cui favebat Imperator Lotharius Saxo, summa virtute, atque prudentia Princeps. a Quo bellum gerente ad vel sus Rogesiam, Amalphi, Ut be Salerno proxima quam perperam aliqui locant in Apulia , Melphiam cum Amalphi confundentes γinopinato reperti suerunt Digestorum libri 1 quos P sani , qui classe Lotharium contra Rogerium adjuverant , prae nio bene navatae operae sibi exorarunt . Pisis vero , post longam obsidionem a Caponio militiae Duce sttenuo expugnatis, translati suere Florentiam: b) ubi pro Augusta Medieeae domus magnificentia, in Musaeo magni Dutis conservantur . Hine promiscua Pisanarum, de F oretinarum apud scriptores Pandectarum appellatio. iisdem temporibus repertus Rivennae suit constitutionum Imperialium volumen , quod Co ex appellatur et indeque ceteros libros iuris , immo de D gistorum aliud exemplar in lutem aliqui rediisse putant: nee mirum , cum ea Urbs longo tempore Romanis legibus vixerit , de Orientali Romanorum Imperio diu obtemperarit. Novellae vero conssitutiones etiam antea per Italiam vagabantur : utque mea sert opinio, multi juris civilis libri, postquam incessit homines cup do recipiendi Romani juris , agniti potius suere , quam reperti : nam & aliquot ante Lotha rium annis, jus civile Iustiniani commemoravit Ivo Carnotensis , se in Selibros Pan sectarum : cum antea si occurrerent, forsan socordia , de o, livione praetermitterentur. Legum autem Romanarum oraculis post diuturnum silentium sulcItatis , Italia jam pridem oblita sui, respexit tandem ipsa sese , inque suis legibus vetustam Imperii majestatem recognovit recepitque per eas in toto subiecto sibi olim terrarun Orbe , si non Imperium , at saltem
96쪽
n omInis auctoritatem , quaeque vires dominationis amiserat , ratione Inposterum imperavit. Nostris enim legibus omnes populi submisere fasces; quique ab Imperio desciverant Romanorum , eorumdem sapientiae perpetuo paruerunt. Porro Codicem hunc Florentiam translatum a 3 Po. litianus censitit ipsius Τtiboniani aetate prodiisse 3 ita ut omnium exem. plariorum auctoritatem ipsus judicio vincat I a quo dissensit Aleiatus ,
b propter mendas , quae hoc etiam in Codice insunt. Antiquissimum tamen fuisse non ambigitur ι e & ad ejus fidem in re ancipiti omnes λ, hinterpretes nostri recurrerunt 3 omniaque alia exempla ex hoc uno su isse x ι, ε δε
Itaque, recepto Romanorum jure universo , & post lodgum exilium in Io.iis L si filii Dapatriam restituto; studia Italorum ad interpretationem, atque usum illius mil. j. si
continuo exarsere; ob eanique causam publica Imperatoris auctoritas ex-soliar. m Mν.
petebatur, qua sublatis Longobardorum legibus, deletisque vestigiis pristi- CXLII.
nae servitutis, Italia per usum Romani iuris majestatem pristinam recupe- De Instaurararet. Hoc iurisprudentiae ossicium praestitit idem Lotharius, quo imperan-tionestudiorum te revixerat. Is enim publico edicto in omnes Imperii regiones emisso Iuris. jussit, ut Romanorum ius in scholas publicas , inque omnia tribunalia re. ciperetur et ex eoque in posterum causae judicarentur , deletis barbaris legibus , profligatisque cruentis motibus Italico nomine prorsus indignis . Itaque hoc edicto, Romano juri fasces reddidit ab hostibus ereptos; eique publicam auctoritatem , lucemque restituit. Primam autem , atque eelebriorem scholam iuris ei vilis Imperator aperuit Bononiae 3 ubi sedes bonarum artium , & publicum cujusque MMulcm doettinae docendae munus, vel a Theodosio minore , id) ut Bononien-u Schola , &ses contendunt, vel , ut alii putant, ab ipso Lothario suerat constitu- *ς, I e hium. Hujus tam egregii facinoris Imperatori optimo auctor fuit , atque P-nsir. suasor Iurisconsultorum ea tempestate maximus irnerius, vel , ut alii seri ta I ιη'hunt, Uerne iust qui Mediolanens s ne, an Germanus fuerit , ambigitur . ς. Is non suis modo, sed & Mathildis piecibus eximia tum auctoritate mu-
lieris id impetravie, teste Abbate Uspergensi r quem etsi erroris at . . ' guat Sigonius, quod eo tempore Mathil dis jam e vivis excesserat; ta ia , .vimen .lia potuit esse Mathil dis e tribus, quas ejusdem nominis circiter e , Irat. iis ..tempora floruisse Baronius cx in e veteribus monumentis comprobaVit. Pa' OA ,ο .io-ι rebant adhuc iis temporibus Constantinopoli cum eeterarum artium scho- MAJ,b., ut lae ; tum juris praecipue civilis, quod suppressis latinis Iustiniani, e Grae' perg. fol. 1V1.cis Baslieorum codicibus promebatur. h Inde IrneriuS cum graecam Decian. - linguam addidicisset, juris quoque scientiam secum , in Italiam advexisse tet. ad υιU. Asecreditur: ι cum neque ex se edere in tantis doctrinarum tenebris; ne inque aliunde arripere tantum iurisprudentiae lumen potuerit , quantum si Ciceron. ille in componendo , & redintegrando , illustrandoque dilIoluto illo, &'s. sis jur.ea- caliginoso legum corpore profudit 3 ut merito lacera a iuris appellaretur . ' δ. Qui enim ante ipsum , etiam in Bononiensi schola , interpretationem fuerat aggressus Pepo , probatu dignum extulit nihil . Quamobrem uni Irnelio I iistinianarum jus integritatem suam , & iurisprudentia vitam aeceptam refert . Is enim e variis codicibus, ut credere est, undique coactis, & simul collatis, atque pluribus ex fragmentis judicio , & acumine
suo coinmissis , sparsa iuris membra collegit et quemque nunc habemus v Iuminum ordinem in regiones , aetatesque omnes , additis obscuriorum locorum interpretationibus, implorataque Imperatoris auctoritate trans.
97쪽
misit. Studiosorum autem laborem levavit laudabili sane opera , redactis nempe in epitomen salebrosis, atque garrulis Iulliniani Novellisi quarum summas perspicuas simul, atque= breves Per Codicis titulos dispertivit, attexuitque legibus iis , quae novellis aut abrogabantur, aut detractione , vel adjectione mutabantur et quas Authentico vulgus appcllat. Unde per Irneritam una serie, eademque lectione , Codicis N Novellarum statum licet arripere. Cavendum tamen ab erroribus, quos in is deprehenderunt eruditi r qui non paucas earum authenticarum , aut male novellis respon. dentes, aut non ad suos titulos relatas, observa unt. Quorum errorum seriem pertexuit Iacobus vissem bachius et eamque a thi t disse laticini suae de mutuo. Sunt, qui sero novellas Irnerio innotuit Ie tradant : adduntque ilistum, dum cuuias oraret, nti Vellarum auctoritate contutatum, negasse geris manum eas esse Imperatoris partum, sed nebulon 1 alicujus commentum,
quod vim sibi legis adrogaret. I pie vero liuerius, cum Ravennae artes liberales . doceret Bonoiuam vocatus, jus civile suscepit explicandum publice, ae privatim domi mercede ab auditoribus accepta, paucis ante an. nis, quam jus civile Imperatoris edicto publicaretur r ut suspicantur Bo.nonientes Civus in epiliola ad Nehusium icti pia et quam mecum inter alia selectiora , & ratiora opuscula, quorum bibliothecam suam habet reserti sissimam, humanissime communicavit Mari ruus Severolui. Eo pactra Irnelius lucem, quam interpretationibus suis actu lit jurii prudentiae, per discipulos ad omnem transmisit Postetitatem. Ejus e schola celeb tio te, interpretes profluxerunt, usque ad Aecursum sa quo plenior iuris coepit ex licatio usque ad Bariolum t a quo latiora commentaria inundarunt, non modo in leges, sed etiam in ipsas A cc ui si i . di veterum explicationes longe verecundiores textui circumdatas, quas grae co vocabulo Glossas vocamus: quod per eas, veluti per lingua, legum senis tertiae alioqum obscurae pandantur. Barioli protusa commentandi libido polletiores incessit interpretes usque ad Alciatum: qui novis luminibus ex grae ca, di Romana antiquitate, abstrusaque linguae iatnae notitia, & Ope artis criticae tecum reviviscentis, priscam de germanam jur sprudentiae facit ira disclulit r barbariae veto squalorem proiius omnem det laxit Cujacius , qui memorabile in aevum Alciati coeptum absolvit, ea interpretationis felicietate , eaque elegantia, & veritate majori, ut unus Cujacius dignus sit , cui etsi tempore, atque ausu non primo , tota jurii prudentiae r istitutio , propter
praestantiam ejus lupi a caetcto, interpretes , adscribatur. H ne a nos, is sin cera omnis, & erudita interpretatio, Graciana iuriis rima i u cupatur rexemplo veterum , qui ob nomini S celebritatem, Pythagoreos appcllari, ne eos etiam philolophos , qui ante Pythagoram in Italia floruerunt. Igitur dillinctionis , & memoriae gratia, in quatuor gradu, noli ratem lati rudentiam tribuemus . Primam iacm uS I ne Nauam : secundam ponimus Aear sianam et tertiam constituimus Bam Am : postremam , quam , uti rer manam vetustatis mentem, omnibus anteponimus, Curisoanam. Ab Ir-ntito autem , usque ad Alciatum , a quo jurispludentia Cujaciana duxit initium , ειema quodammodo iurivrudantia fuit r adhue enim bathaiie premebatur , carebatque pura illa luce veteris eruditionis , sinuosisque subtilitatibus , ex Arabicae philosophiae scholis , a Bariolo maxime , ad studiuiti juris tradultis implicabatur : opeque destituta cognata libi latini inlatis, & eruditionis, aptoque ministerio privata, evolvere sese nesciebat tuo ue rigebat illa, tamquam hieme cohoIruiuci. Quare, cum verus Roma
98쪽
manae Reipublicae, iurisque Romani sensus sub Aleiato primum , lesub Cujacio maxime reflorueriti ideo Cujacianam doctrinam υεν in ἐθνα- dentia appellamus. Quamobrem ab hieme ad ver convolaturi , obibimustius Irnerianae, Ac eursianae, atque Bartolinae jurisprudentiae seriem , celeriores cujusque auctores indieantes: deinde ad Cujaeianae jurisprudentiae interpretes progrediemur. Prodeat autem ante omnes ex Irnerii se hola Martinus Cremonem fis . ex Bononiensi Gosiorum , nobilique familia r a quam tem p rum factiones patria ejecerunt . Is eum plures in iure questiones movi set, atque esset in opinando liberior , seque nimium audiret 3 adversarium habuit, ex ea dein Irnerit schola, Bulgarum. Ita ut ipsorum contemtiones inter utriusque disti pulos opinionum , & animorum dissidia parerant . Itaque studiosorum turba , Proeulianorum, & Sabinorum instar, in duas factiones discesserunt . Quarum altera Bulgarum sequebatur , alte ra Martinum ἔ a quo ex Gosia familia dicti sunt Ginani r quos contraria factio auctoritate , ae numero superavit : etsi Martinus Frederico AEn balbo haud liberaliter assentatus , suarum sententiarum non paucas publica Imperatoris auctoritate fundarit i nee mirum Martino tam se cundum fuisse Fredericum ἔ eum ut Imperatoris gratiam sibi Martinus pareret , τ in maxima eontentione illorum temporum inter popu los , & Principem de juribus Impetii , Martinus veritus non fuerit sententia sua rerum omnium dominium , & proprietatem Imperatori adjudicare . Quo meruit, ut ipsius agnati a Caesare inter Ptincipes referrentur. t u Hac autem pudenda sane ambitione, arbitror Martinum apud aequa les , M posteros invidiam flagrantem , adeo paueis opiniones probasse suas ; ut ejus discipuli ab Accursio , per deridiculum Ginani appellentur & Iason pronunciare non dubitaverit , nihil veri a Martino afferri solere. εὶ Anceps fama est , illum ab Aetone clavibus auditorii percussum exanimem concidisse , fremente Αχone, quod esset a Martino indis latione superatus. Floruit Martinus saeculo duodeeimo, anno aetatis suae LXXVIII. offert se huie ex adverso Bulgarus aequalis ejus , & aemulus, quem plerique faciunt Bononiensem . Is apud populos , non solum doctrina, sed de gratia valuit i atque ob pronuneiationis leporem , σι auremm a P-pellabatur . Laudi huic successus respondit. Cum enim is Bononiae doceret simul , & judiearet in appellationum causis supra libras viginti quinque , jussu Frederi ei AEnobatbi , qui eum una eum carte iis ad iura Imperii definienda vocaverat , sententiae ab ipso latae , sive in explieando , sive in reddendo iure , tanto plausu , atque consensu populorum attollebantur , ut per omnem Italiam pro legibus acet perentur . Hinc in omnium ore Bultaνi eansuoradinoa r eo quod interpretationes irsus in re dubia cederent in communes mores . Hane auctoritatem suarum sententiarum apud populos , ipse damnoso sibi exemplo munivit i jactura que rei familiaris interpretationes proprias , praeter morem , lancivit. Docuerat enim ille , contradicente Martino , dotem veluti peculium P tris profectitium , uxore, superstitibus liberis, mortua, debere ad Patrem , qui dotaverat, redire Martinus contra mulieris patrimonium aiebat essedo zm , proptereaque in ipsius mulieris posteritate permansuram . Sors tulit , ut Bulgari uxor moreretur. Unde Martinus a Bulgari socero eo tultus respondi e , se quidem, eum in eontraria sententia esset, dotem non fuisse redditurum ἱ Bulgarum vero , eum aliter sentiret, sua se doctrinai licuisse, Propriaque sententia damnasse , ideoque reddere cogendum.
. 9. eaeea . in . C. de rei uxoriae N a
a. q. taceat. C. da rei uxor. a. mona
99쪽
Varo t. in procem. tend. colu. 4. q. 3.
praxi ast retriusque juri reg. de
At BuIgatus doctrinae suae fidem patrimonio anteponens , oblata sponte dote , sui judicium antevenit . Sortem hic habuit quanto in prole s scipienda secundam ; tanto adversam in retinenda , amissis omnibus liberis , quos sullularat i unde animo aeger pronunciavit vulgatum iblud r
Eadem aetate scholam Bononiae juris civilis habuit Hu Solinus a Porta Ravennate, clarus ob adjectos Ruthenticorum volumini ieudorum libros Bononiam a Frederico missos, ut iuri civili insererentur. Quos eum alii per plures Codie is titulos dispetitissent; Hugolinus eos seorsum collectos authenticorum collationibus attexuit ; eosdemque ita compositos, decimam collactis m appellavit. Decessitque anno MCLX via I. Claruit etiam eo tempore Rogerius , qui epitomen , fummam appellatam , scribendam suscepit, non ultra viginti chartarum , ut eum scripto ribus illis loquar, spatium ex cur tentem. ltem & Otho, qui iudiciorum summarium reliquit. Ex Italia vero in Galliam repullulantem , seientiam juris tetulit secum Placeti tinus Gallus a Mutino institutus , qui Agathori poli, nunc MontepesIulanum, in Gallia Narbonensi , publice jus explicavit , ediditque pinguiorem epitomen, aemulatione Rogelii , quem hae Iaude superavit. Nec memoratu indignus est Pyleus ex pago Mutinensi , qui exorsam a Placentino postremotum Codicis librorum abiolvit epitomen. Is Bononiae jus exposuit, posteaque Mutinam precibus , pretioque a Mutinensibus a ductus suit, ac denique civitate donatus, ut apud eos publice doceret . Idem, cum in judicio defenderet machinarios, a quibus projoctu lapidum quidam e praetereuntibus ictus fuerat, & antea monitus, ut sibi caveret, cujus moniti testes nulli aderant , machinarios in jus duxit . uos ubi Praetor interrogasset, ac tacentes vidisset , admiratus , ad Pyleum conversas est, flentiique causam rogavit: tum Pyleus, quia muti sunt , inquit . Ad haec accusator mendacium exprobrans , exclamavit et immo audivi eos
vociferantes, ac transeunitibus, dicentes, lavete. Tum Pyleus et Eνgo abolvantuν, inquit, ρνamatio his enim, de damno non renetur. b in Itaque imo petravit, ut eis a Praetore noxa remitteretur. Uxoris telumentum , qu
haeredens instituit eum, de quo suetat interrogata, defendit, non sine multis oppositoribus. Librum seripsit de ονdmo iudicuνum, & aliqua in seu dolum libris annotavit. Ab hoc, quod singulis Saturni diebus in utramquci partem disputationcs haberentur, ortum est sabbatinarum quastunam nomen ab ipso conscriptarum. Ex qua exercitationc processere Mocardica , sive enunciata illa, quae usum habent ancipitem , & in utramque partem fie-ctunt , peculiari libro ab eo comprehensa. Inter Bulgari discipulos ponitur Albericus a Porta Ravennate doctrina potius , quam inor: bus inagistro similis 3 quippe temulentus , de helluo , egregieque impudens r cum non veritus sit, Propter turpe lucrum , fidem suae abrogare doctrinae. Etenim de restitutione dotis post mortem, superstitibus libiis, idem quod Bulgaius magister & senserat, dedocuerat e verum cum idem sibi , ae Dulgato contigiis et , dotem rogat uxa socero , redditurum negavit, propriisque scriptis redargutus, respondit mutasse sententiam. Long. vero caeteris Bulgati auditoribus celebritate nominis praestitit Ioannes Boluanus Cremonensis , qui novellarum libros iaepit omen redegit , arboremque actionum primus invenit , obiitque ai do MCXCUU. sylan
100쪽
Splendorem huic addidit eius discipulus Azo Bononiensss , a Baldo haud praecipitis judicii viro, nus titum appellatus cujus epitome, quam
fummam vocant, tanto fuit in pretio, ut merito alias ante se omnes obruerit. Hinc traditur Mediolani, & Cremonae nulli patuisse aditum ad jurisconsulti munus , qui ea epitome careret . Azonis celebritas ex omnibus Italiae regionibus auditores excitabat. Ita ut Bononiam adtraxerit iuvenum fere decem millia. Ex quibus cum Longobardi , & Etrusei seeumaeertime dissiderent, ab eo tumultu res ad eaedem prope devenit r ut &Urbs universa perturbaretur. Habebant eo tempore Doctores in audiet res suos, qui deliquerant, animadversionem , S: iurisdictionem in ea usis civilibus e verum , retenta hae postrema , priorem amiserant , propter condonandi facilitatem e quam postea animadversionem recuperatam rurissus amiserunt , nec eam in posterum receperunt . Flenrico Caesari , qui medius inter eum , & Lotharium Iutilaonsultum Αzonis aemulum equo per Urbem incedebat, interroganti , cujus uam esse merum imperium pLotharius Cafaria selina esse respondit r Azo vero intrepide non Casariar an εtim , Dd Pνasi dum Pνovinciarum . Gratior tamen Principi suit improbitas , & assentatio Lotharii , qui equo a Caesare donatus , caulam praebuit AEoni , ut cum eodem de argumento distereret , inque sua senistentia permaneret , ambiguo illo luderet: quod scilicet ipse . nam dixi ruset, a quum vero abduxisset Lotharius. Cum nondum Aeto admodum injure Pontificio prosecisset ; contenderetque in foro contra Boarinum Mamtuanum, mortuo ante litem contestatam delegante. delegati jurisdicti nem extingui 3 neque ad id probandum ei certus ex jure locus occurreis rei et amico suggerente , citavit caput νιlatum , de incio deletaei r at ad ovet satius confestim opposuit proximae sequens caput gratum eodem titulor quo traditur , jurisdictionem excitari a sola citatione , indeque perpetuam permanere. Hac redargutione, AZo perculsus amicos respexi , & pudibundus dixit:
Gνatum ἱ ρο νιlatum me habest vituperatum.
Ad gymnasii custodiam famulus est usus, Tarentino Gallopressus nomἰ- , qui coloris nigredine, staturaeque brevitate, de oris eorporisque deformitate, juvenili petulantiae jueundum ludibrium fuit, pretiumque seu mrilitatis ab adolescentibus duo millia florenorum , ut vocant, set vitii sui
tempore eollegit. Mortuus est Azo anno MCC. tanto moerore omnium, ut universa lugere Academia videretur : ae , veluti prolatis laneris causa rebus , non nisi post anniversarium Divorum omnium festum , interpretatio tutis eli inchoata. Hinc aperte mendacii redarguitur , quisquis fab Iam illam excogitavit ab Alciato a evulgatam , de iFnominiola morte Retonis , ob Martini necem e cui commento fidem prorius abrogat honorifieum Aetoni monumentum extructum ; Ze, cum vetustate collaberetur , publico iussu restitutum anno MCCCCxv I. Ejus autem Summa talis est, tantique acuminis , & soliditatis 3 ut, quamvis Barbaris temporibus nata, ea tamen in hac eruditionis luce, sine damno , ac fraude nostra carere non possimus. I plius aemulus Lotharius Cremonensis non tam studiis, quam armis elaruit. Ope Caesarea, vir talis, Pisanus Archiepiscopus creatur. Nec erub scebat contra Ecclesiam sententiam ferre t docebat enim Sacros viros ,
nempe Ecclesiasti eos , polIe foro suo eedere ; eumque factis etiam iniquis Ecclesia in Romanam laederet, iuraque Iudicatus Calaritani usurparet, by ab Innocentio HL vehementer objurSabatur.