장음표시 사용
191쪽
1, 4 DE IURE NATURALI GENTIUM.
capu/. Quam emendationem reiicit Iacobus Gothohedus, atque inauditum verbum comminiscitur, subjicitque pro eam apes, concapes, quod priste positum putat pro vindicet, nullo auctore. Ego vero Sealigeri lectionem Ilibens retineo . Nec me movet, quod objicit Gothostedus, nempe inutile fuisse aliud subiicere voeabulum peculiare in vineis ; cum etiam iis tigni nomen
conveniat. Coneapra enim hic nomen est adjectivum, congruitque eum voce tunum, quod aedibus quidem iunctum, vineis vero eo apes dicitur, tam-quim capite innixum, subauditur enim tignum, quasi tignum Centaper: hoe eit, eapuo in ηιxum v1πω proinde ac si lex diceret: tunum quod οβ iniunctum adιbus, σ ιunum , quod est caριω ianixum vinea ne solvito i sicut enim ινι reps, Diceps, quadνιιερι adjectiva sunt , ita & eone apes.
LV. Damno in rebus accepto proximum est damnum in personam, & famam, i k iij. mph qualis est injuria: quae gravis habetur, etiam si solis vel bis inseratur, tum uiueius . quia honestissimus quisque pluris reputat existimationem, & famam, quam opes, & luerum, & vitam tum quia facilior hac laedendi ratio .est,& oe-
cultior, ideoque diligentius praecavenda. Quamobrem Roman ν, quo Graecis honestiores, ita severiores alienae famae vindices. Apud Graecos enim non humiles modo; sed & proceres patebant licentiae, & petulantiae poetarum, praecipue Comicorum, qui personam alienam protrahebant in scenam publice ludibtio habendam, & conviciis exagitandam . Nec magistra tum ipsum verebantur; Nam Aristophanes cum Cleonem principem tum eivitatis in scenam induxisset, & pro reverentia, & metu nemo Histrionum eum reddere: vellet; ipsemet poeta Cleonem egit: quamvis vetusta lex prohi- , Petit. idi: x x τρν- α εἴως κω ειν. Magistratum εn eam aedia palam ea νώ Atile. 1 ρat. Io. ρε Φ, O ic interpres Attilophanis. in . Gliseente autem in dies furore poetarum, vetitum fuit nominatim aliquem in comoedia per sttinis gere. Cumque ne sic quidem effrena maledicentia, conticesseret,. oportuit ab radice petulantiam excindere, sublata comoedia illa , quam deinceps veterem appellarunt, ut eam distinguerent a nava, & pudentiori in illius locum substituta, in qua Menander maxime notuit. Conviciis autem So. Ion poenam levem admodum posuerat, di certorum causa loeorum. Pluistarchus enim tradit eum, qui malcaictis aliquem petierit inter sacra, vel
inter subsellia iudicum, & magistratuum, aut inter spectacula Solonis i
ge multatum fuisse quinque drachmis: quarum tres aer ratio publico cederent, duae autem injuriam pasto : cum ubique punire ingenitam humanae pravitatis maledicentiam dissicile reputaverit , nusquam vero periculosum spropterea crimen ex loco distinxit. Sed mirum cur Solon fuerit adeo i
vi poena contentus. Salmasius, ut rem ex Pediat, comminiscitur diserimen . . inter κακνλογιάν , & κα γρeιαν . Σακιλογιαν docet suisse maledicentiam . adversus absentem sne convicio ι κακηγοριαν convicium, & injuriam inter praesentes , ad quam resert muleiam quingentum drachmarum , quae
te Iloetit. ἰου alia in lege continebatur: b mulctim vero leviorem resere ad κακολόγιαν
orat. contra Loin maledicent ιam sine convicio. Quam vocum distinctionem nulli Grammatico chitem in prist. rum ante Salmatium agnitam deridet Herat diis. Ego vero potius credideriri in poenam hanc initio levem propter criminis raritatem, veterumque modestiam, postea fuisse auctam, crescetite hominum audacia , cum qua crevit etiam illius coemendae necessitas. Nam simile habemus exemplum in legibus XII. tabul. de percussione oris, cujus ab initio levis mulcta fuit XXV. assium, de qua interius. Romani vero moribus graviores , & diligentiores famae cultodes convicia, de famosos libellos non indiei a viti
192쪽
rum, sed potius innocentiae alienae testimonium esse putarunt, omnis eri minis suspicionem au serentes ab eo, cui defuit acculator, cum non desue. rit inimicus ut egregie Constantinus Imperator existimat . a Qua inobrem sustibus ad necem feriendum iusserunt hominem, qui conviciis , aut malis carminibus alienam famam lacerasset. b quam legem summis laudibus Cicero extulit his verbis et Iudιciis enim , o magistνatuum disputariambur
legitimis propositam vitam, non poetarum ingeniιs habere debemus , nec ρνο-bram au ira trasi ea lege ut ν nndενε liceat, ' iudicio defendero, atque iterum et Probii, Cr iniuriis yωtaνum subiectam vitam, famamque habere nolue-νunt: eapita etiam puniri faucientia tale carmen con ara si quis audeνερ. e En vero legem:
Si qui carmen occentassit, quod alteri flagitium saxit, capital esto.
Occentassit ) Meantare est eonvicium facere , obstrepere adversus aliquem , Plaut. in Caerent. Quid si adeam, atque ad fores pecentem
Flagitium faxit ) flatilium veteribus est caudiicium. Plautus e
Maiora eum saritis νε Idea postea, hoc est in amia , quia quo aerius petimus nostra, eo est mora turpior . Et Cato Intercutibus ηονis flagitatur , hoe est intestinis injuriis adfectus. Liυiti, lιb. XXV. Simul σ ingens flagitium impeνii dempt-us Gracchus apud Isidor. lib. 2. oνιg. c. ar. Puerisia tua adolestentia tua inhonestament tim fuit, adolescentia fonectutis dedecoν amantum, senectus Nip. flagitium. Vide Festum verbo εαenta sit, & ibi Scaligerum . Iacobus Gothostedus hanc Iege n ita refert.
Si qui pipulo occentassit , carmen ve condidi scit, quod infamiam faxit flagitium alteri, suste ferito.
Pipulum est conυιeaAEm a pi arti pullorum. Pipara enim Osei ditebant pro eiulabunde conqueri. Unde pipula disrea, est incera infamia. Fussa autem δε- νiνε est ad necem cad.ro. d Nunc ad injurias re illatas veniamus: quarum nomine Inter Athenienses dabatur accusatio, sive actio in eaput, & multatio, sive actio in pe-euniam: haec privata erat , illa publiea: privata dicebatur ιιδείας δίκη publica υβρεως γραφὰ λ de his aerius, quam res ferret inter Salmasium, & Hetaldum ce) dimicatur. Hic enim unamque actionem trahit ab una, eodemque genere injuriarum, sub diversis agendi modis. At ille a diversis generibus injuriarum, diversas ducit actiones. Patronum adoptat sibi uterque Demosthenem, t quem dicitur praelatam fuisse actionem αἰκιαe cum potuisse agi γραφη En, inquit Heraldus, ex eodem injuriarum crimine variam a pendi facultatem. At Salmasius plura genera injuriarum putate onvenisse in illud crimen, atrociu1 videlicet, di levius; nec verberibus tantum petitum fuisse aecusatorem, sed vulneribus, & luto inquinarum: doce*que de injuria graviori υβρε--αικιαζ vero δικM de leviori descendere. Qua in re Salmasius veteres Grammaticos habet auctores; Heta Idus vero rationibus, di subtilitate contendit. Confligunt acriter , nec pugnae finis, aut spes ulla pacis: nee nostrum, aut hujus loci di timere tale praelium. Voboarmati autem ex Atheniensium luibus poena erat pecuniaria: ch quae, si laesus aecusaret, laeso caedebat; sin alius, Fisco: nam ex Iege Solonis cuilibet ex populo vindicare licebat illatam privato vim, cum in ea publicae auctoritatis , & eustodiae eontemptus vel teretur i Madiι ari vero, consilioque illati vul/υνis, poena erat exilium, & publicatio bonorum :&
LVI. De Reliquis Injuriis. eὶ Io obfrv.
193쪽
tandem supplicium eapitale, si reus, contempta exilii poena , rediret Iapatriam. a Qui monoculo vero ea clusisset oculum, ei ammittendus erat uterque per talionis poenam, quam e Solonis tabulis in suas Decemviri leges traduxerunt: eo scilicet capite, ubi da membro rupto cavebatur e pro quo par membrum amputandum erat et , qui ruperat, bὶ nisi pactione quis poenam redimisset, quod lege permittebatur. e J os autem fractum p eunia vindiearunt in libero quidem CCC. aeris, in servo CL. Distinxerunt autem ab osse mambνum, quia proprie membνum earo est, & pellis, qua artus teguntur, ut Pompa notat 3 Q hine aliud membrum rumpara, aliud ει fian- ρενε. Os autem & membro includ tur, uti pars illius. Non absimilem legem ex Catonis originibus profert Priscianus lib. s. quam ad aliarum gentium mores respicere censet Hotto mannus . co) Ob oris pereussionem, aliamve iniuriam non amplius vigintiquinque gravis aeris poenam Decemviri consi, tuerunx : quae quamvis a Favorino propter levitatem etiam , Labeone auctore, irrideatur, tamen pro temporum illorum inopia, non erat sortasse tam levis. Prolatis vero finibus, auctaque Urbe spoliis , & opbbus exterorum, viluit ea poena. Quem enim jactura XX v. assium ab iniuria in tanta opulentia revocasset Unde quid mirum , si L. Nerantius , homo egregie improbus, hominis, & leges adeo ludibrio haberet, ut o viorum os palma percuteret, oblatis continuo XXV. assibus pir servum, quem pecunia onustum secum ei reumferebat δ Cum igitur ea poena conintemneretur, coeperunt a Plaetore iudices injuriis aestimandis dari, quos Propterea Reeve alopes appellarunt, quia in privatis comme iciis ius quisque suum per eos recuperaret. Plaeet locum hunc auctoritate Colia oris I gum Mosaicarum concludere, apud quem haec leguntur, prout Salmasius
restitui et Iaiώνiaptim actio aus iaritima dest, aut bonoraria Ieritima ex tela XII. aut talariam faxis, quinqua re XX. aris poena fagaseo. Γωι membrum paenis ea ιιo esto. Eni ossa fraxie, libera eoeeuri aris, fisvo centum, eν ενitiata pae a sunto. Nunc leges producamus.
Si membrum rupsit, ni cum eo pacit, talio esto. Si qui injuriam alteri faxit, XXV. aeris poenae sunto. Qui os ex genitali sudit, libero CCC. servo CL. aeris poenae
. . Si membrum rupsit in ita legem hane omnibus probantibus restituIt. si Cui ei h i Cui acius. , ' ' Pacit 3 a verbo antiquo paro pro paeis ν. Cujaeius ibid. nisi pro pa-
ea legamus eum Laurembergia paro, de paris. Dicitur talis a rati, quia tale ae simile rependitur. Qui os ) ita restituitur a Petro Pithoeo; caeterum ranisalo dictum arabitror tibi rituisar: non ut P. Pithoeus, dentem excussum a sistiva ne nimis eoangustemus legis sensumi quasi non quaelibet ossis fractio, sed solum dentis e gingiva excussio puniatur. . vii Absolutis iudiciis privatis, ad publica veniamus , exordientes a lege Dε Meunii, condix contra iudices , arbitrosve pecvnra corruptos . Quod flagitium , νενε iungi, . quia integritὸte judiciorum salus publica unice munitur, Deeemviri ea-
I. s. e. i. Intrepres Platos nam illi pecunia crimen aestimarunt hic duplo ejus rei, quae Thueyd. ad i. 6. in iudicium deducebatur, quod iudex reddere cogitur ei, quem sua senisti I. s. d. let. tentia laesit. Ab hac auIem Ail. laba severitate recessit posterior aetas
194쪽
in deterlores prolapsa mores. Cumque veterum legum oblivio, & impunitas iudicum pudendam iudiciorum corruptelam peperisset I supervenit lex Iulia repetundarum, qua deinceps tale crimen coercet uti de qua lege dis. putandi locus erit libro sequenti. Praeterea ex Praetoris edicto, qui litem suam fecisset, sive per dolum injuste judicasset, parti laesae veram judicii aestimationem praestare jubetur, a aliaeque poenae a constitutionibus principum aeeel Ierunt. sb Dolo autem judicare videtur, qui per gratiam, aut per inimicitias, aut per sordes in fraudem legis sententiam tulerit. Lex autem talis fortasse fuit:
Si judex arbiterve jure datus , ob rem dicendam pecuniam accepsi, capital esto.
Porto iudiciorum integritas non solum avaritia iudicis eo ereenda, sed etiam perfidia testium avertenda conservatur. Iudices enim e dictis, ae fide testium sententiam expromunt suam. Quamobrem ne falsitas testium sententias pariet injustas; oportuit metu poenarum falsos testes ab aditu iudici rum absterrere. Ideo apud Graecos, quam nationem Cicero aiebat sacramentorum fidem numquam coluisse, gravibus poenis mendacia testium prohibebantur: ut Atticis legibus, qui ialsum in judicio protulissent, praeter mulctam, etiam infamiam sustinerent: quae & in producentem quoque salsos testes redundabat. Quod judicium vocabatur. e) Romani veto quamvis integrioris fidei, tamen propter majorem iudiciorum reli. sionem supplietum exacerbarunt. 4 igitur exemplo Platonis , qui ter salsi convictum testem neci dedendum decrevit t. I s. da let. jusserunt Decem- viii, ut falsus testis e saxo Tarpeio dejiceretur: cujus loci profunditatem , nondum, ut postea eversa Roma veteti, ruinae aedificiorum impleverant, ut altior antea, nunc in planitiem vergat. Verum relaxata simul cum virtutibus civium lege, eapitalis poena conversa fuit in exilium, aut relegationem in insulam, c. quam perpetua infamia comitabatur, aliaequae poenae a judi eis albitrio pendentes: I, quae tamen ab eruditis, Triboniani adjectio reputatur. Noluit enim Tribonianus, ut Cujacius suspicatur, lias poenas, sorte quia sibi graviores viderentur, exprimeret unde adjecit ad i. qui Ialso, m. d. eos b. a iudicibus competenter puniantur, vel ut legit Harmenopu .
μυ ti. Unde consulto supprestit Paulli verba, quae in se talentiat um libris, umde lex illa sumpta fuit, inveniuntur. Λ falso teste transeamus ad eum qui eum sese testem obtulerit, vel lI-hri pendem, quem loco testis adhibebant, postea testimonium set te in ju- dieio , dictaque sua eo inprobare detrectet: qui tolim ii deseνων, meo judicio , recte appellabitur , isque etiam rostimonium δεδερενε dieitur, ut& qui rei alicujus auctor haberi nolit, is defutaνe dicitur auctονλvem . Quod apud Graecos crimen d citur λώιπομαργυων , quasi testimonii de 'Dentu. ιγ De qua Decemviralem legem adfert Gellius, εὶ verbis adeo depravatis, ut nescio an iis zestituendis doctissimorum virorum conami. na suffecerint, de quibus inserius. Poena hujus criminis ex XII. tabul. legibus, erat ut qui testimonium serre refugisset, esset intestabilis, nem. pe ut neque alios in re sua testes adhibere posset ι neque adhiberi ipfere aliena, ιγ & insuper imprabaa haberetur. Cujus voeabuli significatio veteribus erat atrocior: continebat enim iqiam iam , & publieam ignominiam . Unde Livius lib. Xr refert: Ualeriam larem , qua veιarae neca i , aue vi siι cAit eum, qui ad populum pro ocssset a/versara eum, qui is te- gem
195쪽
LX. De Cortibus Nocturnis. 0 Gelamat. ἐν Catil. Oὶ Cie. lib. 2. da tig. Livius I.
LXI. Da Crimine Perduellionis. d Cic.stro Ram
LXII. De Parrici dio, sive Haminis Caede, dc Veneficiis.
Iem ineid se, nan aliam pararam sta ruisse , quam ut haberetuν improba factum rtantusque hominum erat pudor, ut validii limum esset honestatis vinculum infamiae metus. Nunc testem proferamus:
Si lalsum testimonium dicassit , saxo dejicitor. Qui si sirit testarier, libri pens ve fuerit , ni testimonium fariatur , improbus , intestabilisque esto.
Sitit ) pro siseνit. Testarier ) hoe fuit apud veteres ex iis verbis unum, quae ad actionem simul, & passionein significandam adhibebantur , ut notat Gellius ex hae lege lib. is . cap. II. ubi vel bum hoc παφητικως accipitur, ut qui sesipis /oqiνiεν significet, qui se passus sit in te item adscribi. Faclatur ) ita repono euin Rae vardo, donec melius aliquid emergat, prisco enim sermone moriri dicitur pro moνi 3 Ngrediri pro attνedi , unde& diei potuit oriri pro fari: nisi legere malimus cum Hottomanno fatea. ρών, vel cum Cujacio feriatur pro cogatur, satis dure ; vel eum Salmasio a Dνiatur , hoe est eatur ad fatendum. Nunc ad crimina veniamus ea , qui Fus reipublicae status graviter per turbatur; quibusque prohibendis Decemviri, lege lata, noetur nos coetus,& clandestinas coitiones prohibuerunt. Noctem enim τοῦν πολλῶν κακοῦναρχηγον , ducem plurimorum m torum appellat Menander . Ut igitur causa ui omnem nocturni coetus remoVerent, Romani ne S. Crum quidem condi lieere voluerunt, post Solis occasum. Unde, abeunte die, horam, quae sequabatur, intempsam appellarunt, quasi tempus minime rebus gerendis idoneum . Quo nomine Porcius Latro Catilinam insimulat in ea declamatione, b ubi legis hujus Decemviralis monumentum reliquit Haee etiam inter alias damnandorum Baechanalium causas adfertur, quod scilicet nocte agitarentur. e Ideo & Diagondas Thebanorum Imperator sacra nocturna omnino delevit. Legis autem Decemviralis haec videtur fuisse sententia r
Si qui in Urbe coetus nocturnos agitassit, capital esto.
Nihil vero erimine perduellionis atrocius, quo status civitatis evertitur, Se publica PQ n. Rom. inajestas violatur, de qua plenius libro sequenti ir) Lege autem XI . tabul. haec praecipue rerduellionis capita comprehendunturi alterum nempe illius, qui hostem concitassat, c. sive ut ego interpretor, qui aliquem ex amico Pop. Rom. hostem dolo , consilioque suo reddidisset; & clam commovisset , sollicliasset ., subegisset . ut adversus Rem p. se compararet. Et quamquam is etiam qui contra prohibiti nem Imperatoris cum hoste pugnat set , idem crimen incurreret; tamen atrociorem sensum, quem supra exposuimus, lex nominatim complexa videtur. Alterum vero criminis caput est illius, qui civem in hostium potestatem tradidisset. Quae scelera capite plectebantur: perduellis autem dieitur hostis , quia veteres pro bεtti duillum enunciabant. Unde perduellis ab Ulpiano definitur , I qui hostιlem animum adve us
Rem tib. aut principem geris . Lex autem Decemviralis hale fortasse suit.
Si quis perduellem concitassit, civemque perduelli transduit, capital esto. Transduit pro tradiderit x veteres enim duit dicebant pro
196쪽
Pergamus nunc jam ad eos qui hominem eaede sustulerunt: quorum poetana si lusceptum consilio ne inus esset apud Athenienses, ad ultimum extendebatur supplicium, quod voluntario exilio, antequam judex pronunciaret, effugere licebat, ca) ut interpretatur Samuel Petitus, quia Rei post primam Orationem apud Areopagitas poterant exilio se subducere, qηod exilium publicatio bonorum consequebatur. bin Verum si qui hae ex causa solum vertisset, in Atticae finibus deprehenderetur, impune pote tax occidi, aut Magistratibus ura di mulctandus. Quod in suas quoque leges plato transtulit, e & pluribus Demosthenis loeis comprobatur: quos locos ii ustra seis conjecturis tuendis vexat Salmasius optimis rationibus ab Heraldo a redargutus . At si casu hominem quis interemisset, annum extra patriam exulare , legibus jubebatur. eὶ Non minoti vero poena homicidium dolo admissum ulciscuntur leges Decemvirales , vel lex Regia, nempe Numae ut aliqui arbitramur a Decem vitis in XII. tabul. traducta: quae prisca loeutione homicidam notat parricida vocabulo, quod apud veteres quodlibet homicidium complectebatur: neque apud eos discrimen ullum invenitur inter evisat esto, & parricida Uu, quae clauiala poenis omnibus capitalibus attexebatur, ut Cicero si in secit: Sacrum, inquit, δεινον. eommendarum qui clepserit , a sitque parricida esto: De illo vero, qui hominem imprudens oecidisset, haec a Scaligero e Schedis Servianis adseruntur ad hane legem: ut stilicet caedem expiet in concione ariete caeso. Quod cum ad hanc legem pertinere non constet, longioris morae mihi causam non praebebit. hJ Paribus etiam subjicitur poenis, qui hominem veneno sullulit: quin immo eo gravius hinc deliniquit , quod latendi faeilitate possit delinquere liberius; majusque periculum
ab insidiis, quam a vi hominibus creatur. Et quia venenorum propinator saepe miscet huic maleficio magicas artes, quas profitentur praestigiatores , di mulieres eae, quas farax appellabanti saὶ quorum incantationes, carmina Vi DCemonum armata, mentes corporaque hominum labefacere, frugesque ab a ro traducere veteres existimabant; X adeo ut Cajus Furius , qui agrum Num proprio labore inopinato pinguesecerat, in hujus maleficii suspicionem facile venerit, propterea poenam edixere Decemviri ad verses eos, qui malis carminibus homines, aut animalia commaculassent, aut segetes frugesque alienas pellexissent. Poenam hujus criminis habemus, s scaligeti conjecturam in restituendo iapplendoque mutilato Festi loco amplectimurr discemusque illam ex sequentibus: squidem ita Scaliger explet Festi lacunam se libens m Nam in fia. maniuesto hae scripta με e. Tνibur
AXAR aur ρνιυitoria ιννogare, aut da eapita civis flatuere , nisi maximo comitia tu vetant XII. rab. teges, pratoquam veneficol , quique matrem earmem
incantane, quia ipsi indemnati iure occidkntuν. Fuit autem sortasse lex ho. micidia, incantationes, & veneficia coercens haec.
Si quis liberum hominem dolo sciens morti duit: quive ma-
Ium carmen incantassit , aut malum Venenum faxit, duitve , parricida esto. Duit ) pro d.d.νis satis notum.
Atque caedes hae, ut monuimus, prisca signifieatione parricidii vocabu- Io continebantur. Parentum vero caedem, cui uni proprietate sua hoc no. men convenit, utpote eliminum atrocissimum, adeo Solonis leges abominabantur, ut quod satis non posset vocibus, silentio detestarentur: utpote indignum, quod in cogitationem hominum verbis adduceretur: ne, cuius criminis notitiam natura non suggerit, a lege offerretur. n veteres
197쪽
Mix. I. I. c. I. saa. Non. c. I.
frago U. De ordine judiciorum, & dein jus vocando.
vero Romanorum longe deterius de humanae naturae pravitate iudieantes; non silentio, sed metu, & atrocitate poenarum illud avertere liuduerunt, lege lata, quam Sealiger a aliique doctiorum adicribunt Regibus, nemope Romulo, aut Tatio, aut Servio 3 ut qui pueri, aut nurus parentes verberassent, divis parentum ostri essent, hoc est divis illis devovere tur . Diis enim devoti fauri fiebant , & a quolibet impune cecidi poterant tamquam Diis criminis ejus ultoribus victima illa mactaretur. Cum hae de re a regibus nominatim cautum reperiamus 3 fas erit suspieati mi. ni me fluisse illos de eaede parentum , eoique auctores suisse legis ejus , quam postea Decemviros credo in XII. tab. conjecisse. Huius autem se ut is reus eae sus cruentis virgis, culeoque insutus cum cane , gallo gallinaceo, vipera, & smia, quibus rabie incenss laniaretur, mari mergebatur, ab omnium elementorum commerciis quasi segregatus, eum nec terriram attingeret, neque aquam: etenim ab ea culeo discernebatur . Cujus exemplum iapplicii, Tarquinius jam ediderat in M. Tullio Duumviro , propter proditam arcanorum fidem. b Lex autem hare est rQui parentem necassit, caput obnubito: culeoque insutus in profluentem mergitor . Obnubito ) notum est nubινι quid significet prisca origine, sellieet
melare . Et quia sponsa ob pudorem velabatur, cum ad mariti domum deducereturi inde nupta, & nuptu et verbumque subera in conjugalem si. nifieationem vulgo transivit . . t Nulli eliminum atrocitate cedit incendium dolo excitatum t cuius rei testes XII. tabul. exemplum posuerunt in eo, qui acervum frumenti ad alienas aedes positum combussisset, non quia hoe tantum incendium punielint, sed quia rei rusticae tota vita deditis haee exempla crebrius oecurrebant: unde sub ea reliqua incendiorum genera comprehenderunt, Meos uui quovis modo incendium confiassent , igne cremando aullerunt rut unde damnum aliis attulissent, inde & ipsi mortem haberent, postquam vincti, verberatique suissent, quae capitalium omnium suppliciorum erant exordia: servi tamen, & viliora capita pergentes ad supplicium, nudi erucem & lateam sibi ferentes per vias caedebamur, unde supciferi crebrum aput Plautum, & Terentium convicium: At si ex aliena negligentia incendium aliquo serperet, civili actione dupli persecutio dabatur, ce) e due actio ineensarum aedium dicitur in pluribus iuris locis. d At lciolvendo reus non esset, leviter Verberabatur; propter eam de poenis regulam , uti qui ara nequit , eo pore damnum tuat. ce Legis porro sententiam his verbis reddit Gothostedus r
Qui aedes acerVumve frumenti ad aedes positum dolo sciens incensit, vinctus verberatus igni necator: ast si casu, noxiam saraeito si non idoneus escit, levius castigator.
198쪽
..aii vel f/εuινε ad tribunali vel in tus an buta. a ὶ Vocationi reus ex si Bison. l. s. Legibus XII. tabul. confestim parere jubebatur , ac si declinare vellet jud, d. f.rm in t=ia.
eium, Se sese actori subducere satageret, licebat repugnantem Obtorto col- ιs.lo ad Praetorem rapere sne injuria: dummodo. actor, antequam reo manus injiceret, adstantes seci isset ejus negotii testes 3 quo pateret reu ab actore nolentem in iudicium trahi, non contumeliae, sed sui juris experiendi eala. Testes a uicin cum faeeret, eos ita interrogabat, imo aurastariὰ ac si per eos liceret, admotis digitis, imam eis vellicabat auriculam , quam de amiι- iam dicimus 3 adjecto verbo memento , vel memor em et quo ejus rei reis cordarenturi b aures enim veteres physiei memoriae dicarunt, ut alias b Porphyrpartes corporis aliis facultatibus, veluti dexteram fidei, genua miserico ct mron. in Hur. diae , frontem genio. Ritum autem hunc didicerunt Lipsius, de Rae vardus i. r. ar. 9. Cic. I. a. ex veteri lapillo sbi ostenso a Guido Latinor quo in lapillo insculpta erat let. Auct. ad manus atterens auriculam hoc graeco verbo memento. Hinc Vis in Helen. lib. a.
ut mtermini terminorum accolae , de a eroees , quorum ager viam tania 'A'' ' V
gebat, de amfanua valles, quae in circuitu sunt , de Vicinae. Male aliqui 73 a. ., A,
explicant anta rastari. Post antestationem autem sequebatur ma Μν intest st, mi , io factis enim testibus, jus erat in adversarium fugam molientem injicere petit. manus, de deducere ad Praetorem. Qui mos omnis ab Atheniensibus de tit. A iit. lii. .. stendit. c. Apud eos enim reus ex auctoritate magistratus, vel per a P m. a. p. 3is. paritores, quos αλην- ραι dicebant; vel per ipsum actorem vocabat s Aristoph. in jus, advocatis tellibus , quos etiam κλετηρας γppellabant, teste Sc in Αυibus , rebiliaste Aristophan. in V. p. At si reus actori vocanti non obtemperasset , Scholas. Ulp. in tunc in eum manus injiciebatur; cujus apud Graecos moris testis est Lu- orat. Demast. praeianus I Ze veteres comoediae Plauti , de Terentii graecos mores utpote Coron. graecis ex auctoribus conversae , resercntes . Omitto si stivum illum , de vulgatum sinul Horatii locum lib. I. Dryν. ad Romanos more S pertinentem . Verum tum demum manum injecturi antestabantur, cum honesta persona in jus vocabarur, quo actor ab eo injuriam abstinere videretur, c ι p Rae,irdnam turpis vitae hominem, veluti lenonem licebat invitum sine antellatio, in l. XIL labit . ne obtorto collo rapere , ut patet ex Plauto in Persa , ubi Parasitus e. s. a Lenone interrogatus, anne an testaretur, ita respondit:
e luculentius in Rudente , ubi hanc ob causam Labrax eum Pleurippo rixatur. Si qui vero in jus honoris causa non raperetur, ei diem actor dicebat, ut datis pignotibus, vel vadibus sese judicio siturum promitteret, de ni iudicio ad diem adesset, certam poenam , sive mulctam persolveret. Haec autem vadatio dicebatur , quia scilicet adversarius vadabatur ab actore. cui sese eximere non licebat, b nisi datis pignoribus , aut b I. s. sis ravadibus, certaque poena promissa : atque ita fatiι , aut cautηm dabant . U. qua D:il .co. Vades autem dicti sunt ii, qui suo periculo reum in iudicio stituros offe- g .rebant: quos ita dictos A ron arbitratur, quod his sponsoribus actori oblatis reo vadere, sive abite liceret. Cum enim rei fides suspecta esIet, eo. gebatur pro se sponsorem dare , idque tramittere va imonium dicebatur :L unde ,
199쪽
o I. I 8. cum f. r. 1. de in jus
α 51 DE IURE NATURALI GENTIUM.
unde deserapa vadimonium, cum ad eertam diem quis se iudicio non pra stitiisset ι ut disrea vadimoniam , cum iudieii dies a judice gravidus ex causis producebatur. Porro matronarum pudori ac reverentiae tribuebatur, , ut in ius vocatas nefas esset attingere r ca neque licebat in jus voeare impuberes puellas alieno iuri subjectas. lbὶ Lenimentum quoque aliquod hujus legis Iurisconsulti sua interpretatione invenerunt, ne quis sei licet e domo sua in ius protraheretur: e satis enim poenarum perserre latitam do: nisi aditum ad se praestiret, aut ex publico conspiceretur. ἐγ Praeterea oratione D. Marci cautum fuit , ne vindemiarum tempore cives ab opere rusti eo ad iudicium abducerentur. ce) Quae quidem exceptiones post latas XII. tab. prodierunt: illa vero particula ex ipsis XII. tabulis proficiscitur . quae jubet in ius vocatum morbo correptum non tamen a eo gravi, ut sensus confundat, iuncto, non vero molliter in strato vehiculo , in iudicium veniret cujus legis rationem Favorinus Philosophus non satis percipiens XII. tab. adsperitatis aeeusabat e quasi juberent etiam eum, qui gravitate morbi cohaerere non possit, in jus duci, uti funus super iumento sine plaustro. A qua cum opinione sensu legis benignius exposito, depulit Coecilius, qui iumenti nomine doeet signifieari pecora iuncta curriculis vehendis r putatque iumentum a sentando dictum e eaque verba legis arceram ne flemita, ita explicat, ne scilicet vestibus plaustrum sternatur, aut mollius instiuatur. Ceterum negat a legibus prohibere plaustro. rum usum ad vehendum reum. f Nec civis tantum compellere poterat reum ad iudicium subeundum; sed etiam peregrinus , quem veteres vocabant hestem , cujus vocis antea mitior , post vero significatio fuit asperior; notavit enim solos inimicos populi Romani , quae antea significaverat & peregrinos. Eratque lex, ut conjectura erui potuit ex Cic. I. deos . & Plauta in Cureu . scripta his verbis:
Si status condictus dies intercedat, cum hoste ito. Status dies , & condictus ) levi discrimine distinguuntur . Status
enim dies est, quem Praetor itatuit litigantibus, ut ad se iretur: candictur, quem sibi ipsi ex compacto litigantes praefiniunt , ut ad Praetorem eant tSed jam legum reliquias, utcumque ab eruditis coactas proferamus, Gothostedum sequentes, qui unam constituit ex tribus, quas alii faciunt, legibus, eamque in tria distinguit capita ; quod & veterum auctoritate , atque ipso sententiarum nexu comprobatur.
Si in jus vocat atque eat. Ni it antestamino : igitur em capit . Si calvitur, pedem ve struit, manum endo jacito. Si morbus aevitasve vitium escit , qui in jus vocabit , jumentum dato : si volet, arceram ne sternito.
Atque) sensus est si quis in ius voeae, vocatus statim eat. Quae lex cum esset initium ceterarum, pueris omnibus, qui jus addiscebant, velut solem ne carmen erat in ore, ut CD. testatur lib. a. da letibus. Atque in significat veteribus illica , statim , e usuis , cujus innumera sunt apud Plautum exempla, quae colligit Paraeus in lexi eo critico in hae
quibus in locis atque significat rem inopinatam.
200쪽
Emὶ prisce pro eum, quemadmodum & alibi, ut sit sensus i sι f. u
Igitur) pto d. inila veteribus est usitatissimum Piget exempla referte
Pedemve struit in omnes ducti auctoritate Festi, de Servii Sulpici I ρι-dam stνuit, explicant fugit : quod mihi videtur satis durum , de remotum a nativa hujus verbi signification , quo verbo firmitas notatur. Factum est enim, ut recte Vossus putat, ex στερόω per contractionem lyνιω; quamobrem suspicor in Festi loco inesse mendum, ac pro fugit legendum his, sive risistas, νερugnet: idque magis cohaeret cuin tota sententia legis, be
' Endo jacito) Mihi a prisce endo pro is, satis notum omnibus. Si morbus aevitasve) sensus est: si assia latitudo , onium va impediae
Escit) pro eris, ut supra diximus - . . . ling. lat. ιb. Diximus reum datis vadibus eximi posse actori, ea conditione, ut adeer. LXUL tam diem a vadibus, sive sponsoribus sisteretur. Hos autem vindices quo- De Vindiei. que fuisse appellatos in legibus XII. tabul. apparet ex lege inferius subjL bus .ciendar nec re alia differre Dado a vindicibus arbitror; nisi quod vades dicerentur ii tantum vindices, qui reum praestabant I vindicis vero nomen .laistius sundebatur: nam & assertorem significabat libertatis alienae, Be quem. vis alium, qui periculum a Iterius, re, aut persona subiisset, aut quid quovis modo liberasset; unde vindex honorum, dignitatis , & bonorum dicebatur. Fallitur vero Boetius, ιὶ qui hac in lepe vindicem ait esse pro- . . . curatorem, a quo aliena causa vindicanda suscipitur: non enim procurato. in 'ris, sed sponsoris vice fungebatur, qui reum ad certum tempus judicio eximebat, ne obtorto collo raperetur et nisi malimus legere ρνιιι Morem ex emendatione Cujacii, quam probat Hottomandus, ς negat ejus tamen Voca o ad tinxit.buli significationem ad hanc pertinere legem 3 ρυ ia Oret autem dicuntur ii, rab.,sti duci vin qui bona, & sortunas eorum emunt, qui pro vectigalibus populi obligaban dex. Cuj. e. s. ob si ur. d Festus longe melius, qui vindicem inde dictu in docet, quod ιλ- di et, quominus, qtri prehensus est ab alio , teneatur. Porro vindices non dὶ Turaeb. omnes omnibus, sed pro reorum conditione dandos Decemviri censuerunt : ad wU. 2o. eam nempe ut locupleti reo locuples daretur vindex: inopi vero quilibet , sive 3 o. inveter. ρlos Iocuples, sive inops. Difficile namque esset inopi sponsorein invenire locupletem, ideo ne miserrima conditione uteretur, quemlibet sponsorem ab eo Decemviri ob inopiam acceperunt. Quibus de rebus has ex Cicerone into- pie is , Ze Gellio c. veterum legum reliquia. ab eruditis emendatas ha- e lib. 16 eap. be V . . . to. Quint. lib. I.
Si en siet qui in jus vocatum vindicet, mittito. eap. IO.' Assi duo vindex assiduus esto: proletario cuique volet vindex esto. L 1 Si Diuitirco by Gooste