장음표시 사용
301쪽
3 - β. do V. S. Pauli. O ibi Cui .c. 4. senti
a. de R LXI. l X. De Ptaemiis Libertorum ex Susceptis Libens.
legem PapIam tb: Inendorum bonorum, atque poenarum vitandarum causa , Ionae majoris fuit usust a) etsi aliquando immutatus. Nam Antoninus ι jussit professionem hanc fieri apud Praefectum aerarii , atque alterum exemplum tabularum in domo privata voluit asservari 3 alterum in publico aeratio, ceὶ ut & antea fiebat. Iuvenalis Sat. s.
Tollis enιm, libris aἱlorum οὐρινε gaudes Aetamenia viri et forabus Iu pende coronas, Iam pater er .
Qui mos Roma prodiens, poma Marci Imperatoris jussu pervenIt ad provincias. di Caeterum quo utilitas ex liberorum numero capiatur , oportet eum numerum impleri ante susceptum munus: nam si liberi suscepto iam munere nascantur, frustra beneficium legis expetitur. a in Gellius autem quaesitum refert apud Veteres, an celavo mente natus prosit. Ceterum non raro quibus legitimum liberorum numerum natura negaverat, praemia illorum principis beneficentia largiebatur. Si quidem qui bene de ptincipe, aut de republica metuissent, quique apud eum gratia & auctoritate pollerent, saepe sibi, aut aliis jus trium liberorum impetrabant, ut ex variis Plinii epiastolis colligitur, quia in Iure plurimum lusit Martialis. t 3 Idem jus virgin, bus Vestalibus tributum honotis causa memini legisse. Alciatus h ὶ autem putat praemia omnia ex lege Papia liberos habentibus constituta, Theodosii constitutione sublata fuisse , ιγ quod maxime pugnat eum pluribus juris locis, & cum rat. C. de his, qui num. libaν. excusae. mer. Dillinguere opori bat haee hominem doetissimum; jus scilicet liberorum, quo praemia prast bantur ex lege Papia constituta; re jus liberorum, quo mutua inter coni ges testamenti facto, & iuccessionis utilitas lege Pap: a liberos non habentibus imminuta restituebatur. Hujus juris a principe impetrandi necessitate conjuges solvit Theodosius, nec quidquam attigit de eo jure liberorum, quo nova legis praemia continentur. Kὶ Igitur pristinam inter conjuges test mentorum libertatem omnibus reddidit Theodosius, tam habentibus, quam non habentibus liberos: ut sine ulla impetratione, & sine venia legis Papiae, juris antiqui beneficio perfruantur. Nec modo cives Romani, sed & latini, quorum conditionem supra explicavimus, praemia ex liberorum numero t terunt et nempe jus Quiritium, cujus potiebatur latinus, qui fit um , filiamve, natum, natumve anniculum, anniculamve servasset; ita ut filiave non decessisset ante extremum anni diem: quod spatium requirebatur, ut insans anniculus reputaretur. la Latina vero eodem jure fluebatur , ii ter sui illat enixa, sive ordine naturae consueto, sive eodem die, sive intra biduum per intervallar nam si uno impetu tres effudi siet, magis censetur tres habuiste lubcros, quam ter peperisse; quod ad impetrandam legis pra inia requiritur . n, Neque si quis ex tribus liberis execto venite sit excerptus, parenti pr
Atque haec ingenuis praemia legis liberorum causa quaerebantur et adduta sunt etiam & praemia libertatis r quibus saepe manu miliores , aut it, continenti , aut ex intervallo indicebant , vel ossiciales operas , quae inoi scii prassatione consistebant , vel fabriles , quae quasi in pecunia positae erant, Ο tamquam fructus ejus artificii , cujus utilitas omnis at te manumissoinem cedebat domino ἔν data autem libertate retinebatur a domino pars aliqua jurejurando adacto. ν Etenim, ut Cujacius piniat, non debebantur operae, nisi iuratae vel promitta : juratae autem eraa
302쪽
Iibertus promiserat, liber iactus praestate non tenebature eo enim in statu promiserat, quo particeps juris ei vilis non erat. a Nec debebantur operae nisi praeteritae: quae si non ederentur, aestimabantur in judicio & ad pretium earum libertus patrono damnabatur , eaeque, si tabriles essent , non modo in haeredes extraneos ιὶ transibant , sed ipsos patroni creditores , bona debitoris dii trahentes; ι suturarum autem petitionem habebat filius qui eas etsi non indictas in uicere, ac pete te poterat, si non fuisset e heredatus; quamvis beneficio Praetoris usus haereditate abit inui siet. uin Caeterum operae non exhibebantur ei, qui coactus manu miserat, sed qui sponte . Nam qui ex causa fidei commilli manumittit, nullum beneficium praestat, quia non liberalitate impellitur, sed necessitate. Haec autem operarum obligatio, Plui us quidem tolvebatur modis , veluti si patronus in concubinaIulibet tam habuerit, i. vel si eadem alteri consentiente patrono nupsis et, ut supra indicavimus nam haec in ossicio mariti ella debet. Lex vero Papia libertam so . annis maiorem ab ea praestatione liberabat, quod indicat inscriptio Pauli. in ι. liberta f. de εριν. Ab /t. Et tandem, ne sngula exempla obeamus, liberabatur ex hoc capite, quo capite operarum obligatio extinguebatur, ut si libertus, qui tamen nec artem lud etram sectilet, neque ut cum belliis depugnaret, operas locasset, duos, pluresque, quamvis Boae Odem tempore, liberos, vel unum quinquennem in potelia te haberet: etiam si quod donum, munus, aliudve quid libertatis causa jurasset dare aut promisisset. sin Praemium autem filii quinquennis ex antiquo jure ductum arbitratur Cujacius: etenim major honos tribuebatur libellis filium quinquennio majorem habentibus. h Alio capite mulieres legitima tutela , suo qua esse perpetuo diximus , trium liberorum gratia solvebantur; libertam vero quatuor liberi patroni aut cla liberabant, ut ejus juris potitae mulieres sine tutorum auctoritate testari, ac res poluent admi mitrare suas ; de tuto capere quidquid eis citctaliorum te it amento legatum. i Atque his sane praemiis cives alliciebantur, atque impellebantur ad nuptias : si cujus vero animus praemiis non flecteretur, pnenis adigebatur , quae in publici aerarii commodum cedebant ; ut qui Urbem civibus exuauilam augete negligeret, is opibus publicam rem Iotupletaret. Qua propter per legem Iuliam, & Papiam ab utilitate testainentaria coelibes exciderunt: iis enim ex te fiat nentis extraneorum nihil accipere licebat; sed tan- Ium ex tella mentis cognatorum ad sextum usque gradum, ut Cujacius A tradit. Nos vero hinc longius ratiocinando progredimur, putamusque a gnatos sine fraude legis Papiae ad de imum usque gradum capere potui se . Nam si beneficium cognatorum ad sextum gradum , qui est terminus cognationis extenditur, decet & agnationis beneficium ad gradum produci decimum, qui est agnationis extremus. ι Porro coelibes, quia non ato sed sponte sua prole carebant, omni prorsus testamenti utilitate privabantur nisi intra C. dies a morte tellatoris matrimonium contra xiisent. in Nec quidquam immutatum est de jure antiquo, si agatur inter coelibes, . bosque conjunctos usque ad sextum gradum. At orbi, quibus natura denegavit prolem non odium conjugii, mitius a lege tractabantur, nec toto eo, quod fuerat telictum, sed I.missa privabantur ob leviorem culpam, quod scilicet agnita sterilitate uxoris ad teliciores nuptias misso repudio non migravetri t. ηὶ Hue pertinet illud Iuvenalis: I am pater es, dedimus quod fama opponira pose, Is a pa eatis habis, preprιν me serabere hinι,
hoc e. 23. quod huc conee smus.
303쪽
bon. proscript. LII. Da Testa naenintis Conjugum ,& Decimis eoin
Ad I. I. unde virio uxor p. 47.
Legatum omne eapis, net non datia eadueum rCommoda praterea iunguntur multa caducis . Si numeνum, si tres impleveror
Nec tamen omnis aetas poenis premebatur, sed eas tum quis In eurrebat, cum nuptias ultra tempus a lege constitutum protraxisset. Moram autem nuptiis fieri leges definierunt, in viris quidem ab anno vicesimo quinto . in sceminis a vicesimo. a Sed quoniam lex Iulia eodem tempore tonjugium exigebat, b quo Papia liberose liberi vero nonnisi post decimum a conjugio mensem suscipi possunt; verbis quidem praefinita videbatur viris conjugii aetas anno XXV. ; & foeminis XX. 3 re vero in utrisque anno minus: quamobrem ne quod verbis legis concedebatur, civibus re adime. retur; de quia satis videbatur absurdum eodem tempore conjugium, & lio heros requirere t crediderim ex Tertulliano e in in hune sensum a Cujaelo a in explicato , Severum protraxisse spatium ad suscipiendos liberos constitutum, & poenam orbitatis ultra praefinitum a legibus tempus distulisse. Ea vero poena sequebatur homines usque ad senectam . qua in aetate poena solvebatur conjuges, ut deinceps non tenerentur, si lege praescriptos annos in matrimonio excessissent, ac vir sexagenarius esset, mulier vero quinquagcnaria. ce Porro suspicor solitario puri, sive cui filius esset unicus provecta aetate genitus, dictus Homero τηλυγεroe aliquid etiam poenae, sed tamen levioris fuisse irrogatum: Nam Ulpranus in inseriptione cum coelibe hune, & orbo conjunxit, cujus verba, quae ut ordo indicat ad solitarium patrem pertinebant, interciderunt c Sed Constam tinus debitum honorem coelibatui ex vera religione sanaque pietate rest, tuens: poenas omnes orbitatis, & coelibatus funditus sustulit , relictis legibus decimariis, mox a nobis percurrendis . ct Caeterum eaedem leges, quae aut intercidebant , aut modum ponebant te ita mentariis Iucris , comis plectebantur etiam donationes causa mortis, ac donationes inter vivos , quae morte confirmabantur ; nedum haereditates , & Iegata, quod S. C.
ad hanc legem prodito definitum fuit. h
Eadem lege repressa est opum prolusio a mutuo amore inter coniuges. Ideo te liberalitas haec absumat quidquid ex eatitate liberis, & agna tis , atque benemerentibus ex honestate naturae debetur; vetuit lex Papia ci) conjuaes ex mutuis tellamentis capere solidum , sed tantum concessit ob honorem matrimonii partem d.timam, aut aliam, si liberos haberent pro numero eorum in linguias praemio ioecunditatis. Et quoniam lex erat invidiosa , quippe quae libertatum testamentorum coerceret; l validae invidiae , ae permittendae severitati legis in liberorum numerum
admissi sunt etiam portentosi , R & monstrosi , ut & ii decimae
capiendae facultatem afferrent i eum id minime receptum sit in omnibus juris articulis, praesertim ubi non damnum avertitur; sed lucrura captatur . t Filius praeterea susceptus apud holles , & postliminio reversus , m legeni Papiam laxabat , Se decimae capiendae lacultatem ex mutuis tei tamentis parentibus pariebat : idemque beneficium praestabant liberi post nonum natalis diem amissi: n quo die n men in sentibus impon batur, nam nona ive nondum indito perinde habebantur . ac si suscepti minime fuisseut , ut observat Cujacius . Graecis vero nominalis dies erat septimus, de octavus, quod Catuabonus, ta & Scaliger, a Cujacio dissentientes, tradiderunt. Duo autem liberi amissi duas decimas adjiciebant. Praeter decimam jus erat conjύgibus uti si ii tertia parte bonorum , & quosqumque libetIὐχ b be; ςnt, ejusden partis
304쪽
proprietatem capere . ca Decima vero hae e erat extra causam dotis Iera- . UIp.rit. II tae ii ita ut praeter legatum dotis, uxor honore matrimonii etiam deci- mae eapiendae jus haberet. b Eadem decima bonorum erat non haereditatis portio; ad haereditatem enim, quae solvendo non est , I ex Papia A. . non porrigitur: c. & decimae quantitatis piaestanda est, detracta prius 'Faleidia, d) detractisque rebus per ndeicommistum relictis ε si quod mi. 61. . . illegitimum modum excesserit , praestandum cst , si ex alia causa, veluti r. ni crediti, aut mercedis debetur, dum a legayario doceatur omnem legi eὶ L . a. d. l. fraudem abesse. f) Ob eamdem rationem quidquid a legatario ad con--,. ditionem implendam conteretur, peti praeter decimam potest: cogiturque si l. 1 .gdι haeres adjicere decimae , quidquid ex ea conditionis implendae causa de- proba ι .l. eum quis tractum a legatario fuit. I Uerum prohibitio solidi capiendi ex mutuis a G. dolet. 3. testamentis facta conjugibus , ad aliorum testamenta non extenditur, in gyQfeds horquibus utuntur jure communi; propterea uxor, quae a marito substitu- 61. 1 de condit. ta pupillo fuerat, quamvis ex testamento mariti , nil vl ultra legitimum o demo . modum ea re possit, & pupilliis substitutio sit pars tcstamenti paterni I tamen si praeter bona patris , bona propria pupilli reperirentur inhaereditate, minime ab iis mater arcebatur , quia etsi viri tellamento substituta, bona tamen pupilli non ab eadem persona, nempe a marito , sed a pupillo capere videbatur. ιγ Quod etiam benigna interpre- 'D l. 6. f. d. etatione minuendarum poenarum causa receptum fuit. Unde si is, qui vult. sep pili. ubi substitutus pupillo fuit, uxorem habuerit, moriente pupillo, sed morien Cuj.&Govean. te Patre testatore fuisset eoelebs: quamvis ob coelibatus poenam testatoris haereditate privetur 3 minime tamen 'capere prohibetur ex substitutione pupillari, quia moriente pupillo , poenae legis non erat obnoxius . . At si uxori decima legata sit, & fundus Titio, adjecta eonditione si i. M.fIda decimae; quia quamvis a Titio data suerint, ex legato tamen testat, vulgar. o pupil. ris pervenerunt , cujus eonditionis implendae causa Titius centum erois. ιι Gove n. gavit . K Prohibitio vero haee solidi capiendi inter coniuges, perpe' Κ l. 'vad O
tua non erat , nam non complectebatur eos, ιὶ quorum aetas legi Pa--st. d. more. piae non obstringebatur, veluti si conjuges , aut alter eorum ejus aetatis eausa donat. nondum essent, quae liberos exigebat, nempe vir annorum XXV. uxor cl Ulpian.ti XX., vel annos lege praefinitos in matrimonio excessissent, nempe mu- Id. lier egressa esset anno L. vir LX. Cognati praeterea , ut diximus, qui in matrimonium coissent, usque ad sextum gradum r quoniam inter eos esset suceessio ex iure communi ab intestato , prohibitione legis Papiae in inime tenebantur: adimit enim ea lex beneficia voluntatis alienae, non commoda cognationis; & legitimas successones minime aufert. Libe- m Cujae. adra erat etiam inter conjuges testamenti factio , si rei p. causa vir ab Ulp. tiri r 6. fit.
suisset: m) aut si eonjuges a populo, vel a principe jus liberorum im- 36. U. ex petrassent i ut intelligamus magis longe aliud esse hoe jus liberorum, quo P b. co Ior. impedimenta legis Papiae solvuntur , ab illo, quo munerum praestatur σJ- Π π' 37. immunitas ; ad prasens autem liberorum jus pertinet illa Isidori defini- 'ς S
ri at . a tonseν0tia . Quale jus, nempe veniam legis Papiae, libe ramque inter eonjuges testamenti factionem Constantinu. Imperator cri Culle. iis concesserat Naviculariis Orientis: co) Honorius autem, & Theodosius, Ulp. ἡ .is. generaliter omnibus, sublato discrimine inter conjuges, quibus solidi ca l. .c.N..d. piendi jus iampridem amissum reddiderunt, quod jus libertorum est ap- d. n. stetit. pellatum in pluribus juris locis ue ρὶ non quia jus trium liberorum eo sp N. h. C. de in . contineatur , sed quia tamquam praemio liberorum ex indulgentia prin- firm. paen.coetib.
305쪽
ti)Chth. ad cipis solidi ea plendi facultas copjugibus praebeatur. Idem solidi ea pIenil,
I. c. IN M.f. jus consequebantur a cofuges, qui filium , filiamve communem habea. de iure liber. rent , aut XIV. annorum filium, Vcl filiδm XIl. amisissent, aut duos tri. . b)Cu .i . mos; fortalle propter lactationis incommodum triennium a matte tolera ia e Ulp. insti . tum . Moribus enim veterum insantes nou ante triennium mamma depeliarim 6. Cuj. letit. lebantur. bὶ Hoc etiam ius assequebantur conjuges, qui tres post no-hie: ut intra an- num diem liberos intra annum, & tres menses amisissent. Impubes etiamnum , & se cuiuscumque aetatis anilissus, solidi eapiendi jus praestabat , item &.prules menses et i in intra X Menses a viri morte suscepta. ce) Praeterea pater solitarius, de unus cunticum' foeinina, ingenua quidem trium, liberta vero quatuor liberorum materi,' rubia . . ex testamento selitam capit. 4ὶ Porro Constantinus , qui, ne homines, se abducerentur a sancta Prosessione coelibatus, poenas illius sustulit, c. ia. ιε, oi s ou. tegr m tamςn reliquit inter conjuges soli ἀi capiendi prohibitionem, quam .c.Υhbba. d. bbis. ut dixi mii a penitus aboleverunt Honorius , & Theodosius. Iaeobu,r .f. hi. Goth. ramen Gothostedus putat ladium Per orientem hoc a Theodosio benest. , visis ad h. e. zium fuisse diffusum: ci) minime tamen per occidentem ab Hon rio, eum e i MC. de iu- semper a Principe suerit impetran m. hὶ fim. ραου. caelib. Alio legis Pa Piae capite, quod integro legum ordine eaput erat XXXV., LIII. ut ex Marcello colligitur, ci) tolluntur impedimenta , moraeque injustae De Dote con- nuptiis objectae, ab iis, qui dotare tenentur, vel iure patrio, vel ossicio
stituenda. pietatis. Quamobrem per Praetorem urbanum coercendos statuit lex pa-0ὶtit. C.dein rentes, aliosve, qui eas, quas habent in potestate , in matrimonium col-fran. paruis coelib. locare neglexerint, aut nuptias contrahete prohibuerim , aut dotem nega - or verint, aut conditionem quaerere omiserint, ut his attificiis nuptiarum Iesb tu' ' i' protraheretur. Dotare autem debet pater filiam naturalem, α legitimam, is ij j aut .doptivam; non Vero Πλturalem tam um, Κ) pro modo facultatum ,
istic.Nisa δε id ductu n fuisse , ne plusquam decem millia nummorum dotis nomi ius. s. o. , , ne d tentur Fertur etiam hoc onus a Datribus germanis, & eonian Ira citi thf.iij, minoi , son ab v clinis , 'uia noti sunt ex agnatione . coin Sicut autemqtiis tib ,, ais. ι.ε. in Urbe Prηtor ut banu , ita in Provinciis cogere parentes ad dotandum C. N.ba . d. iis . jubcbantur Proconsule , de Praesides, sp) quorum munus erat,ςompellerea D. 3.ubi Goth. parentes, non modo, uc filiam in matrimonium darent, sed etiam ut filiota l. 19.sbda uxorem quaereren et nam filiussam. quamvis ad aetatein pervenisset nuptiis miliantit . a legibus destinatam; non tamen cogebatur uxorem ducere, quia patriae Κὶ urirem i. potestati subesset: propterea lex non filium coercet, sed parentem, cujus u. II. 1 de tet. 3. voluntati filius obstringebatur. sθὶ LlU. Praeter impedimenta parentum, amovit etiam lex impedimenta patrono De Remissio- tum , qui jure jurando imposito libertis , aut libertabus nuptias interne Iurisjurandi. dicebant. Quamquam enim, ut diximus , per legem AEliam Sentiam , leg. ut . h. qui hanc nuptiis injuriam fecerat , excidebat jure patronatus 3 tamen de ritum . t 6Q- issicitus, aut liberta jurisjurandi religione minime solvebatur , unde M patronus jurs P - tonatus , di hi conjugio tota vita carere cogeban- Α' tur . I ex igitur Papia ν iurandi vinculum abrupit, cosque in na-
306쪽
apud quos ex divino instituto sunt iura latrorum; quae eum essent in veteri superstitione apud Imperatorem, qui Pontificatum maximum assumpserat, Propterea haec remisso a principe eoncedebatur. Verum si nee pater prohibendo, nee patronus jusjurandum adigendo, nee uterque pro potuitate su a jubendo ; sed vel iidem, vel extranei proemium promittendo a nupti s homines abduxerint; veluti si quis sive pater, sive patronus, sive extraneus haereditatem reliquerit, aut legatum viro, Meminaeve sub ea conditione, si eoelisa viIuave permanserit, aut per negationem , si nuptiat nou eonrν axeνinr I lex Pap a , rejecta conditione, tamquam bonis moribus, & propagationi sobolis adversa, legatum, atque hareditatem contulit in eum, cui relicta fuerunt. a Unde non aliud erat expectandum , nisi ut haereditas deferteturi siquidem conditio nullam moram interjiciebat: De latam autem haereditatem aecipimus, eunt hi hil obstat, quin a nobis, aut adeatur, aut repudietur. tb Deferebatur haereditas antea ex morte testato-
is ἱ sed post legem Papiam ex apertis tabulis: qua lege per Iullinianum sub . lata, ius revixit antiquum. ς Atque haec fuit prima legis Papiat sententia de rejicienda conditione eo libatus, simplex illa qui dena , 8e recta, nullisque exception: bus permixta , ut liquet ex pluribus juris locis, d ubi distincte proponitur : sed pollea modus huic definitioni fuit adhibitus per legem Iuliam Miscellam, so) de
qua suse disputatur, ae varie judicatur ab eruditis: ut omnes omnium sententias, & conjecturas te latre, aut expendere non tam sit utile, quam le-ςentibus, atque seribentibus operosum. Cujacius putat caput fuisse aliquod ipsius legis Papiae sic appellatum, quod mi ilum sexum complecteretur I nempe quod injungendo masculis coelibatu , & imperanda Meminis viduitate sexum contineret utrumque. Verum cum innumerae sint leges ejusdem naturae ad utrumque sexum spectantes, ignoratur lex ne potissimum haec sue. ric, an legis alterius eaput. Alii dictam ita censent, quia mixtam continet materiem. Iacobus vero Gothouedus sic dictum arbitratur, quia composita est ea variis iuribus, scilicet ex veteri lege Papia, & cautione Mutiana simul contextis; eodem modo , quod apud Siculum Flacum dicitur aes Min Liam, de Mist.lληνι apud Festum dicuntur, qui inon sunt unius certae , sed Variarum sententiarum; itemque apud Gellium appellantur miscella , qu B multiplici sunt, variaque domina i unde frequens apud Criticos miscetianeo. rum titulus . Ego vero vel ita dictam arbitror i quod veteri juii legis P ὸ piae , quo simpliciter coelibatus conditio , 'ti viduitatis rejiciebatur , inlita fuerit ex aliquo S. C. moderatio illa , quam subjiciemus , quaeque non patitur eam rejectionem dine perpetuam; vel de more sic appellatam arbitror a Iulio Miscello, cujus nomen i elatum est a Iuttiniano inter no-Vςllas , quo tempore cum vetustarum rerum fuerit memoria receivior, necesse non est, ut nos ab ea aetate remoti frustra vaticinemur. Atqui nusquam alibi hujus familiae vestigia invenire licuerit. Quasi non major pars adhue veterum familiarum lateat : nisi velimus in augustos admodum fines conjicere veterem eluditionem . verum ducant hoc nomen unde libet; certe totum istud legis Iuliae caput , quod per legem Iuliam Miscella in exprimitur, conflatum est ex veteri, & novo jure , quod Senatusconsultis acce est. Hoe igitur capite modus adhibebatur re-jeelioni conditionis , adscita ea utione Mutiana , quae accommodabatur conditionibus omnibus , sub negatione conceptis , quae nonnisi mo te poterant impleri r veluti si mara non transieris, si n- duxeris uxονem :quλtuM conditionum eventus tota haeredis, aut legatarii vita pendein De conditiois Prohibente nuptias.
307쪽
O d monstrat. hat. Quis enim dum vivit praestiterit se, vel alium aliquid non iacturum, quod ex hominis pendet arbitrio λ Igitur haeres , aut legatarius, dum vi. verent, arcebantur qb utilitate , vel haereditatis , vel legati. Nam condiatio nonnisi poli mortem implebatur, quo tempore sibi beneficium testatoris erat inut. te. Quamobrem, ut hoc absurdum amoveretur, ac simul testato iis impletetur voluntas 3 Quintus Mutius cautionem invenit, qua legatarius rem latam acciperet, simulque jurejurando promitteret, sese rem legatam redditurum, si conditioni parere neglexerit ι aut contra testatoris praeceptum venerit. Hujus cautionis remedio temperata lex Papia est, de constitutum, ut si quid relictum fuisset sub conditione na utibεν et, ua uxorem duceνis; siquidem legatarius post mortem conjugis intra annum nuptias eontraheret, rejecta conditione, statim legatum acciperet; dummodo jurasset te liberorum quaerendorum causa nuptias appetere. Quod jusjura dum solemne erat in matrimoniis a 3 ex L Iulia MIsciua , & SCeis in eam conditis; si vero annus exisset a morte conjugis, tum quia serius nuberet, non aliter legatarius legatum caperet, quam si juraverit , rem ab se relii tutum iri, cum tructibus medii temporis L si ad novas nuptias convolasIet. Quae ad haeredes simul , & legatarios , atque ad mares itidem pertineo ant, & foeminas. At si legatum uxori simul,& extraneo relictum fuerit sub conditione et si nκον non numνis, eosque re ac verbis testator conjunxerit, veluti Titio or mutisνi QM uctua, si nupsaris: non erit idem. ae si uni Titio legatum fuisset sub conditione, si mutiιν non nupseriti quo casu nubente muliere conditici deficeret, & legatum evanesceret: tb sed quia legatum relictum fuit utrique sub conditione viduitatis, si ea condi tio mulieri remittitur, puta, quod intra annum nubat, aut Mutianam ea tionem praestet, debet ea remissio in Titii etiam utilitatem expetere; ne quae conditio causa unius extinguitur, alterius causa duret. Quamobrem prorsus habebitur pro impleta , & tamquam vidua tota vita permansetit mulier, usu infructum eum Titio participabit. Quid si Titius decedat, an mulieti inita annum nempe nubenti , utpote re verbisque conjunctae, Titii pars. adscrescet Papinianus negat; ne mulier , quae a de cli volu tate desecit , plusquam sibi fuerat relictum , consequatur ; neve cui singulari jure contra juris communis rationem fuit subvei tum . per iuris communis regulam iterum succurratur . Unde ne
ser jus commune a singulari jure relaxatum singulare jus pandaturatius , exclusit hoc casu Papinianus regulam iuris adcrescendi , quare conjuncto portionem deficientis adiecit . ι, Aliquando ut effuge.
tetur lex Iulia Miscella, conditio non conserebatur nominatim in. legat rium, sed in personam matris vel filii , ut tig. Titio cemam. F --- ter non duxerker vel leto sempνonio eo neum, si uxorem filius non durarier quI-bus verborum flexibus, 3e orationis versutiis, clam ad nuptiarum prohibitionem tend: batur; quia is est inter parentem, & filium neaurum ut unius utilitas, aut damnum vertat in alterum: ideo jus conditiones ita. conceptas reprobavit, rejiciendasque censuit, perinde atque si in i egatarii personam cecidulent. Caeterum legis Iuliae Miscellae sententia virgines minime corurehendit; utpote nondum functas munere conjugali . Quamobrem ii. pue, vir ove nondum matrimonium expertis cm libatus conditio injungere.
4 in Parae. . tur, ea conica, ut renuitebatur ex priori legis Papiae capite. Qua semen.
de ind. vid. toll. tia fuit Ioanuis vetustillimi interpretis, quem tequitur Cujacius. ι S in f 2 93 C. Iulerat autem sustinianus ambages legis Iuliae Miscellae nova sua constitu ti'. u. M istit. t: one, . remiseratque prorsus viduitatio ςoaditiouςm piis uae r Hori
308쪽
27 Ihusi post tamen trocho versatIlior , utpote qui foeminae mentis se ae gubernaculum tradiderat in nevolla χχ. capite 43. π seq. de cautionem Mutianam, & legem Iuliam quodammodo restituit: noluit enim eas , quibus a testatore conditio viduitatis fuerat injuracta, capere legatum intra annum, nisi extincta pronus spe nuptiarum , ut si mulici se Deo devovisset : post annum vero lepatum non aliter capi voluit , nisi praemissa cautione Mutiana, rationibus ab eo deductis in eadem novella. Erat de sottaiIe caput lcgis Papiae de fundo dotali Itia is , euius alienatio dissentiente uxore, a 3 obligatio vero, etiamsi uxor consentiret
marito interdicebatur. Fundus autem Italicus appellabatur is, qui jutis erat i ii ex l- Papia ivde Iure Latii, &de iure Italic.
Italici. Etenim praeter ius provinciarum, triplici iure populi , atque agri devinciebatur. Erat enim ius Quiritium, de quo asbi, quod jus optimum dicebatur, cujus cives tantum Romani potiebantur in una capionibus , &nexibus I alitique ritibus jam expositis , cujus iuris nemo latinorum participabat, nisi aliquis eorum populus, fundus, sive auctor sactus esset, ut jure civili Roma no deinceps tenerentur atque concedente Populo Romano legibus in Vibe latis b) imbuereacut . Aliud ius erat Latii, quod in subtagio tum iacultate versabatur, ac retitione honorum, & magistratuuiri. Ad suu agia enim ineurula latini populi arbitrio Romani Magistratus vocabuntur, se tribuqtie destituti migrabant, in eam quam idem jussctat se Sigon. da Magistratus. Quamobrem jus Latii conit itutum erat maxime in honorum a Dq. jur. Ital. I. petitione. Qui enim in latinis civitatibus magistratus gessistent , AEditatem puta, vel Quaesturam, ii cives Romani petendi magi stratus gratia fiebant.
Positemum jus fuit Italieuin juti latica inferius, pyovi misti maius, non quia daret omnem immunitatem tributorum Augusto auctore , ut censet Sigonius: sed quia populos Italiae , atque uos , qui jure Italico potiebantur
capitis tributo, nempe censione levaret; tributum vero soli relinqueret. Ideo enim in rit. . de censibuι, pluribus locis separantur civitates immunes ab iis, quae sunt iuris Itatiel, quia non omne tributum jure Italico remittebatur; sed ut diximus tantum censo cai tis ab Augusto insticula. έι Is enim instituit novam tributorum sotinam, cum antea vectigalia pende TV ri rentur. Quamobt cm Cujacius jus Italicum interpretatur levationem censionis,
si colonia non sit immunis: etenim si immunis sit, plenius aliquid ex iu-ἱe Italico voluit accedure, nempe participationem juris ei vilis in traditionibus per nexum, in usucapionibus, in annali exceptione jure prorsus eodem, quo Se Itali eis qui eodem jure militiae, quo & latini potiebantur. O .nnia tamen haec discrimina sere sustulit Antonius, ut recentiores ex ses Sigon. da
erudit: s putant, Catacalia , teste Dione: nam & is Imperator Antonini curi L .ev nomine, quo indigni stimus erat , clareicere voluit, auctore ipsus patre Cuiae. i. Io Severo, qui ad c i vis Romani conditionem Romanum ini peratim extulit wῖ 'universum. Verum ut caput hoc ea pediamus , Augustus , qui non modo excitare frequentiam nuptiarum, sed contractas confirmare, atq re Datutae pro- Iis ne tessitatibus providere studebat, nseruit . ut Gothostedus suspicatur , legi Papiae praesens caput do alienatis fandi dotatas Italio I quo cave- si ἰn uet. ad batur, ne fundus dotalis Italicus a marito, invita uxore , alienareturi ncve hoc caput. ab eodem etiam consentiente obligaretur; a qua legis particula manavit latior hare appellatio; nempe lex Iialia uafundo dotalia, sicuti dicitui etiam lex JωLa da-cimaria, tix Ialia de eadWiar cum sint omnia haec capita legis Iuliae , ce Pa. piae Poppaeae. Unde mos recitandi spontis dotales tabulas . di te i s ta tei uas, & Papiam Poppeam: ut intelligeret maritus, qui ci juris ita dote dota-libes ex tabulis, atque ex legibus haberet, quod fgnificat Martianus Cap- pelli Disitired by Corali
309쪽
c . sub se. I. 2. de Philolog. . ct
LVIII. De Divortiis. ce) t. si vero p. dabit. L. DIut.
g. marit. 2. I. ad I. Cornet de Ial
se l. eum quidam 37. . ad i. Cornel.
De testaemenintis libertorum corumque sucine essione .
pelli a his verbis: Tuna tabulas, dotale nempe, ae Papiam, Pentamquῆ
Et quoniam liberorum procreatio cone ordia fovebatur ἔ impediebatur vero dissidiis , crebrisque divortiis I Augustus eorum , frequentiam coeriscendam censuit, spemque discedendi in nuendam, quo ea dimissa , conju. gum animi ab sese componerendur, ac saltem consuetudine dissimulandi , i et vim irarum aestus defervescerent. Igitur damni metu maritos a divortiis absterruit; ι etenim lege Papia cautum suerat, ut matrimonio fine uxoris culpa soluto, maritus, haeresve illius uxori tantumdem peeuniae penderet, quantum ad illum ex uxoris, e usque libertorum bonis pervenisset; aut quidquid minus ad maritam ex dolo ipsius malo pervenerit. ce Quod legis caput interpretes eorum temporum coetcuerunt potrus, quam amplia. tunt. Quaesitum enim fati, si servuin dotalem vir manumisisset, d eamque manumissionem uxor donandi animo proballat quae donatio favore liberibtis valebat, ce an quidquam soluto matrimonio ellet a marito uxori de impositis libertatis causa reddendum λ Iurisconsulti rcsponderunt, tum demum praestandum uxori a marito servi pretium, de quidquid ex causa ejus manumissionis acceperit, cum invita uxore manumisisseti secus vero si ea conseniatiente, ac probante. Quamobrem si servus dissentiente uxore manumis.sus, maritum, sive manumissione in instituisset haeredemi maritus non modo cogebatur partem reddere, quae ad eum .pectabat jure patroni; sed integram haereditatem , I tamquam eo nomine sibi relictam, quod patronus estet ipsius,& dominae maritus. hὶ At si negotium gerens uxoris ea non invita m numisisset, tantumdem reddebat, quantum patronatus jure a liberto aec pisset: nam quod praeter patronatus jus accepit, id potius ex liberti beneficentia, quam ex causa matrimonii videtur assecutus. νγ Neque placuit Iurisconsulti ultra proprium Verborum sensum hanc legem extendet et ideo, neque socerum , aut soceri successorem sententia legis comprehenderunt; neque, si ad maliti filium exheredatum bona liberti pervenerint, ad restitutionem compulerunt mariti haeredem Κ) Quaritur etiam si niar; tus in testa. mento liberii dotalis a se manumissi adseripserit sibi legatum; an illud reeio dat ad uxorem Paullus negat, cum nihil ad maritum ex eo legato perve. niat lin etenim adscribendo sibi legatum, ineidie in edictum Claudii, &iu S. C. Libonianum, quibus legata, quae quis sibi, aut et , quem in potestate habet, adscripserit dictante testatore , pro non scriptis habentur. Nee quia lege Iulia legatum ex testimento liberti pertinet ad uxorem; ideo illud fibs minus videtur adscripsisset quia nee si quis adscripserit sibi lega. tum alteri restituendum, proprerea edictum Claudii , de Senatusconsultum effusterit; mὶ sed legatum transibit eum onere ad haeredem. Erat, de caput de testamento libertorum. Ii sane legibus XII. tabul. liberam testandi facultatem habebant, scut ingenuus, sive cum liberis, si se absque libet is decessissent: neque patronus a a bona liberti vocabatur, nisi cum libertus mortuus csset intestatus , nullumque reliquisset haeredem suisum. Hane juris licentiam Praetor aliquando patronis aequior coercuit , eonque si libertus cum iectamento decessi IIct, ad dimidiam partem bonorum illius per bonorum possessionem contra tabulas vocavit di eamdemque dimidiam patronis conccssit, si libertus intestatus decessisset haerede suo relicto filio adoptivo. Naturales enim liberi etiam emancipati, de in adoptionem dati, dummodo non cx haeredati , sed vel pro parte scripti haeis ted cs, vel praeteriti, atque ideo ad bonorum pollessionem contra tabulas
310쪽
ddi m t enim libertum e.nto a tum, sive qui e entura aureos in bonis haberet, a liberto centenario minori, sire qui haberet hac summa minus: hie a Inst. eod. q.
enim vel uno res icto filio; ι ille tribus liberis superstitibus , haereditate
sua, sue ex testamento, sive ab intestato patronum per legem Papiam exesu- t, ἀεdebat: relictis vero minus quam tribus filiis, patronus tantumdem conseque - HShatur, quantum finguli ex liberis, nempe virilem; at dimidiam, si unum filium filiamve reliquisse e libertus. si tamen filius liberti unicus paternam haereditatem omitteret; haeredis quidem nomen ipse serebat, utilitas tamen haereditatis In patronum conserebatur. e P irro si libertus dum viverct, quo L 1. F. se centenario minorem essice tet . in fraudem legis partem bonorum alienas, o. I. set, alienatio erat ipso jure irrita; d i in alienasset in fraudem patroni , 38. .ult.εad.
quo illius virilem imminueret, non quo se centenario minorem Iedderet; librem tum valebat quidem ipso jure alienatio, eum contra pationum tantum esset, I 64l de jρι .pare. non contra legems sed per Fabianam, & Calvi sanam actionem revocaba- β. It. institiae su-tur. Iustinianus vero jus aliud invexit ner Graecam constitutionem, cujus cessti, r. . cum verba desidet earur, sententiam in Ictitutionibus habemus expositam.
Pationi filia jure trium liberorum lassulta, eadem jura in paterni liberti bonis habebat ex lege Papia; quae ipse pationus, patronique filii ex edicto
Praetoris haberent. Patronae vero nullum aliud jus in libertorum bonis habebant, quam quod ex l. M l. tabdi. pio ficiscebatur. Verum ex lege Papia patronae ingenuae quidem duobus, libertinae vero tribus honoratae liberis . idem sunt jus assecutae, quod patronus ex edicto Plaetoris impetraverat: . e UlyJ Μ . quod jus eadem teste productum fuit ad liberos patronae ingenuae trium lio ita. Am.6λ 9. . Derorum numero auctae. Superest caput de libertarum libetis, st) quod patroηH. Te e Dr. nos ad postremum locum rejicimus secuti naturae ordinem, quae liberos conia Clem, i is sue, ις Bituit sequelam parentis. Hoe autem caput ita Gothostedus eoncinnavit , et V . nempe ut in bonis libertae etiam quatuor liberorum jure subnixae, pro nu- V Vtruro liberorum libertae, mortis e jure tempore superstitum , virilis pars pa- ' ,
trono, patronique liberis masculis debeatur. 6 u. ι ,. RSuperioribus legis cap tibus Augustus UrbI reddere studuit absumptam ' ' sit.
bellis ei vilibus multitudinem. Eodem vero tempore de explenda aerarii la' A 3 l. Papiam cuna cogitavit. Privatorum igitur incommodo publicam levavit inopiam, Poppetam de e iasque populo tribuit in alienas haereditates, & legata, quae antea privatis ducis; sive ad i.
integra pi meque libera dimittebantur. Unde post communicatam omni R caducariam , &manorum imperio civitatem, in immensunt haee lucra aeratii ad commodum, de vicesimis. ut Dio refert, exundarunt. Et primo vectigal gravissimum extraneis haered, ' Plin. in Pa-bus non liberis, & parentibus , ch non denique pauperibus θ imposuit, ner. ρομα iς.
Vicesimamque legatorum, & haereditatum partem inferri iussit in aerarium mi. ubi Cui .in ρ rat. litate, populique offensionem Iulii Caesaris auctoritate, grariaque vitavit. C, H - oti, Dio ι. Legem enim eam repertam simulavit in illius commentariis, qua odiosa, de nova omnia tum referebantur. Quam Tullius haudem saepe Marco Ant nio in Philippicis exprobrat . Ne qua vero mota solutioni vicesimarum fie- 'ret, lex cavit, & Adrianus edixit, uti statim tabulae tςstamenti post mortem apςrirentur: unde tabulae a praesentibus intra tres dies erant aperiendae, U i - qvςl quinque: atque intra idem tempus ab absentibus cum superventilent . ria Di
modo ademerunt, modo reddiderunt ademptam vim; donec ab aliis ante ue cui ue Iustinianum Imperatoribus landitus tolleretur. Cujus abrogationis G alia- iar ianum auctorem fert Alciatus, cl) qui a Cujacio mP falsi aecusatur, propterea quod Ausonii testimonium, quo ille nititur, nullum inveni Iur. Au- Pauli. l. ait praei et ea lex fisci commodum rebus iis, quae legatatio, vel hae cdi non sor. .r.6. . S tam