장음표시 사용
331쪽
diano , sive de Adsignatione li
De S. C. Ter inlliano. iὶ Pauli. I. 4.
st in . Me t. inst. V vesin parat.
meminit raro sub Imperatoribus unius anni Consules integrum annum In Mingistratu mansisse, sed tu sectis aliis, intra annum abire consuevisse, dignitati consulari tantum in numinibus retenta, ut ex iis annus nuncuparetur. s. Huic autem S.Cto, quod a Iulio Balbo Coas. ab aliquibus Iulianum appet latur, causam praebuit haereditas fisco delata ex legibus eaducatiis, ne moePapiae Poppaeae capitibus, cujus haereditatis bona priusquam haereditas fisco deterretur, distracta fuerant ab iis, qui se haeredes Putabant. Ideo cogita. tum fuit de fisci damno sarciendo, revocantisque rebus alienatis, de de pretio ex iis redigendo. Quamvis autem fisci causa S. Q prodierit, eommune tamen etiam est privatis haeredibus adversus eos, qui sive hona, sive mala fide res haereditarias aut possideant, aut distraxerint. Plura vero sunt hoc S.C. comprehensa; scilicet ne qui haereditatis Petitione agunt, usuras exto antab iis, qui haeredes se putantes res bona fide distraxerint, nullamque Hetii reddendi moram fecerint. ιγ Item cautum, ut si res haereditariae peritia sent, diminutaeve suillant, pretium earum ab iis, qui in iudicio su ceu buin sint, actori redderetur: quatenus tamen possessores iacti fuerint locupletiores; amplius enim exigi bona fides non sinit. Ex eo autem tempore petita haereditas intelligitur, quo primum possessoribus innotuit eam ad se non pertinete , sive de nunciationibus, sive litteris, sive edicto, ut deinceps male fidei posse r fiat. Porro malae fidei possessores , si ante litem contestatam secerint quominus possiderent, ut possessores tamen damnantur. Huic recte attexetur S. C. Claudianum, ex quo certa pars haereditatis desertur ei, eisve ex liberis, eui quibusve sive inititutis, sive ex haeredatis, libertus, libertave a patre, qui duos, pluresve liberos habet in potestate sumtit assignatus. Hujus enim liberti, si pater, qui adsignavit in civitate elledclinet, haereditas ei eedit, iniquem pater ius patronatus judicio suo eo tulerit, cujusque libertum eum esse voluit praeeipuum, sive testamento, fi-ve aliteri te nisi qui patronus ex filiis fuerat a patre constitutus, sine liberis decessisset, etenim tum caeteri liberi, fratresque defuncti omnes pariter ad ejus liberti successionem veniunt, neque enim assignatione uni facta, cae rari desinunt esse patroni; unde edintra tabulas habent bonorum possessionem, ut notat Cujacius paνat. ad brune tis. d uod S. C. sub Claudio, Sabel. lio, vel ut alii malunt, Velleio. Rufo, & osterio Scapula Coss. eonditum fuit. c. Quamvis autem assignatio filio familias lacta, post emancipationem evanescat, quia filii status, in quo beneficium testatoris residebat, fuit immutatus; tamen si ab initio emancipato filio libertus suit attributus, eam assignationem valere Mynsngerus censet. Ego vero existimo tum utiliter emancipato filio libertum adsignati, cum no a pauciores, quam duo sunt in potestate, atque emancipato limul cum altero ex iis , qui sunt in potestate, adsignatur. Quod enim infirmum est ex persona emancipati, propzer per sinani eius, qui est in potestate consistit; exemplo ct l. 1 D. F. d. li- ιιν. π pesthum. At si duos tantum liberos habeat pater, quorum alter ste mancipatus, adsignatio utriusque secta nulla est: quia neque ex emancipati, neque ex filii familias persona sustinetur: cum ex S. C. non aliter adsignari libertus queat, quam si adsignans duos minimum liberos habeat in sua potestate, ut optime Cujacius explicavit. h Retum series nos ducit ad S. C. Tertullianum , & Orphitianum , quae ad mutuas matrum, & filiorum successiones pertinent. ιγ Iure namque XII. tabul. successionis jura sequebantur solos agnatos , neque ad succes- .sionem vocabantur praeter eos, qui virili sexu conjungerentur. Unde quia nulla inter liberos, di matrem agnatio intercedit , spes etiam succelsonis ab
332쪽
ab intestato inter eos omni jure civili perimebatur : nisi nrater conveni Dset in manum, & viro filii Iam. Ioeo suillet. Etenim , ut alibi diximus ,
uxorum duo genera erant, sa) earum nempe, quas viri annum integrum uxoris habebant, eoque spatio usucapiebant, quae proprie uxores dicebantur ι & earum , quae matre fam. apPzllabantur , quaeque convenerant in manum, sive potetiatem viri dupliciter et nempe tu , sive certis fero. Georg. solemnitatibus, de sacris, quibus de more adhibebatur δεν , quo sarre ut- Scalig. ad Fest. pote communi Romanorum victu, vir, & uxor vescebantur , ut pei petuam ruerbo diffar Navitae communionem fgnificarent ; & toemptisae , cum vir mulierem inter- tio Apul. l. 6. derogaret, an sibi materiam. esse vellci, ta vici: sin foemina virum , an sibi esse vellet paterfani. ac si consentirent, mulier conveniebat in manum, sive
convertebatur fictione juris in ipsam viii personam , de in ejusdem familiam transferebatur, tamquam filius patri 3 eaque coemptio dicebaturiisse san quia, ut Varro, teste Nonio, c. tradit, mulier tres asses se te bat , quorum alterum viro , veluti pro emptionis pretio dabat 3 alterum in fo- ς 37co ponebat ante Larem iamiliarem, alterum in sacciperio , sive in mat su- pio majori conditum com p. to vicinali dabat , sive Laribus compitalibus , quibus fiebant sacra: erant enim de Lares, qui viis publicis praesiderent . l. Igitur sive confarreatione, sive coemptione mulier conveniret in m num, ac tamquam filiubfamilias viri potestati subjicere:ur a nascebatur inter eos, de filios mutua successio ex iure civili, tamquam inter haredes V 'ut G WV suos, de inter cousanguineos. d Nam inter hujuscemodi coniuges inter- - 'cedebat ius consanguinitatis, quae ad cognatos ex Veter uin sensu non porrigitur, nee transit in alios liberos nisi eos, qui communem habeant pa- c. d. c. oobi2 item, quod optimis auctoribus, validisque rationibu adversus Accursum, β.ρ. gr.mo adhe- de alios contendit Cujacius .. e Quoniam igitur lege XII. tabularum ad νιd. ct parat. c.
suceelsonein vocabant consanguineos, ideo conjugum horum succciso ad unda Orct uxor. ii sum XII. tabul. relata suit a Iurisconsultis , qui legis verba porrexe - cel l .e.6. I. 38. runt ad confictam hanc a jure civili consanguinitatem. Atiquae mulieres 'ceὶ En tr. ad C. a viro annua possessione sueraut usucaptae, quae proprie dicebantur uxores, de S.C.Orph. .p differebantque' a superioribus, quae matre am. vocabantur; nullo jute agnaia stremo vorandumstionis viro, aut filiis conjungebantur; ideo nulla mutua successio inter eos jure civili fuit instituta: quia leges XII. tabul. non nisi agnatis a petiebant intestati successionem. Verum beneficio Praetoris , qui vinculum naturae a jure civili neglectum agnoscebat, admittebantur inter cognatos, Ze exedicto uado cognati ad filiorum suecessionem vocabantur. Claudius prae- ni Z. de S. C. terea miseratione materni luctus, in solatium amissi filii, dei et re mattibus Tertiin prisci
0 Pauli b. . eoepit filiorum haereditates. ct Tandem juris civilis aspera subtilitas ,
quam per ambages Praetor declinabat, sublata prorsus ivit avo Adtiani , sive Pii, ut Cujacius chὶ probati duxit enim Pius ex adoptione nomen Adriani. Itaque Tertyllo, de Sacerdote Cossi conditum est S. C. a Ter-tyllo Toranianum appellatum, quo filiorum etiam spuriorum successio ape. ritur ιὶ nutii liberorum ilium, si sit inguaua, non vero aviae, se libertinae, si mater sit liberorum quatuor, etiam si sit in poterate parentis , , is cujus jussu adire debet; si quidem filius neque suum haeredem habeat, nec d s.c.Er. filium emancipatum , quem tuetur Praetor, neque patrem , neque fratrem consanguia eum , ad quos lege XII. tabul. successio pertinet tantum cum mHIlbsorore consanguinea defuncti , mater ad haereditatem ex S. C. vocabitur . ,6 riis ab re A. x Sed si frater, & soror consanguinei supersuissent; frater matrem trium , s., init. da aut quatuor liberorum jute suffultam excludebat , & haereditas inter fra- s.C. orsit.
ucs, de sorores dii id:batur ex aequis pallibus - l Quod S.C. beneficium I.
333쪽
Iustinianus ad matres omnes produxit, sive ingenuas, sive libertinas eum liberis, fle sine liberis 3 ex cujus institutionibus, Se novellis petere licet ea, quae addita fuerunt ab eo, & immutata. Superest ut admoneamus mortuis filiis impuberibus, matrem , quae iis intra annum petere tutorem neglexerit, successione privari: sa) ut ex eadem causa successores caeteri. ι Excidet etiam commodo S. C. mater, quae cum juras Iet non nupturam, postea nupserit, se non dato alio tutore idoneo, nee redditis rationibus. Rursus quia filius matri non succedebat jure veteri, ob eamdem causam, quod scilicet nulla inter eos esset agnatio; ideo ut Par beneficium redderetur liberis, M. Antonini tempore Ulphitio, S 'Rufo Cois prodiit S. C. O shitianum, quo filiis etiam vulgo quae his, si mater non sit illus ris, neelestimam sobolem-habeat, d) matris haereditas, posthabitis agnatis, Zeconsanguineis, functae acquiritur, etiamsi alieno juii subjecti sint, post aditionem, ac gestionem pro haerede . te Et quoniam haec S. C. conjunctionem naturalem tuentur; ideo minima capitis diminutio non tollit suecessionem inter matrem, & filium mutuam per ea indultam. Filia vero dolanetae matris ancilla, vel liberta ex S. C. Claudiano ficta, de quo alibi diis ctum , quia matrem civilem non habet, S. C. heneficium non impetrabit, neque ullus, qui haereditatis adeundae tempore civis Romanus non stetit. ρὶ Ex constitu sonibus vero Principum, nepotes etiam, & neptes ad sus cessionem aviae vocantur, ut M'. h. t. Antequam autem ab ultimis voluntatibus discedamus, producendum est S. C. quo si munieipio peeunia legata inveniatur, ut ex reditu ejus venatus, aut spectacula praebeantur; vetatur eam in tales erogati eaulis, ae permittitur, ut id legatum in opus magis municipio necellati uin conseratur, ae munificentia ejus, qui legavit, inscii juione notetur . . . δε; Iam quoniam leges produximus, quae personatum status, Se nepotia comis plectuntur; ad eas quibus iudicia, & crimina'continentur, transeamus. Exordiemur autem a judicio tristiori, atque atrocillimo , nempe a crimine νεν- du/llioniι ' sive mal ratiι : quae leges ab ipsis primordiis Urbis initium duxerunt. Etenim numquam satis ei itas constituta censetur, nisi latis hujust modi legibus; quibus, veluti iactis sandamentis, publicae tranquillitatis reipublicae status, de quies innititur. id enim prodest muris Urbem circum. dare, si lateant intus insidiae, ut ubi se occasio dederit in principes, & magi st ratus, quibus omnium est concredita salus, erumpant λ Sicut igitur muris vim exteram, ita majestatis legibus intestinam arcemus. Qtramobrem harum Ieguai praesidio, hisque judiciis potestatem reges munivere suam: harum auctoritatem Iunius Brutus, vel ipio filiorum sanguine sancivit : ut quae re- pium imperium defenderant, majori auctoritate: rempublicam custouirent . Primum vero Romanorum regem Romulum de proditione legem tulisse , Dionysius reteri r quod ut uni est e praeeipuis capitibus legum de maiestate,' quas Decemviri a regibus acceptas in XII. conjecere tabulas , quibus capite punitur quisquis aut hoἰlem in patriam eoncita iset , aut civem h stibus tradidisset. Quae lex sequentibus temporibus varier aucta fuit . Etenim lege Galbinia clande ii inaruiri coitionum participes capite mulcta
bantur . Accessit lex Apuleja s X in a Lucio Apulejo Saturnio lata trib. pleb. anno IDCLI. de lex varia co a Q Vatio anno i DCLXII., quibus legibus vis , & seditio in Urbe coorta vindieabatur ἐ magis enim ad animadvertendum in ejus delici L reo , quam ad jus majestatis constituendumpto dierunt; iam enim superioribus munitum erat legibus. Lucius vero Comelius sylla pluubui capitibur majestatis crimina conprehendit , t iam
334쪽
gemque tulit, veteribus capitibus sula tandis , & novis instituendis. Quo plures enim hujuscernodi trucibus judiciis irretiret, poenam remisit iis, qui
per calumniam alios accusant, locumque in hisce cautis mulierum testimoniis aperuit. Quod etsi perturbatis illis temporibus cosi veniliat, se praetcrtim homine solertissimo verarum, & taliarum criminationum vindice I sequemibus tamen temporibus in maximam hominum perniciem erupit: data enim licentia in criminibus gravissimis calumniatum, innocentium supplicio fraus exultat, atque baccatur, ut deterior,omnibus criminibus sit criminum accusando tu in impunitas. Nee soluin fautores hostium, publicaeque perturbatores pacis huic judicio subjecit , sed tu eos, qui magistratibus muneris exercitium impedi illant, aut ducibus hostium , vel praedonum captis ignovi sent, & quod verri Tullius, ast objecit, eos accepta pecu nia liberasset; & eum praeterea, qui potestatem suam abjecisset, eamque detendere ii eglexit let, cuin publico munere sungςretur. lbὶ Tandem Iulius Caesar , & post eum Augustus, unde huic legi nomen, Iulia, nempe Maiestatis, alia criminum capita sepelioribus adjecerunt , quae a Iurisconsultis nos ris referuntur. Etenim priscis temporibus majellatis nomen intra perduellionem eoptinebatur, quod crimen erat hostium patriae, sive illorum,civium, qui opera, dolo, consilio, ut machinatione aliqua, etiam sine alio e tactu, seditione n commovere, vel externum hollem sule itate studuissent I aliave ratione rempublicatu perturbatient, aut patiem discidissent illius. Porrecta deinde majestatis lex iuit a L. Sylla, posteaque a Iulio Caesare, atque Augulto, aliisque principibus ad crimina leviorar ita ut ad criminum genera dii linguenda, nomina quoque distinguere oportuerit. Unde perduelles dicebantur , qui, aut rempublicam universam, aut principis dignitatem laesistent: qui vero levius aliquid. hoc in genere perpetra isent, rei majestatis vocabantur. Eo enim suas vires naec lex extendit, ut illos etiam arriperet, qui principum imagines in communem argenti usum verterant, aut utina statuas , eorum adsperserant, aliave ratione dehonellatant. Per S. C, a-mun supplicio eximebatur is, qui confiail et statuas imperatoris reprobatas, h. e. sine ipsius permissu factas. cc Ac ne majestate ii .ituarum Principis ali na scaus, vel violentia protegetetur ι Senatus vetuit. confugere ad statuas Principis in injuriam alterius, aut damnum puta creditoris, vel alius, cui quis nocui sitit. Unde permittebatur coniugium tantum iis, qui vel in custodi ac vel in vinculis a potentioribus retineretur . u Unde majores opes hinc in fiscum cadebant, quam ex vicesimis, de caducis. Qui libet enim vaferrimus allemator, quorum seinper sua dominatione unius est plusquam satis, dilatandis faucibus hujus te terrimae legis, gratiam cartabat Principis,& evellendis civibus rem suam familiatem augebat . Singula vcro sive perduellionis capita, sive majestatis peti abunde possunt a juristonsultis, qui ea diserte, ac studiose iecensuerunt in .lgetiis , uti & Imperatores in Codice. e) Ex quibus, itemque ex Tacito Lb. r. annal. colligitur saniosorum quoque libellorum eri inen futile redactum in hanc legem ab Augusto: cui forsan praeivit Sylla, de quo ita Ciceio ad Attic. Gr Mai
quoque falsae monetae suis in hanc legem Principes incluserunt. I Et nc quid contra majestate tu clam a pluribus non probatae ii .lei homini, bus il rueretur, S. C. irodiit adversus illicita collegia. h Quanvis autem dii terentia lit inter crimina perduellionis ,.8c majellatis et pqnarum tamen haud scio , an discrimen inveniatur ullum i Si quidem aute Imperato-δς. unum erat crimen majestati: Perduellio , ultimo damnata supplicio a
Alcon. apud Si-gon. lib. I. de jud.
335쪽
rit. 2. e. 3. de usa major. n. 7.
clo; quae lege Cornelia, & Iulia interdictio erat, aquae, & ignis: ca
eamque poenam omnibus delictis majestatis impositam fuit Ie docemur a Paullo ICto, ιὶ a quo accepimus, hanc fuisse antiquiorem poenam hisce criminibus: at suis temporibus invaluisse, ut humiliores quidem obj cere tur besti is, aut igni exurerentur; honustiores vero capite punirentur. Verum aliquid certe in perduelles incogitatum fuit atrocius, non modo ab Alcadio , di Honorio celeberrimae legis auctoribus; te sed a superioribus Principibus, quorum constitutiones Arcadius,'& Honorius, credo, attexuere legi suae. Nam & Ulpianus scribit, id omnia crimina reo decedente, finiri, praeter crimina majestatis: nec tamen omnia crimina majesta tis post rei mortem subesse judicio, sed tantum perduellionis erimen post mortem quoque rei leges ulciscuntur, ejusque memoriam persequuntur', item sue filios , quibus ad propagationem calamitatis, atque ad longiorem miiseriae sensum vita relinquitur. Aufert ut enim iis a fisco paterna subitantia,& haereditas quilibet sive cognatorum, sive extraneorum, spcsque dignitatum omnis, & bonorum eripitur, ut nihil iis ex hae mortali luce su. persit, praeter lucis taedium, & mortis cupiditatem. Minus erunt enim parentes proclives in hac sceleris immanitate , si nolint sese poenas etia in in sobolem transmissuros. Era vero minime comitari minora majestatis de-l cta ex humaniorum Ictorum auctoritate nobis facile persuasimus. s. Filiabus tantum propter infirmitatem, pudoremque sexus , Principes concessere Falcidia, quam legitimam exponunt interpretes, detracti nom ex in a. ternis bonis. t Id etiam triste manat ob hoc crimine, quod omnes dona tiones, alienationes , emancipationes post crimen a reo etiam ante sententiam factae, prorsum irritantur: et si reus vita defecerit, nihilominus tamen conindemnatur, poenaequo adhuc vivere extiti matur. Ac propter delicti gravitatem haud pauca sunt in hoc judicio singularia: minimeque eum caeteris communiat quotum haud exigui momenti est illud , quod non modo effectus , verum etiam consilium, α voluntas poenis assicitur : aliter atque aliis in criminibus, de quibus Ulpianus tradit neminem cogitationis poenam pendere debere. h) Quamobrem Cato poenam in Senatu Rhodiensibus d precabatur, propter cogitatum, non tamen Patratum iacinus . c. 7 Uerum Iacobus Cujacius, Κ lux Ro in anae vetustatis , negat poenam cogitati facinoris hujus tantum esse delicti, sed alia quoque gravia crimina comprehendita apud Romanos, probat ex eo Servii loco ad illud AEnei
omnes immane nefar, avreque pol tris
quo loco Servius tradit jure Romano non cisce in tantum, sed volunt tem poenae subesse . A quo non dissentit Seneca,' i , nee desunt auctoritates ex jure civili. sm Pluraque praeterea Cujacius ex veteribus m numentis exempla collegit puniti , nec dum perpetrati facinoris in vario genere delictorum, idque generali Maximi Titii definitione comprobavit rquasi Ulpiani definitio pertinuisi et ad illud crimen , de quo tradiabat in eo loco, unde Particula haec ruit avulsa, nempe ad edictum, quod quisque lupis in Aterum statuινις, ne ipsa esilem iura ti/- ; cujus cogitatio detructi, utpote levioris poenam non incurrit, nisi sequatur cffectus. Sed quia respondebimus hisce M. Catonis vel bis adductis a Gel Iio: Quis eandem G
n est νον um , qui quod ad se aἔtineat, ε quum tenseat, quomquam taenas dare ebeam rem, quod arguatur, male facerest volui δερ Nema Ie ιne . Sane secernerem pura in , nudamque cogitationem facinoris, neque eonfecti, neque dum a D
iecti quam expertem prorsus poenae semper fuisse crediderim, & ita acce- petim verba Catonis ab alia voluntate cum periculoso conatu, ta alib
336쪽
hua machinatione eonjuncta, quam puto Poenam in gravioribus vigui oelictis: ut hae distinctione , quam de Matthaeus i a probavit, omnis - σε erim. σή
auctorum sissensio tollatur . Haec vero praecipua certe , ac propria hujus sti . . fuere criminis, ut nulla dignitas quem eximeret a tormentis , b ae si Ies posceret, etiam torqueretur accusator , ce S servus adversus domi- . ' '
num, utque euiuisis etiam, si alias reProb tum fuisset, e stimonium V i' te, i. . ...peretur d inimico tamen excluso ac si opus laurit, subjici 'tur ζ43M .g3 L f. . Ltestes. c. Item ne hoe damnati crimice lugη ntur a neve sep ix di , iis s. g. ad I. gnentur, cf, quorum plura collegit Cuiacius, s s qui recςpt m iii m 1 maj. i.
rejecit interpretum opinionem , uῖ scilicet ad torquendum majeitatis e l. Diauri reun sussiceret Iudici nos unius testis , quia sempiterna , ut Voc ut 3 nes C. dst quast.ν. probatio inde naseatur , qualem probationis speciem negat Cuj eius ν 3. o. 4. C. ad Lgnitam fuisti veteribus Inristoniuitis i quia nullum sit veritatis falsitatis- Di. maj.
Plectitur . .: Iacob. Gothose. Proxime legem majestatis Ioeatur lex L adal/oriis, eum e criminibus adleg.gMAuis C. hoe fit gravissiὲnis , tum quia vix ulla mulier ad hoe seelus adigitur, quin me .udiet. γpluribus una flagitiis involvatur 3 tum quia marito a enda obcluditur aliena Proles, eique ab adulterii, & perfidiae uxoris insidiis periculum saepe g C. μι m. Creatura quorum quoque metu, cum pudore coniuncto, maritus domum j μ' . .
. bat, evertitque familiam. Ialia vero nase dicta est lex ab Augusto , 'qui eam tulit, euique Iulium nomen ob adoptionem ex testamento Iulii ' 6. ὶ Caesaris mansit. Hac lege publieum oritur quoque judicium a & uis i. - c.dhria triplex; nempe jure μεν , jure mariti, iure exmauri. Haud P ocui 3b suspi ci . a. ἡ. .cione sunt erroris, qui hanc secemunt a lege do puritatio , quam b Augu αἰ c. ad LIM.sto latam prodit Suetonius. Nam quidquid ad munimentum pudicitiae Perti net: comprehensum fuit hujus legis capitibus: quae non adulterium tantum a LXXXul. sed de βαρ--, de incestum, & lenocinium , & puerorum corruPtionςma N Ad l. Iuliam aliae propudiosae, ac nefariae libidinis genera complestuntur. inodquς ad de Adulteriis. stuprum attinet, hoe sane nomen latissime landitura de decus enim significat.& turpitudinem, & non corporis modo, sed di famae, ac dignitatis notam . Quod probat Festus ex illis Naevii uersibis a Scaligero restitutis:
Sesaque ei periνe mavoltiui ibidem, Euam cum stupra radiso ad ista popularer . i. g Z . c e
Quibus in versibus quis dubitet, positum esse studium pro quominis Item alio loco Isin illοι de si raris foret Amor virorum 1
Magnum surum populo fieri ρεν tot ii ιQuamobrem consultissime Danthes in divino poemate, daemonum Insero rum supeνbram , stuprum appellavit. Unde non mirum, si quaelibet libido , & corporis commistio sive eum virgine, sive eum vidua, sive cum puero, sive cum aliena conjuge stupri nomine continuatur. si M t ' νἱ3 I. in re Iu/νiam vero dieitur, auctore Falo, quasi ad alterum iris, sive accessu Ves, is, β.,. . ad i. ut ego interpretor, quod proprio quiS eoujugio relicto, eo pu ppex t DIA. adultariis. alienum. Quod non omnino discrepat a Papiniani explicatione, qui adulterii nomen ortum ait a panu ex alteνε concepto. Ueium veitigium hujus vocis paravi in adulterii vocabulo nullum invenio 3 uteumque affinitatem habeat eum voce aDorias , ex qua natum est sonue νιum , velut ad altarius , nempe tixinam . Ex his omnes valle X - lo lib/..tin minationes dissipantur; cum enim voeabulum ρώρει, modo latius, m - 43.
do strictius aecipiatur, Deile sententiarum dissentio tollitur, quam ipse
337쪽
mei ICtos salso notavit ; etsi revera id eorum culpae tribuerIt , quἰ has definitiones descripserunt. Age nunc de adulterio ptimum , post vero de variis stupri generibus hac lege damnatis disputemus . Igitur ante legem Iuliam, sive lege ipsus Romuli, sive moribus priscis Romanorum, crimen
hoc acerrime vindicabatur. Ex injuriis enim Privatorum publica res maxime vexatur: praecipue per labem alieni rori, qua ita exasperantur animi , ut flagrantes odio, civitate in distrahant in seditiones, atque tumultus. Ita que numquam satis eonstitutam putarunt quietem publicam, nisi pudici ita ,sactaque jura tori legibus munirentur. Ut igitur metus proxime, ae perpetuo imminens, mulieres asta illo ab sereret, facultatem uxoris necandae marito permiserunt, si cum adultero deprehenderetur, quod ex Catonis ora otione retulit Gellius: a verba Catonis haec sunt i, Hadultaris axe νem inam si dυνεbendisses , sina iudicio ιmρπιτν nota es s illa te , si aaulιε ares , digita ne auIeνεν centingara , neque ius est et . Quam sane morum asper talem lenivit dies,& humanitas una cum litteris, cultuque bonarum artium in Urbem paulla olim repens, quae viri manibus extorsit vindicem gladium; ita ut si eum in uxoris necem vertisset, lege Cornelia de Sicariis plecteretur. se Verum Imperatores aliquando irae parcentes, exulcerati conjugis mitigavere poenam, censueruntque virum uxoris adulterae intersectorem in opus perpetuum tradendum , s esset humilior; honestiorem vero in insulam relegandum. d Unde rectius Cujacius locum illum Iulii Paulli in lib. tent. 1. eap. 26. emen
davit, ac pro adulιινa legit adulιerum, nempe ita: iuventa in adulterio uxo re maνiruι, ita domum adniterum oecidera potest, si eum doma sua deprehendat.
Marito enim occidere adulterum usque, & ubique minime licuit; . sed deprehensum domi sua; nee tamen quemlibet, sed vita turpes, puta lenonem, aut pubi co judicio damnatum , nee dum restitutumr aut eum, qui artem luis dricam exerceret, tueri ve causa scenain conscenderet, aut libertum ejusdem mariti, parentumve adulterae, vel ejus liberorum; dummodo adultero maritus occiso, statim ab se dimittat uxorem , ne non tam honestatis, quam vindictae causa videatur hominem interemisse , quod leges minime ferten. t. Patri vero mulieris adulterae, quam habet in potestate, permittitur hae lege adulterum occidere quemlibet domi suae , vel generi , in ipsa turpitudine, actuque obsceno, ipsoque in opere sive ut graeci legislatores, Draco , & Solon loquuntur ἐν ε ργω deprehensum; dum modum simul eum adultero eodem impetu interimat de illiam ue ideo enim tam lata facultas patri adversus adulteros tribuitur, quia & filiam uno impetu simul occidere compellitur. A cujus nece cum proprii sanguinis caritate parentes abducatur; ideo a patre minus periculum vitae adulterorum impendet'. Plus igitur licentiae datum eis patribus , quia parcius ea ensent usurii, si scitent plus esse sibi ex filiae morte lugendum', quam ex morte adulteri exultandum. Quamobrem elegantissime Papinianus': ri pietas , ait, pata ni nominii plerumque conseitum pia libeνis tapit. At cuiuvito leges suere minus indulgentes , quia nulla cognati sanguinis caritas serventem cius iram tempcrat , & conjugalem amorem recentis iniuitru dolor iacile superat: ita ut nihili penderent viri uxoris animam , dum ne viventem telinquerent suam ignominiam. b Quo autem supplicio lex Iulia crimen hoc asseci siet, interpretes ambigunt . Iustinianus in Institutionibus stadia scribu in hosceri eos animadvertendum . i' Quod sol san additamentum ibit aliorum principum ad legem Iuliam . A. Unde ne variationem poenarum discentium fastidici describeret , vo luit Tilbonianus tempora conjungere a ac suppressis aliis poenis, tantum
338쪽
eam, quae sua aetate vigebat, ad Iuliam legem attexuit, ut supervaenis discriminibus lectores liberat et . Caeterum plura in veteribus monumentis exempla supersunt poenae levioris, puta telegationis, aut deportationis. Ipse enim legis hujus later Augustus filiam, ac nepotem ad ulcerii reas relegavit, ca utpote id paternae eatitati adlatibatur I quid de Ovidio dicemus, cujus quoque vitae pepercit, quamvis eam se amissuruin sui sic scribat, nisi aliqua ex parte delictum excusationem meruisset: Et nisi.diliιli para extusabilia eget, Parva relegati poena futura fuit. Unde Cujacius leniorem in crimine hoc Augustum arbitratur, quam poetis perhibetur. Qui vero adulterium cum incestu cumulasset, de cognationem suam proprio corpore polluisset, deporta dum, scribit Marcianus ι bὶ Ex quo colligitur detracto incestu, qui Poenam aullit ad deportationem, pro adiit turio relegat onem superella. item in militem, qui severiori disciplinae ob. bligatur, si comperiatur adulter, deportatio statuitur, e unde in paganum , quicum lenius agitur, relegationem tantum cadere oportet, uti poenam mitiorem: ut non mirum, si veteres intinere ter uadiderint, hujus legis poenam antiquioribus non suilIe rapitalem, ut Cujactus o ιννat. I S. lib. aci. ob servavit: quod comprobatur, quia cap. talis delicti reus absens delendi pote it . cu) Nam pote it etiam absens damnari: mulier vero adultera minime, cur quia delictum capitale non habetur, Le utcumque iacti attoeitas aliquando principes exi spelalset, & capitalem sententiam ab iis expressisset; f) ac recentiori aetate morum diissolutio in perpetuam legem id vertIsset: ex qua in Theodosianum eodicem, & ia jus lustinianaeunt capitalis adulteri poena devenit. Extremum.supplici uin consequitur mulcta bonorum :adulterii etenim damna in dos et ipitur lucro mariti, quod ante legem Iuliam inoleverat, ut de Cajo Titinio Minturnae, ac ejus uxore Faunia memorat Valerius, di Horatius, eraribus hια --ae uoti dερνιhea a , quod oti genem ducit ex veteri judicio, 'quod da mo/ibus appellabatur, quoque uxor ob detectam ejus turpitudinem, sxta dotis parte mulctabatur , cs vel e lava, si turpitudo esset levior; quae actio , quia per legis Iuliae judicium silebat, ideo poenam illius in legem Iuliam coniecerunt , noen e ni in utroque, sed altero horum judiciorum licebat a xperiri. b Recen-vioribus vero constitutionibus , praecipue novellis Iuttiniani , extenuata est adulterii poena: unde mulier verberata in monasterium detruditur, ut a vi-3o , si velit, intra biennium repetatur ἱ eo vel O non repetente intra biennium, aut mortuo, ibi maneat privata dotis commodo, ae lucri dotalis , donationisque propter nuptias; & translatis duabus partibus, sive besse bonorum in liberos; parte vero tertia, sive triente in monasterium; vel si liberi non extent, supersint vero parentes, qui crimini non eo a senserint. duae partes cadent in in onasteri uiri; in parentcs vero tertia. Nullis superitu ibus Parentibus, ad monasterium substantia universa devolvetur, servatis viro se n- per dotalium instrumeatorum Paetis. ιὶ At ob adulterium viri, mulier suam recipit dotem, & donationes propter nuptias, reliquis de bonis tantum, quantum patet pars tertia donationis propter nuptias: reliquum s sco indicatur, nisi adsint descendentes, de ad tertiuin gradum ascendentes , qui fiscum excludunt. Ic Nunc in eos, qui hac lege tenentur, inquira-nau Atque ab ea eximitur , quae inhonestis artibus vitam transigit: ho- nellatis enim e ullos est lex istar unde prorsus negligit eas, quae turpi proses sone jam pudorem projecerunt. tὶ Ideo nec ea, quae cauponariam ex Icet, Ru ludricas aries, nec quae in icena operam locat, lege ista tenetur: nisi quae a
339쪽
. Tu.; - a, quae, ut hanc legem effugeret, & impune pudicitiam alienis viris obiice , t. ret, matronalem stolam exuisset, quod aetate Tiberii frequenter usu vente
s,1-. ., ib. bat. a Cui doloso, teterrimoque consilio puniendo S. C. in eam sen-
β. mtili νβ. ad I. tentiam ad legem Iuliam est adjectum. b Item nec ea elabitur legem, Iul. do adtili. quae quamvis impudicam prosessionem edidisset; postea tamen honesto eon
2. H. ad L Jul. δε uxores, quae matrimonio vetus dedecus diluerant, eas esse arbitror, qua AEduis. ICtis uxονὸι vulgares appellantur d ait enim Vlpianus, qua vultamis 6.- d) d. t. si uxor νi i scilicet ante matrimonium, quo sensu non pugnat cum Iegibus Codi-9 cis, εὶ quas credo pertinere ad eas, quae adhuc in connubio ptiorem b. u , et, '' i inpudicitiae Prosessionem retinebant ; ideoque diversae ab illis, quae hone-
stam vitam nubentes inierant , quamvis ante ibissent vulgares t unde non
innua , t c mirum s πηθη e , de quibus loquitur Ulpianus in legem Iuliam in oris si his , , cidenx; minime vero tuae, quae in Codice memorantur. Uxores etiam Aleii ,. . t.. Ulpianus huic lagi subjiciendas censuit injustas , nempe ductas eontra le-Cuj. c.ad ι.1.ῖ g , & cum quisu lago connubium interdixerant ; quae propterea n tinda astiti. iis parari juic, sed usu habςbantur uxores: cI quales erant nuptiae a filiis a mil.
ad I. Iul. d. adtili. Pe egrinam i quo refcri Cujacius h Ulpiani verba. In quibus certe om-Cujac. obf.6. eap. nibus est matνιmonium, quia muliere vir ea pro uxora utitur; sed non eaor 6. nubium, quod sine solemnitatibus, & formula juris minime eonsistit. ἐγ hὶ lib. 3.ebs. s. Porio quoniam non conjugium tantum, sed spes ipsa illius digna est ho- i Rae vard. ne ito cultu; propterea cum sponsa quoque ad alterium committitur; quod variar. l. 4. e. 16. Severum, & Antonium rescripsisse, tradit Ulpianus, 3ζὶ etsi hodie pro-pvsit -- pter Constantini constitutionem, quae mariti tantum, ac δenialis tori me-
K I r. 33. minit, neget Cujacius accusati posse sponsam sive iure mariti, sive H i extranei. m 'In eoncubina vero non haeret adulteri criment αὶ quia i , -eta 1 uIcumque concubina uxurem imitetur; tamen cum voluptatis nomen sit 1ia .... potius, quam ho Hest iis, minime digna est, quae a legibus honestatis vin tri 3,ιco .., dicibus respiciatur, nisi se in concubinatum petmittendo matronae nomen, ε. ' retinueriti qualis concubina patroni, quae jure non viri, sed extranei po- n l. 1. .i. I xςst Rccusari. ρὶ vadem ratior o cum ancillis nullum siquidem de jured, e iubia , civili loquamur intelligitur adultetium, quia eo jure connubii sunt ex- Ο I. si υχον f pestes unde si vitientur, damnum, vel actione de servo corrupto, ad I. Iulose adal . vel Aquilia lege , aut iniuriarum vindicatur.' ρὶ Nec tantum au- p l. 6.inpHine. ctores hujus flagitii , sed Iautores quoque sve re, sive consilio , sive F ad ι. Iul. δε aia opera , codem crimine implicantur. cq Quamobrem & maritus , in t 27. O et . . qui sciens prudens de uxoris adulterio lucrum coeperit, quique de- C. ρή t. stuprum prehensam retinuerit , lenocinii poenas pendet , de poena adulterii bac S. V. dei' uriis. lege damnabitur; nisi uxoris libidinem, non tam consilio, quam taedio ju- q)c q*i demum diciorum , ae negligentia proprii pudoris inultam reliquerit νὶ non La-J i Di. de a- inen effugiet poenam,'si damnatam adulterii, vel propter crimen hoc e . . . Pulsam, domam reducat. I Supereti nunc de adulterii accusatione di ia ρ, putandum. Cum igitur hoc publicum esset iudicium, accusandi faculta; is i , omnibus dabatur. Maritus enim, di Pater injuriam propriam, extranei ve 4. H. eodem
satione repeliebantur, etiamsi propriam inju: iam adversus conjugem expostularent. Quod SS. Patrum pluribus videbatur absurdum. tὶ Atqui plus mali oritur vito ex adulterio uxoris, quam uxbri ex adulterio viri; quia illud proprium totum commaculat, & obtrudit marito prolem extraneam 3 hoc 94. ai Ao Hoeh. Laerint. ad Gn. instit, cap. 6. Nariant. Ambros P alii apa I Cu te. C. hoc tit.
340쪽
hoe veto torum polluit alienum et ideo non mirum si plus vlto in uxorem, quam uxori in virum Permittatur: Itaque non lege Iulia, sed acti ne injuriarum licebit uxori divortium petere ob laesam fidem tori eonju- fili si vel marito sbi adulterium objicienti, reserre lenocinium, non quo ege Iulia ita liberetur ἱ sed quo suus dolor iusta ultione, meritaque poena mariti quoquo modo lenia ur: co igitur vir accusationem instituens, prius eogitur uxorem dimi Iterea quam eam , aut adulterum accuset. ι Sed si post divortium alii nupserio, prius reum peragere debet adulterum, quam se. vertat ad mulierem, nisi ei mulieri ante nuptias crimen intenderit 3 aut ne nuberet quoquo modo de nuncia rit. se Neque enim licet adulteram simul , & adulterum accusare 3 c. poterit vero simul cum reo accusati is, a quo vel opera, vel consilio fuerit adjutus, sive ut admitteretur, sive ut crimen pecunia redimeret. νγ Praeterea si quis non staude sua, sed rei publicae causa sine dolo absit, inter reos minime referri potest ex capite VI l. legis Iuliae . cc Eadem lex propter aetatis lubricum,& levitatem consilii, minoribus XX v.4annis interdixit accusandi faculta. tem, nisi tori sui ulciscantur in uriam. t Multum vero interest adultera
ne an adulter sit accusandus: etenim conitante matrimonio non licet extraneo adulteram accusare, nisi maritus, qui eam dimittere neglexerit, lenocinii prius accusetur: ἐρὶ cum adulterum fas sit etiam non facto di, vortio postulare. ι Tempore porro ab aliis criminibus aeeusatio ista distinguitur. Plurimorum enim criminum accusatio spatio XX. annorum sx haec vero quinquennio a die admisti criminis praesci ibitur in adultero accusando; in adultera velo accusanda, sex mensibus utilibus a die divortii ita computandis, ne quinquennium continuum a die admissi eriminis num randum exuperent, hoc est ne sex illi menses utiles ultra spatium qui mquenne continuum excurrant: ne, ut ait Iurisconsultus, crimen quinquenquennio continuo sopitum excitetur. l S.. C. autem adjectum est, ut si plures ad accusandum prodierint, re aliis discendentibus unus perseveraverit, initium accusationis ducendum sit a die, uuo libellos aecusatorios dedit is, qui perseveraverit It non autem a die illorum, qui destiterunt, ut a die perseverantis aecusationis quinquenali lapsus definiatur. m Ex il lis autem sex mensibus utilibus primi duo dantur marito , vel patri ad aecusandum jure patris, aut mariti I reliqui autem quatuor menses supersunt ad accusandum non iure patris, aut maliti, sed extranei. n Id enim praestat accusatio iure Patris , aut mariti ut praeferantur aliis accusare volentibus t ita tamen, ut patri maritus lanteponatur, utpote majori dolore accusationem e Vecuturus. o Hoc etiam ei permittitur , ut a.dulierum, quem occidere vetetur, viginti continuas diei, vel noctis horas domi coercere liceat, dum deprehensi criminis testes advocet, quorum fide acceptam injuriam in judieio comprobet: quam saeuitatem, Se ad patrem etiam adulterae sapientes extenderunt.' ρὶ Prodiit ad hanc legem s. C. a Scaevola relatum, quo adulterii poeua plectitur, simul eum tiao. re in scelere deprehensa, maritus is, qui clam & callide adulterum uxori subjecerit, ut eam in fraudem, & crimen impelleret. Nam quilibet suasor , atque auctor, & machinator hujus flagitii hac lege eomprehenditur per ea verbo: Na quiι posthau βυρν iam , adulteνιum facito ieis a dolo malo, ubi ICtus subjecit, σ ad eum qui suasio, π ad eum , quι βυρνum , Ο adulteνium inimiit, δενernet: ν Excidit autem omnino maritus imposterum ab accusandi jure, si delatum adulterum non peregisset. Quod caput Hottoin annus tribuit legi Petroniae. Verum ne concordes nuptiae in perpetuo discrimine versaren.