장음표시 사용
321쪽
De S. C. Ma cedoniano. . Tacit. an. nauib. II. c. I 3 ast viis Parae.
Nunc pergamus ad leges de foenore, non eas scilicet, quae ad publIcum regimen pertinebant, sed illas, quae respiciunt ius civile privatorum, cui operam nostram dicamus. Quantobrem , omissa lege Laetoria , quam supra exposuimus , explicabimus S. C. Macedonianum , quod etiam coercendae adolescentium intemperantiae, atque foeneratorum traudibus recidendis eonditum suit. Cui Senatusconsulto auctoritatem tribuit lex Claudia , Claudii Imperatoris tempore lata, qua vetebatur peeuniam mutuam dari adolescentibus in mortem patris, sive dilata solutione ad patris mortem . αὶ In cujus sententiam legis conditum fuit Senatu seonsultum Macedoni, num, sic appellatum, non a Macedone adolescente , qui sua omnia per luxuriem prodigebat, ut silla Theophilus tradidit, sed a Macedone laeneis ratore quodam improbo , qui suis vitiis, & Pecunia. quam foenerato dabat, inconsultos , & praecipites ad libidinem adolescentes corrumpebat , ineretis neminibus, b) sive suppressa causa mutui, caelatoque titulo crediti, S tacito foenore, atque ut eleganter Cujae. sub tunica , or is sinu , cui apud Horatium opponuntur tota nomina. Itaque, e ne filii familias gravitate laenoris obtuerentur, neve post mortem patris haereditatem o nem creditoribus tradere cogerentur; Senatus praestitit adversus creditores exceptionem, qua mutuantis actio repellatur. d Addit Iustinianus ideo Senatum cavisse, quia plerumque adolescentes luxuria, & aere alieno exagitati parentum vitae insidias moliebantur . Itaque recte Ulpianus scribit pecuniam perdere, qui eam filiisfamilias mutuam dederit. Sunt qui hoe S. C. cum Claudii lege tempore conjungant, sicuti & sententia conjunguntur ..Sed quia in eamdem sententiam Senatum decrevisse sub Vespasiano, Suetonius tradit, malunt plerique S. C. ejus originem a Vespasiano repetere, nisi forte obsoletum pollea sub Vespasiano revixit. Debitoribus vero universis, lex Iulia subvenit, quae de ccssione bon rum p ppellatur, eaque iis concessit, ut si solvendo non essent, liceret bona creditoribus cedere, quo non debitoris, scd ereditorum nomine bona deinde distraherentur. Quo benefieio debitores, non modo effugiunt sinnam carceris, quae asperitas e XII. tabulis supererat; sed etiam declinant infamiam illam, quam incurrebanis cum aere alieno mersi patiebantur ex edicto miseram illam sectionem bonorum a Praetore substitutam, loco illius lon e miserioris sectionis, nempe dilacerationis membrorum X l. tabul. permisse legibus. Mitior certe fuit Praetoris poena, qua non membra corporis sed patrimonium debitoris, & fama proscindebatur . Mitissima tandem lex Iulia suit, quae beneficio cessionis debitores etiam ea levavit infamia, suam subibant, cum eorum nomine subjicebantur actioni. Et quamvis actiones adversus debitores non perem erit I eas tamen elisit, ac vitibus spoliavit exceptione si neu cesse bonis; qua debitores post cessionem muniuntur, quoad nova bona adquisiverant. Cestio enim bonorum non obstat, quin bona post cessionem quaesita veteribus acti opibus subsint, in quantum facere debitor
Atque his tutibus In universum unicuique subvenitur. Mulieribus vero peculiare beneficium tribuerunt edictis suis Augustus, & Claudius: quibus occurrebatur imbecillitati mulierum, quae coniugali amore, atque inconsulta facilitate se se temere implicant. Itaque cavebatur, ne virorum obligationes in se susciperent, neve actioni, qua viri tenebantur, se subjicerent. M. tandem Silano, & Vellejo Tutore Cost. a subventum plenius fuit foeminis omnibus pro aliis quibuscumque bona fide non e allide, neque dolo intercedentibus, & alienis obligationibus, sciente creditore, consentientibus.
322쪽
a) Etenim hae omnes intercessiones infirmantur S. C. Velleiano, quo re- Pellend s creditorum actionibus, exceptio mulieri praebetur, sive novam, sive veterem in te susceperit actionem, b de quo S. C. pauca retuliste satis fuerit, cuin perspicue, atque abunde de eo in Digestorum libris di DPutatum inveniatur; nec ulla dissi collas ex antiquitate iv.ersit. Transeanaus nunc ad donationes, de quibus anno ab V.C. loXLIX. lex prodiit, quae vetabat ob causas orandas donum quicquam , munusve accipere. D ciaque lex Cimia fuit, utpote lata a M. Cincio Alimento trib. Pleb. ejus anni. se Cum autem Cincia lex oratorum avaritia, & fraude contemt pretur , saepe de restituenda inter Patres agebatur, & sub Augusto per S. C. revixerat, donec sub Claud: O in Sciraru constitutus fuit m dus muneribus oratorum ad dena usque sex tertia in singulas causas. Quam sententiam Cujacius censet fu ille comprehcniam S. Cto illo, quod memo. ratur in ultima Epistola Plinii libro f. Dena vero sextertia ratione ricie ducta, centum aureos coniiciunt. Quod Bideus, & Alciatus probant. c. Id vero S. C. a Nerone confirmatum, tradit Suetonius . Haec autem lex Plauto dicitur Mune alia, quo nomine legem Cinciam designari, tradit Festus Pompejus. Unde colligitur non soluin oratorum donationes, sed di alias omnes futile imminutas, quamvis Iosepho Scalige ro exeelsi ingenii, atque in .uditae eruditionis viro, in suis ad Festum notis id minime probetur. A cujus sententia me abducunt Iustinianus, r)N Iurisconsulti in pluribus jutis locis, ubi legitιmm modus donatι ouum scil-bitur. Cur enim tigitimus mouuiri ch nisi lege aliqua, & quidem Cincia de donationibus prascriberetur λ Nisi putaverit Scaliger per legem Cinciam oratorum donationes omnino tu ille sublatas; alias vero ad cerrum modum redactas, nempe CC. aut eorum , ut tradit Cujacius ex C. Theodosianor ιγ quod autem hunc legis modum excederet , minime ratum per legem erat, praeterquam si conjunctis personis donaretur.' Sin Solemnitas quo. que trad tionis per mancipationem, & nexum ex hae lege injungebatur, exceptis donationibus inter parentes, & liberos. ιὶ Male vero aliqui , quos refellit Criacius in citatis locis, decep vi depravatis codicibus, hanc cum lege Titia conjungunt, quae pertinet potius a. l spo asiones, quas non- ni si vii tutis causa fieri licebat. Porro qui primus ob citandam causam pecuniam acceperit, traditur ab Ammiana Marcellino, mὶ Antipho Rham. nullus. Magi illatibus vero xoma, sive parva munuscula, esculenta, vel poeulenta, quae intra dies proximos consumuntur , Iicebat accipere ex plebiscito, cujus nullum adhuc paruit i omen i n).Non omittam S. C. de donationibus mortis causa fact s , in eos, quos lex capere prohibet; quae ea dem in causa sunt habendae, qua eissent legata iis, quibus legem capere mini ne licet. Ο De quibus etiam supra. Erat S. C. quod recte a Cujac o Rimilianum appellatur, utpote orationem in Senatu habente Caracalla editum, Fulvio AE miliano, & Nun tio Albino Coll. quo laxabatur se vetitas Romani motis donationes inter virum, & uxorem cx Solonis instituto prohibentis ρὶ eo consilio, ne invicem spoliantur conjuges; neve donis potius,
quam mutuis ossiciis, ad mutuum amorem Provocentur. Quamobrem hoc S. C. inductum fuit, ut donatiores eae inter conjuge I donatoris morte convalescerent, si usque ad mortem in ea voluntate perseverat Iet, quasi donatum inter vivos testamento confirmetur . qὶ Donationibus recte conjun extraord. estgo. m 'lib. 3o. Brumer. e. r. ad i. Cine. n I. plebiscito a g. si . Cujac. ebs lib. 6. e. ιδ. co l. Sιnatus s. de mari. caus donat. sp
major. e, lib. 2. de orat. Livius L 34. Arriob.lib. 2. advers genta ae. lib. I ι. 13. o IS. I ipsius in Taeit.
Manue. lib. de l. ad hane l. Cic. I. epist.ult. ad Attis.
C. de rivat. IV. de don. l. ut mihi
tibi Cilia c. 7 r. Pauli. ad ediol. probatur id etiam
323쪽
LXXII l. De Lege Corinnelia de Testa
juntentur transactiones, de quibus Oratione M. Antonini l. eum hi F de ρνan. Oct. S. C. comprehensa constitutum fuit, ne alimentorum transactio rata esisset, nisi auctore Praetore fieret; quia Plerique, inopia coacti, pauca recipere , quam plura sperare malunt. Antequam autem a negotiis vivorum di sis cedamus, adjiciendum eli S. C iuper corruentium aedificiorum restitutione utilissime conditum, eodem Imperatore suadente. Quo S. Cons domus reis stituta, tacito pignore obligatur creditori, cujus sumpto restituatur, sive ere. ditor pecuniam in sumptus ipsi domino tradiderit, ut S. C. verbis compreis hendebatur, sive νιdemptori h. e. illi qui domum a domino restituendam conduxerit, seu acceperit τω ἰργολα βω , ut nabent BasiIlea , quam ad speeiem S. C. sapientium interpretatione profertur. Sed iam ad negotia veniamus , quae a morte aliorum existunc , legesque ad ea pertinentes ae
Igitur ex testamentariis primum locum damus legi Corneliae, quae testamenta in Urbe condita ab iis , qui apud hostes decesserunt , pet inde eonfirmat, ac si numquam in hostium potestatem devenit Ient. Cum enim quis hollium potitur, tellandi facultatem amittit, neque apud hostes mo. riens civis Romanus reputatur ι & quia testamentu in civis Romani morte consistit, ideo iure civili nullum esse tellariaentum videbatur illius, qui post illud conditum in Urbe , decesserat apud hostes . Quae teli amenta , ne propter calamitate in interciderent, L. Cornelius Sylla Dictator legem tulit, ta in qua initium captivitatis pro morte habebatur r ut eorum tella. menta , quali mortuorum in Urbe convalescerent : omniaque in eamdem causam reciderent, in qua esient , si numquam testator in hostium pote. statem pervenitIet. Itaque si apud hostes quis decedat, testamentum ante captivitatem factum valet lege Cornelia , quae captivitatem convertit in figmentum motiis: si vero captivus redierit in Urbem, tellanaen tum illius
valebit jure postliminii, a jure gentium ducto, quo is, qui ab hostibus ad cives rediit, perinde habetur , ac si numquam civitatem amisisset, quλ- si numquam fuisIet apud holles. ι
Porro antequam progrediar ad uberiores leges, defungar explicatione S. C. Neroniani ad legata pertinentis, atque ob levem , quam de eo mentionem Ulpianus faeit, a paucis admodum animadverti: cujus sententia e st.
ut quod ininus integris verbis legatum eii, perinde st, ae si optimo jure legatum suis Ia. se Laxavit igitur severitatem juris civilis in legatis, quae
valere vomit quoquo modo sententia eliciatur : quamvis verbis prolata non fuelint a lege praefinitis. Oecurrunt etiam & S. Cia alia minus nota, nulliusque sere nominis ad legata pertinentia; quale illud fuerit, quo tacita substitutio subjicitur legato ad exemplum institutioni S hujus Titius σ Solus, Miseeνυε eoum vιvat, haνas mahi estot per quae Verba, si uterque vivat, ambo haeredes erunt; altero mortuo, haeres crit superites, propter tacitam substi. tutionem, quam Senatus censuit inesse simili legato Titio, or baio Meri eoνum vivae, hάνes meus cenmm dato. Nam si uterque vivat, ambo legatum accipient 3 altero vero mortuo, integrum legatum accipiet ex tacita substitutione superstes. a S. C. quoque decernitur , ut columnis, vel tignis per ii deicomimi iluin relictis, ea lautummodo praelientur , quae auferri possint, sine do-inus injuria, neque mentio aelliinationis habeatur. εὶ
Infinitam vero testaridi licenitam, XII. tabul. leget perinlisam, leges aliquae posterioribus temporibus coangustarunt. Quarum est lex Furia, quam tulit C. Furius trib. pleb. ne liceret testatori supra mille asses legare, aut mortis cauhi do:rare ulli, prator quam si Og RHis, certiique personis: quibus
324쪽
hus exeepss, si ex alieno testamento plus praefinita quantitate quis acciperet, quadruplum ejus, quod plusquam licebat, acceperit, reddere cogebatur: itaque inter minus perfectas leges hae e ab Ulpiano refertur, c a j quia poena non afficit eum, qui contra legem iacit, sed illum, qui accipiendo , quod contra legem factum est , adprobavit, damnumque ducit ex facto minime ab ea rescisso. Quae lex cum haeredi prospicere voluisset, calliditate
tamen testantium eludebatur 3 quam enim quis quantitatem in unum conser. re vetabatur, eamdein minoribus portionibus in plures legatarios tributam haeredi subtrahebat, multiplicato legatario numero, haudquaquam a lege prae
Neque has effugit fraudes lex Voconia, quam tulit Q. Voconius Saxa trib. pleb. Coepione, de Philippo Coss. A. V. C. IDXCIV. cujus inter capita illud suit praeeipuum, ce) ne quis census, sive qui centum millia se tertium possideret, α ὶ plus ulli legaret, quam ad haeredem perveniret. Quod eodem revolux batur ἱ eve ciebat enim , ut imminutis , multiplicatisque legatis minima portio haeredi superesset, veluti si ex aureis c. testatur detraxisset singulos in XCLX. legatarios r haeres enim sine ulla fraude legis, tamen nonnisi aureum auferebat 3 ideoque propter minimum lucrum , haereditatem adite fatile reeusabat. Aliud caput ejusdem legis fuit, ne lae minae ab intestato praeter consanguineas Recederent. s. Quod eo consilio fuit excogitatum, ne impotentia muliebris animi elata divitiis , nimia superbia, & opibus viros opprimeret. Quamobrem Cato Major, qui ob gravitatem morum, sexus levitatem oderat maxime, magnis lateribus hane legem suasi annos quinque. & sexaginta natus. ρὶ Quo minus a tem illecebris suis mulieres haereditates extorquerent, eadem lex vetuit qui equam censum haeredem facere mulierem supra quadrantem, sive αXU. millia sexteritum . Hine Aue ustus h ut Liviam institueret ex triente a Senatu legis veniam impetravit. Caeterum figmentum deel amatorium duco id , quod apud Quintilianum legitur , no ham em νεlinquara licear. si Iam vero lege VoconJa, ut diximus, non satis haeredi cavebatur , quia plerumque multipli eato numero legatorum, omne fere lucrum haeredi detraheretur. Propterea consilium legum Furiae, & Voconiae, ne sci litet parvitate lucti ad haeredibus leuamenta delitituerentur minime succedebat. Hinc sub Augusto Triumviro Reipubl. constituendae, antequam sibi tribunitiam potestatem adjecisset, L. Antonio , P. Servilio Isaurico iterum Cossi A. V. C. IDCCXII. lata fuit a Falcidio trib. pleb. lex , quae Falcidia dicitur, qua non plus dodrante permissum testatori suit te. gando absumere; facta haeredi facultate detrahendi s bi quartam haereditatis partem, si haereditas supra dodrantem legatis Decuparetur. Κ Gotho. sed us vero anno superiori, at Balduinus anno posteriori, nempe Calvino, di Pollione Cos. latam putat. ιὶ Cujus legis vis ex intextis e re nata interpretationibus porrecta fuit etiam ad intestatorum successiones, propter fidei eommissa ex constitutione Pii , m & ad donationes cauta mortis ex constitutione Severi; snὶ itemque ad donationes inter viruna ,& uxorem, quae morte confirmantur. e Quia etiam his rationibus haeredibus portio infra Falcidiae quantitatem imminui potuit: ideo placuit ad haec vim legis extendere. Quae detractio fit salvo jure publico. Nam ex residuo legati uedetracta Falcidia, detrahendum erit id, quod forte per legem Papiam legatario denegaretur. ν Transfertur autem ad fiscum sine ulla detractio. ne Falcidiae, ex S.C. Planciano, quidquid contra legem relinquitur, clam,
lib. 2. rit. 23. q. sciendum, verbo
Ita us β. oratfo r. 1. de donat. inter
325쪽
I XXVII . De Seio Trebelliano, Pega siano , Apronia
& in fraudem legis, quod Mirum f. icummissum appellatur. Neque illius
detractionis omisito cedit lucro aliorum legatorum , sed fisci, ad quem quarta ab haerede non retenta Pertinet ex consultatione D. Pii. ca) Ex cluditui etiam S. Cons. Fastidia ex legato servi, quem quis rogatus suerit manumitte i et eamque tantum detrahere licebic ex eo, quod sorte ipsi servo legatum fuerit. εὶ Praeterea resert Cajus ipsa lege Falaidia expressum sui sie, ne quae mulieris causa erupta Parata essent, quartae detracti nem patetentur. c) illud quoque castut ad legem Falcidiam revocat C iacius, quo ex dote uxori relegata Falcidiam detrahi prohibetur, eunt ptaeter testammatum alio etiam ex jure debeatur, cui cumque hoc iungi. aliud eaput, quod decernitur, ut in ducenda ratione legis Falcidiae, prius dedueatur aes alienum: propterea prius deducenda erant pretia servorum, quibus libertas eiat relicta, adeo ut inde patrimonium testatoris minuet tut i . Hae autem lege lata, Fucla, & Voconia filuerunt . Per Falei. diam enim plenius testamentorum firmitati simul, de haeredis utilitati eon. si ituri propterea sublatum quoque suit sexus discrimen superioribus indv.ctum legibus . verum Falcidiae vires elisit maxime Iussi manus, permissi sa cultate testatoribus utiliter prohibendi Falsidiam ἰ cum antea hujuscemodi voluntati, quantumvis eae pressae , haeredes minime parere cogerentur. DHis legibus, apte contexetur S. C. Trebellianum, de quo breviter, quanis do ejus est satis origo pervulgata. ιUeteri Iuta rudentiae legum X lI. tabul. ignota suerunt fideleommissa tquia non certa obligatione juris , sed fide, atque benevolentia eorum , qui erant rogati continebamur et nisi fidem etiam aliquo iuris vinculo te. statori obli assem. t) Itaque res omois testamentalia incumbebat in hae redem, qui desuncti obligationes suo periculo susceptas praestare cogebatur rure in eum, ad quem haereo itatis commota perveniebant, sed in illum , qui haeredis nomen praeserebat, actiones dirigebantur ἀ At quoniam Augusti temporibus certa juris necessitate fidei commilia fuerunt adstricta, neque amplius eorum restitutio ex haeredis voluntate pendebat, ne haeredes, qui totam aliquando restituere iubebantur haereditatem, damnum ex sua fide sacerent, onusque obligatiodum in sese directitrum nullo suo compendio sustine. renis oportuit haereditariarum actionum incommodum ab eis removere, Eteianim non raro testamenta desercliantur, iisque destituris fidei commissa interci debant; quia haeredes ne implicarentur haereditariis actionabus saepe adite te eulabant. ώὶ Ideo Neronis temporibus VI ll. Kalend Septembiis Annaeo sene ea, di Trebellio Maximo L, salsectis desunt enim in fallis, ut notat Vinnius institui. a. ad Senatum reserentibus , factum est Senatusconsultum, quo res itura ex testamento universa haereditate, actiones omnes, quae haere. di.& in haeredem competerent, simul cum haereditatis commodo, sve eum bonis ipsis haereditariis transirent in emo, cui restitueretur haereditas; ita ut haeredes sine sua fraude, direct im sibi haereditatem alterius commodo possent adire. At quoniam haeredes rogati aliquando inutilem molestiam refugientes, alquando commodum haereditatis invidentes iis, quibus haereditatem restitue te iubebantur, adire recusabant; ne testamentum desereretur,& ne spes commodorum inde ducta concideret , necesse fuit haeredis rogatos non solum damno levare, sed utilitatis etiam blandimentis impellere, permissa eIsdem certae portionis det tactione de bonis ex testamento restituendis. Quamobrem suo Vespasiano , Pegaso , & Pusione Coss. Senatu leonsultum cst proditum, quod Pegasianum appellatur , quo permittitur haeredi restituere rogato detrahere quartam ex bonis suae fideicomminis .
326쪽
H ne lex Falaidia, quae ad legata tantum Intendebitur , producta fuit ad fidei commissa etiam universalia i adeo ni quartam scriptus haeres, tum ex universa haereditate restituenda, tum ex singulis rebus per fidei commissum relictis retineret. Quoniam vero nihil hoc senatusconsulto de actionibus haereditariis cavebatur , mos erat inter haeredem , &'eum, cui restituenda erat haereditas , ut interponerentur pactiones: non aliter ae solebat inter haeredem, & legatarium partiarium , cujus loco habeb tur is, ad quem bona ex restitutione deserebantur: ita ut pro sua cujusque portione Onera haereditaria inter haeredem, & eum, eui restituebitur haereditas, communicarentur, quo damnum, & lucrum pro sua quisque portione participaret: Quod si haeres seriptus haereditatem sibi suspeetim nollet adit ei iussu Praetoris adire cogebatur, translatia in eum , qui sibi restitui postulaverat, actionibus, tamquam ex S. C. Trebelliano. Qua in re nullis ii uerpositis stipulationibus, opus erati tum enim nihil oneris in haerede scripto manebat, sed commoda simul, & incommoda arm ipsa haered; tate restituta . jubente Praetore, transibatu . Uerum quia stipulationes, quae interponebantur poli Senatusconsulta Pegasianum, in fraudem aliquando alterutrum con trahentium inducebant, eoque nomine summo viro Papiniano captiosae videbantur ; placuit Iullaniano, prudenti sane consilio , hujuscemodi nexus resecue, atque nimbus ex ambagibus evolvere fideicommissa. Ideo vim Pegasiani S. C., & facultatem quartae detrahendae , jusque cogendi haeredem adire nolentem, convenit in S. C. Trebellianum , atque utraque 'S. C. confudit, ut ex duobus unum esseeretur de viribus utriusque com flatum . Quo pacto nune haeres quartae detractionem habet , & exemptionem onerum haereditariorum , quae Onera tantum in eo resident pro ratione quartae detractae. Cetta simul cum haereditate transeunt , eum qua , &legata, quorum nulla oneris pars apud scriptum haeredem remanet; quar-ra enim retinet onus aeris alieni, non legatorum t a nam si de quarta legata detrahaerentur, res ad antiquumirediret incommodum , & haeredisclipio benefietum legis eriperetur. At si haeres non sponte adeat , sed coaetus a fideicommissario , qui iudicis officium imploravit ; tum tamquam extraneus commodis omnibus , & incommodis hae teditariarum actionum spoliabitur: D si totam haereditatein sponte restituerit, omnes hae te ditariae actiones fidei commiliario, & adversus eum dabuntur. bὶ Sive autem ex toto quis institutus, sive o parte fuerit , ac sive totum , sive partem restituere coeatur, nihil interest; cum idem iuris in quartae detra otione suerit a Iuli inlato constitutum. e Actiones item ex S. C. Trebelliano non in privatas modo, certasque personas transmittuntur; sed etiam in universitates, & municipia, quibus directa haereditas relinquitur : ob stat enim ratio juris civilis, quae ad haereditatem adeundam certam personam exigit; adire autem nequeunt universi . Hinc Plinius iunior ait reinpublicam neque institui haeredem posse , neque percipere . Ne vero subtilitas jusis civilis alienorum testamentorum commoda civitatibus eriperet, auctor fuit Marcus Apioniano , & Paullo Coss. ut S. C. conderetur, quo civitatibus , quae sub Imperio Pop. Rom. essent, liceret , si non dite, clam, quod jure civili vetabatur, ae fideicommis Iariam relinquere haereditatem. e Itaque in eas utiles actiones ex S. C. transeunt, quo illas non univers, qui enim possent sed universorum nomine, aut conveniendo, aut excipiendo actor ab omnibus eonstitutus exerce 1t. Quod S. C. Apronianum appellatum, Antonius Augustinus revocat ad Adriani tempora; Cu-
iacius f) vero , ad Marci aetatem : tradidit enim Paullus tὶ Marei
t. Donello l. 2. C. de fideicom.har. V. d. Vinnium in
327쪽
omnia uti Theophil .iU.de hered. qua' ab intest.
st. a. Treb. I. eum filiusfam. s.f. . si quis heredemst d. I g. I. l. cum Pater '. ma ιδεμ
temporibus S. C. sactum fuisse, quo eollegiis legare permittitur. Quae ladit .isse sententia ob assinitatem, Aproniani f. C. portio sui et postea vero alio S. C. municipiis Patefactae sunt haereditates libertorum suorum. sa Te. sator porto Ulpianus a Nerva primum ibi ite introductum, ut civitatibus legate liceret: idque diligentius ab Adriano confirmatum. Hae leges atque S. C. haeredibus extraneis prospexerunt I at Sabinianum adoptivis. ιὶ Eo autem iubetur, ut si pater naturalis e tribus maribus filium unum in adoptionem dedisset; et filio pater adoptivus quartam bonorum partem relinque tet praemii loco patentibus, quod tres reipubL mares dedissenti quod de de
impubere adrogato constitutum invenimus ι d Eadem ratione unus ex tribus maribus Senatui dabatur, ut curiae liberatio impetraretur, sive ut liber, tetur quis onere tributorum exigendorum, quae curules sub Imperatoribus Romanis in se suscipere cogebantur. Quo pacto miserrima coepit eorum esse conditio, cum si esset exactio dissicilior, proprio aere praestare cogerentur, quod aliis imperabatur . Liberationem autem horum onerum, etiam ex S.C. Sabiniano praesteri Cujacius eὶ ccnsuit, Probavitque veterum lectiorem, ut nulla mutatio facienda sit in Instit utionibus Iustinianaeis, ubi hoc de S. C. aliquod non obscurum vestigium apparet. Quem locum Rae ardus , di Alciatus perperam vexatunt. Caeterum reseruntur plures quaestiones S. C. de finitae, qualis est , cum adire recusatis, qui togatus fuerit duobus alteri pute, vel in diein, alteri sub conditione restituere: tunc enim Senatus cenis suit univeisam haereditatem restituendam ei, cui pure, vel in diem suetit haeres restituere rogatus ad alterum autem ipso jure actiones, existente condi,tione, transire, s partem suam suscipere velit. t Item si haeres institutust oretur non totum restituere, sed partem haereditatis; vel si rogetur restituet e duobus, quorum alter consentiat, alter repugnet restitutioni; utroque casu Senatus censuit omni eximendum onera haeredem, qui suspectam sibilia reditatem adire recuset; eamque totam ad alterum transire, qui restitutionem postulet. h Praeterea si quis duos iniri tuerit haeredes, invicemque eos substituerit, illosque rogaverit, ut sive uterque, sive alter eorum haetes esset, haereditatem suam Titio post quinquennium restitueret I nec velint scripti haeredes haereditatem eam, tibi suspectam, adite, Titio fideleommisesatio illam suo pcriculo adire postulanto ι Senatus jussit aut utrumque , aut alterutrum ex haeredibus scriptis haereditatem adire , ae Titio fidei- comm Issario restituere: in Titium vero fideicommissarium, tu adversus eum actiones esse dandas, quasi restituta ex Trebelliano haeredita e . 0 Porto non licebat haeredem rogare , ut certum hominem institueret. Verum ne voluntas haec periret S. C. hanc interpretationem huic voluntati adhibuit , ut censeat r haeres rogatus traditam haereditatem ei restitue te, quem institi se te rogaretur. . Atque haec ad jam natos filios pertinent i sequuntur ea , quae ad post uinos . De quibus ne testamentum Iumperent , cautum est lege Velleja ι cum antea tantum Iuli sconsultorum ingenio , & Galli Aquilii sormula , vitio praeteritionis occurreretur. De qua tota ratione possumorum instituendorum obscura sane, atque perplexa , in qua integra foenevolumina consum urtur , pauca quidem a nobis lector accipiet , sed ea ni fallor satis expedita : certa enim dicere non ausim in eo juris articulo:, ubi vate opus est magis, quam inter pixte. Postumus dicitur, vel quas φοβhumatrim patrem natus , ut contendunt ii , qui hoc vocabulum eum
pdspiratione scribunt et vel quasi postremui , ut Cujaci Us ιγ censuit, quidi adspirationem ex pande clarum forciat inarum auctoritate rejecit , existimant
328쪽
stimans possumus esse productionem particulae ps , ut & postlimirium dictum putant. Quamobrem nomine postumε , non modo continetur natus post mortem teliatoris; sed etiam natus eo vivo , post testamentum fioctum ; immo & is etiam , qui natus testamenti tempore , mortuo deinde patre, succedit avo in locum haeredis sui. Unde ratione avi postumus , vel a ruini dicitur, vel fuccedere. Agnascitur avo Postumus, ii mortuo patre, ac vivente avo post te Ilamentum n alcatur 3 succedit vero possumus ,
si tempore quidem testamenti natus erat, sed postea, patre amisso, vi ente adhuc avo, in locum haeredis sui succedit i tum enim fit avo haeres suus, non agnascendo, quia iam natus erat, sed succedendo: hoe est quais si nonascendo, ae partis locum subeundo. Postumus autem, vel suus est , vel alionus : postumus suus est , vel qui post mortem patris nascitur suus haeresi vel qui agnascitur avo, aut quasi agnascitur mortuo patre. Postumus alienus aliquorum opinione cinter quos Goveanus 3 est, qui numquam nascendo futurus est haeres suus, qualis est nepos ex filio emancipato, qui propter emancipationem patris nascitur extra familiam avi; & ideo, moria tuo patre, non fit avo suus haeres. Medii sunt inter hos nepotes nati ex filio, quem habemus in potestate t qui nec alieni sunt , quoniam sui esse pollunt avo post mortem patris; neque sunt sui, quoniam eos pater nondum mortuus antecedit. Hos igitur distinctionis causa vocaverim pessumos non mos , quales appellantur a Theophilo , qui eos numquam alιens ainpellat, sed non μοι. sa Theophilus vero postumus alienos ita definir tcb Ur aurem alι anus possumus , qui si nascatu , Dur mihi non est futuνus. Qua definitione comprehenditur tum nepos ex filio familias, tum uepos ex l . filio emancipato. Piis eis autem Romae temporibus, jus civile tanta reli ab intes. paras. .cione tenebatur; ut nefas esset leges ultra proximam vel borum somnea- tionem extendere. Quamobrem quia leges XII. tabul. quae patristia milias de re sua testandi liberam potestatem permiserunt, nihil de perlonis non dum natis indicaram ; ideo verebamur parentes h Hedes instituere possu-mos, qui nondum erant in rerum natura, & inllit tionem conferre in pet. sonam incertam. Quamobrem, qui s ne filiis uxore praegnante decedebat ,
coaebatur extraneum insiluere; nato vero postumo, reddebatur intestatus. Cum enim postumus nasceretur haeres tuus, & praeteritus a patre reperiretur et testamentum tum pebatit quia praeterire non licet haeredes suos foeeos, aut instituere oportet, aut ex haeredare. Verum Iurisconsulti, qui o cultos leo um sensus assidua disputatione , atque intei pretatione verborum extricabant, adhibita regula publieae utilitatis, cui leges omnes obediunt Isensim intulere, ut licet et inlii tuere, aut exharte dare postumos suos naicio turos ; sve testaretur pater, sive avus, qui nurum praegnantem haberet exsilio mortuo. Quod Iurisconsultorum consilium secunda voluntate populi,
propter communem uni litatem acceptum tandem cessit in morem , redatumque fuit inter regulas juris civilis r quo non modo xl I. tabulae signi ficamur, sed quidquid uberius, atque utilius disputatio fori , S. Mifrrisetatio Iurisconsultorum adduxerat; ad quam sepe iuris civilis appellatio angustius accepta referebatur . Igitur jure civili licebat instituere possum os tuos , hoe est eos , qui ab nativitate nascerentur in potestate restatoris quales filii sunt, aut nepotes ex filio mortuo in potestate patris . At nihil cautum reperiebatur de postumo nato post mortem patris, & avi , quem pinumum pater vivens testamenti tempore praecedebat. In eo testamento avus instituebat proprium filium, quem habebat in
Veso mortuo ante testatorem; nepos post mortem avia natus, testamentum. 1 a rum-
329쪽
rumpebat uti praeteritus ab avo, cui per mortem patris nepos fiebat hω1es suus. Ut igitur testamenta etiam ex hac Parte Protegerentur, Galluc Aquilius Iurisconsultus novum lus minime statuendo , ut perperam xl ἰm, ἰdocuerunt, nec enim licebat Privata Iurisconsultorum auctoritate . novam legem condere, sed quod iure cὲ vili recςptum jam erat ad hane etiam speciem accommodando, more Iurisconsultorum , ea utionem.sve sormulam excogitavit, qua praeteriti Oai icium removeretur, atque is etiam sus includeretur in iure civili. Itaque Consilium dedit avo , ut otius salum institueret , pollea nepotem , qui post ejusdem avi mortem na eretur, si filius vivente se decederet : his nempe verbis concepta formula .fliam meum hινedem ιυπηο τ si fit 3 meus vivo me morietuν ἱ tune si auia miba ex eo nepos pes minem in uecem maUbui proximis , quibui filio, Iu -νeνetuν natus', esto. Quod autem de nepotibus Gallus protulit . Iuri lconsulti ad omnes liberorum gradus extenderunt , nempe ad pronepotes, abnepotes, & quotquot haeredes tui nasci Pollent r. Minis hem nomine , civilem etiam mortem con prelienti unt 3 ita ut eonditio extitisse centeatur, si filius , aut merdictus esset ad ua . & ori; a
Atque hactenus jus civile , Gallique formula compsexum de . ' u;
mortuo patre , vel avo nascerentur . De natis vero vivente avo sive
te flamenti tempore, sive post testamentum, Iurisconlatii nihil attio erunt quia huic incommodo Poterat apse testaIor occurrere , alio eonditi testa mento , in quo initi tu ciet, aut exhaeredaret nepotem , qui vel aurei do , vel succedendo haeres suus factus esset avo ique facultas datur condendi testamenti , quia non ubique,to' e IV: Ro
niani praesto sunt, quot requiruntur ad testamentorum solemnitatem di ideo
lex Vellecta novi testamen' condendi necessitatem sustulit data potestate instituendi nepotes , qui Vivente testat Ore nascerentur sui traditaquz rati ne instituendi ram natos. Id enim aus non sunt Iurisconsillii D, ih I
bus nota licebat nepotem sire in taeeta: -- T.
opus fuit , nempe velle a , cu us auctor nondum e veteribus monumentis patet, sive Iuniam , ut plerique , sue Iuliam Vel Iejam cum Cujacio appellemus. U Ea lex omne Praeteritionis periculum imposterum excla- fit, conplexaque est casus omnes institutionis postumorum, quibus ea si bus uriotas capitibus aptissime occurrit ..Iu priori permittit avo institutionem quorumlibet postumorum, qui Post mortem filii se vivente nascerentur sui, in potieriori tradit rationem iuiti tuendi nepotem jam natum , si esset in locum haeredis sui Per P im mortem successuriis , permittitque eum ante tempus , adIecta conditionet, instituere, ut necessari lim, si ais ex suuia ....ui suus Gres σε uo Wru ; nam si avus , simul cum filio . nepotem pure instituisset , ca insimilio valebat, ut institutio extranei i di fimoriente avo , tilius craῆ in potestate , nepos portionem suam adquirebat patii 3 si vero avus Post xcistamentum , & nepotem emancipavetat . suam tum sbi quisque portionem haereditatis separatim auferebat . Sicut autem Aquilii cautio Rd omne mortis genus , & per omnes liberorum gladus trahitur , ix ἀ cti m lex Velleja , unde non solum nepotem; sed & quoslibet liberorum gradus ex legis praescripto licet inlii tuere 2 ac si lilius vel naturaliter moriatur a vel interdictus aqua, & igni fuerit, aut deportatus , patet nepoti sui haeredis locus. Vestigavit Iulianus'& alium casum , qui lege velles a minime includitur , & tamen de utroque capiate trahit: nempe byns : AIM Iciungat id iacit , ubi Prius filium, det
330쪽
tre, qui praemoritur avo ι ay Ad quod caput legis ea species resertur λ non ad prius, quia pertinet ad eos , qui sui nascuntur, Vivente avo, mortuo Pa 'i ιis. ιι
tre: hic autem natus est vi vcnte patre, unde non fuit avo haeres suus eum μ' ' 3 nasceretur; non ad posterius, quia pertinet ad eos , qui testimenti tempore nati erant: hie autem natus est post testamentum: Se tamen refertur ad utrumque simul. Nam idem casus aliorsum inspectus , partim pertinet ad prius ca- ut , quia hic nepos testamenti tempore nondum erat natus ; partim ad polle. rius, quia natus est avo vivente: Ideo Iulianus, quasi commistis utrisque legis eapitibus, censuit per hujus nativitatem testamentum non rumpit quia quod a singulis rapitibus excluditur, iisdem simul eoncurrentibus continetur. Et hce de lege Velleja satis. Si quis uberiorem explicat onem desideret, adeat latiores Duarent, Hottomanni, Alciati, Cui acii, Goveant, aliorumque commentarios, c. ex quibus tamen nos, utcumque licuit, nucleum studiosis exelusimus, longiori disputatione consulto abstinentes, ne non tam Vin n. instit. lib. lucem afferamus copia, quam tenebras: res enim est ejusmodi, ut limosae et . tit. 13. β su- aquae instar, quo plus fundus tractatur, eo magis ab imo turbetur. morum 2. Atque his praeteritionis vitium removetur. Si vero in tellamento exime. LXXX. datio contineatur, ad aliud remedium excurritur, quo ex haeredatis subveni- De Lege Gl tur, nempe ad auxilium legis Giiciat, cuius vestigium habemus in inscript cia, sive de que- ne legis In D. de ι nicioso resta monto; quae inseriptio florentini codicis aucto . rela In ossiciosiritate defenditur adversus Hottoniannum, de alios, qui ne Cujacio glo- Test menti. tiam tribuant detectae legis, ad suum usoue tempus aliis interpretibus igno- c ist. δε tae, legem prorsus nullam:agnoseunt Gliciam: querelam qua inossiciosi, ex P moribus magis, & ex consilo I Ctorum, quam ex eerta lege fluxisse con- Cui c. res tendunt. . Ceterum Glicium nomen repetitur in vetustis aucto ibus . nem- ' .Pe Tacito, Suetonio, Floro, Livio, Se agnoseitur a Carolo Sitonio, qui ore Gliciae dictaturam in lapidibus capitolinis notatam se invenisse testatur. ' Ah, Α c. Hare autem querela, quae ininciosi r/stamenta dicitur, testamento dς ζω I 2, h, i, tiam objicit testa rotis, quem arguit quasi furiosum: non enim Videtur lio' Cui ie ἡ .Vminem iani capitis potuisse sine causa filium ex haeredare. Unde pet eau- ' iam dementiae testamentum rescinditur, ut inoficiosum, Se conditum contra pietatis rationem: naturale enim jus quodammodo videtur mutuam inter parentes , & liberos successJonem instituisse. Sed quoniam aut illecebrae muliebres, & novercalia odia patris morientis voluntatem saepe a privigno abducunt; aut ipse pater levibus aliquando ex causis naturalem filiorum eatitatem exuit, ideo filius injuste se ex haeredatum probans , patrisque sit. rorem praetendens, testamentum ita rescindit, ut cum institutione concidant de legata. f Sane liberis praeteritis opus non est in officiosi querela I inest enim vitium ab initio ; vetustioribus namque legibus interdictum est praetet ire liberosi sed eo, aut i astituere oportet, aut ex haeredare , iis autem opus est querela , quibus vel minus legitima portione relictuin est , vel omnis prorsus adempta. I Quoniam autem querela in ossietosit, genus est petitionis haeredita. feni. rat. 3.tis I ideo ex ordine Edicti perpetui , Se Digestorum licebit hine transi. LXXXI, re ad universam haereditatis petitionem. Super qua conditum est h SC. quod a Graecis appellatur Adrianum , iitpote factum Adriani j ulla
post ejus orationem de more habitam in Senatu pii d. id Mart. Q. Iulio
Balbo, & P. Iuventio Celso, Tito Austidio , OEno severiano Coll. qui ea de re verba fecerunt. Ex qua nominu . n.descriptione Alciatus infert , cum Consulibus unius anni admissos etiam esse Coss. designatos i neque T s memi- h) l. et O. V. i