장음표시 사용
311쪽
se l. 3. Ide his, qua pro non scri t.
his , qua pro non ser/I. trabemur. Cujae . ad i. uni .
ram voluntate testatoris, quam lage quaerebantur et nempe illIs, quae alIqda ex causa capere non poterat is, qui testamento vocabatur; quaeque propterea, vel ad haeredem alium, vel ad alium legatarium accedebant. Haec auiatem in ilia genera tribuuntur ι alia enim pio neu friptis habentur , & alia dicuntur esse in causa eaduri 3 alia proprie cadusa sunt , & nuncupantur. Pro non seriptis sunt relicta iis, quorum in personis ab initio non consistunt, veluti relicta incapacibus, & mortuis vivente testatore; item obscura, & perplexa, quae non intelliguntur 3 praeterea, quae dictante testatore ab ipso testamentario sibi adseribuntur, quibus tollendis prodiit Senatu eo fultum Libonianum infra nobis exponendum t & captatoria, sive quae quis eo eonsilio legat, ut sibi, vel alteri commodum aucupetur ex testamento illius, cui legavit, veluti: si Titius me ει redem iussis Meyis, vel qua ex pa ta Titius m. ba νι Iam instituινit, mihi harer esto. Item si 1 ιιius Caium sibi haredem iustisuerat, mihi hινει σε. Quod relictorum genus Senatusconsulto
damnatur . Illa etiam pro non scriptis habentur , quae relinquuntur iis, qui sunt apud hostes ipe reditus omnino petempta , nempe quod ibi postea decesserint, ἡ de legata puta , quae peregrino relinquuntur , e) Si deportato, d aut damnato in metallum; qui cum sit servus poenae, non habet dominium, ex cujus persona legatum consistat, ut consistit in servo, qui dominum habet legati eapacem. εὶ Quidquid autem ejusm ei est, di pro non seripto habetur, veteri jure manente, ut olim semper , se & nune etiam non ad fiscum , sed ad haeredem , vel legatarium , vel substitutum fine onere devolvitur, cra exeeptis duobus ea sibus, quos innuit, Iumnianus s & prosere Cujacius ch nempe eum servus legatus est
alicui, qui capere non potest, atque ab eodem relicta est servo libertas squamvis enim Iegatum sit irritum, tamen humanitatis ratio libertatem interiseidere non sinit; ideo contra subtilem iuris rationem, praestanda est ab eo , apud quem servus permanserit. ιγ Alter easus est, cum id, quod sibi dictante testatore quis adfer Ipserit, rogatus est restituere ; quamvis enim legatum intercidat, onus tamen sullinetur, & fidei eommilium ab haerede in praestabiriir, κ) eum ita sit eautum Senatusconsulto Liboniano. Nec tantum ea, qua ab initici sunt irrita, sed quae a primo valuerunt, deinde in eam causim reciderunt, a qua in ei pere nequeunt, pro non scriptis habentur. Cujusmodi duos easus pen t Iurii consultus: si iique sunt, si haeres institutus, vel legatarius facto testamento damnetur in metallum, vel si servus alienus, cui suerat aliquid legatum, a testatore redimatur. in causa caduci ea sunt, quae vivo teliatore deficiunt, veluti si legatarius , aut haeres te statorem morte Praeverterit , aut vivente testatore servus poenae saetus libet talem amiserit , aliove modo conditio legati desecerit . Haec enim , quae jure antiquo vel in substitutum recidebant , vel in conjunctum , aliumve, a quo relicta erant ; lata lege Papia eodem jure coeperunt esset, quo &caduca , fisco scilicet obnoxia Caduca vcro proprie sunt , quae post mortem testatoris in eam causam decidunt , a qua incipere ncquibant r quae ut amplius fisco crescerent , vetitum fuit lege Papia , haeredem ex parte adire ante apertas tabulas haereditatem , quo aditione dilata caducum redderetur , quidquid ante apertas tabulas a tectatoris morte deficeret. Unde si vel decet illet haeres , vel civitatem Romanam amisisset , illius portio caduca erat , & ad. fiscum perveniebat I n inhaerede veroe ex asse construatum fuit. jus antiquum. o in Caducum erat ei iam , si quid relictum sutilat coelibi , nec is intra diem centesimum , qui dies erat cretionis , uxorem duxisset , vel si relictum fuit Latino ,
312쪽
nec is ante dies centum ius Quiritium impetrasset. Ilcm si post mortem sa Ulp. f. 11.
testato: is conditio, cui legatum suberat, desecisset. Tum autem ad ea, quae β. eum quo se tit. ellent in causa caduci, tam ad caduca ipia populus, veluti omnium parens, 17. ut ait Tacitus ἡ) lege Papii initio vocabatur, eaque suo cum odere capi Tacit.I. a. bax, perinde ac jure antiquo haeres, ut substitutus, e aut cadjuriatus. At - . quod popalo ruerat ius in caducis, Antonini lege translatum fuit ad fiscum se l.96.9. r. pri*cipii, ut docet Ulpianus, d) cujus lectionem nescis quam recte immu- ρος DL .
iavit Cujacius, ne illum repugnantem fateret Iuliano; te ppud quem non Populus vocati scribitur ad eaduca, sed si cus: cum tamen Adriani tempori- . οῦ bu , quibus Iulianus vixit, non fiscus, sed populus ad caduca vocaretur et ' i' unde potius Iuliani locum, Gothoste do auetore, suspicor fuisse a Triboniano Viriatum, expunctaque populi mentione fiscum substitutum, ut quod sae-Pc solet, veterum sentetitias ad Iustinianaei saeculi rationem accomodaret . Nu c quemadmodum ad caduca populus, vel fiscus admitteretur inspiciamus. Et constat eos tum demum abstulisse caduca, cum testator sine liberis, Parentibusque decessis Iet i nam si liberi parentesve usque ad tertium gradum superessent haeredes instituti r quod capere non poterat is , cui relictumctat, ipsi servato vetere jute capiebant. sf Pronepotes iὀitur etiam,&proavi excludebant fiscum a caducis: tcrtius enim gradus hu)us legis senteritia za, comprehenditur, cum usque particula non raro includat extremum, quo ser- ι',ria is,mo excurrit: quan etiam vim habet in pluribus juris locis, ut reci ς Cu' 6.-l .ff. d. l. jacius observat. I Verum eadem haec exceptio, quam ad testamenta in- ,. 'tet liberos, parentesque facta pertinere dicimu a Iustiniano, ch) extendi- se l.kl . iis sis. tura Gothosredo ad extraneos haeredes, qui liberos habent, movcturque J desιnasti Cus.
Quod ta nen accipi potest de aliis legis capitibus, quibus quis relicto pri- princ.C.dee AEduc.
vabatur ob orbitatem. Movetur praeterea Ulpiani auctoritate tit. 1 f. in fiso, tot. Versic is cu cuius haec verba sunt: Si qui, in faud.m tacitam fidem accommodaverit, ut lex
non tapienti Freicommissum νestituat, nee quadrantem eum de utere Senatus cen
s it, nec cari cum vindica νε ex eo tegam.nta, si tibero ha eat. Quae quasi de
extranei testamento dicantur, putat Gothostedus sententiae suae favere. Hunc autem verborum sensum Cujacius ut declinaret, pro si tib/res habeat , subjecit si . x li ι is .xigant. Vetum locus, in eo judicio, nulla emendatione indiger : si quidem Ulpiani verba sne ulla extranei mentione recte congruunt tectamento patris, eui filius tacitam fidem in fraudem legis eccomodavit, ut non cap enii aliquid restituat suae fidei commissum: quae statis ne filio esset impune, Senatus eum jute capiendi privavit; & quoniam illi conciliare gratiam poterant liberi , quorum caula multa parentibus remittuntur , adjecit ne quidem si filius , qui fraudem Iegi secerat , liberos . . . haberet, poenam evasurum. Si quidem qui dolo malo ci) in Laudem legis frinu emclam jultu teliatoris aliquid rei tituendum recepisset , hoc est fidem suam '' ' . ,' 'acco minodalIet , ut alter rellitueret; is ex lege Papia excidebat haeredit --ἡ te,.aut legato mi relicito , eaque bona tamquam vacantia vindicabantur a populo : ut ne fruetus quidem licuerit haeredi, aut legatatio ante ii em ni 't. Eam qis; motam perceptos retinere : quia bonae fidei possessores non ii bebantur , it f. d hii, qua xὶ nec eis adcrescebat quidquam dcficiente conjuncto , cum nen O rem uti,dio. 'dabae dieatur, qua suerat ab initio privandus; ι atque hoc unum erat si i. si torum
genus bonorum ereptilio tim ex lege Papia descendentium. Alterum genus ga. V. d/adruir. L. at coram, qua i .egno rclicta erali:, ad quae poPalus ctiam , D ilicus Uelamir. haria.
313쪽
co I. s.f. tam vocabantur, & aliquando etiam privati: veluti si legat alius testamentum parare f. de his, qua pressiliet, quo haeredem fraudaret, aut tutelam testamento relictam re euia Dut indign. set; sa) utroque enim casu indignus est legatarius legato; sed ei pars abla-cbὶ issenult. C. ta traditur haeredi, cui fraudem tetenderat, aut pupillo, cujus tutelam reci M luat. laverati b ideo Iustinianus e ait, quae indignis auseruntur, cedere ali-
C. de fidele. 6 l. ' quindo privatis; & Ulpianus d) scripsi non raro ereptilia nobis adquiri. At quosnam praeterea indignos judicabimus beneficio testatoris λ eos nempe, id last c yy vel defunctuiti occiderint, c. quos & a descendentium defuncti bonis lex excludit; vel eos, qui testatoris morti causam aliquam per culpam, aut negligentiam praebuerint, eamve mortem vindicare omiserint, vel testamentum probroso aliquo nomine, vel salsi accusaverint, aut in ossiciosum dixerint: s) squidem pertenderint,. non autem si destiterint ante sententiam. h Item qui vel de sui acto grave aliquod in iudicio erimen objecerint, i vel status controversiam moveant; vel contra tabulas bonorum is ι. his. vi possellionem petant; Ic vel uxores contra leges duxerint: ab ejus enim I .l g. ei qui mose mulieris haereditate ob turpitudinem arcentur; ἰὶ vel capitales inimicitias rem 3o .f. de his, cum testatore sui ceperint, eique maledixerint; cm vel ejus uxorem vitia. qua ur indam I. r. velint; vel haereditatem compilaverint: pars enim compilata fisco accedit, O a C. eoA nulla per haeredem di tracta salcidia; n) vel sestinata improbe spe , bona .n l. .is p h Ebi ex legitima successsione perventura donaverint: turpe est enim cognato g. s p onduin mortuo, pet aes, & libram illius bona mancipare; qui ritus, ut di-9-uu i ta Hi limus libro superiori, adhibebatur ante Iustinianum in quavis translatione ι- μ ιβ rq dominii. Nee tantum ad partem alteri donatam fiscus vocatur, sed ad reli- . in ' qua bona dona toti legitima successione obventura ; denegatis huie actionis. h bus haereditariis. Ο Aufertur autem dumtaxat, id quod apud haeredem Γ si 's' sermaneret, non quod ad substitutum, vel alterum per ii dei commillam per Si βω-k.4 Vrni rex. ρὶ Hus P tinςt S. C. de eo, qui Prius testamen tu in utiliter sece-1 d, his, Da ιι rat. dcinde aliud, quo instituerat eos, quoa non licebat; adeo ut in plicitet, Q. ' instituerit eum; quem instituere non poterat, utpote ex legibus ineapat m , Κ I. 1. D d. qui differt ab indigna; quem ipse testator pollea judicarit in i gnum ; in po-hii, qua ut inuig. steriore eum, quem instituere non solum exeludit lex; sed aliquando etiam 9 La. f. cod. odium testatoris, cuique bona ob id a fisco eripiuntur. Itaque in hae specie in t inimie, q) S. C. decretum est, auserendam per fiscum haereditatem haeredi scriptoria ff. de his , qua in priore testamento, quem testator mutaturus posteriore testimento volun a tin Un. . tatem, judicavit indignum; Prius tamen testamentum ruptum non fuisse, quia i in ieg. scripti posterius nullum suit, utpote in quo incapax instituitur, & S.C. ad Pertina-6 Idchis, qua ut eis orationem adjecto, cautium eli, ne Ptiores tabulae rumpantur, nisi a po- in θη- Cu c- μή stelio libus validis. νγ Alia via populo, vel fisco patuit ad aliena bona peri ῖ j- δε eaput iliud legis Papiae, quo constituitur, ut si haerta decedat ante adit na lix'ήρ isve μή lik redii:tem , haereditas in aerarium, vel in fiscum cadat. iὶ Nam jure antiquo v '' liae edita, , deficiente haerede testamentario, deserebatur ad legitimos, sino. ιt ou δ is iti' Di cribu : cum jure suo, sive beneficio legis transeat, non voluntate test
A; cui. EIC totis. Hereditas enim non adita, in haeredes hae te dis minime transmittinat si ι ad Pup. tur, nil liquibui casibus, Puta si a parentibus, sive maribus, s vesceminis I. i 6. , p,U. liberi sint instituti, sive sui, sive emancipati, atque Ita instituti susceperint o l. t. 6. - liberos: ad hoβ vnim haereditas patentibus relicta transmittitur. - Pt in minisse dest. iis . toea s haere, extrancu decellerit intra annum legibus ad deliberandum M.ts. datum,
314쪽
datum, a & sciat haereditatem sibi delata mi ira reditas, etsi nondum ad ἱ-ta, transmittitur in haeredem deliberantis una cum iure deliberandi b per temporis residuum. Item infans ab extraneo institutus, si in infantia dece 'dat, tralilmittit in patrem, qui ejus nomine adire cum posset, non adivit. ι Tandem si S. C. Silaniano , quo aditio , ae apertura tabularum protrahebatur, donec de familia quaestio haberetur, haeres adire impeditus decessileti ne huic S. C. ei Iet fraudi, Scaevolae placuit transimitti haereditatem. dὶ Dies vero legatorum nonnisi ab apertura tabulatum cedebat , etsi legatarius ante actnitum legatum decederet, legatum in fiscum redist batur, Ο exccptis legatis ρον vindιtation m , quae Paullus ad haeredem legatarii transire scribit. Praeterea omissa, vel repudiata haereditas,&legatum fisco vacabant: Partemque non capientis caducam esse , bonaque illius, qui 3us omisit tuum , populo ex lege caducaria deferri Ulpianus tra. didit. t: Quamvis enim haei editas, de legata, quae aut repudiantur, aut supersunt, post mortem ii sus, qui decessit ante aditam haereditatem, a ni- tu nive legatum, proprie sint bona vacantia, distinctumque nomen ferant a eadu eis: promiscue tamen haec aliquando accipiuntur. ἡ Ulpianus enim simplicater partem non capientis, aut non adeuntis ait esse caducam. Ea sunt etiam caduca, quae legis Papiae modum excedunt, puta si conjugi relictum M plus quam lege decimaria licet, vel si quid legatum sit ece. res ictum lege Papia capiendi facultatem ademptam nec egata modo, sed & na ortis rausa donationes ei. dem iuri subesse discimus ex S. C. ad caput hoc legis condito. Et quoniam duplici ratione fiscus arcebatur a caducis, jure scilicet adcrescendi, & iure substitutionis ; nam jure accrescendi portio deficiens veniebat ad coniunctum re, & verbis, vel re tantum, vel aliquando ad con- tuis verbis , si apparreret testatorem in conjunctionem affectasse, ne inane si studium illius: aure autem substitutionis portio deficiens a substi-
. 'i'ς P PN Iu 'uidem substitutionis reliquit integrum, jus vero adcrescendi ex parte praeculit: ca nec prorsus ejus iuris commodo
restituete ogatus , nihil ad oscere debere e non quia pars deficiens fisco inferatur, sed quia haeres totum restituere coactus careat
cit. ρ Et Celsus ait, filium haeredem, cui pars ejus , a quo fuerit legatum adcrescat, non praestare legatum, quod iure antiquo capit. Quan- conam igitur in partem cohaeredis deficientem fiscus ex lege Papia voca- mςqvς Iuristonsulti ad legem Papiam scribentes de haeredum coniunctione tractassent, neque Iustinianus caduca funditus tollens attigisset etiam colinedum portiones, ρὶ easque ad priscam juris observatio.
- u ς ΠJu' i .nsco praeseruntur. Cum autem hae te dis portio te: ta, , - dubitabὸfur , an simul cuni onere suo transfer. 6 : Ad linx -Πu Πpgδvptat. Ulpianus vero transferri scripsit post te. teuci , Dh3, ' μ' in 'i' --xplicta onera censentur a substitu.o repetita. Unde Ulpianus collegit pati ratione ab altero collega, cui por-
315쪽
tio ad erevit, onus videri repetitum. Inter legatarios autem prorsus subis latum fuisse lux adcrescendi per legem Papiam praeter Iustinianum, b) do. cuerunt & IC se praesertim Ulpianus. rὶ substitutionibus tantum lex Papia pepercit, unumque hoc effugium patuisse testatoribus, quo legem decima. tent, Iustinianus traditi di Itaque I Cti qui privatorum testamentis adhibebantur, quique pro viribus odiosam studebant coereere legem ; commenti sunt reeiprocam substi utionem, tamquam perpetuum bonorum nexum s ut uno perempto nodo, statim haereditas, aut legatum revinciretur alieto, itaque fiscus diutius averteretur. Adeo enim I Cti hujus legis avaritiam abo. minabantur, ut vires illius ubieumque usu venitet, cautionibus, responsisque suis extenuarent. Cujus bonitatis, prudentiae, atque caritatis plura in legibus nostris exempla supersum . male est illud Vlpiani, qui legatum negat intercidere, si fuerit deportatus is, cui relictuin fuerat sub conditione, si Coa fui asser, quamquam enim is mortuo comparetur; tamen ne fiseo locus aperiretur, legatum consistere ait propter spem restitutionis. c. Item Zealiud ejusdem I Cti, qui monstrosum parium doeet proinde atque integrum prodesse mulieri ad effugiendas legis Papiae poenas, ne materni fati calam ias cedat in fisci luerum , cum alias monstrosus partus in liberis non numeretur, illumque occidens poena legis Corneliae non teneatur: nam legibus XII. tab. parens eum, aut serro necare, aut undis mergere jubetur: non enim videtur hominem interficere. t Porro piinceps minime solutus erat omnibus legibus, quippe qui, teste Dione, hὶ a Senatu veniam legis -- eoniae peteret, & in legatis sibi relictis Falcidiam ι pateretur: tamen ex S. C. solutus erat legibus cadueariis ob earum odium , quod beneficium principes Augustae impertierunt, ut tradit Ulpianus . tax Quam legem Tria bonianus perperam locavit sub titulo da letibus , quasi ad leges respiciat universas, ac data opera celavit posteros, leges aliquando a Iurisconsultis kὰν' ἰυχοῖ, appellari solas leges Iuliam , o Papiam, ad quas pertinet inseriptio tituli, quem praeseri l. illa ρνinceps tuib. odi. quoque legis Papiae, legatorum nomen in artieulo fideicommissorum diseretum sui ea fideleommisiis, quae alias confunduntur: ne si sub legatorum nomine v nitent, fideleommissorum dies cederet ab apertura tabularum quemadmodum legata r cum contra fidei commissa, servato veteri jure, cedant a die mortis testatoris. ιγ Plura vero fuerunt S. Cta ad hane legem condita . quorum primo illud occurrit, 'uo mortis causa donationes iis factae, qui lege capere prohibentur, in eadem iubentur esse causa, quasi eisdem in te. stamento relinquerentur. m Sequitur & aliud S. C. quo , ut fiscus exeludatur, substitutio reciproca, quamvis obscurior, tamen ex mente testatoris, benigna interpretatione, inducitur, cn velut in hac spetie, Titus,cν Seius πιεν styum vivae haras mihi ago. Hos Celsus existimat, si uterque vivat, ambos haeredes fore, alterutro vero mortuo , haeredem iste superstitem ex asse; quia ut scribit Ulirtanus cs substitutio reciprora hute rationi subesse videtur; quod & in legato eodem modo relicto Senatum censuisse, Cessiis tradit. ρὶ Praeterea huic tractationi aliud S. C. aecessit, quo potior causa dueitur illius, cuius fides electa sit, quam haeredis: unde quod Sejo fidei eo nimissum fuerat sub conditione, ut Titio daretur; Si Titius , pendente eonditione, decessiisset, legatum apud Seium manebit q excluso haerede simul, & fisco. Satis non erat hilae legum eapitibus fisco, vel aerario prospexisse, nisi legislatores fraudibus viam interclusissent: quibus detegendis quod in legibus poenalibus erat translatilium in certum decretum fuit praemium iis, qui privatorum fraudes ad magistratus , & Princi . Fes
316쪽
pes detulissent ; quod fuit quarta pars rei delatae, idque vulgare Praemium Paullus appellat a; eamque quantitatem praefinit m a Nerone suilla, docet Suetonius; b cum antea, quamvis propositis Praemiis, eorum tamen quantitas incerta fuisset. e Ne autem delatorum improbum agmen in Urbe nutriretur, propositu in fuit praemium iis, qui se ipsos detulissent, propriamque fraudem patefecissent, fuitque dimidium rei , quam detulerant: ut Paullus, & Mauritianus prodiderunt. d Quam ad rem S.Ctum prodiisse docent ii, quos indicavimus. Tandem qui in Daudem te gis fidem accomodaverit, Se receperit se redditurum, quod per legem non licebat; haereditate, ac legato sibi relicto a fisco privabatur. . Iustini nus vero legem caducariam evellit prope radicitus , restituitque jus antiquum, & fisco reliquit bona vacantia, de ea, quae ut indignis eripiuntur: quam legis Papiae abrogationem explicat ipse luculenter. f) Iam enim lompe antea emendato bellorum civilium damno, populum oneribus hisce levatum oportuerat. Nam ut apud Livium ρὶ legitur: quar tam pera alι qua d
Quoniam autem in fisci mentione versamur, Ze lucris ipsius; commodum hic attexemus S. Cta reliqua eo pertinentia, quorum illud quo publicati vetantur, Se haeredi remittuntur bona illius, qui Romam transmissurus a magistratu, ante sententiam Romae proferendam decellerit; cum ante judicium Romae redditum, damnatus non videatur. b Item illud, ut privato hae- chin Let. V. de rede, de fisco, de haereditate contendentibus, de creditoribus praeterea pe- bon. eor. quia me sent. vel mori. sibi
rentibus, tam privata haereditatis petitio, quam creditorum actio sustineatur,sve differatur i) donee ius filii examinetur: cum creditorum actiones non disserantur, si duos inter privatos de areuius haered tale disceptetur. x Item illud de tacito fideicommisso, cujus partem dimidiam, constitutione sua , Trajanus remisit fidei commissario, qui antequam causa ejus ad aerarium deferretur, ultro se detulisset, ac professus esset eam rem sbi relictam cape. re non posse. Cui constitutioni senatus adjecit, ut si quis aduersus Traiani beneficium ingratus, postquam prosessus est et se capere non possse, transegi Lset eum posse lioribus relictae sbi rei, atque lucrum inde cepi ilat, si tribus edictis evocatus non responderet tantum aerario pendeter, quantum ibi ex delata eausa remansisset, s professionem implesset: de si posscssoris quoque fraus argueretur, tantum possessor persolveret , quantum convictus inferre debui siet, unde ab utroque simplum exigitur. Porro Senatus quoque censuit, ut contra fiscum l ceat opponere compensationein I puta si quis libitor fisci sit, & ereditor non debeat fisco persolvere, nisi deducto eo, quod fiscus debet; dummodo tamen quod ei debet, una statio, sive procuratio fiscalis non compenset cum eo , quod debet alteri stationi , sive procurationi. Erat enim exactio fiscalis divisa in plura ossicia, ne autem ossicia confunderentur, & involverentur fiscales rationes; reste constitutum fuit, ut compensatio locum habeat, quando una, eademque ilat io credit rixesset, Ze debitrix . m γLegibus eonnubialibus recte attexentur S. Cta, qu bus nuptiae inter pupillas , & earum tutores, curatoresve prohibentur . n Orationem habuit in Senatu M. Antonicus Imperator , qua sententiam suam de infirmandis ejusmodi nuptiis protulit , optimis ad id sane rationibus adductus t ne scilicet velamento nuptiarum tutores , qui conturbaverant Pupillarum rationes, aut interverterant, fraudem tegerent suam , eoque artificio doli judicium declinarent. Ideo ne conjugalis reverentia ad tu.
S. C.& oratio Antonini deTutorum Nuptiis cum pupillis.c, C. de inter .maIr. inter pupil. o iuta
317쪽
0 l. non solum s.videamus β. δε
omnes ad resistendum adimeret; Senatus, ex M. Antonini sententia , nullas esse nuptias censuit inter pupillam, de tutorem, aut tutoris filium, alisque ita imbecillam aetatem, inopemque consilii sexum ab astutiorum fraudibus liberavit. Quam ob eaulam S.Cti sententia producta fuit a ICtis ad eos, ad quos tutoris, aut eurator s lucrum pertinet, & in quos fraudis suspicio ead te veluti eos, qui tutores non sunt, tutelae tamen periculum suo nomine subeunt, & ad honorarios tutores , qui & de male gesta tutela tenentur. a Unde non modo tutoris nepotes, qui filiorum nomine veniunt, b sed, de filios etiam emancipatos S.Ctuin complectitur: immo & ex haeredatus, atque praeteritos, eosque etiam, qui se paterna haereditate abstinuisa senti ne sorte lubductis rationibus, bona patris per fraudem in eos colloca.ta Oporteat revocari tutelae judicio. e Quamobrem etiam extranei haeredes tutoris ex ICti sententia, a pupillae nuptiis arcentur. Quid si avus, qui tutelam neptis ex filio emancipato gessit, eam pupillam nepoti ex alio filio nuptum dare velit 3 Et quia par affectionis raco suspicionem iraudis removet ; responsum cst S Cti mentem eo non ella producendam. d Aliud erit si filius iam . patri suo , aut statri, qui eii in eadem potestate , pupillam suam collocare velit; εὶ tunc enim et it locus S. C. quia communia su ne patris, de filiorum commoda, sicuti & communia sunt onera; nam quem admodum tria onera eadem in domo esse censentur, si pater alleuius , vel filius, vel frater unus tria sust ineationera; ideoque locum habet excusatio tutelae; ita & pati suspicione fraudis involvuntur: ut enim prodest periculi .communio ad excusationem, ita nuptiis obest participatio utilitatis. Praeterea, si ventri, aut bonis curator detur, is etiam removetur a nuptiis; ι quamvis ad breve temporis spatium detur. In civile praeterea visum et tmellam, mi tutoris liberto, aut liberti filio in conturbernio suscepto nuptum dari. h uid si testator in uxoris arbitrio posuit set filiae nuptias a An matris consensus prohibitas nuptias confirmabit, tamquam patris auctoritate contractas iMinime: non tam enim nuptiarum arbitrium permisisse censetur testator, quam puellae custodiam tradidissse, o ne tutori nuptum diretur: eadem ratione, tutori adrogatio pupillae, vel pupilli, minime permittitur; K nee adoptio mariti puellae, ne hanc sibi viam ad aliena bona pa. te faciat. ιὶ Cum autem S. C. nuptias inter pup llas, & tutorem, atque curatorem, eorumque filios ob eam causa in prohibuisset, ne imbecillis sexus infirma aetas, auctoritate tutoris opprimeretur, idque periculum in sexum vitilem, utpote firmiorem minime immineret: haudquaquam oportuit m) S.C. extendi ad eum, qui si iam suam pupillo suo in matrimonium collocat Nee porrigitur S.C. ad eos, qui pro tutore, vel curatore negotia gerunt; quoniam non eadem eli auctoritas. nὶ Matrem quoque pupillae ducere tu toti licet. c. Praeterea si pupilla sit nurus tutoris; utpote quae ante testatoris mortem, tutoris filio nupta suerit: recte contractae nuptiae sulpicioso eve tu post matrimonium incidente minime dissolventur: sed alius cuiator datur, qui reddendis rationibus praesideat : ρὶ generalis enim est in jure definitio, atque perpetua, nuptias rite contractas, consequenti facto minime vitiari. Nec nuptiae solum, sed Se sponsalia hoc S.Cto rejiciuntur: θὶ Quo etiam prohibet ut sponsus sponsae curator dari. νγ At ii tutor, aut curator rationes reddiderint , licebit sibi , vel filio pupillae nuptias appetere , dummodo simul puella XXV. annum impleverit , annusque utilis exierit , qui petendae relii tutioni conceditur. ι γ At ex constitutione Iustiniani ad XXIX. usque annum prohibitio tenet : loco enim anni utilis ad re
318쪽
quadriennium continuum. a) Ad hoc S. C. exceptiones duae produntur a prudentibus, nempe nisi prius a patre desponsata tutori puella suisset,&tutor maritus ab eodem patre puellae designatus; vel nisi quis nurui suaesit curator datus, non cnim dissolventur contractae nuptiae, ut mox dixi mus: b3 quibus casibus vis S. Cti perimitur. Caeterum praeter diliolutionem nuptiarum fraude contractarum , hujusmodi tutor infamiae subjicitur , neque ex puellae testainerato capere quidquam potest , teneturque lege Iulia de adulteriis. ein Puellae vero licet ex hujuscemodi mariti testamento capere, naus enim non puellae, sed tutori adscribitur . Ejusdem exemplo S. Cti, Pt incipes inter mandata, quae dabantur in provinciam cum iuris dictione proficiscentibus, illud inserebant caput, quo vetebatur, provinciae rectorem, sibi vel filio uxorem ex provincialibus quaerere: idque ratιοne ρο- rotat/u, ut Papinianus ait: ne scilicet puellae resistendo impares, imperii nutu, invitae pertraherentur ad nuptias. id Nuptias conlequitur procreatio liberorum, quos genitor agnoscere tenetur, atque aleret ideo si divortio facto , mulier praegnans apparuerit, partus reddendus eli ei, a quo concepit. Id sic leges verum patrem is cernunt, cujus curae, ae potes lati filius tradatur. Quamobrem S. C. Planciano , sive ut alii scribunt, Plauciano cujus, quamvis ante Adrianum conditum sciam, certum tamen tempus ostende te non ausim: hoc loquam S. Cto ratio prae. betur, qua legitimo parenti filius usque ab initio assignetur: tum ut a patre, qui suus est, agnoscatur , tum ut patres jure civili definitae filiorum gratia ex dimissae uxoris dote detrahantur. Siquidem aut morte mulieris matrimonium dirimebatur, aut divortio. Si morte dirimeretur , dos a P tre prosccta; eo mortuo, penes malitum remanebat: vivente vero patre , ad eum redibat, detractis partibus quinis in singulos liberos in infinitum , ι oc est pro numero liberorum: ce, quarum partium retentionem quidem ante rcddendam dotem habebat maritus, non petitionem . Unde jure antiquo, nullus erat disputandi locus ad patrem ne, an ad maritum dos superstitibus liboris pertineret. Nam quia quintae partes in singulos liberos a jure statuebantur, certe quod supererat ex detractionibus liberorum, ad patrem redibat. Haec vero quaestio excitata suit jure novo inter Martinum , & Bulinum, cum detractio partium , & retentiones omnes a Iustiniano subla-- suerint. Diu veto quaestione hae agitata, praevaluit opinio Martini , utpote liberis benignior, ne matris morte fieret eorum causa deterior. Si vero per divortium culpa mulieris, aut viri matrimonium solveretur, dabatur liberorum nomine retentio , non quintarum , sed sextarum partium in singulos liberos usque ad tres: nec in majori liberorum numero plus-
suam tres sextae, sive dimidium dotis retinere licebat. ρὶ Igitur S. Cto Planciano permittitur mulieri, parentive, cujus poteliati subest, vel ei, cui mandatum ab eis fuerit, si piaegnans exiitimetur mulier, id denunciare intra triginta dies continuos a die divortii, vel ipsi marito, hin vel parenti, cujus est in potestate; aut si horam copiam non habeat denunciare domum, vel in hospiti uin , s maneat in civitate maritus, si in villa , vel in municipio, illuc ubi larem matrimonio collocaverit. Ita enim 3Ctus accipit illa verba SCti XXX. dira , o domum marati . Atque ubi mulier se praegnantem ex eo esse viro denunciaverit ; ille ne partumam noscere cogatur, neve agnoscere recusans extra ordinem coerceatur, debet aut custodes praemittere , aut contra de nunciare gravidam ex sese non esse: quo jus habeat in judicio negare filium. i in Sin autem mulier den lare aeglexert, aut oblatos ultro a marito custodes remit erit , O Cujae. ad
319쪽
admodum It . f. de agnose. lib.
liberum est marito , ejusve parenti recusare partum, ejusque agnoscendi alendique curam reiicere in mulierem; a nisi mulier post Iapios trio in. ta dies de nuncia verit, & negligentiam suam apud iudices eorrigens audita fuerit, quod late licebat. Hoc autem S. C. non eo pertinet, ut si ex sese conceptum non esse constiterit; tamen , quia se agniturum obtulit, cogatur haeredem suum habere filium alienum, quamvis alere debeat;& contra, quamvis mulier intra praesti tutum tempus denunciare neglexerit, & ob id Pater alendi onere levetur I liceat ue filium non agnoscere; non ideo tamen prohibebitur filius ex patre te natum asserere , idque legitimo judicio comprobare; sive enim praeceps fuerit patris voluntas in agnoscendo filio, sive matris cura in de nunciando remissior; Iurisconsulti neutrum voluerunt ρνέi-ιtrum e lIe contra veritatem - σὶ Est autem /Miu disium omnis controversia status , in qua quaeritur liber ne sit quis, an servus; fit Ius, an non. Diciturque praejudicium quasi iudicium antecedens aliud, cum eam actionem alia, veluti Pediissequa consequebatur; nam si quis filius pronuncietur, continuo poterit judietum de patris successione movere. c. Itaque Senatusconsultum hoc sic accipietur, ut quoad in judicio conlitterit, ex quo revera parente partus descendat, ex superiotit gula alimentorum ratio statuatur: aut si nulla de veritate partus conti versia moveatur, alimentorum subeat onus , qui contra Senatusconsultum venerit. Nee quia de alimentis quaerere quis antevertit, minus integrum erit status controversam agitare. e uamobrem , quod Paullus ait , maritum , si post uxoris denunciationem custodes miserit ad inspiciendum, observandiimque ventrem, cogi omnino mulieris partum agnoscere; a Cuis jacio tantum ad alimenta trahitur: ne quis putaret ex hoe Paulli loeo ademptam este malito saeuitatem negandi partum, si id in judicio alienum esse comprobare potuerit L Itaque componit repugnantiam, quae videtur esse inter Paullum , & Ulpianum. Secundum haec quaeri iur quot , quive sint mittendi Et sane si maritus divortio facto vivat, ex rescripto Divorum fratrum, satis fuerint tres obstetrices, quae si renunciaverint praegnantem, ventri custodes apponentur . Marito vel o mortuo , ii, quorum interest , quibusque Plaetor denuntiatum vult, jubentur quinque mittere obstetrices, quodque tres earum renunciaverint, verum constituitur. t Uerum Plancianum L C. partum tantum soluto matrimonio editum complectitur. Quamobrem Adriani temporibus aliud prodiit Senatusconsultum, quo pater filium constante matrimonio susceptum agnoscere compellitur . h uia veto haee Senatusconsulta pertinent ad eos , qui sui haeredςs agnoscuntur, Iurisconsulti censuerunt ea cessare, si nati post mortem parentis in nullius sint potestate recastiti. si Sed & aliud extitit hujus S. C. caput, quo poena t. Co=nelia do falsis puniebantur ii , qui salsum partum subjecerint: cujus S. C. caput intercedit i tantum de falso partu pluribu locis in rituto vive 3ονum ad Co n/tiam di siputatur. μγ Satis adhuc pro instituta brevitate leges pervagati sumus, & senatu Gconsulta, quae personarum statum attingunt: nune ad ea, quibus negotia reguntur, ex ordine progrediamur. Atque ex negotiis primo ea, quae inter vivos geruntur, examinabimus; deinde quae ex testamentis, & ex ali ua morte proficiscuntur tractanda suscipiemus t exordium vero sumemus a legibus usura enis. quarum antiquissima sane suit Atinia , quam ante Nigidium Figulum, & Ciceronem latam, Gellius, ιὶ & Cicero ipse demonstrat. Eaque lex additamentum fuit vetustissimae legis XII. tabul. quae rerum furtivarum aeternam esse jubebat auctoritatem , earum eue usucapio
320쪽
nem prohibebat. Quod translatum suit in legem Atiniam , ca) ex eaque l quitur 4-
additum, ut non Prius rei surtivae vitium emendetur, uiscapiore coneedaia quia AE tem 6.Τ-tur, quam res ab jojusto possessore redierit ad verum dominum. Itaque ἐμ - σέ per hanc legem, tum demum res surtiva vitium exuit , cum reprehensa st fuerit a vero domino. Quod Nigidius Figulus non solum ad posteriora I ὴ his sutia, sed ad ea et am ante legem facca trahebat. Quamquam φnim Vex'-ρλλι f. odem. bum o is futurum respicit uetamen quia praepositum est ei Praeteritum fassum, uea . utraque tempora, futurum scilicet, dc PIaeteritum ea oratione conjungun- 'furiis. s. ρο ..tur. b . satis et i s V. G H. Quod autem Iex Atinia statuit de rebus furtivis, lex Plautia, & Iulia f., Pul Qeum tranttulerunt ad res vi possessas, quae longa possessione usu cape e non li- I. sq. ad i. Attis.cebat, ιγ nisi post reditum ad velum dominum , cujus in manu vitium b I.υerbum exultant. Leges vero hujus Plautiae auctorem faciunt eumdem, caeterae e- rit j. dans. iusdem nominis leges tribuuntur, M. scilicet Plautium Silvanum trib. pleb. cujus tribunatus incidit in Consulatum Cn. Pompeji Strabonis, & L. Porcii Catonis A. V. C. IDCLXIV. Pertinet autem sex ad res vi posses. ti sis, non autem ad ea , iinde quis vi dejectus est , & ab alio hona fide c t. ros tum possidentur. Huic attexenda est Iex Scribonia, quam aliqui Coelio Curioni trib. pl. aliqui vero praecipue Ratvardus, d tribuunt L. Seribonio Ces. F. qui O . sdii Tiberii tempore vixit, quod verius puto. Ea sustulit omnino usucapionem . iii fiservitutem: quae non corpore possidentur, sed tantum animo cernuntur a id γ ῆι. f. ad atque contractantur. Usucapio autem antea haerere tantum poterat servitu' Lρ ἡ tibus praediorum urbanorum, f quia continuam causam habebant, Veluti si c.ὶ Dio Cisquis aedes altius sublatas diu habuisset. Nam rusticorum praediorum serVitu sius ue r.ees, quod tamen Rae vardus negat, ea ratione usucapionem excludebast, 'Cuj1e. ad Lquod ne quidem quasi possessione retineri poterant, quia deerat causa con- Muitur a. q. δε
tinuat nemo enim ambulare, agere, aquam ducere poterat continenter I usum. γQucap.
unde numquam in his consistit usucapio. I Porro lax Scribonia servitu- βυe ad i. 34. tum usucapiones tollendo, non impedit quin servitutum libertas usucapia. Pauli .ad edict. f. tur, ch) sive quin Ionga desuetudine, aut contrario usu servitus amitta- ula. tur. Item quamvis ante legem Scriboniam servitutes biennio usucaperen- p Cuj tur; nunc tamen etiam adquiruntur, sed longa possessioae, bona fide, ab L NpN. ν-μο-que alio iure, sive titulo auctoritate Plaeto tis. i) t. sequitur Ue . Tulit & C. Mamilius trib. pleb. inter plura capita de limitibus, cundera Limitanus dictus, ut inter fines agrorum, quinque , aut sex pedum la--i ' titudinis spatium ab usucapione deinceps eximeretur. Ir LXVII. Et haec de usucapionibus. Habemus autem de usu fructu S. C. nempe dis De Lege ML
Misseu tu earum rerum , qua uis consumuntur, hoc est rerum, quarum non m
sus est, sed abusus. Quo Senatusconsulto loco fundi , in quo uiusfructus di ς riinsideat, constituitur cautio reddendae peeuniae, vini , olei, aut similis alius rei corruptibilis post finitum usum fructum . Qui hac specie constitutus usu e hsu
ma Ma est affinis, de quo late tit . f. da res ructu rarum rerum, quδ um ζο ' iurfaman ρων. Eius nullum tempus certum ostenditur. Tantum scimus Marci i. uisse Tullii tempore nondum prodi ille, ιγ ut notat Contius , & Cujactu R. tit . fyd, Uur Neque ea utio haec remitti potest a testatore , ne a suo testamento Sena' usueat. ubi tusconsultum raeludat. Intelligitur autem cautio hae fidejussoribus da,