장음표시 사용
351쪽
IIa penderet. Unde futurum peeuniae publieae pecularus dieitur, tum quis at Maia nomen a pecuda venit , tum quia criminis initium a raptis nendibuaerit tir; tum denique, quia mulctain in pecudibus antea persolvebant . Est igitur crimen hoc furtum pecuniae publicae, & rerum sive Populi Rom. sive Caesaris i a nam res civitatum surti actione repetebantur, cum habeo rentur pro rebus privatorum 3 bin constitutionibus tamen principum siquid eivitatibus surripiebatur, ad peculatum redio itur. e Initio crimen hoe nulla certa, & perpetua, scriptaque lege , sed ubi usus veniret, rogationibus ad populum latis, cognitioneque Praetoribus, vel Consulibus mandata vindicabatur. Ut proditum di de Lucio Scipione Asrieani fiatre, atque aliis, qui secum eadem suspicione criminis involvebantur Iu. dicium enim datum fuit in eum, quod diceretur pecuniam pacis causa a Pop. Rom. impetrandae ab Antiocho accepisse, illamque minime in publi. cum retulisse. Deinde Syllae fortasse temporibus ἐγ crimini L hujus perpetua quaestio in Praetore certo fuit instituta. Legem pollea tulit C. Iulius Caesar, qua plura criminum capita comprehendit, nempe de peculatu, de saetilegio, & de residuis. Peculatus igitur crimen incurrit quisquis, aut rapit ipse, vel intereipit, avertit, aufert, inque rem suam vertit pec niam publieam, sacram, religiosam, & in aurum , argentum , aes pubi, eum deterioris aliquid materiae confundit I aut alteri, qui hoc meditetur, praestat operam suam. εὶ De quorum omnium in republica impunitate , ae licentia suis temporibus his verbis conqueritur M. Cato Fuνει pri
vatorum furtorum in nervo, atque ιn compedιbus Atatam agunt, fures publici , in auro, atque tu purpura. Non incidunt legem tamen ii, qui pecuniae pu
bliear ab se cape te periculum in se ipsos suscepere t quia opus est enim aggredi lege illum, qui propria obligatione arguitur, ae sua fide ad restitutionem urgetur λ I Quamobrem Labeo peculatum definivit pecuniae publicae, aut sacrae furtum non ab eo factum , cujus periculo fuit. ἡγVariis autem exemplis a ICtis pecuniae publicae surtum declaratur, & peculatus crimen extenditur ad eum, qui operatur ia cudenda moneta publica, & publicam notam argento non publico imprimat, aut signo publico laretur imprellam; ιὶ Aut ex commentariis Caesarianis argentum, aurumve averterit, aut refixerit; vel immutaverit aeneam tabulam, ubi vel publicae leges, vel agri publici forma describatur; cΚ aut publicarum tabulatum inspiciendarum, vel describendarum potestatem injussu ejus secerit, qui ei rei praeest, quod Senatus censuit: ιὶ aut minorem pecuniam, qua in locationis aut venditionis praetium fuit, in tabulas retulerit; mὶ aut qui ex publica praeda quid subtraxerit. n aut qui se fisci et editorem simulaverit, ut pecuniam a debitore solius fisci auferret , nam qui a debito iesimul fisci, & suo exegerit, restituere quidem fisco tenetur propter illius privilegium; peculatum tamen minime admittit. co) Ctiminis hujus poena interdictio erat aquae, di ignis et postea vero deportatio, in quam ea interdictio migravit; νγ insuper de quadrupli condemnatione reus urgebatur, aliisque poenis ex albitrio iudicis, & pro delicti fravitate per principum constitutiones ad extremum usque supplicium puniebatur. ν Eaedem poenae tenent Sc sacrilegos , eos nempe, qui ex publicis sacris quid abstulerint. Etenim qui rem privatam rapuerit e loco sacro, jure civili per Antonini rescriptum non poena iacit legit, sed actione sulti tenetur: quamvis aliter Iure Pontificio constituatur: quo etiam rei proianae surtum e loco sacro in saerilegii crimine ponitur. A qua sententia, utpote sanctiori , haud longe abjere veteres: quorum opinione sacrum erat quidquid eustodiae
352쪽
Deorum eo ne redebatur, ae fidem numinum videbatur in suspieionem addu, eere quisquis furando rem eam, frustaret spem dominorum: unde senex Plau
Ne tu in me mutast nomen; si hae estne eduo
Iba ad ea, fretus tua, fico, si ucia. Pro re vero sua principes nomen, crimenque sacrilegii extenderunt aliquatenus ad eos, qui principum judicium, & auctoritatem in eontroversiam v eant, aut ambigunt, an Imperator dignum hominem elegerit ad aliquod munus. Ib Constitutiones quoque principum imprudenter, vel industria vi late si erilegium ducitur: quod multo aptius ad legum divinarum corruptores accomodatur: perperam enim Duarenus leges ἀιvinas exponit Constitutio-nor pνincipum I etsi hoc sciasu enim acet piantur aliquando; tamen lex prima duas do crimina faeratisii, in qua versamur , pertinet ad ipsas Dei Iegestquia in C. Theodosiano lex eadem collocata reperitur in ris. de Epiri. σCloitis l. 11. Unde recte Cujacius de legibus divinis id interpretatur. Qui tonfugientem ad Eeclesiam per vim abstraxerit, sacrilegii damnaturi ς & qui ejus, unde origenem ducit, administrationem provinetae petit: quam vis hodie hae in re lenius agatur. d De residuis autem tenetur, qui cuniam non in eos usus contulerit, in quos attributa sibi fuerat, & is sapud quem quantitas aliqua ex publiea emptione, locatione, aut administra' tione superiit, quam vel profiteri , vel in publica ratione Ireferre neglexe Tit, aut prosellam, relatamve ultra annum apud se habuerit: isque uti Duarenus explicat verba legis a) praeter peeuniam ex reliquatione in ferendam, tertia insit per ejus, quam debet parte mulctatur: alii triplo e ius quod debet mulctandum censet, praeter debitam pecuniam restitutam. Subtractae autem pecuniae repetitio ex hae lege transit etiam adversus haeredes . Denique peculatus crimen, ICtus tradit , ante quinquennium admissum non est amplius objiciendum. r Publicae quoque C. Iulius Caesar utilitati prospexit Iece in eos lata , quorum dolo annona, nempe fumentuin, vinum, oleum, panis, caro, sal,& similia victus elementa cariora reddanturr quique ob eam rem societutem colerint, & conspiraverint, quo vel iter vectoribus ab Urbe averteretur, vel naves, nautaeque detinerentur, quique annonam quoquo modo vexant, sive subtrahendo, sive supprimendo, inopiamque rei cibariae inducendo, ut publiea ex egestat: privatim ditenturi hὶ iique a Dardano quondam, forte hujus teterrimae artis principe, Dardanarii nuncupantur. ιγ Eadem lege plectuntur di ii, qui fraudolentet in annonae administratio. ne versantur, sive praeseruis ipsus annonae, sive praesectus Urbis. Ic) Et quoniam per hoc judietum publicae necessitati, communique saluti consulitur , delationes mulierum, di servorum recipiuntur. ιὶ Convicti autem viginti aureis, damnantur; aut si negotiatores sint, interdum negotiatione interdicuntur: aliquando relegantur ,& si humiliores fuerint ad opus publicum daaturi poenaque pro gravitate delicti variatur. m Animadvertendum quoque censuit. C. Iulius Caesar In eos, qui, submotis agrorum terminis, iura conturbant, miscentes, atque confundentes dominia privatorum, finesque obscurantes, quominus internoscantur: quos mulctavit quinquaginta aureis In sngulos terminos motos; permissa cuilibet ex populo accusandi facultate . sn In servis vero Nerva poenam exacerbavit adqjecto ultimo supplieior nisi dominus velit muleta in se suscepta fetuum s lim liberare, si terminum exagerasset, aut ejecisset ι
353쪽
Ad leg. Iuliam de ambitu. Dio I. O.
Nihil vero staudum earum , quae superioribus legibus coercetur, sormsedaturi sumus a magistratibus, ti ab illorum creatione fraudem omnem ana vcbimu SI ac reipub. gubernacula deteremus ad meliores, justis, liberis, incorrupti sque comitiis. Ideo legum omnium utilissimae sunt leges adversus ambitionem lataei per quas cavetur, ne in honorum petitione virtus a pecunia, probitas a calliditate, ae meliores a deterioribus, de more superentur, neve dignitates donis obtemperent, ae per largitiones , promissionesquesuNagiorum libertas civibus eripiatur. Meritorum enim testimonia, non te. munerat io largitionum oportet este suffragia. Qui Τlibus igitur clam divisa pecunia corripuisset, populique voluntatem donis emisistet eum pluribus ira udolenter coeundo, de homines conducendo, ut rejecto competitore suo magistratum adipisceretur, legem primum trio unitia Poetilia , deinde aliis vatio tempore usu poscente prodeuntibus, Baedia nempe, Maria, Fabia , Cornelia, Callarnia, Tullia, Aufidia, Licinia, Pompeja, & pomemo Iulia, plectebatur inι.εdictioκε a aqua, cπ ignia: primo quidem per decennium, postea vero perpetuo: & honos ab leo simul cum tribu, vel vii suspicatur Manutius, ad accusatorem transferebatur. Ex quibus tantum Iulia conjecta est in libros iuris; postquam enim Tiberii tempore suffragiorum jusa populo ad senatum devenit, ut ab Senatu facilius ad solum principem redigeretur ι b harum legum auctoritas prorsus concidit; quis enim argue rei legibus facta principum λ Hine & de lege Iulia satis levis mentio est indigestis. Αuciorem habuit non Iulium Caesarem solum, sed di Augustum , qui Fabianis, & Scaptientibus tribulibus suis singula millia nummum a sed, videbat comitiorum die, ne quid a candidatis desideiatent, ut Suetoni ut tradit ι ο) atque inter alias poeuas per quinquennium interdixit magistratus petitione reis hujus eriminis. d Ubi vero principes magistratus Q -- tionem ad curam suam revocaverunt, lex ambitus in Urbe cessavit, mansitque tantum in muniet piis, & municipalibus honoribus ι ab honoribus autem urbanis ut hoc vitium abesset, satis suit pellere avaritiam ex aula prinrcipis, quod conatur Iustinianus in novella g. Loco autem interdictionis aqua, U' unis subjecta est deportat io, quae tamquam ex ι. Iulia de ambi/n, ex constitutionibus prine ipum impendet iis, qui defuncti muneribus ea continuant, aut repetunt anta redditam administrationis suae rationem. Minotuero ambitus, poena minori, nempe pecuuiaria mulcta centum aureorum . cum infamia, ex S. Cto coercetur; quam incurrit is, qui contra legem ambitus in municipio magistratum petierit, aut sacerdotium. inia lege damnatus amissum gradum repetit, si alium ejusdein criminis in judicio conviceriti quod ex lege Calfuinia descendit. t S.C. quoque ad hanc legem edito punitur, qui novum vectigal instituetit. ι, Legibus autem Iuliis, quae iudiciainis dicuntur, ambitus damnatur ace sator, aut reus, qui domum judicis ingrediatur, constituta mulcta centum aut ium fisco inferendorum O , cui adjiciendum ex Dione , iisdem legibus fuisse cautum , ne judices domus alienas introirent . N His autem judietariis legibus emendabatur forum , de iudiciorum disciplina regebatur , pluribus quidem capitibus; quorum quae ad nos pervenerunt, post Antonium Augustinum recensuit Bitonius , st) Ex his autem I gibus Callistratus docet minorem XX. annis iudicare non cogendum , neque compromittendum in eum; nequc permittendum , ut qui tuis deae est, athi trium in se recipiat ejus rei, iuper qua judex est conlii- tutus , curetve, ut in se compromittatur. Facultas etiam propaga
dae juiisdictionis consense partium ab iisdem suxit legibus. sis Quod verti Pertu
354쪽
pertinet ad publica judicia, verebant leges Iulia, uno tempore de ducibus reis quem queri, nisi tuarum iniuriarum causa: ca)iqui enim petie - s l. hos accu- ouuntur injuriam suam, ii non quaestus, sed levandi doloris eauci desceti- oradunt ad accusandum: contra vero delatores; quorum improbam sedulita- accusat. tem in aliis vexandis coercere lex Iulia voluit : unde certum praescripsit numerum, supra quem delatoribus eodem tempore non liceret accusare .sb Ae Venulejus quidem tradit praefinitum duorum suisse reorum numerum : cujus in verbis Cujacius mendum irrepsisse , merito naea sententia picatur: cum Imperatores se tradant tertiam accusationem eis, qui duos sb d. I.ias reos deluserint , non elle a lege permissam. Unde, ne interpretum vatici.
niis involveretur, ita legendum censet Venulei locum, d ut pro duobus ' cum t ρε-
reia, substituatur tribui uis, nempe itar e Iulia publitie tim iuditu um C
νie um ea usa. I iidem iudiciariis legibus constitu cbatur, ne quis adversus . 'alii nem, vel cognatum, aliosve, quibus pietate obstringimur, veluti parentes, patronos, liberos, libertos, invitus testimonium dicere compellam rue εὶ item ne reus, qui adversus novam aecuisionem veterem ejus delicti ὀ L hos etst. absolutionem opponit, Prius actusetur , quam per stulentiam de prioris ac- fare, . leges. decusatoris praevalicatione constiterit , ex qua deducatur illum per haudem occo δέ,
est igil se judicii servitutem, tum enim lieebit vetus judictura praevarica I De sopitum , nova delatione suscitare. Item cavebatur, ut qui reum ' f detulisset, locum delicti, personam, de mensem desiguaiet; t AEdem te. Os μη γgos jubebant, ut si servus capitali crimine postularetur, dominus, vel e- 'um scereti vel satisdato promitteret sive per se, sue per extraneum, se
illum stiturum, cum usus exegerit; ae si non defenderetur servus, vel non 'ita sisteretur, in earcerem conjectus, cogeretur ex vinculis causam dicere. - Hoc loco etiam recenseri postulat S. C. quo cavebatur, na quisquam eorum, a quibus quid ad utili atem fisci peteretur, alia inst: umenta de . cκ λlatori, sive accusatori edere compelleretur , quam ea, quae pertinet et ad
causam, ex qua delator accuset. ιγ liidem legibus, Se si nullo auctore, adscribit Billionius, quod legitimum in libris thetorico tum ad Helennium , c rcsir ut scilicet in publicis quaestionibus reo petente, iudicium de accusatore fiat; liceat illi accusare nccne. Cum autem reserat Suetonius Casuem suscepi Die constitueniorum judiciorum curam, eaque rejectis tribunis aerariis ad Seuatores, & Equites redegisse; recte meo judieio leges hae iudiciariae Catiati dictatori ab Antonio Augustino tribuuntur, sed & plura at a S. C. poliunt ad has revocati leges, nempe illud, quo permittitur, ut excusationes abseu - It . 34J ritium in erim num iudiciis allegenturi & ex justa causa sent:ntia differatur: Hend. propterea quod neque ad Peliaquendum, neque ad depellendum crimen pro. Kὶ l. acrufa curator admittitur. Κὶ Item, ut permittatur mulieri falsum testamentum ae . tora ι3.1 d. piacculate, si suam vel tuorum injuriam persequatur, ut exponit Cujac. quamvis it di regulariter mulieres a publicis eausis arceantur. l 3 Et iisdem ex legibus t. a. 6. B a arbitror conceptam suille formulam inscription S libellorum his verbis nn ,, ' ' ;Apud illum Praetolem, vel Proconsulum Lucius Titius professus est, i et M -- ,, viam Lege Iulia de adul: eriis ream deserre, quod dicat eam cum C. Seio in civiis tale illa, domo illius, mensu illo, Coss. illis, adulterium commisisse . . 'Post leges Iulias progrediamur ad ea crimina , quae legibus vindi- i .eantur Corneliis, exordium ducentes a L. Cornelia de falsis, quam, sicu- Λεli, de Falsi ii & reliquas, tulit L. Cornelius Sylla dictator, simul cum lege trista' & ad s. C. Libo
mentaria duobus explicata capitibus: quorum altero testamenta consit' ni auum, ili quatiabantur civium Roman. qui apud hostes decederent; altero staud cs prae, a te ui Ai je t.
355쪽
res tig. quam quam t. C. de his,
d. fala. p l. cum quidam i . f. aἀLCorv.de sal ridebantur illorum ; qui testamenta vitiassent , delet ent , amossent , inter vertissent, resignassent, recitassent dolo malo , corrupissent, intercepissent, aut a se laeta supposuissent imagine veri fraudem adumbrantes. Quod caput ortum occasione testamentorum, comprehendit etiam salsa omnia instrumenta, & quaslibet vitiatas, aut adulterinas scripturas; immo interpretatione sapientum, vel auctoritate Senatus, aut edictis, & constitutionibus principum productum fuit ad facta, dictave omnia, quibus in aliorum incommodum, aut subtrahitur veritas, aut obscuratur. ca Hisque crimini. hiis eognoscendis Praetorem certum Sylla constituit. Quatuor vero S. C. supersunt, quibu& aliqua crimina eam ad legem revocantur. Primum M C. Libonianum sub Tiberio conditum Statilio Lauro, & Libone Cois ut ex Ulpiano comprobat Cujacius, ὀ dii sentiente Hotto manno, qui S. C. hoc rein vocat ad Adriani tempora, Torquato, & M. Annio Libone Coi L expreIIum fuit hoc S. C. ex edicto Claudii Neronis, proposito in earn em sententiam: nempe ut poena falsi producatur ad eos, qui jussu testatoris aliquid sibi, liberisve, aut servis suis testamento adscripserint; se sive pir se , sive per servum suum di eum si sua sponte injustu testatoris adscripti stetit , directo in legem Corneliam inciderent, ac salti tenerentur, ex ipsis. verbis i is, non ex S. C. quo lex extenditur etiam ad eum, qui non falso, sed jubente te. statore sibi adscripserit, id unde prohibetur, haereditatem, aut legatum capere: ideoque ab ejus persona transferuntur, vel ad haeredem cum onere, quod speciale est . ex hoe S. C. vel ad substitutum, vel ad legitimos sucis cessotes: cum pro non scriptis habeantur. Praeter hane autem poenam superinest etiam communis, quae oritur ex L Cern.lia d. falsis; nisi testator illud nominatim subscriptione sua adjectum voluis et, se dictante, aut jubente fuisse a legatario, ejuive servo conscii plum. I Quod teniperandae legis eausa principes itidulserunt. Unde tum & relicta convalescunt, di legis Corneliae poena quiescit. Idemque Senatus censuit in filia, quae, dictante matre, sibi ex ignorantia iuris adscripserat: h Et in servo, qui domini jussu testamento, codicillisve sibi libertatem adscripserat; ita tamen ut libertas ei ex fideicommisso praestetur; siquidem testator manu sua post eam scriptura in testamento, codicillisque subscripserit. ιγ Poena vero locum habet teitamento jam absoluto: Κὶ neque eum tenet, qui dςgit iub potestate ipsius testatoris, , eluti filium lam. tamquam instrumentum, quod ab ipso mei patresam. exercetur . si Immo neque emanc paro filio, qui solus sit, eripitur haereditas, quam nullo cohaerede dato, patre dictante, sibi adscripserat: nam si ex testamento non posset, caperet eam tamen haereditatem ab intestato, mὶ unde huic non eripietur, nisi cohaeres datus fuerit, ad quem pars ereptatiansscratur. Porro excusantur quicumque ratione potestatis, aut necessitatis parent imperio testatoris, ac eo jubente legatum sibi adscribunt, quibus aliquando etiam generalis testa totis subscriptio suffragatur. n Quando vero Senatus, aut Princeps veniam dabant cjus Senatusconsulti justis ex causis r οὶ indulgentia illa tantum legis Corneliae poenis eximebat, legatum vero, aut haereditatem, iis qui sibi adseripserant, minime condonabat. Porto ex Senatusconsulto vetatur adscribere sibi quis etiam in codicillis, quibus si adimatur quo a haeres, aut legatarius sibi adseripserat in testamento, cessat Senatusconsultum. Porro Paullus reseit Senatum censuisse, si quis sua manu servum sibi legatum scripsi Iet, & eum rogatus manum ille e luisset; servum eum ab omnibus esse manumittendum: propterea quod ad criptio illa ex S.
356쪽
quo ad poenam salsi trahuntur ii, qui fraudulenter inter se compararunt,
ut mutuum sibi testimonium dicerent, aὰ more Grat eorum, de quibus vulgatum erat proverbium, quod legimus in Ciceronis oratione pro Flaceo tua mihi restimon m mutuum. Tertium S, C. conditum fuit Cotta , & Mes.sal a Coc adversus eos, qui ob litem, & ad vocationem instruendam, testimoniaque cogenda pecuniam acceperint, societatemve colerint, aliove modo sese obstrinxelint. Advoearionis autem nomine venit quidquid ad opem serendam, aut fidem faetendam in iudicio comparatur. Quattum Senatu Leontuitum factum est duobus Geminis Cossi quo legi Corneliae de falso i ub-jiciuntur , qui dolo malo adversus innocentem conspiraverint, & in illius periculum societatem inierint, ut eum in judicio accusarent. Unde iudieium ex hac lege datur in eos, qui accusatorem excitant adversus aliquem, rudelatorem submittunt in causa etiam pecuniaria, ce) ubi non corpore, sed pecunia reus mulctatur; & in eos, qui ob denunciandum testimonium, hoc est ob evocandum, cogendumque ad testimonii dictionem, & remittendum , aut dicendum vel non dicendum c d illud pecuniam acceperint, iudicemve corruperint, co produxeriintve falsas constitutiones aut edicta publice proposita dolo malo induxerint, eorruperint. tὶ Item hac lege anima avertitur, & iii eos, qui aliquid fraudis commiselint in rationibus, tabulis, litteris publicis, quo verum celarent, interverterent, obumbrarent; b aut per obreptionem quid a principe impetraverint, vel a magistratu ex rescripto Alexandri Severi; ιγ aut nomine Praetoris litteras falsas reddiderint , edietumve falsum proposuerint. Item qui duobus in solidum ea n dem rem di versis contractibus vendiderit. Κὶ Iudex etiam, qui contra principum con stitutiones, di jus palam propositum pronunciat; & qui mentita judicis amicitia, & familiaritate sententiarum eventus vendunt, aliive cui negoti Π men illius praetendunt, ae eadem lege plectuntur. Non solum enim scripturarum, sed & cujusque rei falsitas in hujus legis judietum deducitur: veluti si quis flaudandi animo aes inauraverit, aut inargentaverit, aut Pro Pre' tiosiori metallo minus pretiosum subjeeerit, m aut falsum partum supposuerit; quo principum constitutiones legem Corneliam porrexerunt. Fraudem enim naturae ac societati humanae facit, qui familiae samiliam inserit alienam. n) Cujus facinoris non publica eli accus itio, neque ad quemlibete populo pertinet, licuti pertinent alia ex hac lege crimina; sed tantum adparentes, qui nulla temporis praescriptione ab aecusando repelluntur. o Nec opus est, ut ea quaestio ae pueri pubertatem differatur : praesto enim semis per creditur esse, mater quae naturali caritate ac proprio pudore satis ad causae detentionem incitetur ρὶ maxime eum de suo eapite mulier periclitetur. Ad hanc etiam legem 4peetit crimen eorum, qui signum adulterum faciunt, sculpunt, exprimunt, vel verum amovent, aut iam impressum re si .gnant, 1 aut alienum chirographum imitantur: νὶ aut qui per saudem in alienam familiam irrepunt, insigne genti litium , & cognomen alterius assumentes, aut imponentes, asseverantes sibi falsum nomen ci dolo malo , quo aliquid non sumn possideant, intercipiant; nam si fraus absit, liberi in C st nomen, aut eognomen, aut insigne mutare, suumque genus alia imagine sgnificate. ε quod Reges Galliae ter seeisse Cujacius tradit. Primo enim erra eo anas habuere: deinde tuta innum νa, postremo ex constitutione Caroli VI. tilia tantum tria. u Porro Trajanus edicto suo legem Corneliam, ejusque poenam produxit ad eos, qui mensuras publicas cujusque generis probatas lucri sui causa corrumpunt, ae ponderibus utuntur adulterinis. tu Cujac. ad I. ra. 6. eed. με ad lib. II. respons Papis.
hoc tit. e l. r. . a. eod. qui duobus, v. 2.
357쪽
. vlt. s. eod. cc Cui .c. ad 'ν, . . C. de his qui accus non pes
a) Lege quoque Cornelia plectitur, qui se pro milIte gessit, vel illlesiis
insignibus eli usus, aut iter faeit , sue, ut Iurisconsultus ait, viam commeavit falso diplomate, bὶ nempe litteris cractoriis, quas prineeps dabat missis ab se, aut evocatis, ut in cursu publico Vim .mnem, aut molestiam evitarent, & stativis, mansionibus, aut diversoriis, eodem ici diplo.
1 ti a male adscriptis , & imperatis uteremur. Mulier porro nemiuem haea fit, Ca s. ii. lege accusare potest, nisi ipsius mulieris intersit. Quod S. Q ad hane te.' oe in cautum fuit. d Quainobrem si pupillus salsis instrumentis in judi-eia victus fuerit; Alexander Imp. censuit non a matre, sed a tutore, vel curatore, quos habeat, accusandus. CI: vetum nulla ex fraude damnum seri Rεspublica majus, quam ex adula De lege Cor- teratione monetae r vitiatur enim sanguis, unde nutritur, a quo simul cornelie numma- pus omae putrescit. Cujus est Minis ea eii gravitas, ut praeter communemria . de falso , peculiarem a Sylla legem expretierit, quae Nummaria diei tuest inmatur, Asconio Pediano: o) eaque tenetur, qui dolo malo pretiosiori metallo urbam deterius infuderiti ut si quis argento publico, aut privato aes admi L 0Cujae, it C. euerit, aut ali plumbum, quod crimen Tacitus Imperator capite puniem defat OR t . dum adjecta bonorum proscriptione I ιὶ quod N ad legem quc - g VOPisc, is, Iuliam peculatus trahitur ι nee mirum, si udum idemque crimen pluisTδcit, Cujὸς ribus legibus subjietatur. b Item qui monetam attonderit, raserit, fal- '' - . , save imitatione imaginis adulteraverit, si in aut solidi orbem cireumeidet iti. - ex his enim libeii qui dein ad bestias damnantur 3 servi capite puniuntur.
Ii j ij Iῖ solidum porro vix demum. post Diocletianum suisse pro nummo aureo ac iae, Ziat' eeptum, docet Scaliger: haud admodum repugnante Iacobo Gothostedo.' κὶ C. et alia s K uibus fraudibus quisqui. opem praetulerit, domumve praebuerit fauci qui, soliEeir. sae monetae percuIiendae, aut Verae ad alterandae, abradendaeve, in eamdem extir.i,M.Lunis. incidet legem. Qua PIOptar non licet percutere, aut signare monetam ex tia titum hule opeti juilu publico destinat uinet qui locus manua diceba- - . . - tur communi vocabulo cum perculsa, & signata materia. l Vetum sieu - lyς' ' nesi, est adulterare pecuniam, ita minime licuit probos nummos prin- I J' ρ '' ' Vultu sanitos ob eam causam reprobare, quod imago principis munote orbe circumscriberetur; nam & eos qui Probam monetam recusant, m)aἀl. c. h. pinna legis Cocneliae, teste Paullo, ex Cnditur. m Pondere namque o. d. fals ιη I portet aequali monetas consistere, non forma, i Patiove imaginis i , , Coti et s. l. s. in ρνine. flaminus autem foeneratores, s Vc nummularios , aut collybiss , apud quosses C.Nbiadi pecuniae pet mutabantur, quibusque Permutationis pretium, quod collybum si Di, solidi eire. dicunt, adjiciebatur, fiammis damnavit, si vel veterem monetam veterum extemine. principum vultu signatam reprobalscnt, Vel minoris aestimassent, ut colly- Ο Iac.Goth. bum, sue pretium permutationis augerent. Nam ne avaritia foeneratorum, ad i. i. C.Theodos quae nunc in pecuniae Neapolitanae Permutatione grauatur, modum transi si quis foliri ex tent, statuerunt suis eonstitutionibus principes, atque definierunt permuis rem ei cul. cidi tationis praetium, & mereedem collybiliarum. o Porro poena legis Co c meid. neliae salso, si nummariam excipi. , quae ultimum supplicuim 1latuit , tegulariter deportatio, bonorumque omnium publicatio in liberis ho-
minibus; in servis vero vitae privatio, ut docet Marcianus: ρὶ ut eximantur tamen ab hac regula graviores aliquot, aut leviores casus, qui-
bus pio delicti ratione , vel exacerbantur poenae, vel leniuntur. Etenim 2 ι ὰj. ' filii testes quorum improbitate innocentes εὶ capitalein sententiam subje- si M iunt vel tibularii ei vitatum, qui suis siaudibus salias immunitates tribue
358쪽
bertI vero, qui se pro ingenuis gesserint, lenius, nempe intra deportatio. nis poenam puniuntur: ne leviores casus aliquot attingam, qui judiei spermittuntur arbitrio. a Claudius enim reo cuidam hujus criminis manus praecidi jussit. ι Similemque poenam inflixit Alexander Severus , incisis digitorum nervis. Porro S. C. vetitum fuit a muliere accusati quemquam hujus criminis, nisi ad eam repertineret. Ideo si pupillus salsis instrumen. iis in judicio victus suis Iet; Alexander Imperator tutorum hanc delibera. tionem esse voluit, an falsa ea debeant accusare. ιὶ Non solum vero praecidit Sylla fraudes, sed pleni oti actione a elvibus avertit injurias. Quamvis erum actio ea descenderet etiam ex legibus XII. tabul. & ex edicto Plato is ι tamen obscurius, minusque distincte proponebatur. dὶ Unde lex Cornelia processit, injurias omnes comprehendens manu illatas, atque, ut scribit Cujacius, sa) atrociores: Ex qua in eos actio dibatur, qui pulsassent aliquem, & verberassent, aut in domum alienam irrupissent, vel fraudulenter per tegulas, aliove modo se direxis sent, unde dir.ttarii appellantur. Quorum auctores facinorum ita extra ordinem puniuntur, ut in exilium, aut in metallum, aut in opus publicum da.mnentur; t ae judicis est hodie pro gravitate delicti poenam definite. ι Eademque lege repellebatur a iudicando actoris gener, socer, vitricus, privignus, sobrinus, assinisve alius proximior, ci) & patronus. Distinguit autem lex Cornelia patiareiamm, & τε berarianem: verberat enim qui cum dolore eaedit, pulsat vero qui sine dolore, ut ex Ofilio docet Ulpianus. x D.mti, hae in lege accipitur pro domicilio quolibet, ubicumque quis more. tur, sue in proprio, sive in conducto, sive in villa, sive in hortis: ut si dominus landum locaverit, non dominus agat contra illum, qui fundum introivit, sed colonus. ι Porro cum quaereretur, an pater possit ex lege Cornelia injuriam a filiosam. acceptam vindicare; placuit non posse: verum filium quidem habere actionem ex lege Cornelia, patrem autem praetoriam injuriarum: adeoque liberum ex hac lege agere, ut neque cavere cogatur patrem remtatam habiturum. m) Illud consultissi ine luit hac lege introductum , ut liceat actori de set re iurisjurandum, ut reus juret injuriam se se non secille rquo actoris existimatio redintegretur, & reus judicio eximatur. n Duplex autem eadem lege nascitur actio: criminalis nempe, quae poenam ii rogat reo, ιγ qnaeque, doccnte Cujacio, publica erat accusatio ex causis in lege Cornelia contentis; & civilis, quae a reo aestimationem reposcit iniuriae. p Quas actiones qui non distinguunt, valde iese involvunt, & in earum tem pote definiendo dissentiunt: cum facile discordia componatur, si criminalis a civili separetur. Intelligemus enim illam utpote poenalem, es la annuam; hanc vero perpetuam, quippe civilem. Quae vero a scripto veniunt injuriae, hac etiam lege vindicantur : quia inteliabilis esse jubetur, si quis librum in alterius infamiam conscripserit, composuerit , ediderit, etiamsi alterius nomine vel absque nomine, horumve quid faciendum curaverit; ν & Senatus consulto ad hanc legem condito subjiciuntur poens legis, qui adversus aliquem injuriosum quidquam dixerint , aut epigrammata sive inscriptiones, aliudve quid etiam sine scripto , & voce , veluti picturam in alterius ignominiam protulerit, etiamsi nomen illius , in quem iactum fuit , non adjecerit. ca) Nam si adjecisset , pateret etiam communis actio injuriatum ex legibus XII. tabul. & ex edicto praetoris. Nec poenas effugiunt emptores, & venditores harum pellium, de descriptores: in quos omnes perinde atque in auctores, de in eos, qui auctores sollicitave-
CII. De Lege Comnelii deInjuriis. 3) Duare n. t.
359쪽
c. d. fri scripta combussissem, poena capitis a principibus constitu Ittir, tamquam Inm, in Lubi Cuj. auctorem illius. a Servo autem qui affecerit aliquem injuria, graviorem bὶl.hesaee a- poenam lex Cornelia, sed extra ordinem minitatur: cum vetuerit Sylla se re in n. s. de aς- vum intcr injuriarum recipi reos. b enf., iEr. Cum hae lege Sylla texisset famam civium; alia texit vitam ab infidiis see. Cli I. Ieratorum hominum, quae appellatur lex Cornelia de Sicariis , & veneficiis; Ad Legem CDr- & quamvis aliis armorum genetibus vitae hominum appetantur; tamen quianeliam de Sica' sita usus commodior erat, & usitatior, ab ea legem placuit appellare . Est enim sita parvus entis, ae retortus, e qui sub vessibus facilius latet, in.
cὶ Iosei h pessici acinacis ; unde a Cedreno definitur μαχαι eta wκρα α ἰφερ'. O s yψ' - d & ab Athenaeo aprorum dentibus comparatur quibus bre-ής j Hi i' --μ . bu, euitiis, ae reflexis tractandis apello spatio non erat opus, ideo Quesa e' . '. citius homines iis pelibant; quo magis usus interdicebatur ab antiquissimis 'Τ ς' ' uque temporibus. Plautus enim in Aulularia: Ad tres viret ego do νam tuum Γ, ἡ. '' rimas C. Quamobram λ E, Euia cultrum habes, C. Coquum decet. GD s. . i. Accusaturum se minatur Euclio coquum, quod e ultr9m haberet; coquus DCir. V Ves. vero respondit, sibi ob culinariam artem non esse interdicitum . Atque ho- in paras.h.1.n. i. minum sane caedes vetustissima aetate XII. tabul. Iegibus, & lege Sempro- g Sig. de auii. nia per Gracchum lata vindicabatur. fὶ Lucius vero Sylla dictator anno ι. 2. e. 3o ab V. C. DCLXI. legem tulit severiorem de sicariis, veneficis, parricidiis,
offa d lis Corn. tuor praetoribus instituit, ut colligitur ex Cicerone in Verrem. I Quae de Sιc.l.ιnGNera' lex caedem quamlibet a quocumque ortam , sive a pubere o sive ab impu-riui, si οἰοβ d bere, dummodo doli ea pace: hὶ atque in quoslibet sive liberos, sive ser-ι. Aquit. M-xx- de vos, sive peregrinos, sive infantes, ι) & quibuscumque armis editam coe crim , t cebat: nam Homerus etiam infantis caedem ανδροκτασιάν appellat. Scribit i) υιπ.C.ad i. autem Iurisconsultus nullam esse hac lege hominis occisi conditionem ex-Cονη- δε βὴς Cuj eepiam . nee interesse, occiderit ne ipse an alius ab eo conductus r 4.a item integrum ne, an mutilum hominem interem erit, dum ea esset foris Nini 'U' μ' hominis, in qua anima coaluillet; exceptis monstris & prodigiis, quae
ra 4 ia lex XII. tabul. necanda, & tatim projicienda jubebat. m Neque resert
ia. iis . mortem quis, an mortis causam, & occasionem attulerit. n Unde ju- mὶ Mitth ib dex, aut Magistratus, qui, accepta pecunia, capitalem in reum sententiam nubis i f. ad i. dixerit, aut auctoritate sua dicendam curaverit, & judicii cui sum ita di Corn. d. sic texerit: ut quis necaretur 3 in insulam , ademptis bonis, ex hac lege depor so) l. i. g. ecd. latur. εὶ Ejusque legis poenam incurrit, qui dolo malo falsum testimo Paull. sent. l. s.c. nium dixerit, quo quis Publico judicio damnetur: ρ item di qui falsa 23. q. judex. judiei a consessus fuerit, confitendave curaverit , quo innocens perderetur I g. ex Senatusconsulto hujus legis poenae subjicitur. Cui subist etiam quΤ, e. . eis non occiderit, hominis tamen occidendi, furtive faciendi causa cum q)t 3- - itim telo ambu 'averit. ν) Lex enim haec unice dolum ulciscitur. unde neque iη1s ρή- eadem punit , nullo interveniente dulo, veluti si cujus manu casu teluinco P v si s evola. biit, neque dolum remittit, si non procellerit: & quamvis nul-s 3 lce 2 des intei venerit, caedis tamen constitim punit. Is enim Graecis est ho-0ὶ t. ι . . divus micida , qui caedem animo intendit, nisi quis tam remisse aliquo in operesse, P/u t 4 ' vel sotiis ut cura in negligat alienae vitae; veluti si putator, cum ramum
LM PIul. lde. . I sed quod clara culpa processerit , extra ordinem mitiori poenae subjici
tur. Cavit etiam lex Cornelia contra set vos fugitivos, si post mortem domini
360쪽
mini sugam capesserint, quo quaestionem elaberenture attribuitque aecula. tori quinque aureos ex bonis occisi in singulos, quos convicerit servos , qui eaedem admisissenti ac si aperto testamento domini servi iidem liberi facti inveniamur , ex vinculis causani dicere coguntur , convictique servi puniuntur, & qui convicerint denos aureos praemii a damnati bonis acti. piunt. a Poena vero nata cum ipsa lege Cornelia, interdictio fuit aquar& ignis; postea deportatio in sublimioris conditionis homines in conditio. nem vero mediam, poena capitis: in infimam , cruci astixio , aut ad bestias damnatio. ιγ Tandem capitis poena comprehendit omnes. e Cumque sequentibus temporibus poenarum v rietas leti Corneliae aecesserit; ideo eas omnes ex lege Cornelia descendere Iustinianus tradit: plerumque enim quae adduntur legibus, tamquam cum ipsis legibus orta traduntur , ut supra monuimus. d) Legis hujus alterum caput est de veneficis, malescis, & divinatoribus, quod a Marciano ceὶ quinto ea pitum numero ponitur. Eo enim crebrius homines venenis , ac malis hujusmodi artibus , quam gladio pereunt quod ab occultis sceleribus poenae sunt remotiores. Romani vero antequam primaevam gentis honestatem peregrinis vi elis , Staliarum nationum commercio polluissent, ignari diu non modo poenarum, sed Se eliminum etiam fuere talium. Unde cum erimine earerent, diu etiam abstinuere remedio : neque venenorum quaestionem instituerunt anta annum ab V. C. CDXXII. C. Valerio Flaeco , Se M. Claudio Marcello Coss. quo tempore patuit perniciosa fraus mulierum, quae occulte per totam serpebat Urbem. Ad quam investigandam ancillae indicio magistratus exeitati, matronas ipsa v participes. nefarii sceleris invenerunt. Quarum eum aliquot negarent, eaque venena non ad perniciem , sed ad morborum qu rumdam curationem parata responderent, idque impudentius perseverateat; bibere coactae fraudem propria morte prodiderunt. Cujus sceleriseentum, Ze septuaginta damnatae fuerunt mulieres. Qui sexus ad rabie in pro . nior viribus exutus, & libertate, non mirum si se fraudibus armet, &pro gladiis, ut utatur saepe venenis. Postea judicia haec lege Cornelia suerunt administrata, eaque lex praelata etiam suit legi, quam eadem de re postea Caesar Dictator tulerat. Voranum autem perinde atque apud Graecos t in φαρ λακον in bonam, ac malam significationem, prout res proposita postulat, accipitur. Poena veneficii eadem erat, ac sicariorum , nempe interdictio aquae, & ignis, aut deportatior nunc vero ultimum supplicium , cui cum ficariis, etiam venefici subjiciuntur, b sive praebuerint venenum, sive malo consilio retinuerint, vendiderint, emerint, attulerint, opemve prae fiterint; sive non hominis perimendi, sed abortionis causa obtulerint, aut amatorium poeulum propinaverint, unde quis vitam amiserit: si) nam si vi tam non abstulerint, de consilium necandi non habuerint, quamvis lege Comnelia non teneantur; tamen propter periculum, quod intenderunt, quasi contra legem fecerint, hone Iliores quidem bontirum parte niuitiati mittuntur in insulam; humiliores in metallum. Κ) Plura vero Senatusconsulta, quorum non omnium auctores, aut te vi pota certa producuntur, sententiam lexis aliquando latentem, ad species non expressas extenderunt: quorum primum est illud, quo relegatur quisquis non malo animo , sed ad concr-ptionem medicamentum dedit, ii mulier medicamento accepto perierit, l Alio S. C. plectulitur pharmacopolae, atque pigmentarii, sucique artifices, qui noxias herbas ad eluendum , purgandumve corpus dederint, vendiderint, m) quibus viscera vitiantur ι veluti cantharides , quae eum urinae suppressione vesicam exequnt. Porrigitur etiam per S. Ctum eadem lex X E Cor- a) I. Iege Corn.