장음표시 사용
61쪽
Sub Trajano, Adriano. Antonino Pio
I. 1. de plac. e. 24. Tertul. de anim. cap. 33.
bonis eorum, qui ante feni. l. 6.
Quorum eontentiones, & dissidia, Inclinante iam iurisprudentia, & remittente ingeniorum ardore, deflagrarunt. Hujus discordiae plura vestigia supersunt in libris juris ; multasque retinemus reliquias conflictantium inter se scriptorum i quas Tribonianus cavere non satis potuit ; quamvis Iu- sinianus miram locorum concordiam polliceatur. Quibus promissis mis re torquet eorum ingenia , qui fide illius dissicultates ex repugnantia sententiarum injectas , propriae malunt ignorantiae , quam alienae negligentiae assignare. Quod saepenumero Cujacius monet. Itaque plurimum refert scire, quam quisque sectam Iurisconsultus amplectatur . Cumque hoc maxime disserant, quod Sabiniani aquilaιιm : Proeuliani summum jus poti Isimum spectent , vatiantes hae opiniones in re umversa susceptae , varias etiam , atque diversas eertis in iuris articulis peperere sententias . Nee parum auxit haee dissidia Stoicum philosophandi genus i eui se se Proculiani magis obstrinxerant. Quamobrem illi multa juris controversias eius scholae severitate definierunti eum Iulianus, qui ex altera familia erat , subtilitates illas juris , atque nimiam scrupulositatem intrepide eontempserit. Consuetudine igitur Stoicorum Proculiani maxime occupabantur in dialesticis, quarum Labeo petitissimus habebatur; n plurimumque laborabat in regulis conjunctionum , & distinctionum pertexendis , ordinandisque verborum nexibus. cὶ Igitur illi doctrina imbuti Stoicorum, ex eorumdem sententia saepe pronunciabant. Quamobrem in ea quaestione, Artifex Me fit fp.riei dominus, an qui materia, dominium habet et Proculiani pro artifice stabant, quia ex doctrina Stoicorum acceperant , res non tam marινδε quam forma , atque adeo ipsius conditori eue adjudicandas, cum id, quod sunt res a sorma ducant, sine qua materia prosesus est iners. d Pubertatem a d.timo quam atatis anno, Proculiani auspicabantur, perinde atque Stoici, qui eam potissimum aptam nuptiis aetatem aestimabant. ε Licebat per Stoicos angorem animi effugere voluntaria morte , quod & Seneca saepenumero praedicat I & Zeno ipse proprio sanxit exemplo : licuit etiam & per Proculianos : si quidem Neratius, qui ea ex familia erat, lugeri vetat eum, qui steteris conscientia mortem sibi conscivit; non qui taedio vitae. Idque Adtianus , 3e Antoninus Pius approbarunt. t) Propertienom Stoici arathmeticam sequebantur : eum omnia peccata putarent aequalia , aequales vitta es , neque de sapientibus alterum alteri sapientia praestare arbitrarentur , s ut enim nec vero qui volui s neque falio quid falsius: ita nullus error , aut crimen alio erat eorum sententia majus eamdem proportionem amplexos esse Proculianos ostendit tix viso atινtia C. da letaras . Nec mirum , quia Trebatius La beonis Doctor , a quo Proculiani, crimina omnia exaequabat. hὶ Nam teste Ulpiano, Trebatius putabat eum, qui aurem tangc et .lculuS, to tum attigisse corpus, & qui dolium Vettiret , indeque parum ursu aufer ret, non tantum ejus, quod abstulle, furem elle, verum etiam totius; quod Stoicam doctrinam sapit. Quid de Calyνa ονum a spadonibus differentia r
i in Castratos Proculiani morbosos existimarunt, auctoritate Stoicorum a de Cy
62쪽
tatibus Iuris-8e Cynlaorum , quos Lucἰanus est rejeelsse Castνarra inter ἐπιι .m, . c. o Lucran, mIdeo, si emptor ignorasset Castratum hominem ab se emptum, Labeo Pro--eculi a norum princeps redhibendum censuit, quasi morbo affectum. b Sed jam ad singulos, & celebriores Iurisconsultos veniamus: ac prius certa iurisprudentiae genera percurramus. Quatuor igitur sunt genera iurisprudentiae a variis ducta temporibus i quorum primum antiqua iuri prud uia nuncupatur , quae statim prudentiae, &poli latas leges duodecim Tab. prodiit: aspera quidem illa, tenebricosa,& de Iuristonsul-
tristis, non tam in aequitate , quam in verborum superstitione sun data I tis antiquae Iu- eaque Ciceronis aetatem fere et tigit, mansitque annos circiter CCCL. rispruientiae. Quae hane excepit, viguitque annos fere septuaginta novem , madia dieitur , superiori longe humanior e quippe quae magis utilitate communi , quam potestate verbo tum negotia moderaretur: ductaque interpretum, ac magistratuum auctoritate, leges veteres flecteret ad lenitatem. Hule successit --M .d.ntia nova ab Augusti Imperio , anno se ilicet ab U. C. IDCCXXlX. ad Iustinianum usque protracta . Editis deinde a Iustiniano novellis, processit iurisprudentia, quae dicitur navissima, quaeque pervenit ad annum Christi IDCCLI. a quo tempore jurispludentia, barbarorum colluvie mersa, usque ad Lotharium latuit Italiae Sed jam praecipuos jurisprudentiae auctores producamus. Ut autem prae- XLVII. teream Appium Claudium Decemvirum, conditorem legum XII. Tab. & De Tiberio ejus sive pione potem, sive, ut alii volunt, adnepotem Appium Clauis Coruncano. dium Coecum , Publium Sempronium , qui a civili prudentia dictus est sothui, & Publium Cornelium Nasicam, partem illius, qui a publico Populi Romani amore, appellatus est Corculum; quorum sane memoria maximis rebus gellis, Se veterum historicorum monumentis satis e It pere gata ce . Exordium ducam a Corunci . e Tusculo, qui princeps publicam e Cie. or. pro iuris civilis professionem est ingressus a quippe auditores habuit, & senis Plane. e. s. Liv. i. tentias plures, atque responsa reliquit ab eis excepta. vixit is tempore I 8. Cic pro Dom. primi belli punici; primusque de plebe Ponti sex max. est e reatus. Consul is det g. i. fuit cum Pub. Valerio Laevino, anno ab V. C. CCCCLXXII. & eensuram gessit eum Cato Claudio, anno ab U. C CCCCLXXXV. & circa annunt ID VII. Dictator fuit comitiis habendis . De Vulsiniensibus triumphavit , tantaque auctoritate erat, ut ad eum, teste Cicerone, ἐγ de humanis, di divinis omnibus referretur. Consecuti sunt hune Sex. de Pub. AElii Fratres, ambo Coss. ex pauperistima AEliorum genter . de qua sexdecim una domuncula claudebantur. - , D Potio Sex. AElium Ennius a prudentia Catum appellavit. Egregio est mitis datus homo Carus AElim Sextus et Consul fuit cum T. Q. Flaminio, anno eὶ Valer. II. ab v. C. II LII. Publius autem AEliux Consul fuit cum Cn. Cornelio Len- 4. ev ε. Plutar tulo, anno V.C. ID XLIX. ch. inυit. 2Emil. Lucii Atilii tanta fuit opinio prudentiae ei vilis, ut prImus a pop. Rom. Cic ora latine Sapiens apellaretur eum Sempronio Saphi nomen fuerit e grae. ι.ει. D. origo, in lingua petitum et ut existimem ab eruditis magis , quam a vulgo id ei I-r - Giών
Floruit etiam innumeris virtutibus , Immortalitati commendatis, te. .. Ρς LRς vstimonio historicorum , de juris etiam civilis scientia , Mareus Cato e municipita Tusculano. Hie cum hortatu L. Valerii Flacci Romam V D. r. .reo siet, aetatisque suae anno decimo septimo in militiam prosectus esset , Cis, Λε levi mira lalisitate, atque incredibili favore Populi ad summos honor: ωὶ Liq.I. et q. e. Pervenit; uὶ Censorque creatus, tantam gravitaIem, atque severitatem o.
63쪽
dee. 3. e l. 2. . . post hos D. erig. jur. Cic. da orat. lib.
Lll. De P. Mutio Scaevola Pontis. LIII. De Manlio
LIV. D Cajo Martio Figulo .cυ Ual. Max. LV De Caio Livio Druso. 0 Ual. Maxiadhibuit, ut inde Censo ius suerit appellatus: notandisque summa I berata te plutibus ex nob; litate in multorum cssensionem venerit : a quibus quoties in judicium capitis vocatus esset, quod crebro evenit, toties non absolutus modo, verum etiam laudatus discessit. Hie ex sua prole insignes dedit Iutisconsultos, quales etiam suere ca) M. Cato Praetor,&Mareus Cato Salonianus.
Non minotis existimationis injure eivli; suit b M. Iunius Brutus, quἔPraeturam gestat, & de jure Scaevolae testimonio in edidit librosi se quamvis alii septem numerent. Hunc Pomponius tradit simul cum P. Mullo Scaevola, & Manilio ius civile tandasse ab V.C. IDCXX. Publius Mutius Scaevola Pontifex Max. suit & Tribunus plebis : in qua potestate Lucium Tubulum , rogatione lata , in exilium abire coegit: quod cum Praetor esset, & quae ilionem de Sicariis exerceret, pecuniam accepisset. Praetor etiam, & Consul demum creatus est cum L. Cal-surnio Pisone Frugi , Senatum vexante Tiberio Graccho , qui populari gratia Rem p. evertebat : unde Patres armis decertandum putabant. Et uia Scaevola negarat ad vim descensurum; Nasica, sublata manu, duceme obtulit eorum, qui Rem p. salvam vellent ι eoactaque multitudine Tiberium Gracchum interet illa. Cujus facti Scaevola, qui socius esse recusabat in iudicio tamen laudatorem sese, ae vindicem praestitit. Nasicam enim accusatum, non defendit modo, sed etiam ornavit, adprobavitque ab eo gesta; ut laudem sortitudinis, quam amiserat re gerenda , ea postea tuenda recuperavit. Moriens vero P. Mutius in Asia, Pub. Licinium Cra Dium Mutianum fratrem adoptivum in Pontilicatu Max. successorem. I. C.& Q. Mutium Scaev. filium, Iutisconsul totum omnium principem, reliquit: totque familia haec deinceps I. C. peperit, ut in ca jutisprudentia domicilium contulisse, ac Scaevolarum vetullum esse, atque avitum Patrimonium videretur. Manlius, sive Manilius, cui tres de iure civili libros Pomponius adscribit, Consul fuit cum L. Marcio, anno ab V. C. IDCI. tantae innocentiae , ac severitatis; ut cum Decius Syllanus filius a se in adoptionem datus per legatos Provinciae Macedoniae peculatur postularetur 3 Ipse haereditaria severitate, publicam animadversionem domestico supplicio antevertere voluerit . Nam suscepta privatim cognitione , antequam publice ea de re consuleretur, Senatu jubente, auditis biduum accusatoribus, ct tellibus, tertio die adversus filium sententiam tulit et qua juvenem, utpote a majoribus suis degenerem, Republica , & domo sua indignum pronunciavit; ablataque omni spe reditus, e conspectu suo jussit abire. Hac injuria filius exanimatus, voluntaria morte se infamiae subit axit. Quae calamitas minime tamen Patris serociam hesit: nam exequiis filii non solum corpore, sed animo etiam abessse voluit; si quidem cum funus duceretur, ipse domi sedens, mente soluta, & libera consultoribus audiendis, civiumque negotiis componendis, jucunde vacabat. d Cajus Martius Figulus, Cai Martii filius illius, qui cum Nasi ea consulatum oesserat, anno A. V. C. C. II XCI. etiam In Iurisconsultos a pluribus refertur. Is cum petitione consulatus repulsam tulit Iet , & a civibus de more consuleretur, injuriam indignatus, consulere, inquit; filii; C nβlὸm Dcere nescitis. . Cajus Livius Drusus tanta scientia iuris, tantaque caritate fuit, l l confesta jam aetate, luminibus. etiam a milsis, assidue tamen consultori bis vadi
64쪽
Atque hi antiquam iuti siprudentiam eondiderunt . MedIae autem iuris
prudentiae a Ciceronis aevo profectae , hi celebriores feruntur auctores . Primo loco producam Publium Rutilium Rufum, cujus extrema aetas in pueritiam Ciceronis incidit. Is graecis litteris eum primis eruditus, P. M iii Scaevolae, ae Panaetii Stoici auditor fuit: ejusque disciplinae alumnum, non mentis, de orationis tantum ι sed operum quoque severitate , tota vita se praestitit. Siquidem neque injuria umquam, nee gratia victus , utramque adversam pariter, ac secundam contempsit fortunam et & Civitatem, quam exul, de repetundarum iniuste damnatus reliquerat, etiam obis latam a Sylla repudiaviti quasi opus non esset reddi sibi Civitatem, quam salva innocentia, retentaque animo romana virtute , numquam amileiat. Hinc in eo iudicio, cum pro se diceret, neque summos oratores L. Crassum, de M. Antonium sibi adesse voluit; neque supplices manus ad cujus. quam genua circumtulit: sed majori sibi gloriae duxit innoeentem damnari, quam L perborum opem implorantem absolvi. Ac sicuti nullae hune inimi. citiae, ita nec amicitia deflexit a virtute. Cum enim cujusdam amici parum tuliae rogationi resisteret, de amicus dicereti Quid mihi amicitia tua , simhιι ari te ampetνo , opus as λ Rutilius retulit 3 imma quid mihi tua , si propiaν ρε Ium aliqMid inhonesti facturuιλ Itaque rectissime hune eat tum ,π Consularem Socνatam appellaveris. Disciplinae militari exquisitam etiam artem inseruit, evocatis e ludo Caji .Einilii Scauri magistris gladiatorum: uiuque ad rationem expenso, militiam virtute iam florentem, etiam scientia munivit. Tribunus plebis fuit, de Consul cum Cato Manilio, anno A. V. C. t DCXXXXVIII. de Asiae Proconsul , teste Pomponio. Decessit in exilio, reliquitque libros de jure non paucos , de orationes aliquot ἰ judicio Ciceronis , exiles; inter quas unam de medo adsciorum, quam Senatui Augustus recitavit, edictoque promulgavit, ut proprium ea de re consilium , veterum auctoritate, comprobaret. Scripsit idem Rutilius historias, de de vita sua libros. ca Quintus AElius Tubero Panaetii etiam auditor a Stoieorum doctrina morum, & orationis tristitiam laseepit cum dialecti ea subtilitate. Avita decora, Se honores, honorum ipse contemptu , longe superavit . Nam Paupertatem generis ab tuis majoribus fascibus , de triumphis ornatam, ipse praelata nonoribus continentia , magis nobilitavit per acceptam repulsam. Epulum enim P. Africani nomine populo Rom. cum daret Fab. Maaimus, ipse rogatus, ut triclinium sterneret, lectulos ligneos Punic nos pellibus texit haedinis, & fictilia veterum, pro argenteis vasis exposuit. Quam obsoletam jam frugalitatem populus mirari malebat , quam experiri, plusque apud eum valuit tenuis illius apparatus indignatio. quam Lucii Pauli Tuberonis avi , ejusque avunculi Africani merita rquibus hic in comitiis praetoriis , iustum suffragiorum numetum minime tulit. Doctrina juris praestitit omnes quotquot ante se floruerant. Scripsit histotias, de librum de Usci. Iudicia ad Caium Oppium. Hunc ver Consulem fuisse a nullo veterum, praeter Pomponium, aceepimus . Lucullum ob opulentiam , Se aedificiorum magnificentiam , quibus in Campania non terras tantum, sed de maria oeeupaverat, homo prisca severitate Aeriam Tuatum appellare solebat. b In Iurisconsultos etiam refertur Sextus Pompeius, Cn. Pompei patruus t quem Cic. in Bruto ait ρνUaMisistim ingenium contulisse ad summam iuris civilis, & ad perfectam Geometriae, dc rerum Stoicarum scientiam . Item Laelius Antipater , quem Oistoriam maiorem Duum M
ι. . c. 22. Cic. in Brue. , is erat. pro Muren.
65쪽
t. i. i. d. ω didis, Cieero traditi a eum Ipse primus fuerit rerum νη ma ε 3 c,
. rat. alii vero ante illum narνateras tantum.
s cie. ta n . Quintu, Mutius Seaevola Augur, injuria praeteritus a Pomponio a mul
Oint. I. c. 6. de iis a Cicerone laudibus, & crebro attollitur. In hujus enim diseiplinam ut Cicero adolescens fuerat a Patre traditus , ab eoque , plusquam Otatori-LIX- . bus mos ellet, jus civile addidicit , responsis ejus , atque disputationibus De Mutio assidua consuetudine, audiendis. Oratoris munus pro se tantum Si aevola Sc CVP - Augu exercuit, in eo prae lettim judicio, in quo repetundarum ab Albut O , po-,ς 1 νψ - stolatus, accusatore fracto, atque represso , non stie laude fuit ubi olu-ψηxinςς tus. Lucilii mordacitatem, a quo pluribus vers bus lacessit batur, mapnifice eontempsit e longeque majori gloria sprevit Syllae minas , quibus adduci numquam potuit, ut sententiam ferret adversus C. Marium , eum a , Senatu holitae patriae, cogente Sylla, judicabatur . A respondendi munere, providendisque publicis, privatisque negotiis, neque valetudine, neoque ingravesecrate avocabatur aetate . Atque ad summam senectutem , &morbum ad doctus , eum viribus deficeretur , voce tamen , atque praesentia in S turnini tumultu civibus praesto fuit . Uxorem habuit filiam Laelii natu majorem, ab eoque in Collegium Augurum est eooptatus . Filiam nuptui dedit L. Crasto Oratori Max. Tantae vero modestiae fuit , ut ex aliena scientia nil sibi quidquam adsererer: Ideo cum de jure praediatorio consuleretur, suos consultores amandabat ad Putium, & Cascellium praediatores t quamquam id ad Iuristonsulti scientiam , cujus erat peritissimus , etiam pertineret. Praetor in Asiam est prosectus . Consul fuit eum L. Caecilio Metello Dalmatico, anno ad U. C IDCXXXVI. eum quo & ipse de Dalmaticis triumphavit. Ab hoe Mutio Augure alio . De eo usi, dignitatis vocabulo distinguitur ce) Q. Mutius Se aevola Pontifex, Publiine ριν-narum a- Mutii Pontificis filius, qui tribunatum plebis gesssit, & Consul fuit eumpti a Pomp. inva- L. Crasso, cuin cum quo & alios obivit honores, praeter Censuram, qua. Vt Scaevola, vel sorte caruit, vel voluntate. In Consulatu lcgem tulit, ne non Civis ρυ eave haberetur. Asiam Proconsul novein rc xit mentes, tan- Q. α δ a. ta innocentia, & integritate; ut dehinc quasi virtus omnis unius viri esset Smitatio, quisquis recte administrasset, Scaudia diceretur, illiusque adis ministratio ex S. C. pro exemplo, atque soliva taeteris magistratibus inprovinciam proficiscen: ibus proponeretur . Itaque multa multi rectores provinciarum, ex edicto Mutiano in suum transferebant. Ob eam in te. grit' tem , qua totius provinciae benevolentiam collegit, in offensionem e) Cie. pro vel it publicanorum: c. quorum rapacitas ejus exemplo , & auctoritate Plane. e. ra. coercebatur. Quanto superavit omnes doctrina iuris, tanto caeteros Iurisconsultos praestitit eloquentia; ut eloq-ntium 3-ι consulti mιιι & Iu- Π Cic. lib. a. risto Minum e uent a mus a Cicerone appelletur. Apud Centumviros in iudicio Marci Curii, & Marci Coponii acute, ae vehementer pro subtili ratione juris pugnavit eontra L. Cras Ium , pro aequitate adversus juris severitatem, sumrno plausu, dimicantem. Quastio erat Illa tan fuistitutus posthismo , si is anto αἰονεωών quam ad suam tutelam venisset, eo non nato, succederet. Scaevola sese verbis continebat, neque ferebat, ut Iub uno duo ea sus involverentur; & nondum natus pro mo tuo haberetur: Crassus indiciis, atque vestigiis verbo um ad reconditam voluntatem eruendam ducebatur , contendebatque subiti tutum , & mor. tuo filici, vocatum , eadem voluntate vocari , eo non nator quae lenien tia obtinuit, cessitque severitas aequitati. Ex hujus familiaritate, tamquam
ex communi Iuris prudentiae schola insgnes ejus aetatis Iurisconsulti pror
66쪽
ri Ierei nempe Gai Ius Aquilius, Luellius Balbus, Sex. Papyrius , Caius
Inventius. Libros reliquit decem & octo , quibus Pomponius jus civile constitutum esse scriptit. Porte quod artem aliquam, & ordinem ad eam doctrinam primus adjunxerit. Cum Syllanis partibus faveret, fraudeque obsessi Patres in senatu trucidarentur ipse fugiens , arasque Vestae complexus, eas sanguine suo respersit vulneratus Caii Fimbriae jussu, a quo, cum non omnem adhue spiritum vir gravissimus exhalasset, Iudibrio h hebatur : diem enim illi dixit apud Populum, ob id nempe erimen, quod
pauius, nequa totum corpora sua telum excepisset. Quae haud inopinanti
mors est oblata r cum enim suas partes extra urbem sequi posset, ille, ut consilium suum in componendis discordiis populo praeberet, neve ad moenia patriae armatus observaretur ι morim eratortavit, de quo L
Maι favera foras I parum sed fissa sena una Santuinir au/is iugulo, fiammissua pennis. Caius Aquilius Gallus aequissimus una, & sollertissimus eautionum ar- LX.s sex, atque malitia um, ut eum Cicerone loquar, ca) et ινρieulam, pluo De C. Aquires habuit in iure civili auditores, di quidem nobiles, quos inter sedi lio Gallo. vium quoque Sulpicium; qui fragmenta a siqua suis libris e seriptis Aqui- lib. 3. Glianis inseruiti quae Aquilii seriptae, ne quidem ad Pomponii aetatem integra pervenerunt. Ex aliorum igitur auctoritate , ae fide supersunt in Digestis aliquot summi viri monumenta, tum celeberrimarum formula- - rut op UR rum , qualis est Aquiliana aceεμ ilatis , & ratio instituendorum posthu. δ' morum, itemque formula doli mali I tum utilissimae leges da damno μν- cieada . Hanc Prudentiam , & aequitatem scriptis doeuit, & exemplorcum Oetaeiliae Laterensis impudicae mulieris fraudem in iudieium con- isilio resecuit. Etenim Octacilia, qua Caius visellius Uatro obseaene utebatur , eo aegrotante , cum ex illius testamentot per leges capere non posset, quantum ipsa optabat s pellexit hominem ad voluntariam debiti consessionem: qua varro accepta tulit octa ciliae treeentum millia nurumorum a quae , redintegrata Varronis valetudine , Octacilia . eui ab illius haeredibus petenda erant, ab ipso Varrone in judicium vocato iminpudentissime petii et Hie vero Aquilius, cui fraus extra iudicium obvolu rat, judicem agens , etsi detegi dolus in judicio non posset; quo tamen exitum praecluderet fraudibus, principibus Civitatis vitis adhibitis, eo scientiam veritatis, scripturae , ac testibus anteposuit: absolutoque Va rone, octa ciliam cum tuis turpissimis captionibus , e suo conspectu ab ire jussit. Haec eius aequitas cum solertia , & summa scientia iuris com spirans, regnum quodammodo illi tradidit judiciorum i ut quamvis eo sulatum non gesserit, consularis tamen ei non defuerit auctoritas. Tribuisnus plebis creatus legem tulit, quam habemus, Aquiliam. Domum habuit in viminali magnificentia, & pulchritudine memorabilom. rix b Plin. t. 11., tot fuit eum Cicerone et
L. Lucilius Balbus Stoica doctrinae principatum, aetate sua, tenuit 1 ini. ut nemo hule ex Graecis anteponeretur. Quapropter suum opus ei An- De L. Gerutiochus philosophus misit, de a Cicerone in dialogis da narura Duνum. lio Balbo. stoicarum partium defensor inducitur. Serv. Suplicium habuit in iure civili discipulum . qui plures Lueilii sententias libris complexus est suis, cum Lucilii stripta non permanserint . Eumdemque Balbum Cic. in Br C 4 co
67쪽
nellus statrem hune saeit illius, qui stoicam docti inam in Tullianis libris
Cn. Aufidius omissus a Pomponio Cieeronis aetate in iurisperitorum numero fuit. Huic caecitas neque scientiarum lumen , neque rerum gerendarum facultatem ademit: nam vir praetorius suit , & gravissimas in Senatu sententias dieebat , & graecam scripsit historiam . & suum ossicium amicis diligentissime praestitit. Cajus Iuventius, cui ab aliquibus Titi praenomen imponitur, is esse putatur, quem Cie. scribit petitum suisse juris, & non tam acri eloquentia, quam versuta, ac magis ad irretiendum animos, ain quam ad consutandum idonea. Hie inter Mutii discipulos, & Serv. Sulpicii praecept res ponituri: eujus Servii libris Iuventii scripta promebantur. Ejuidem'auctoritatis, ae sortis fuit Sextus Papylius: nam 8e Mutii a ditor suit, & Servit praeceptor, eiusdemque libris posteris traditus. Sed jam ad Servium Sulpieium , integrioris doctrinae sontem , venia mus. Cujus prudentia cum privatim , tum publice populo Romano pro 'suit: privatos enim scientia iurist rem vero publieam animi virtute juvit, atque consilio. by Cieeroni fuit eommunione studiorum, & voluntate in Republica administranda conjunctissimus r quem sbi Sulpicius eloquentia praestantem , superare iuris prudentia voluit e ad quam eum adpulit objurgatio Q. Mutii Seaevolae, qui a Sulpicio de eujusdam amici negotio interrogatus, eum semel , atque iterum respondisset, & . Servius imperi. ia iuris non adhuc per ei petet 3 e indignatus parumper,
tur, ignoraro. Itaque Servius pudore assectus , ad jus civile se contulit aadeoque brevi pro secit, ut omnibus ante se Iurisconsultis antecelleret I aelaperavit facilitate Gallum , consilii celsitate Lucilium: id , quod erat in utroque praestantius, ad se pertrahens. Hoe etiam omnes Iuriscon Leos vicit, quod jurisprudentiae usu potius, & moribus enutritae, quam arte, ipse addidit eo mitem, atque adjutricem dialectica mi qua res dissipatas coegit in propria genera 3 generibusque silas subtexuit partes: in que suum ordinem scientiam eam descripsit universam r ut mens antea errabunda , rectδ pergeret via; usuque definiendi, distinguendique, falla. Ci S, eaptionesque declinaret. Proprietatis verborum ad eruendam ex I risconsultorta n instituto ptimaevam eorum significationem erat studiosissimus, ac si quid eum effugeret , Marcum varionem consulebat. d In Quaesturae , atque Praeturae petitione L. Muraenam vicit, ab eodem in Consulatus petitione victus t quem Sulpicius ambitus aecusavit , desendente Cicerone, quῖ, ne reus accusatoris dignitate obrueretur, iucundissima eavillat one, iurisprudentiam piae militari peritia extenuavit . Antepositus de indu Sulpitius suit in eodem honore Marco Catoni re. eusanti sua in petitione prendere, aut compellare quemquam; collegam que habuit in consulatu M. Marcellum: c. eujus a Magio Chilone interempti ianus ipse curavit Athenis. Victore Caesare, necdum in Italiam reduee, Sulpicius, qui Pompejo studuerat, sibi metuens in Graeciam concessiit: pluresque ad solatium animi regiones oberravit. Tandem a Caesare Romam reverso, summa clementia, non modo restitutus, sed Se Grametae Praesectus suit . Mortuo Caesare, S. C. conditum est in Servii se tentiam, ut octavio , quod egressiam Reipti blicae operam navasset, ac
Antonium urbem direpturum strenue repulisseu, apte tempus praefinia
68쪽
tum legἰbus, magistratum petere liceret. Τandem legatus missus ad A tonium Matinam obsidentem, ut eum jussu Senatus ab ea obsidione deis hortaretur, atque ad saniora consilia revocaret 3 ingravescente valetudine in itinere oecubuit, Hircio, & Pansa a Coss. eui Senatus ex Ciceronis sententia sumptus ampli ssimos decrevit in funus , & sepulcrum , statuam 4 que in rostris equestrem ex aere. Uxorem habuit Post humiam , quam rumor fuit a Cajo Caesare adulterio pollutam. Scripta reliquit sane permulta , & egregia r quae Cicero pluris faciebat , quam Superiorum omnium opera peritorum: numerumque centum Prope , di inaginta librorum
jus, Pomponius prodidit: Caius Trebatius Testa insignem & ipse locum inter sui temporis Iuriseonsultos tenuite Cieeroni suit familiarissimus, per quem Trebatio aditus patuit ad Caesaris amicitiam in Gallia: ubi c. Ciceronis gratia tam
benigne fuit reeeptus a Cae sare, ut ei Tribuni militum stipendia, sine muneris labore, detulerit. Caesar vero hune adhibuit conciliatorem ad Cl. ceronem, & Servium Sulpietum, ut eos a Pompei partibus traduceret ad suas, nullo tamen Decessu. Rerum potius Caesar Trebatium se admonentem, ut Senatui adsurgeret, minaci vultu increpuit. Trebatii rogatu, CI. eero Topi eorum libros, forensibus exemplis refertos, conscripsit, ei demisque misit. Apud Augustum eo in honore habebatur , ut de gravissimis quibuscumque negotiis consuleretur. Itaque Trebatio auctore, ae suasore codicillorum usum adprobavit. Ο Unde non mirum , si tam honorifiee ab Horatio in Satyris appellatur : Libros eomposuit de jure ei vili haud paucos, & de relisione novem: qui sortasse propter dicendi genus in eoi ditum, rarius versabantur in manibus: non enim admodum eloquenti aestu. duerat. Ingenio vero magis, quam Iudicio valuit, utpote in definiendo praereps 3 ut se ostendit in quaestione illa I p et no de farao, aura a Damhιreditatem commisso , haνas agere In qua cum neminem id sensisse responderit, a Cicerone eoarguitur: qui Brutum, Manlium, & Sext. AElium auctores produxit. Trebatii fuit aequalis Ofilius Servii auditor: eui ossilio Augusti lamIlialitas nullum honorem attulit: nam supra equestrem gradum non ascendit. Complexus est libris suis fundamenta juris ei vilis: nam princeps praetoris edictum diligenter eonein navit, & de jurisdictione seripsit, ae devi-eesimis haereditatum. Iuris partiti , & actionum libros edidit , & ad Λωticum epistolas aliquot, forsan de quaestionibus iuris. d Vixit eodem tempore A. Cascellius : qui ut scientia juris par suetit Ofilio, & Trebatio ; e utrumque tamen eloquentia praestitit. vitam ad Augusti tempora produxit: neque tamen mores cum Republica mutavit , retinuitque sub nuovo Romanorum servitio veterem libertatem reuius duo se habere prasidia contra tyrannorum potentiam existimabat, senectutem scilicet, & orbitatem; sunt enim filii obsides Principi paternae voluntatis. Quapropter consulatus honorem oblatum ab Augusto recusa vit i ne accipiendis honoribus auctoritatem tribuentis assereret; aut in.:yssis hono tibus gerendis , illi socium ad opprimendam Rempublieam e praeberet. Ac ne proscriptionibus bonorum juris auctoritatem tribue ret. n luit formulas componere, quibus Triumvirum largitiones expria merentur. Ejus in seribendo studium antiquitatis Quintiliano commendatur. De seriptis tamen suis , ne ad Pomponii quidem aetatein superfuit, praeter librum b.nιdiuerum et quae interpretati licet , responsa extempore, cum consultorum Plausa prolata . I Fuit enim ingenio celeri,
I. vi legat. 3. L 3. I. da penu. legat. t. quod nos 234.in
69쪽
I. Satyri a. ubi Acron. Gell. lib. 6. cap. 3
LXXI. De Ca jO. LXXII. De Aufidio Tucea, & Nλ-
& arguto. Honores nullos gessit supra Quaesturam. ca De his autem ttibus proximis Iurisconsuliis hoc judicium aetas ea tulit: nempe Treb itum peritiorem fuisse Cascellio i Cascellium Trebatia eloquentiorem i utroque vero doctiorem Ossiliu in . Q. AElius Tubero L. filius patricia gente, cui Ligarium ab se Caesari accutitum, jamque omnium opinione, atque ipsius etiam Caesaris tacita cogitatione damnatum, eloquentia sua Cicero eripuit. Ex infelici hujus accusationis exitu, se ad jurisprudentiam adjunxit sub Ossilio praeceptore, pluresque libros det juret publico, de piivato doctissime scripsit: sed antiquis usus dicendi generibus , minus gratiae libris suis a posteria conciliavit. Sulpitiam Servi filiam uxorem ducit. Alfenus Varus Cremonensis omnium, vel hoe uno praestantissimus, quod tuam totam duxit a doctrina dignitatem. b Cum enim sutor ei et , arte abjecta, mira magnitudine animi Romam concessit, inque Servii sese d sciplinam tradidit; ex qua per insignes virtutes, ae juris scientiam evast ad consulatum, ac mortuus, honore, sumptuque publico fuit elatus. Libros reliquit Umactaneorum, de Digesto um , quos Iulius Paulus in compendium contulit, quorumque fragmenta legimus in Digestis nostris. Comsul suilla creditur ab aliquibus cum P. Vinutio , triennio post Chlistum
Inter hos Servii auditorex adscriptum reperimus a Pomponici Caium , de quci infra. Sed Cujacius id ex Pomponii loco censet expungendum, tum quia Cajus ille sub Λntonino vixit ι tum quod Pomponius ibi decem praefinit: quibus, si aggregetur Caius, non decem, sed undecim eve
Aufidii duo , Tucca, & Namusa magnam in libris nostris praeserunt auctoritatem. eὶ Namusa vero plure1 jutisconsultorum libros digessit incentum quadraginta ἀ Ad hos usque, uno quodam alveo, iurisprudentia fluxit, post autem discessit in rivos. Di dueta est enim super pluribus juris articulis in oppositas sententias a duobus , contrariarum lcholarum auctoribus , Antistia Labeone , & C. At te jo Capitone . Antistius Labeo , nobilissima famulia, Labeonis illius fuit alius, quem Brutus in Caesuis caede socium habuit, ac mox in morte comitem. d Labeo enim ille, cum exercitum ab Antonio fusum , dueesque Brutum , & Cassium voluntaria morte in teremptos accepisset, audissetque suum ipsius nomen inter inorientis Bruti suspitia sonuisse; turpe sit putavit vindicibus libertatis, & amicorum sata superesse. Itaque a servo, cui gladium obtulit, quemque mortem rogaverat, est intersectust cum civibus- jurisprudentia , & fortitudine iatuenda patria libertate S atque amicis in conservanda fide plurimum profuisset. In filium autem non modo transfudit ingenium , quo patri cum iurisprudentia , tum in reliquis doctrinis excelluit a sed amorem etiam ipsunt libertatis i cujus amoris laus , mutatis jam cum Republiea moribus , in infamiam , apud vulgi volubilitatem, transierat. Ob hanc enim causam Labeo centumax habebatur, quod Augusto veteri libertate resisteret, neque adduci pollit , ut servile illius aetatis ingenium s scineret, Hinc Horatius, ut assentaretur Augusto, temporibusque serviret, Labeonem ire Satyris appellat ca insanum . Itaque cum Vir virum ita . Senatum legeret, veritus non est ipse legere M. Lepidum, quamvis Octavii inimicum tum exulantem ι nec aliam hujus facti excusationem
attulit ι cf nisi quod cuique homini suum sit judicium. Et eum contra.
70쪽
3nereparetur, ae tamquam puer Illugeretur ab Augusto , nihil se milἱ
promeritum respondit, si legeret in senatum , quem Augustus Pontificem esse pateretur e nondum etiam ausiri fuerat Augustus Lepido, eet iis ornamentis exuto, Ponti fieatum eripere . Quo responso Prine ipem Labeo delinivit . Cuius tamen ut eontumaciam Augustus frangeret, Aditeium Capitonem studiorum illius aemulum . atque Iaudis obtrectatorem , in Consulatus petitione praetulit Labeoni . sa) Etsi non desint
qui scribant Labeonem Consulem sufi ctu n I honorem acet pere ab Octavio recusasse. ι γ Quamobrem intra Praeturam se continuit, ae laude virtutis Consulatum anteivit . Cum philosophiam , exterasque ingenuas arte , ae praeeipuae dialecticam , 3c grammaticam impense didicitat . ae, eepit a Trebatio jutisprudentiam di In qua meruit eum Servio Supplieio conserti a Petronio Albitro . Mirus erat in originibus latinarum vocum expiscandis et quarum cognitione latentiores legum sensus eruebat . Ac scientia , miroque acumine sublatus ingenii, Ionee sibi plus indulsit , quam superiores iurisconsulti. Nam extra veterum traditionum fines evagatus, novis luminibus ius ei vile suiludit ; tentavitque plura nondum ausa prioribus. Ita ut ex eius novitate destrinae petuliaris jurishrudemtiae sehola extiteriti quae ab eo; veluti a eapite , longa successione Pr culo, Nervat filio, & Pegaso, & Caelio tradita, pνorxtia os peperit, des Studia sua ta dispertiebat , ut sex menses in solitudinem seeonscribendis libris contieeret ; sex veto alios publice se consulimibus praebaeret . Cum praeter humanum , divini iuris etiam esset peritissimus ;duos Deorum ordines distinxit, malorum alterum , qui aerumnis hominum r alterum bonorum, qui ludis , & voluptatibus plaearentur: quod a Stoica , de Platoni ea doctrina retulerat. ι Tantae fuit auctoritatis in urbe, ut cum acerrime certaretur de te eipiendo eodicillorum usu γ illius exemplum omnes alios ad se traxerit. Nemo enim de eodicillorum a ctoritate dubitavit , postquam iis usum Labeonem apparuit . De num ro librorum ejus ambigi iuri nam apud Pomponium in aliquibus codicibus leguntur quadraginta volumina , in Cujaciano vero quadraginta.
Qui autem libri post ejus mortem apparuerunt, appellati sunt m Marer, quibus multa, & abstrusa de voeabulorum originibus, & eorum fgnificatione continebantui.
Ejus R. mulus, ae discors moribus, Ar doti Ina fuit Attrius Capito,
squidem Labeo ingenii aestu, praeter veterum traditione si ene batur sat Capito religione quadam , ae veneratione praeeeptoris m antiquitati obstringebatur . verum Labeo eum doetrinam sperneret veterum , pri stam tamen libertatem retinebat . Capito vero novam lubens complectebatur servitutem, ita ut litteras potius, quam animum viri puerit ve rerum Romanorum. Unde callidius assentandi artifex ab Augulto eo sulatum impetravit, tanta omnium invidia ; ut popularem gratiam ae mi lo suo Labeoni haud exiguam peperit. Augusto mortuo adulationem vertit ad Tiberium: quo in adulando tectior, eo eallidissimo Principi grVt o t. Adminiscebat enim suis allcntationibus imitation-m quamdam pri
stinae libertatis: qua Tiberium invidia populari levabat. da Cum enim Tibe ius in reos maiestatis recipi vetaret Lucium Ennium, qui eifigiem PriΠcipis in eommunem argenti usum suderat i Ipse quasi non Princi liis blanditor, sed . index pri eae liberinis i non Q. loquit , patri