Deusdedit presbyteri cardinalis tituli apostolorum in eudoxia collectio canonum e codice vaticano edita a Pio Martinucci praefecto altero bibliothecae vaticanae

411쪽

serit, non inveniat quod ledat, sed confusus abscedat. Sed et nos pro vobis quantum possumus solliciti sumus. Idem Iohanni episcopo Ravennati. Do Neapolitana vero urbe exarebo instantur imminero, quia Arochis cum Ariulpho in secit, et valde insidiatur eidem civitati, in quam si celeriter dux non mittitur, omnino iam inter perditas habetur. Idem Constant, nae Augustae. Viginti iam et VII annos ducimus quod in hac urbe inter Langobardorum gladios vivimus. Et paulo post. Sicut in Ravennae partibus dominorum pietas apud primum exercitus Italiae sacellarium habet. qui causis superve utentilius cotidianas imponsas faciat ita et in hac urbe in causis talibus

eorum sacellarius ego sum. Idem Sebastiano episcopo Rimiensi. Et uno tempore curam episcoporum atque clericorum, minnasteriurum ituoque et populi genere contra hostium insidias sollicitus vigilare, contra ducum sallacias utque malitias suspectum semper existere, cuius laboris et doloris sit fraterniatas vestra tanto verius pensat, quanto me qui hoc patior verius amat. Idem Maurentio et Vitaliano magistris militum inter cetera. Undecimo die mensis Iunii IIari ullas hane epistulam quam vobis direximus, transmisit. Et ideo relegontescam, videto si in fido sua Suanenses quam Romano Pontifici promiserunt perstiterint. Obsides dignos de quibus possitis confidere ab eis percipite et insuper denuo sacramentis astringite, reddentes eis quod loco pignoris sustulistis, et sermonubus vestris eos sanate. Si autem manifestissimo cognoveritis eos cum Ari ulla de sua subditione locutos fuisse, vel certe obsides ei dedisse, sicut nos Ariulfi epistola quam nobis direxit dubios reddit, salubri consilio pertractantes no in aliquo anima vestra et nostra de sacramentis gravetur, quicquid utile

Romano Pontifici iudicaveritis peragito. Sed ita faciat gloria

Vestra, ut neque sit aliquid unde possumus ab adversariis r

prehendi neque in quo utilitas Romani Pontificis exigit quod

a Vertat Dominus neglegatur. Preterea gloriosi filii estote solliciti, quia quantum corpori, hostem collectam habet et in adimis dieitur residere, ut si huc cursor Domino sibi irato mi, tere voluerit, vos loca ipsius quantum Dominus adiuverit de-

412쪽

pmdate, aut certo sculcas quod mittaris sollicito requirito, ne dolens factum ad vos discurrat. Idem Veloci magistro militum. Nunc vero utile visum est ut aliquanti illuc milites transmittantur, quos gloria tua ammonere et hortari studeat ut parati sint ad laborem. Et paulo post. Et si huc vel ad Ravennates partes nec dicendum Hartullam cognoveritis excurrere, vos a dorso eius ita sicut 'viros pondecet laborate, quatinus opinio Nestra hx laboribus vestris qualitate amplius in Romano Pontifico Deo auxilianis proficiat. Idem Iohanni Ravennati Episcopo inter cetera. Peccatis meis hoc reputo quia iste qui nunc intus est, idest Romanus exercitus, et pugnare contra inimicos nostros dissimulat, et nos pacem sacere Volati Idem Alexandro Praetori Siciliae, inter cetera. Si ego in morte Langobardorum me miscere voluissem hodie Langobardorum gens nec regem, nec ducem, ne . comites haberet, atque in summa esset confusione divisa. Sed quia Deum timeo, in morto cuiuslibet hominis me miscere formido.

Gregorius in VI libro moralium. Isto namque veritatem iam hal,ere defendo appetit, sed tamen in ipso suo appetitu trepidus indignationem potestatis humanae pertimescit. Cumque in terra hominem contra Veritatem pavet, eiusdem Veritatis iram caelitus sustinet. Item in XXI. Debitum quippe rectoris est supernae patriae gloriam per vocem praedicationis Fatendere, quanta in huius vitae testamenta antiqui hostis lateant aperire, et subditorum mala quae tolerari leniter non debent, cum magna geli asperitate corrigore, ne si minus contra culpas accenditur, culparum omnium reus ipse teneatur. Item in XXXIIII ubi exponitur. Sub ipso erunt radiis solis VII et nunc cum quisque Sapientium atque doctorum pro commodo et gloria vitae temporalis, per adulationis lapsum terre-Visse potestatibus prave agentibus subicit, quasi sub vestigiis venientis anichristi solis se radius sternit, et volui caeli lucem sibi vel remotus humiliat, dum per pestiferum assensum sapientium mentes caleat.

413쪽

t Gregorius in VII libro moralium. Iusti iuris nullus contra potestati huius voritatem parcunt, sed quos attolli per elationem conspiciunt, por spiritus auctoritatem premunt. Hi noest enim quod a deserto Moises veniens Egipti regum ex auctoritato aggreditur dicens. Haec dicit Dominus Deus Hebre rim. Usquequo non vis subici michi ' Dimitte populum meu in ut sacrificet mihi. Cui dum plagis pressus Pharao diceret, ito sacrificato Deo vestro in terra hac, aucta protinus auctoritate respondit. Nou potest ita fieri. Abominationes enim Egyptiorum immolabimus Domino Deo nostro. Hinc est quod peccantem regem Nathan aggreditur dicens. Cui prius similitudinum perpetrate praevaricationis obiciens, eumque reum proprii iudicii voco tenens. protinus adiunxit dicens. Tu es illo vir qui fecisti hanc rem. Hinc est quod Acab superbus ydolorum sor- vitio subactus, cum increpare Heliam praesumere dicens, tuno es ille qui ponturbas Israes 8 IIulius protinus superbi regis stultitiam obiurgationis libera auctoritate porcussit dicens. Non ego turbavi. sed tu et domus patris tui, qui dereliquistis mandata Domini et secuti estis Bahalim. Hinc ost quod Eliseus veram magistri celsi tutidem sequens. eumdem Hahab ad se cum

Iosophat regem venientem aspiceret, ex reatu perfidiae confundit dicens. Quid mihi et tibi est ' Vade ad prophetas patris tui

et matris tuae. Vivit Dominus Deus exorcituum in cuius conspectu sto, quod si non vultum Iosaphat regis Iudae erubescerem. nec attendissem in quidem, nec respexissem. Hinc est quod idem vir Neeman ad se cum equis et curribus venientem anto hostium domus fixit et talentorum copia ac vestium sulto non occurrit, non ianuam domus aperuit, sed ut lavare septies iti Iordane debuisset per nuntium maiidavit. Unde et idem Neeman iratus recedebat dicens. Putabam quod egrederetur ad me. Hinc est quod Petrus cum eum sacerd0tes et principes etiam per flagella sevientes, in Ihesu nomine loqui prohiberent, cum magna protinus auctoritate respondit dice . Si iustum est in conspectu Dei vos potius audire quam Deum, iu-

414쪽

dicato. Non enim possumus quo vidimus et audivimus, non loqui. Sed quia sancti viri ad verba tante altitudinis gelo veritatis, non autem vitio elationis exiliunt, ipsi patenter iudicant, qui lactis dictisque aliis et quanta humilitato polleant,

et erga eos quos redarguunt quanta caritate serveant, manifestant. Superbia quippe odium generat, hoc umorem. Vertia itaque quae amor expirat, profecto ex laute humilitatis manant. Quomodo enim Petrus per elationem principibus restitit, quin rum errori compatiens, reatum velut excusat dicens. Scio quia per ignorantiam secistis, sicut et principes vestri. Deus qui praenuntiavit per os omnium prophetarum pati Christum suum, implevit sic. Quod ad vitam miseric0rditer revocat dicens. Penitetani igitur et convortimini et celera. Quomodo Heliseus videro 'Nomam ex elatione Voluit qui non s0lum se conspici, sed teneri etiam a muliere permisit. Sicut scriptum est. Apprehendit pedes eius, et cetera. Quomodo Helias superbo regi increpatiouem per timorem intulit, qui ante eius currum humiliter cucurrit. Sicut scriptum esti Accintusque lumbis currebat anto Αhab Quomodo Nathan contradicero regem per verba increpationis timuit, qui cum increpanda culpa deesset, in terram se eius c0nspectui pronus stravit 8 Sicut scriptum est nuntiaverunt regi dicentes, adest Nuthan propheta. Cumque introisset adoravit eum pronus in terra. Quomodo

Moyses regi Egiptio libere resistens eum de spicuro potuit, qui Deo familiaritor colloquens, sequentem se Iethro P0gnatum humiliter adoravit Τ Ex aliis ergo sanctorum lactis discimus quid de aliis pensaro debeamus. Sancti etenim viri nec ex olatione sibi liberi nec ex timore submissi. Sed cum rectitudo esus ad libertatem vocis erigit, consideratio propriae infirmit iis in humilitato custodi. Culpas quidem delinquentium et si ex alto increpantes serunt. semetipsos tamen apud se subtilius

iudicantes, quasi in ubiectis ponunt. Et quo prava in aliis insecuntur eo ad reprimendos se atrociores redeunt.

415쪽

- aso . IXXI. Gregorius. In XIII moralium. Magna arto praedicationis. n Ddum eSt ut qui ex aperta correptione deteriores fiunt. quo- - . . . dam temperamento correptionis ad salutem redeant. Sicut ino. nesta membra in corpore, ita ut quidam sunt in ecclesia potentes et protervi, qui dum aperta proinvectione seriri nequeunt quasi honorem tegminis velantur. Sed hoc do occultis potentum delictis loquimur. Nam quo et aliis o noscentibus pec-. .. cant, aliis etiam cognoscentibus increpandi sunt, no si praedicator taceat culpam approbasse videatur, atque hie crescens tu exemplum veniat, quam pastoris lingua non secat.

- Gregoriiis tu XVIII moralium libro. Sciendum est peccatorum remissio, ubi, vel quando vel qualibus detur. Ubi qnippe,' nisi in catholicae matris sinu ' Quo nisi ante veteri exitus diem'

. Quia ecce nunc tempus acceptabile e ce nunc dies Salutis. Idem in eodem. Qualibet datur peccatorum remissio nisi conversis' qui ad parvulorum imitationem magistra humilitato formantur, quibus dicitur, nisi conversi fueritis et emeiam ini. Eicut parvuli et cetera. Et sinite parvulos venire ad me ' et cetera. Idem in XXII. Nam quia scriptum esti Iustus in principio accusator eSt Sui, non magis peccatorum, si iustus videri appetit, cum peccatorem Se quisque nullo arguente confitetur, . . . Sed consessionis veritatem probat, cum alter malum quod fecimus increpat. Quod si superbe defendimus, liquet quia peccatores, nos ex nobis ficte dicebamus. Unde summopere cavendum est, ut mala quae fecimus et sponto lateamur et hoc aliis arguentibus non negemus. Superbiae quippo vitium est, ut quod

de so quisque lateri quasi sua sponte dignatur, hoc sibi dici ab aliis dedignetur. Et infra. Per infirmitatis verecundiam plo. rumque gravioris est certaminis commissa peccata pridere quam non admissa vitare. Et unumquodquo malum quamvis

- robustius vitetur, tunc humilius proditur. Item in XXIIII. Si

416쪽

confitendo peccatum esso humilius veraciter appeteret, de perpetratione peccati arguentes se non impugnaret.

LXXIII.

Gregorius in XVIII libro moralium. Quisquis extra seoclesiae unitatem patitur, plenas pati potest, inartyr fieri non potos: Quia ut dicitis beatus Iob ait. Auro locus est in quo conflatur. Quid itaque ad hoc hereticis dicitur conflari per amicti,nem carnis, vel etiam per martyrium voluerit, sed l0cum quo debeatis conflari nescitis. Una est ecclesia, in qua quisquis conflari voluerit, ab omni etiam poterit sorde purgari. Ignis vero constationis qui extra catholicam toleratur ecclesiam. quia nullius virtus sit, apostolus insinuat dicens. Si tradidero corpus meum ut ardeat, caritatem autem non habuero, nichil mihi prodest. Alii quippe prava de Deo sentiunt, alii recta do auctoritato tenent. Sed unitatem eum fratribus non tenent. Illi erroro fidei, isti vero scysmaticis porpetrationo divisi sunt.. Unde et in prima parto decalogi, utrumque partium culpe reprimuntur cum dicitur. Diliges Dominum Deum tuum, et cotem. Et mox additur. Et proximum tuum sicut teipsum. Qui enim do Deo pervi rea sentit, liquet profecto quia Deum non diligit. Qui vero de Deo non recta sentiens ab Ecclesiae unitato divisus est, constat quia proximum non amat, quem habere

socium recusat. Quisquis ergo ab hac unitate matris ecclesiae sive per heresim de Deo perversa Sentiendo, Seu errore scysmaticis proximum non diligendo dividitur caritatis huius gratia privatur, de qua ut praemisimus Paulus dicit. Si tradidero corpus meum ut ardeam, et cetera. In eodem. Sepo haeretici dum sua student perverea astruere, ea proserunt quae in Sacrorum librorum paginis non tenentur, unde et discipulum Paulus admonet dicens. O Timotheo depositum custodi. devitans prophanans vocum novitates quia dum laudari heretici tamquam de excellenti ingenio cupiunt, quasi nova quaedam proserunt, quae in antiquorum patrum libris veteribus non te-

417쪽

Gregorius in XVIIII libro moralium. Sunt nonnulli ita districti ut omnem etiam mansuetudinem benignitatis amittant. Et sunt nonnulli ita mansueti, ut perdant districti iura

regiminis. Unde cuuetis rectoribus utraque summopere su ut tenenda, ut nec in discipliniae vigorem benignitatis mansuetudinis nec rursum in mansuetudino districtionem deserant discipline. Quatiuus nec a c0mpassione pietatis ψbdurescant cum Contumacem corrigunt, nec disciplinae vigore molliant cum infirmorum animas consolantur. Regat ergo disciplinae vigor mansuetudinem, ct mansuetudo ornet vigorem, et sic alterum commendetur ex altem, ut neo vigor sit rigidus, ure manSuetudo dissoluta. LXXV. Gregorius in XX. Sino furere exurgens in turba clamavi. Sepe namque seditiosorum tumultus homnium praepositorum Suorum mentem lacessunt, suique ordinis limites inordinatis motibus excediti Et plerumque qui prius nisi in ore cordis sancti Spiritus freno teneantur, tu iratae retributionis atrocitato prosiliunt, quantumque priuvalent agere, tantum sibi in subditiis estimant licere. Sed sancti viri plus se interius patientito iugo subiciunt quam laris hominibus praesunt, et co Xeriorem principatum soris exibent, quo humiliorem Deo intrinsecus sa-mulatum tenent. Atque iccirco sepe plus quosdam tolerant, quo se do his ulcisci amplius possunt, ac ne unquam ad illicita transeant, plerumque uolunt pro se exequi etiam quod licet, fu, lectorum strepitus sui serunt, per am0rem increpant, qu0ου permansuetudinem portant.

' LXXVI.

Gregorius in XXI. Negantur olectis in ac vita bona terrena, quia et egris quibus spes viVendi est, nequaquam a mindico cuncta quae appetuntur conceduntur. Dautur vero repro

418쪽

omne quod desiderant non negatur. Idem in moralibus. Iusti propter alia iiugella ad eterna fiesunt gaudia. Unde et iustus in penis guudere debet, et inpius in prosperitatibus debet timere. Et neque a iusto, neque a reprobo Deus misericordiam

et iustitiam retrahit. Nam et per Mn0s hic per amictionem iudicat, et illuc remuneratur per miserationem. Et malos ocontrario remunerat per temporalem clementiam, et in futuro punit per aeternam iustitiam. Unde in hac vita lorcit Deus inpiis et non parcit electis. Et in alia parcit electis et non parcet iniquis. Et post mortem iniquus ducitur ad cruciatus, iustus vero post laborem dormit securus. Nam si peccaverit iustus, cito hab eo corrigitur flagello, et quem diligit Dominus corripit, et sagellat omnem filium quem recipit, ut dum carnis dol0re aut tribulatione alteritur, a mundi am0re Separetur, et durius circa electos in hac vita Deus agit, et sortioribus flagellis et stimulis seruntur, ut nullo oblectamenis prodi Sentis vitae delectentur, sed caelestem patriam ubi certa requies expectatur indesinenter desiderunt. Et plerumque Deus iustum flagellat ne de sua iustitia superbiens cadat. Nam quω

diligit Deus, sub disciplina castigat ut pater et impi0s sub districta damnatione ut hostes adversarios punit. Unde uula S- quisque festinet a malo corrigere se, no simul rapiatur vita

cum culpa. Et delet sugellum temporalem culpam quantum

mutaverit in melius vitam suam. Nam cuius moreS non mutantur in melsus, non expiat actiones. Omnis divina percus-Sio, aut vitae praesentis purgatio est, aut initium penae Sequentis. Et quibusdam flagella ab hac vita inchoant et tu aeterna Percussione IKrdurant. Unde per Moysen dicitur. Ignis exarsit ab ira mea, et ardebit usque ad inferos deorsum. Unde et David, operiantur sicut diploide confusione sua. Diplois enim dupplex est vestimentum. Quo figuraliter induitur qui et tom-. porali pena et aeterna damnatur. Et Hieremias. Dupplici contritione conteret eos Deus. Contritio super contritionem est gemina damnatio, hic et in laturo saeculo. Nam secreto qu.dam Dei iudicio quibusdam hic male est et illuc bene, ut dum hic corriguntur, ab aeterua dampnatione liberentur. Quibus-

419쪽

dam vero hic bene est et illuc male quod diviti illi accidit, qui

hic potentiae claritate conspicuus suit, post mortem Vera gehennae incendiis traditus est cruciandus. Porro quibusdam et hic male et illuc male est, quia corrigi nolentes et flagellari in hac vita incipiunt et murmurant, deinde aeterna per u stono damnantur. Unde homo et flagellum Dei murmurare non debet, quia maxime per hoc eorripitur emendatur. Nam qui

in flagellis murmurat Deum plus irritat, furorem Dei amplius in se provocat, et qui patienter sustinet Deum citius placat. Nam plus temptat electos Dei diabolus quam Dei voluntas permittit. Et licet diabolus temptationem inferre cupiat, tamen si a Deo potestatem non accepit, nullatenus adipisci pote tquod accipit. Unde et omnis voluntas diaboli in iuxta est, sed tamen permittente Deo omnis potestas iuxta ut legitur in libro Regum. Spiritus Domini malus irruebat in Saul. Si malus cur Domini' Si duobus verbis comprehendenda est et Dei potestas iusta. et diaboli voluntas iniusta. Electis terror eius vilis est ab incredulis ni leo timetur. Et quia diabolus hominem quem

in vitam decipere non potest, in novissimo autem supplantare disponit proinde necesse est ut unusquisque iustus non sc sa-ciat securum dum in hac conversarii r vita, sed semper humilis caveat et ne in finem corruat s dlicitus pertimescat, nunquam vacat diabolus adversus hominem iusin m. Aut enim tribulationes cordi illius exaggerat aut dolores suscitat.

LXXVII.

Gregorius in XXVI moralium libro. Non ergo in superet ira. ut aliquem iniusto opprimas. Omnis per quem necesse est aliena vitia corrigi, semetipsum prius debet Meserter intueri ne dum aliorum culpas ulciscitur, ipse ulciscendi surore superetur. Plorumque enim mentem sub optentu iustitiae irae immanitas vastas, et dum quasi sevit golo si ei rectitudinis, rabiem explet suroris iusteque se sacere ostimat quidquid ira nequiter dictat. Unde et modum sepe ulciscendi transgreditur, quia mensura iustitiae non frenatur. Dignum quippe est, ut cum aliena corrigimus, prius nostra metiamur ut prius

420쪽

mensa sua aceensione deserveat, prius intra semotipsum gelisui impetum tranquilla sequitatem componat, ns si ad animi advertenda vitia abrupto furore trahimur, peccatum corrigendo peccemus, et qui culpam diiudicando insequimur, immoderato seriendo faciamus quod iam non est correptio delinquentis, sed magis oppressio. In correctione quippe vitiorum subesso metiti debet iracundia non praee Sse.

- LXXVIII. Grsigorius in XXI libro moralium. Numquid alligabis ri-

noceronta ad arandum loro tuo lora sunt ecclesiae praecepta disciplinis. Araro vero est per praedicatiotiis studium humani pectoris terram vomero linguae proscindere, hic itaque rinmoerus idest terrenus princeps non solum ligatus est, sed etiam ad n raudum ligatus quia videlicet disciplinae loris astrictus non solum se a pravis operibus retinet, sed etiam cum sanctiim fidem prolatis legibus praedicare non cessat, quid aliud facit nisi quod aratri laboribus sudat ' Timeri isto rinocorus poterit nisi ligatus esset. Cornu quippe habet, sed ligatus est, habent ergo in loris eius quod humiles diligant, habent in cornu quod olati pertimescant. Strictus enim loris servat pietatem mansuetudinis, sed fultus terrenae gloriae exercet dominium potestatis. Et infra. Sequitur. Aut confringet glebas vallium post te. S0lent exulto term superiacentes glebae iactata semina premero et nascentia suffocare. Quibus glebis hoc loco illi signantur, qui per duritiam suam atque pesti serum vitam nec ipsi semina verbi recipiunt, nec receptorum seminum fructus ali0s ferro permittunt. Et infra. Multi namque in medio humilium fratrum positi, fidem verbo tenus tenent, sed dum elationis trpum non doserunt dum quos posse illatis violentiis premunt, dum fructificantibus aliis ipsi nequaquam semina verbi rocipiunt, sed ab exortantis voco aurem cordis avertunt, isti quid aliud quam obduratae glebae in exaratis vallibus iacent' Quideo nequiores sunt, quo nec ipsi humilitatis fructum proserunt et quod est deterius proserentes humiles premunt. Ad horum duritiam disssuendam non uumquam sancta ecclesia quia prin