장음표시 사용
111쪽
finiri poli et: est recta rertim gerendarum ratio neminem fallens. vel sic: e It. Virtus duplici cordi inimica. vel sic: est virtus simulationi ac fraudi contraria. vel quod ius veritasque fl.igitat, animo velle Sc re praestare. vel in contrahendis gerendiique rebus veritas. Vel animus 1 simulandi artificio auersus. 3. Opponat quispiam tantam definitionum varictatem suspectam poste videri , qudd cum rei cuiusque naturast una, unam quoque definitionem eo se oportet. Respondeo has descriptiones magis, quam definitiones censendas esse. Rei autem descriptiones esse polle multiplices dialecticis praeceptis
imbutus ignorat nemo. Praeter . qua-liis diuersitate vocabulo tum multae videantur elle definitiones, re putandae sunt unae; cum unam fidei bonae naturam declarent uniuersae Fateor denique hasce definitiones non a perfecto magistro, sed a mediocri ingenio e maneste. Nij ab ingenio & doctrina
feliciores, meliores excogitabunt. Et quoniam contrariorum contrariae si intdcfinitiones , & proprietates, ex allatis definitionibus bonae fidei, quid mala fides sit, & quaenam eius natura, promptum cuique erit cognoscere.
. Nec illud nescire fas est, cum fides bona duo habeat,quae ab ea nec re eossent, nec cogitatioue secerni: vi hdes sit,id est, certa persuasio, firmiisque as. sensus: deinde ut bonitate praedita, numirum, consectarium est necesiarium, ut cum dubitatione, quae contrariarum partium cohibet assensionem, seu cum prauitate animi, vitiosaque iuris inscitia consistere nequeat. bare Coua ruuias 1n relec . regula, Po sessor ,paria. g. . disputans contra Dynum, regulam iuris canonics, Rogessor, explanantem, docentem inter bonam Mem &malam nihil medii interiectum Esse , --
P. Comitoι.de Com t. nus recte meo quidem animo sensit, clim inter bonam fide ila prauam, mediam pugnat este dubitationem;& prς scriptionem bona fide inchoatam dubitationis .aduentu negat interrumpi: quod a nobis, tibro morat. ste .. . u.e l.
postrema,est grauibus testibus de rationibus confutatum. Tunc etiam vult Couarruvias inter F-
probam 5c flagitiosam fidem medium
dari, cum quis crrat in eo iure, quod nec assistit, nec resistit ac ui,laudatque
titione hereditatis : atque ciusmodi errorem iuris impedimento praescriptionielle ait si titulum ea requirat sed non elle impedimento si titulum nou cxigat. indicatque communem hanc este Doctorum opinionem. Verum ipse satis dispicere non pollum quemadmodum eius legis ignorantia contra stripossit obesse, aut contrahentium possidentiumque fidei nocere, quae eorum politicis functionibus , nec fauorem, iace oditim adfert: ut verisimile sit, quae
hoc de genere enuntiat Couarruvias, locum habere polle in foro contentioso, in soro autem.conscientiae non
Nunc igitiis bonae fidei priuilegia c.
disquirarius, in quorum explicatione culti alii, tum hi versati sunt non indi
. Angelus verbo Restitutio i. g. I. crin verba Fructus, Sylves er verbo BA- verbo Restirmio I .quast.7.Tabie-nasn verbo Fructuι, ct verbo Restitutio, quast. II. Rosella verbo Resistitio 7. f. 18. ubi citat S. Bernardinum , ct g. 9. Gabriel in A. dist. I s. quaest. art. 3. C.
112쪽
Commentario regulae, Peccatum, Pari s. m exordio. er m reletliam re itie. Psessor , 'ra. a. f. . SI. b. ro variarum res Imιonum, cap. p. num. s. lam nos bona fides admonet, ut eius troiui ulla poti
ra priuilegia colligamus. I t. 7. Primum priuilegium : Sicut mala fides cum fraude & dolo nemini patro, cinauit; ita bona fides semper prodest
Secundum priuilegium: Quemadmodum fiaus uniuersam contrahendidationem corrumpit omnemque amicitiam,coii uicti im immanum socie, talem euertit sita bonatitas tuetur,atque sustentat. Id ertium priuilegium : Bona fideseerio ac definito tempore in rei alienae, uam suam credit, pollessione perseuerans tum ciuillis, tum Pontifici, iuris auctoritate suam facit, praesertim si in ea recuperanda' negligentia domini intercessit. ιQuartum priuilegium: Si rem ali nam dono allecutus es, & eamdem alteri donasti, si postea alienam extitiste intellexisti, vero domino nihil praestare . debes. neminem vidi hac de re secus
Quintum priuilegium a Qui bona
fide rem furto subreptam mercatus esu quia pretio non est chiis locupletior, nihil domino, postquam resciverit rem furtiuam esse , prae subit ; nisi si sorte res furtiua penes bonae fidei emptorem maneret: &, si ipse in bona fide pessistens alteri rem venderet maiore pre
tio, pleri in uonem praestabit dome
no; siquidem accessione illa rem auxiesiam, nec quemquam qui huic quinto aduersaretur priuilegio, repeIi. Sextum priuilegium: Si bonae fidei s.
possieslbr rem alienam consumpsit, neque ea re ullo modo factus est ditior. rei inuento domino nihil praestabitnaec
contra hanc veritatem cordatus auctor
quisquam dicit. Septimum priuilegium: Si res bona fide pollesia perit, domino perit ἱ neC quidquam polleilbr reponet domino. Priuilegium hoc sine adiunctione exceptioneve admitti solit. Verum Rosella
pollesseti priuilegium hoc, cuius culpares non interiit: quamquam Solus grauem in possesIbre culpam requirit. Uerum cum nec in rei consimptione, uec in .alienatione culpam requirant, nC-
scio cur iii eiusdem interitu culpam in bonae fidei possessere excogitarint. Praeis terea bonae fidei pollessor tamquam sitam rem amissam possidebat: at titulus pro suo non imponit necessitatem ita custodiendae rei, ut si amittatur, sibi restituere debeat, vel alteri. Postremo duplex a Theologis restitutionis radix dicitur, altera iniustae acceptionis , ad quam iniusta reuocatur retentio; ait Ia rei aeceptae:at hic de quo loquimur, nec penes se rem habet , nec iniuste a cepit , aut detinuit; liberandus Ditur erit amisia rei restituendae neceuitate. Octauum priuilegium: Cum rem ' alienam putans tuam possideres, in
eam conseruandam , atque ut melior
fieret, varias impensas fecisti; quantum impendisti, id omne a domino, cum eius posuiminio res redibit, iure optimo repetes. nemo docet secus.
Nonum priuilegium : Conuiuium liuoluta tristi, quod te Iateret latronum
113쪽
num illum esse accubationem eruta- postesibi rursus euadat. Huc adde quod rem; cortrasti lautε,-oppipare; ii do- obligatio restituendi contracta ex ma- mesturae tuae menset iiiiiii ea comellatio leficio primo, per se & directh ad au-& compotatio compendij attulit, nihil diorem pertinet maleficij, a cuius coi terum hartitiarum domino dominIsve tagione est fidei bona poliesibi se uoca- praestabis. haud quisquam huic resiliit tus. nec parum sententiam hanc adi priuilegio. uint verba illa Alexandri I I I. Bri- Decimum priuilegium: Qui rena xiensi Episcopo scribetitis, inrado estIe-
furtiuam eo consilio de fure cmit, & eisndum . morem'ium remurendus. cap. quidem vili pretio, ut legitimo domi- in luteris, de restituti mupoliatorum. no restituat 1 quam is aut vix,aut ne vix Adde ex D. Thoina in R. r. ρλω l. ss. II.
quidem recuperatums erat, pretium quod per rapinam ablatum redemptae rei iure petit a domino, ta- est, esse rapientic, non simpliciter inmetsi a iudice huius emptoris reiicietur quit D.Thomas, sed quandu ad, dcten- petitio, animi illius ignaro: nisi fortε tionem. Quom loe in D. Thome hoe palam contestariis ellet domini rei commentario' illustrat Caicianus: Ad caussa ad cius emptionem descendere. nivrum dubium iuritur, quod rem raptam hoc priuilegium qui confirmarent legi esse rapientis quantum ad detentionem δε- multos, qui infirmaret vidi neminem. pliciter et erificatur. Primo quantu ad hoc, a o. undecimum priuilegium: Qui bona quod no potest priuara aucturitate at eo au- fide a fure rem emit alterius ,δc, post- ferri initito. Dominus namde rei mn ρο- quam emit, furto oblatam esse cogno- tes sibi iniim dicere: reliqui amemmua- scit,si pletium redhibere no potest, nisi ii nullum itin habent ab ep tinendi rem i furi rem emptam restituit, turi potest, iam. Secundo quantum ad hocHubdi sit legitimo neglecto domino , res ituere. netur tenere eam non sibi ,sed domino resti-
huius priuilegij princeps est Alexand. tuendam. ct propterea sit dominin rei omHalensis ques. δο. membr. s. in ψ. parte. culte accipiat illam, imuriam facit iis. qtii D. Antoninus ire a. ardymme tu . . cl. rapuit, o quanto 'or diminum dum a. s. ιο. Gabriel an . dist. ry. qita'. s. rem perdit , pranum tenetur domino, arti . 3.dub. 1. 'ci' δ. Angelus verbo Re- nesciens rem deuenisse ad dominum. institutio 1. num. r. quast. cuius sunt prima commentario desideratur verbum re-
verba , Virumscienter emens. Sylvestor stituere. Sed tamen hoc priuilegium verba Re Flautio 3.q st. . Petrus Na- non infirmis praesidiis septum haud
uarin lib. de restit. cap. s. a nnm. Is ι. parui preti, auctores conuellere conati ad aG.Mariin Nauamisi summac g. sint, Caietanus in a. a. qua'. 6 1. an.ε. ι . num. q. ubi laudato Alexandro Ha- Sotus . de iust. er iuri quast. 7. artic. a.
lens, significat communem illius esse . Ioannes Medina Od.de reb. restit.q-wopinionem ,& confutat egregie aduer- IO. Couar, in relict. reg. Pecca Inmla . . sariae sentcntiae argumenta. Nam de num. 3. conti. a. ct I. ub. Narum rese
suilibet sibi potius, quam alteri con- istiomari , cap. 3. num. 6. Mercatus in utere debet, praesertim si proba fidest tractatu de restitui. GF. I . cuius semhomo. nec peccati secietatem ullam tentiae propugnacula , quae firmiora cum siue coit, qui ad eum rem resti- videri poterarit, 1 nobis deiecta sunt ex tuendam resertummo vero saeuitatem iis quae diximus.
ei praebet restituendi, si subreptae rei '. Duodecimum priuilesium: Agnito
114쪽
domino rei fide bona posse lI, , ei noncst obiroxati s ; nec rationer friactuum, quos dominus porcipere potuillet, qui iron iunt a milest bre percepti; nec nomine damni emergontis , lucrIve ce Liamis. Α hullo priuilegium hoc iure labefact1ri potes L
I a. Tettium iecimum priuilegium: Cum tripartita sit ratio fructuum, quia partim sint naturales, ut poma, ficus, Ce . rata, quibus perinde utimur, ut nobis alia tura tribuuntuh : partim naturales, sed ad quos item luimana accedit industria, ut lana, lac, vinum, oleuin 'artim humana in iustria comparati, ut pensio domus': ut qui ex negociati ne colliguntur ; qui etiam culiles appellantiar. omnia h.ec genera, siue cum
titulo, siue absque titulo a bonae fidei post cilbrre consinapta sint, nis ob id . istum rem si iam familiarem ariplifica-Veiit, vero domino non restituet; eost.Unen, qui supersunt, nec consumpti
sunt, relii tuer.Tam Theologi, qui de virilitibus ἰς vitiis suin mas cdiderunt, quam qui aliam disserendi rationem secuti sunt, communibus sulli agiti pri-tri legitim hoc confirmant. Videto Syl. me strum, Angelum, Tabiensent, Ar
2. cui sententiae. mirifice suffragatur IeY, itemvemκnt, g. praeter hac, f. de ρ Iitione hoedita is . ea enim lex decernit
bonς fidei posselibres nihil pi stare debere,nili in quosaistis ut locupletiores. 13. Percelebrati huius priiii legi j dignitati duos obstrepere animaduerti,I'annem Tabiensem , & Couarruviam: nam hic diminuit, ille evertit. Couar-
natural cs fructus a possente bonae fidei sitos fieri, si absque titulo possideat: facere autem suos, si cum titulo possideat. Namque m l. bona fidei J.de Acqui renio rerum domi mo, his vel bis decernitur: Rona silis emptor non dubie percipiendo stuELM et tam ex re aliena suos tmeram facit,non rant. in eos, cym diu 'emia 2 Ue- gelu ρ ueniunt sed omnes; 'ula,quod adstuctiti attinet,loco domini pene est.Uerum
hac cautione sunt huius verba legis munienda, i ii si perceptione & usu seuch utim cmptor factus sit locupletior. At
hic ipse Couarruvias,ur reta .reg. Pecca- 'rea T. 3. Πν . . conclus a. ad meliorem
sententiam animum appulit: cum seria psit, qui serto rem abl.itam bona fide quocumque titulo habu crit,teneri quidem ratione rei rem extantem domino restituere;ea veid bona fide consumpta in id tantum , in quo factus fuerit locupletior: additque hanc regulam .fie-quentissimo Theologorum oc Canoni-stiarum consensu probatam esse ; cum dicit, quocumquι titulo, sanc titulum, pro suo, non excludi qui titulus bonae fidei. ut ita dicam,ossibus haeret. Sed Ioannis i
Tabiensis , quam huic tertiodecimo mitii legio iniuriam facit, est minime
cundum aliquos postpr bona fides non tonetur de fisciom, quos percepit, quaminu
suit bona sidei possessor , ct sunt consevmpti:
sdselum de extant bin. Sed Thomas non facit i iam distinctionem , neque in sero consilentias videtur valere. Discrimen veri, inter possessere bonae fidei & -- Iae fidei in restituenda re aliena vult lo- . eum fabere dumtaxat in fructibus scr-cipiendis , non perceptis, ut malae fidei possessercuatur restituere non silum perceptosi sed etiam percipiendos: bonae autem fidei postellisr, tantum perceptos oratio haec,& Ioannis Tabien-- sis
115쪽
ss opitiatio multis videtur esse nomini- nuere debere. & λ qui mutuam, s. postre bus castiganda. Primum,quia insolens ma, f.mandati: Sumptus bonafri necessa& inaudita dogma in gymnasia Tlieo- riosocios , etsi negocis finem adhibere prologorum inducit. Deinde,quia D.Tho- curator non potuit,iudicio mandati restius
no affingit, quod tantus Doctor scri- necese est. f. de petitione hereditatis, Lptis nusquam tradidit: neque enim in plane, his verbis statuit: vi bona Dei quis. γ' . .art. quU.6a. in a. a. quidquam D. dem possessor omnino impensu deaurati li- Thomas reliquit, quod vel tantillum cetris non exte , in qua e Inptiiii legium , de quo disputatur, prae- Quaerat quispiam an posse libr, qui ii .itringat. Tertili,quia a cunctis sui iacit bona fide alienum agrum consevit, &Ordinis doctissimis viris descivit. Quar- antequam fructus perciperct, cognouitto, quod innumerabilium magistroium sundum alienum, perceptione fiuctus ingenio Sc sipientia praestantium do- suos faciat. Iurisconsultus in I. qui scirctrinam abi uilicauit. Quintd, quod ad fundum, respondet assimando. sed quia
nouam & odiosam opiniohe proden- huic lcgi sunt aliae contrariae multo aedam nullam rationem attulit, immo quiores,& vere, x iure consciet tiae, ac in hac controuersia seipsum deseruit: theologice lex defendi non potest, est nam in verbo frudius, communem sen- explodenda omnino , quemadmodum tentiam de boliae fidei polletare am- illam quoquc explodit Couarruvias lib. plectitur,atque defendit. Verissime igi- δ. variarum resolutiomim, cap.3. numer 7.tur tum legibus,tum communi Docto- neque enim cum rei alienae scientiarum decreto constitutiun est, a bonae manet bonae fidei policssio. sdei possῖ libre, vero domino, cum se- Quartumdecimum priuilCgium, a - , se ostenderit, aliud nihil praestari opor- quod his verbis explicatur a Didacolere nisi fructus, qui extabunt, & eos Couarruvia bb. /. variarum res tui. cap. etiam qui fuerint consempti, dummo- 3.num. . tanti. . Qvties bena fidei posses do sit iis factus locupletior. ser tenetur restituere fructus cxtantes, eos et s. - Quantum etiam in fructu seu per- nihilominussibi acqurrit per trienny et siι- . icipiendos, seu conservandos impende- eapionem . at rue es ad eam rem titulant,rit, id omne possessi ri bonae fidei repo- Pro suo. Testiumque multitudine morcscenti , a rei domino praestari oporte- suo priuilegiam confirmat Couarru-bit. nam,quemadmodum est in uias. vide Summarum composito resina domino, vel a patre, s.frutilus, de eli- verbo Fructuri ut Sylvest. An l. Armil-tione hereditatis , fructus multiguntur δε- la reserens se ad id, quod hac de re aduritis impensis, qua quaerendorum conser- Sylvestro traditur 1π vo bo Frncius, g r. mandarioque eorum gratia fiunt,quod non dc abhalibi: qua de rc agit Panormit. in solum in bona fidei pos ore ratio expostu- ωρgrauis, de re litui. ollatorum.. Reli- ίπ,wrumeti.rminstredonibus.&Cod. de qua sunt duo puluilegia bonaei fides, fruitibus 2biiun expensis. cr. Hocρώ- quorum etsi non sum ipse appaobator, γὸIuum nomine continetur, quod iustis sium- D terire non tamen libuit , quia non pii η deda elisseuperψλ. Idemini fructus leuium auctorum habent approba-
116쪽
re coepit,& postea dubitat,sitne aliena. si sedulo perqhiiliuit dominum, nec Ο - currit , si emptori indicat rei conditionem, fieri polle ut sit furtiua, polle illa
vcndere: dummodo dubium sit, ut lo quilii r Medina, Couarr. speculati uia, i on practicii. Speculatiuum aiunt elle, clim de rci qualitate de conditione d bitatu C.practicum,cum ambigitur, lic, t imite lit illam rem vendere. lic statuit Medina C. deleb. se
ante illos scriptis eamdem opinionem tradiderunt Rosella in verbo Re lituitis de Sylvester verb. Restitutio, 3.
quae λ . neglecta distinctione dubij sp
culativi, & practici. D. Antoninus sn a.
Par .rat . . cap. a. Verba recitans A
lexandri Halensis priuilegium illud a iecille videtur. scribit enim his verbis: Sed quid si dubitat .vrrkm isiud, quod habiιi: per donum, vel per Lmptionem, sit de r. ina, furto, butiι modi Ad hoc dicit exarid. de Hales in . quid regulare
V . quod homo talem rem restituere obligarur , quando conscientia ditiat, quὸd sit res. Aliena, vel quando au&tatur e te aliena. subiungitque D. Anton.quὰdo ignoratur dominaI, nec vitiam reperitur, pauperibus
largiendam e ste; vel sibi, A sit pauper, con-fd ar' sicerdotis consilio retinerem se ab qui eulpa let balis periculum sibi creat.
1 p. Quod si post quamlibet prinseri
ptionem , aut usucapionem probabilis dubitatio animum pulset meum, sitne ' res , quam possideo, mea, ius mihi adimit pollidendi, ex sententia Alexand. Halens. assimantis in . pari. summa, nast. 1 q. memb.F.artic3. f. .& Adrianim quali- is ristit. qua tione, cuius est sui trum, Ageredior casius seciales, j. sed cum simplicis. ubi ostentit, hac cunctis mentem elle Theologis:*rato magis id verum erk In eo poliellinc, qui non us cepit, nec praesci si, cum ag ctus animum arrepit dubitatio, quam clam bona fide iungi lion po: e principio demonstra iiimus 3 Illius vero duplicis dubii distinctio a Ioanne M cdina aliisquci nonnullis inueta an hoc genere de quo
controuertitur, parum nobis videtiit
commoda. Primum, quia fides humana est firmus conclissionis .aslentus, siue speculationis , sue piaxeos si conc laso:ergo fides bona cum sit fides humana similem assensium necessarid requirit ; ergo dubitationis accessu firmitate allensionis interire necelle est: ergo fi-d ex bona esse desinit. Deinde ex omniis
Theologorum sententia , qui probabiliter dubitat possitne quidpiam agi, an non agi, tutam sequi opinione seu partem contradictionis necestasii est de Christiani officii. Sed qui ancipiti cogitatione distrachias res , quam possidet
meri ,dubitat, a ne sit,an aliena,dubitet etiam retinere ne possit,est omnino necesse; ergo nec ipse retinere potest,nec sterti qui non vertis est dominus, possidendam utendamVe tradere, multoque minus seu venditione , seu permutatione, seu alio contractu ali nare. Denique ad extremum, clim humana Voluntas no possit sibi esse lex &norma recte eligedi Ic agendi. lectum consultatricis intelligentiae iudicium
sequatur oportet: at consultatrix intelligeiatia animaduertens rem elle seri, iram,aut verb dubitas num sit talis, voluntati enuntiat esse ab ea abstineiadu, neque contrectari eam debere; ergo ab hoc iudicio voluntas discrepare nota potest, noque debet, sine certa animip ste.Confirmatu in rei alienae possensione iuste inchoanda requirut cho- res,vi credatur non esse aliena: ergo in continuanda fides persuaso manere debet. quod si non manet, nec rustC r
tinetur , nec iusse alienatur. neque ira huius Disiti oo by Corale
117쪽
huius loci αactatione videre possum, quemadmodum dubitatio mentis, spe eulantis non statim pariat dubitatione, fidei bonitatem contaminantem, iustitiaeque lumen extinguentem. io. Ae licet Rosella, & Sylvester, locis, qui commonstrati sunt,luculeiatum testimonium ad eorum opinionem firmandam dicant esse in canone,si virgo, sumpto ex bb. D. August. defri ct operibus. ubi haec leguntur verba: In iure prediorum tamdiu qui ur bona
D i ρ Issor rectissime dicumr , quamdiu seposuere ignorat alutrum. At inquiunt qui dubitat ignaral: quare,ct visa tamen videndum erat, minus vidisse videntur:
quandoquidem D. Augustinus non de quolibet ignorante, seu de qualibet loquitur ignorantia,sed de ignoratia,quae iusta est. luae vitio & culpa caret:qualis non est ignorantia, quae appellatur aut crassa, aut supina,aut assictata, aut etiadubitationis; ceteroqui sequeretur,qui probabiliter dubitat num sua uxor sit Maria, actum coniugij posse ab ea exigere, contra minime dubia Ecclesiae i ra,omniumque Doctorum consensione & ratione firmatam sententiam. Alii ignorantiam e qua in eo canone Aug. vocant purae negationis,non prauae dil- positionis, ut Adrianumiij negatiuam, non positivam,ut Medina,& Couarruuiar. Nec secus canonem illum explanarunt Adrianus in quast. de reHitui. quaestione, quam hu verbu est orsi , Virum cenistratin, col.a. σ 3. st quodlib.2. versis. ad secundia. Solus in .de iustis.cst iuri
itias in relemone, flessor mala Melear.a. f. T. num. . Quocirca de isto quint decimo priuilegio bona fides non imis pense laborat. a I. Sextum lecimum priuilegium ranae
sdei possessor, si res, quae tunctionem
recipi ut, seu viu consumuntur, & quarum usus est earum consemptio, siue amissio, ut oleum, vinum, seu mentum, pecunia, has a sere rebus sitis permistas ut nequeant internosci, ab eo accipit vel dono, vel contractia oneroso: aut etiam rebus suis polletior, qui non est fur, ita liabet admistas, ut discerni non possint, restituendi onere est liberatus. Ratio 3c fundamentum, quo haec nititur opinio, hoc vivim est,quM res aliena,quae functione habet, cum admisce tur meae, ita ut notae distinctio evanescat, migrat in dominium meum quam
sententiam fulcit lex abem nummi, mri stationibm , quae est his verbis perstrapta: Si aluus nummi inscis , vel inuito domino solvii sunt, manent e , cuir ueraui e sed ,si mini aliis sint, ita, ut discerni
non possint, elui feri, qui accepit, in libru . Gai scriptum est. Uidam recens Tlieo. logus incidit in erratum non leve hae lege deceptus,nititdrque in easdem salebras coniicere Angelu, Sylvestrum.
Messinam,quorum nulluscum eo sentit, non Angelus in verbo pura a. num. ιδ. quia Angelus nummos commistos& consumptos conditione exaequat: at
consumptos bonae fidei pollet br restituit, si iis fiat locupletior; ergo si eum
consumptio no liberat onere restituendi, nec commistio liberabit. Sylvesterve ba Vpara, e. quaest. I. quaestionem tractat eodem modo, quo Angelus, iisdem rationibus & auctoritatibus utens. 1edina de restitui .gus'. m. hoc tantum ducit, Alienam pecuniam commista com-
miscentis fieri,& ab alio recipi posse, si, qui commiscuit, est Alliendo; nee tatimpotens, ut is loquitur ad restituen
Huius falsitas opinionis necestariis 22 argumentis reuinci potest. Primum amgumentum . Qui rem alienam habet xv xin tisio restituendi necessario:
118쪽
Ud qui commiscet alienam pectiniam, reddere , sed satis est si specie reddan-
seu frumentum, alienam rem liabet;er- turaeqtrales; ideo enim Hirictionem ha- o,&c. Secundum argumentum : Qui bere dicuntur, quia una alterius vincedamno allicit alterum, farciendi damni fungitur:& altera in alterius locum susnomine cli in obnoxius:sed,qui rem al- ficitur. scio Gloslam ita interpretara le-terius suae admiscet, damno assicit alte- gem numina, ut de pecunia tan rum; ergo illi necellario restituere de- tlim decernat, non de rebus aliis, ii bet. Tertium si vellem meam inter tua vestimenta coniectam; quae secerni potest, restituere debes, quanto m. agis cogeris centum cados olei, seu centum tritici medimnos, quos tuis robus cita Ddem generis admiscuisti3 Quartum argumentum Fructus, qui extantc re
aliena, debere a bonae fidei possessere restitui dominio praecipiunt omnes: sed
fiuctus e re mea redacti siue sint intra tuos aceruos frumenti, siue intra tua dolia, siue intra tuas nummarias arcas, siue sint sepositi, vere extant e re mea
sollecti;ergo mihi debentur. Quintuma umentum: Tradendae mihi mercis tibi solui pretium, cum tua pecunia miscuisti, & fictus es dominus, sed ita es saetus,ut si merce non dederis, pecunia mihi meam neces larid reprς sentare debeas. Mutuam a me pecuniam sumpsisti, eius factus es dominus, sed necessaria lege aut eamdem,aut bonitate & aestimatione parem reddendi. E re surtiua pretium redegisti; si rem non potes , pretium reddes, licet eius preti j,ut iura decernunt, sis ipse dominus. ergo nulla est haec complexio. Mei nummi sitit admisti tuis : ergo mihi non
reddes tantumdem. Legi autem , si alieni nummi, ea tantum est subiecta sententia, ut si nummi mei mii sint tuis permisti, eosdem mihi ad numenim debeas : sin admisti suiu,ut discerni non possint,eorum fiasiose dominus, sed cum onere tantumdem rellituendi. nam in eo rerum ge-laere , quae consumuntur usu ; non' semper necesse est easdem indiuiduas quibus fui ustio versitur: illique legi opponit aliam , sifrumeninm, θ. de rei ven- αππι, & paragraphum, quid si frumenIum , nΠιtutιon. de rerum diuisione. verlim nostra responsione integra custoditur sententia legis:quamquam mi-nsis probanda est Petri Nauarci sentcii-tia; qui in lib. I. de restimi. ωρ. q. num. 2 i 8.est a'. contra ma Xime communem verimque sententiam argumentatur eum,qui conta actu siue gratuito, siue oneroso a fure accipit rem mistam, & quae sumstionem recipit,& fiDri facultas non sit relicta restituendi, quod accepit retinere posse: & contra se stare fatur non solum Medi nam C. fe
rum etiam Gabrielem , in A. AIA. I S. t 4st. s. dub. s. prop. 3. coroll. I & Pa udanum in ψ. H t. ead. quast. 2. Artic. verseu, de illo autem, & D. Antoninum
strum in verbo Restitutio 3.qua'. 6. Qia is enim ignorat quando suri non remanet , quo legi restituendi satisfacere queat,qui ab co sumit id sumere,quod rei debetur domino, & iniustae . accipC re, & Fbris peccatum fouere. Accipe verba legu, regasti me, f. postremo, st icertum petatur. Sifugitinussie)nus nummos tibi ereiuderit, an conditere tibi domi-n- possit, quarisur. Et quidem si seruiis mem, cui concessa est peculi' administratio,
erediderit tibi,erit mutua fugitetum autem, vel aliushrum tantra volotatem domim, eredendo nonficit accipiemi Iergo priuilegium hoc postremu a Petro Nauarra
119쪽
inuentum, & ab alio recente Theologo de se ii sunt, bona fides tamquam suum ni illa ratione agnoscet.Uera igitur coi troitersiet diiudicatio est rem furtius retabus,quae furis sunt, permista, ex eo genere, quae semctione admittut,cum dic.
cerni nequeat, eamdcm numero restitui non oportere: at eamdem specie ab eo, qui mala fide permiscuit, rellit uenda este; ab eo vero, qui bona fide miscuit, si nec confiala extet, nec ea sit factus locuplcti ,restitui noctie necesse.
Desoliditate , qua sexta est contra-
tus proprietas. I - Η hae ratione doctrinae nec more Physicorum, nec Mathcmaticorum
soliditatem intelligimus, nec perinde, ut Latinae linguae elegantibus scriptoribus identidem usurpatur. Physici solidum corpus appellant, quod plenum
est,ac dentum, vinaque resistendi de renitendi habeat ; qua ratione a Mathematico seiuiTut, quod ut trina dimensione consistit, longitudinc, latitudine, profiinditalcide quo discrimine D. Baslius tertia homilia in hexameron. De so- lido Mathematico breuiter scribit Gellius in primo libro nostium Atticarum, cap. 2 o. inquit, Geometra appellam, genera sunt duo, planum, di solidum. hac ipsi vocant ἐπ- δα, - ρ a. planum est. quod in duaι partes sol m lineas habet . qua Iasum est. Gr aualongum qualia fiunt triquetra, π quaὰ M.qua ιn area sunt sine abitudine. solidi. 6, quando non longitudines modo est latitudines planin nume ilinearumesciunt,a . sed etiam ev odunt altitudines Neque solidum hic sumimus, ut opponitur concavo: quo modo sempsit Tbeophrastus, P. Comuol. de Contra Llib. - .ae hist. plantarum, eap.r . ubi duo calami genera distinguit, alterum m rem, quod solidum cst, nominat, ait rum , quod concauum est, seminam.
Notio item nostrae seliditatai 5c solidi eius dissimilis est, quam solidae laudis
scriptores Latini secuti sunt, cum dix runt solidos annos, id est, continuos: ut Plautus , Dece annos selidos erraust puer.& solidum annum pro integro dixit Livius. & M. Tull.inorat. pro Rabirio Post humo solidum pro integra summa
posuit. At hoc euam optat mulier, ut comdemnetur a vobis: ita bona voneant, ut Ν-bdum sevum cuique soluatur. Hinc flux runt genera illa loquendi,sitisfacere insolidum,restituere in solidum,id est,vLquequaque,integre.Apud Ciceronem. aliosque veteres linguae Latinae magistros crebra est huius vocabuli vis ac
potestas pro vero, non adumbrato,non
inani, non falso, non adulterino, ac fieto ita dicunt solidam gloriam, litam virtutem, solidam utilitatem. Quae postrema Mnificatio apposte 3 cadit in hanc nostram disputationem de soliditate contractus e soliditatemcnIm intelligimus, rem no salsam, non fictam non adumbratam,nsi inani specie tectam, atque improbo hominum artificio fabricatam. Quae proprietaS ad hunc modum potest definiri: Soliditas est rcs humanae vitae utilis, quae aut iam extet, aut suapte natura extare possit:cuius non sit interdictum iure commercium. Singula definitionis verba breuiter euoluamus. Dirimus soliditatem debere este rem humanae vitae vu-lem : quoniam, quae aut corporiS, aut animae fit uti obsunt, in contractum induci non pollunt. addimus, quae aut extet, aut natura sua extare possit: qi itation solum de repraesenti, sed etiam fu
tura mortales contrahunt. Itan sin
120쪽
reo conditum emimus , sed etiam quod satum est, nec dum viret, nec ullo est geniculo aut arista munitu: nec solum oleum , aut vinum inclusum dolio,ve
rumetiam uuas nondum e vitibus col. lectas,iu oleas necdum natas,nec ex aris
re excusIM:quadrupedum item partus tam editos in lucem ,quam edendos emimus, de de iactu retium cum piscatoribus paciscimiir: & seruorum op ras , quas expectamus, mercede soluta conducimus. Quae vcrd finguntur ab hominibus . dc per inane Stoicoru v litant ,haec ab ciuili commercio de contrahendi ratione prorsus debent elle se- . gregata. Hinc salutares leges non paucae,quce salsit iti contractus,& ficto co trahentium artificio, animoque vehementer obsistunt. μι ι σι ma narrat vendisio nulla est. inquit lex, nuda,ss de eontrahenda emptione. dc f. de actioni bis est obtigisambi , t. contra LM imaginari', his verbis sancitur: Contractin imaginar, et am in emnombin iuris vinculum nou obtinent cum fides ueti simulatuν non intercedente veritate. & Cod. y valere
quod agitur , quam quia simulate eone pitur . hoc pacto statuitur lege prima
scripti rapersticisolet. de lege secunda: . Ea simulata veritatu subflantiam muta. νe nonposunt. Quare Iuristonsultus Vlpianus I quod ainem. si uxor, μι donarionibus inter virum uxorem, recitato Imperatoris responso et Si vora marito
tamen oblieationem dunare Imperator mis
ιν eum patre si arscripsit. Impe aurifamum sicripti exemplum est huiusmodi: Si tibi
maritus pignora propter datem es pretiniaereditam data, non donationis eaussa ven
conflabit iure publico, causam pignorum inigram obtinebit. Postrema verba definitionis sunt, cuius non est ιnterdictum iure commercium: namgue a ciuili comis mercio sunt res sacrae semotae;& omnia
in quibus simoniae labes versatur , de quae flagitiosum usum habent, & quae
nostra non sunt,sed sunt proiias in iure alterius. Commercio autem emptionis quot dc quaenam snt detracta gene , d scere potes a Sylvestro in verbo Em
Huius proprietatis utcumque ne-I eesstriae vacuitas quemadmodum mutitos contriatiis veiueret, de ad nihilum redigat, haud ab re erit non ullis exemplis docere. Dono tibi mille,sed quia ea donationem, si propinqui mei olfec rint,clim inuidiosam, tum periculosam non mihi magis, quam tibi fore semeso, simulo hanc omnem premiam me tibi
credere, tecumque contrahere ex m.
tuo. Atqui contractus mutui nullus est; quoniam nulla subest reddenda meunia. Pecuariae secietatis specie auim
lata trado tibi edium nummos aureos: finguntur boues,qui nec emuntur, nec eolono pascendi utenssive traduntur. interim pecuniae dominus pensionem aureorum denam exigit annuam. Hle
societas nulla, sed iniquissimi foenoris foeda labes. Petrus eget peeunia, Pau- um conuenit, quem pecuniam poscit mutuam. Paulus spondet Petro pec niam,quam petit,in officii fructiferi stacietatem se eollaturum,quam is in Romana de a Romana euria emit. restip latur Petrus,non secus, quam sociali ea pecunia usurum,dc pro ea Paulo eam ossiet, partem traditurum, quq datae pecuniae respondeat.vertim in offeio Pe
tri nihil est reliqui, quod Paulo possit
vendi:sed tamε Paulus peeuniam suam aresistanctatur. Contractus pro sus