장음표시 사용
131쪽
testacea ac serrea exesa vetustate atque consecta, ita maximo habentur prctio 'pud Iaponios, quae nullius apud nos uuat preti j. AEq uum tamen est et is haec rerum genera intelligentis mercatoris iudicio . estimarime carum dominus cxcaeca cupiditate quaestus quamplurimum lucrifaciat. Sexta cautio: Vltro oblatae merces,& in manu proxenetarum positae minoris elle solent, quam vel in ossicina, vel in manibus dominorum. . Septima cautio apprime neces Iaria: Prudenti rerum suarum Veditori etiam atque etiam videndum ess , ne duobus
quibuslam pronunciatis fallacibus, atque furiosis, quibus plerique abutuntur , praue illi id. atur: quorum .ilterum, ex l. su re manaeua, Od.mndati,petitum
est: Qui rue sua rei mod rater est, or arbiter. alterum ex s. ad Arabesanum SQ
heres: Ras tanti valet. quanti vendi
potest. nam prioris effati vis haec est, eu, qui auctor est na adati, de re stina statuendi habere arbitrium; eum veQ,cui ma- datur, rei mandatae non perinde habere. Q si idem effatum ad rerum pretia trasserretur, dicet adum foret unumquemque rei suae vendendae este moderatorem, & arbitrum aequum,& iustu. Alteruas pronunciati interpretationes
apud Theologos legi complures. Henricus Gandas. quo lib. ι. quaest. o. tiu.
rem tanti ait valere, quanti vendi potest, potentia iuris,non facti:Mij,quanti vendi potest, aequa aestimatione, A cx communi usu alij quanti vcndi potest, cistumscriptis vi,staude, lol O.sic Sotus
quanti vendi potest, sic intelligunt, si
tria concurram. Pristium , ut uteique
contrahens si negocij sui bene gerens:
secundum, ne alteruter graui nccessitulline conctio tur:rertium, ut ius sit am
De obligatione, qua decima est can-
Odlig uonem in pernecessariis, r
praecipuis, intimisque contractu proprietatibus numerandam esse . ne mine iure ambigi debet, cἰim sit eius Prima & germana proles, &eiusdem rormatis,ut loquuntur Philosophi essectus,quemadmodum est a nobis in huius tractatus prima parte demonstratu. Consentientes, inquit tex,ob amur, f. deamonibus 2 Obligationibus, in altiIuam rem, ex consensu obligari necessario ex Pe- iantate noAra videmur. de Isicut ab initio, C. eod.tit. hiis verbis sciscitur ab Imperatoribus ,Dioclet.&Max. Sicut ab sititio libera potestas unicuiqile est habendi, melnm habendi contractive ita renunciare sc- mel constitntae obligationi adiursareo non Uentiente nemo potest. 2 Tapropur in-i Pigere deberis voluntaria obligationi semel et os nexos, ab hac non consentiente altera parte .cuius preo bis3 feci Et menti ON H,
minime posse disicedere. Huc pertinct regula illa iuris: m o semel placuit, amplius di plicere non potess, de reg. iuri lib. s. quod semel.Neque discedere quis potest a iu- .sta obligatione qua contPhendo ob strictus est, quin eodem tempore ab humandris com mcrciorum fide disce dit: tuae fides, Marco Tullio dies Aciis definiente , fundamentum iustitiae
est, id est , d istorum conuentoriamque constantia, de veritas. Iuraque omninatque ossicia hii manae secietatis peruerterentur si tueri & scrvare re utaret ea, quorum se voluntario nexu oblig.a
Quod s contractus commutatiu. x a. iii stilicae actio est , onus maestandi con- uisu iiecesibium esto oportet. Contra-
132쪽
ctae vero rei praestandae eontrahendo
subiri, alaticipata qtiaedam videtur notio, ac mentibus i in prella mortalium. Hanc iplam propitet. item cum con trai tu intima cogia .itione teneri lainc
perspici potest, fili bd ipsi nomen sui tria
contractus impertit: atque in eius definitione adhibetur. Labeonis enim estii .ec definitio, l. I abest, g. contractum, s. de verb.signf. conti .i im est ultro citroque
c rnt. De qua proprietate quinque mihi capita explicanda erunt. Primum quid sit. Deinde quotuplex lit, seu quot cius genura pr. aecipua , dc quae ad munus theologicum magis pertinent. Tum, an ex nudo pacto obligatio, qua deuinciatur coiis cientia,oriatur. Post,utrum contrachiis, quibus imis humani deest obligatio, desit quoque Ca qu. E con scientiae obligatio nuncupatur. Ad cxtremum , qua ratione contractus obligitio perimatur: de num Pontificia di 1- pensitione atque auctoritate queat eX- tingiti. Nonnulla etiam,quae in horum qui aque c. apitum disceptationem vitro, nec longe lacessita incurrent, quae dubitari metit 5 possent, allii memus: dc quid de iis aut sentiendum, aut iudicadum sit , breuiter aperiemus. Singula Nunc capita duce ac docente Iesu per
Quid sit obliga io.. Vstinianea obligationis definitio in
In lιtui. v. de obui . f. in principio , cst huiusmodi: Obligatio est tu. e vinculum,
ρσι' necessate ad frinqιmιιr ab cuius rei soluen Ie secundum nostra ciuitatu tura.
cuius defi:titionis vis non paullulum inmutaretur, si collocatio verborum& ordo commaeas retiunfimorio non ciuitas u iura, obligatio est iurit; cum reliqua vocabulorum structitra. Sed ipsi conseruata iunctione ac dispositione
vcrborum , quam secutus est Imper tor, quae in ea obstiuari deceat,vide mus.Vinculi nomine obligationem appellat: quoniam sicut vinculis res mill tas diuersorum generum, & reos iplos constringimus,& quemadmodum numero multitudinis vincula pro carcere usurpantur: sic contralaentes volunt
rio contractu , seu pactione vincula Mquali compedes sibi iniiciunt caque re, dc alteri obnoxij evadunt, Sc in quem dana quasi carcerem se ipsi contrudunt, unde non est euadendi potestas, nili re, quae debetur,praestita. Quam apte verδ vinculi nomen in a. obligationem eadat, hinc intelligi potest, quod sicut vinculum a vinciendo, sic obligatio ab obligando deducitur,. quod verbum, a verbo ligare, seu alligare non est potestate seiunctum. Ita que M. Tullius inci de natura Deorum, de .iusculapio primo Apollinis, que naicolebant Arcades,loqirens scribit, eum specillum inuenis Io , primumque vulnus obligauisse. Quando addit iuris,
quodnam ius Impcrator voluit nos mente complecti,diuinum,humanum, an naturale Respodeo haec tria omnia: nam iura tu diuina, tum naturalia, tu iri humana cos,qui de re quapiam contrahenda p.iciscendaque consultant, vinculo neces lario astringunt pactis fiasi di, atque conuentis quo necessario adstringimur: taxm scut arbitri liberae voluntatis fuit contraxiste ; sic necesit talis,quae delibcrata Se contracta sponte suerunt, perficere: alicuim rei soliιenda soluendae , id est,esticiendae , praestandae, iaon omittendae: neque enim in hac definitione participium, soluendae, declarat solutionem, quae aut numera
133쪽
ia , alit repraesentata pecunia ficii coli sueuit, sed quemvis modum & rationem ci,cui debemus,satisfaciendi. rufacilio, inquit Vlpianus, pro solutione de solutioni bis, Lstu adlio. de Paulus, Solutionis verbum pertinet ad omnem liberationem quoquo modo saeia: m que adsisbstantiam obligationu refertur,quam ad nummorumsolusionem f. cod. l. solutionis. Itaque Marcellus, Si quis aliam rem pro atra volenti soluerit, s euidia fierit res, remanetpri lina Obligatio, csi quis,feod.Sc Pomponius,Si rem meam, quae pignoris nomine a j obligata est, tibi d bitasPluam , κοn libri or, quia avocari tibi res pos ab eo. qui pignora accepiset, L si rem meam. f. eod. tit. In quibus legibus quis non videt verbum soluere, in cas etiam res conuenire, quae aliae sunt a pecunia 3. Postrema verba definitionis senta ses
udam nostrae cisiitatis iura.Cum nostrae
ciuitatis iura dicit, eane tantum dicit. quae sint seu Imperatorum, seu Con- ullum, seu Tribunorum, seu dictatorum, seu populi auctoritate constituta;
an iura etiam natura ,,u gentium, quin etiam Dei, postquam est Romana ciuitas Christianae religionis dignitatem adeptes Puto distilictione opus esto. In obligatione aliquid spectandum est, quod est in illius natura penitus insitu: iiec ab ea potest auelli; hoc est autem, ut id pri stetur,cuius legitimus conuentus antecessit: nimirum hoc iure diui nO,naturali, gentium, & ciuium imperatur ; quibus ctiam iuribus omnibus vivitur inter ciues,& cunctae bene moratae ciuitates reguntur. Sunt nonnulla alia obligationis naturς extrinsecus adiecta, ut fili. aeda formulta eiusde obeundae,ac dili bluendae, sicut apocha, antapocha, accepti latio, Aquiliana stipui tio ab Aquilio inuenta,sicut tabulae publicae,testium numerus,& subscriptio, scriptura a tabellione siue composita, siue consecta, quae propria Roinanae
vel Imperatoriae ciuitatis iura praescribere potucrunt, ac moderari. Atque
haec ad Iulbisitanidcfinitione illusitandam occin rere mihi in pia sciatia po
Nunc, quam ipse agitatione mentis viiii ueni litterati magistri iudicio cxpcndendam libens subiiciam, sanc Iustinianea breuiorem: Obligatio est neceIsitas ex lcgitima consensione rei conuentatis cruandae. In qua desinitione est necessitas: siue enim obligatio ex contractu cxistat, siue cx qua ii contractu,
siue ex maleficio, siue quas ex maleficio , siue priuata, sue publiea, siue voluntatia, siue coacta, necessitas est, atque intelligitur alicuius rci praellandae. Reliqua quae sequuntur vel ba locum obtinent di fierentiae: namque illo verbo,&χιιιma,vera ac fixa iusti contractus
obligatio a falsa iniusti secernitur: qua-doquidem in contractu no a legitimoncc propria, nec vera reperiti ir obligatio , nisi serte iustae poenae luendae. IpG illo verbo ob auo indicatur, quae tam legi diuinae, quam naturali atque humanae, est consentanea, S quae ipsi dolum si audem, errorem, & vitiositatem repellat. Neque regula illa Ioannis M
sensione, obligationem contractus, qua priuata nostra voluntate si scipiti ir, ab
iis distinguit,quae publica seu legis, seu
magistr. atus auctoritate contrahitur. si
ue ad p. arendum, siue ad poenam si
eundam. addidimus, rei conuenta quia in omnem contractum conuentio aut
exprcsIa, aut tacita incurrit: nec sinu
134쪽
corauriatione contractus intestigi potet t. quod oratione minime obscura Vlpianus patefecit, quum ad hunc modum scripsit Lijsdepa tis, Conuentio 7
geucria 'e est, ut eleganter iucat Padi in nullum esse conIraclum,nuliam obi visonem, notae non habeaι inseconuentionem ,siue re,
siue verbis stat. 6. Ex hac praeceptione Vlpiani, atque
ex illo ipso verbo, conuenta, in noltra definitione posito cogitur , obligationem e contractu oriri nullam, si qui contrahunt, inter eos non de una re &eadem conueniat aed sententiis discrepent; alisitque aliud designet intellige tia. Quapropter lex,m emuibus negocIM, U.de Athombus cst obligat. sapiunter cauet
hista verbis : si omnibus negociis contra
hendis siue bona fidei sint, siue non sint, si
error aliquis interlienerit, τι aliud entiat,
Piua qui emit, aut qui conducit, aliud quido in his contrahit, nihil valet, quod ait:ιmst. Et idem in societate quoque coelmdare tondendum est ut si di stimant, aliud pro
quae in consensiu cmstitit. dc g.de verborum oblinitionibus .l. t. f. iquis, rci pondet Iurisconsultus: Si quis simpliciter interroga- ius fueriti, 9 idesiub conditione retonderit: Si illudfactum erit,aerbo, non obb1.iri eum constat. Aiιt si ita interrogatus: Intra Kalenias quintas dabu ' responderit, Dabo Idibus, aque non obligatur: non enim sic re fondit. uti interrogatus est. de lanter; Lpulatore f. eod. it. Si Sticbum stipulatus de aliosentiam trι de alto,nihil afium erit. 7. Postremum, illud verbum definitionis , si mandae , ostendit ius contractae obligationis sne scelere violari no pos se: nisi ii mite alteruter contrahentium contra obligationem & actionem honesta aliqua exceptione se ipse tueretur. Alam ob iram m. ut ait Vlpiarius , Let et obligatus, st. de liberati cisus , acci e re debemus, si exceptione tuerι se non potes ceterum, sil o eJ, dicendium est, non esse obligatum. Quid autem si exceptio,disce ex secunda lege .sfri excepDombiι3. Auctor est enim idem Vlpiamis illic, exceptionem dictam elle quasi quamdam exclusionem,quq interponi actioni cuiusque rei solet, ad excludendum id, quod in intentionem condemnationemque deductum est : replicationibus autem Exceptiones excluduntur. Huiusmodi vcrd obligationem a nobis dc finitam& explicatam seruare omnino dcbero, idem Vlpianus docci 1n l. turis gentium, s. Praetor, θ'. de piat lis. ubi sic: Praetor ara,
pacta, conuenta,qrca neque dolo malo,neque
aduers.s leges,plebiscita, Senatusconsulta, edidia, decreta Primipum, neque quo fraus cuique eorum fiat , DEIa erunt .seruiabor ex ambarum definitionum Iustinianear& nosti e explicatione , quid obligatiost, neque eius negligendae quanta vis sit ac religio , cuiquc potest esse per
Bligationum&actionum geri cra I Varia , modos, caullas noste distinctius Iurisprudelitiς est,& corti, qui sunt cilii liu lcgii exercitatione institi-ehi: sunt enim illarum rerum corum P ferta volumina. separatius tamen haedc parte praecipit r in nouo Digesto , de actionibus Ur obligationibus ,.de verbo-
135쪽
rin stultis Onibus stipitialwmί es, .uque In lut lini η eis In lit Ilombus, 1 dom titulu. Ne igitur ipsi tamquam pis- dones in alienum patrimonium temere irrupille videamur, iuris ciuilii scientia,eiulque legitimis post cilinibus,quae rationi nostrae magis consentanea erui, primum mutuabimurndeinde nonnulla non inutilia e quantulocumque tenuiculae facultatis nostrae praediolo decerpemus.
i. Prima igitur & peruagata obligationis diuisio in in has tres species, in
naturalem,ciuilem, dc mistam:quae naturali ac ciuili temperata et t. Prima . e quitate nititur naturali,quod est ipsum primigenium ius,quod a Iurisconi ulto definitur esse ars boni,& aeqlit,l. 1. 1. scitust. cst iuri Sccunda dicitur ciuilis,quiacius norma eli ius, quod vel ciues constituerunt,uel comprobarui; vel etiam praetor, vel magistratus ex sua iurisdiactione constituit.Scio in Inuitutionsbm distingui uti duas species obligationem ciuilem,de praetoriam:verumtamc pocia ambas conferri in unam non itinciabuntur, lii leges diuidendi percallent.
Tertia species constat ex utroque et Ur :dεquc c. a tum in Dei,t am in contentioso extern6qtie ro iudicatur : & quide eodem modo fit iudicium , quoties est rei vetitas eodem mosso utrique soroperspecta: neque in uno foro coniecturis fallacibusque probationibus caussa disceptatur, in altero vcritate ipsa sinitur.3. Sed nimiru in obligatione duci speetari pollunt; alterum forma est, & el sentia obligationis,quae nihil cst aliud,
Vt s Ic .proximo demonstratum est, nisi necessarium ius rei conuentae praestandae, nec omittendae: altaru est caus. sa,e qua illud ius cma rat nccestarium.
Illa verδ est quadruplexmam vel existit
ιx contractu, vel quasi contractu, aut uo in utrisse. ex maleficio, aut quasi ex malcficio. Ex contractu quattuor modis, re , verbis, litteris,contensu. Re in mutuo, in res non debitae solutione, in commodato, deposito, pignore. In his ideo re contrahitur obligatio: quoniam res ipsa qualitatem dc quantitatem rei quae dc be tur declarat. Verbis contra itur obligatio in stipulatione, sue pura sit, siuetii diem, liue cum conditione apposita. Stipulatio autem, inquit Pomponi us,
βοηsione, citin quid dari fieri ve nobis stipulamur.de quo genere contrahendi sie Ulpianus I. I. st. de verbo oblig. st.
Stipidatio non poι0t confici nisi utroque loquente, ideo neque mutus, epre furdius, neque infans i uta aenem contrirbere possunt nec absim quidem, quoniam exaudire
se inuicem debent. De stipulatione ex legibus non intutilia collegit Sylveste insitim ma,terbo 2:pulatio. Litte Ii5 contra- Α.hitur obligatio , clim quis litteris , schiscriptui a testatu aliquid te alterideboe
re,puta tantum pecundae,cilius sol redae obligatio noua Impcratoris constitutione biennio e X acto numeratione P cuniae finiri debet. vide fici tum de ιιζίe- rarasm 3bigat. in Ins Attit. Onsensu fiunt, inquit Imperator, ob atrones in empιι
hnmus; vehiti per epistolam , vel proe
136쪽
nuncium. Dem in his contraetibus alteraueri obligatur in id, quod alterum alteri ex equo ct bono praestare ostortet.quae verba propemodi im omnia sumpsit Iusti- e lege sicunda ,st . de allionibus stob reationibus.. Obligationes ex quasi cotractu, sicut exl. .f. draelion stobogat. Instaur. de oblig.rt. v quasi , consistunt in rebus gerendis, gestisque liegociis alienis:cdin quis bona fide sine litteris ac mandatis administrat, Si conficit alterius negocia,quae si utiliter curata sunt,
ci, qui gessit,obligatus cst dominus, &administratori datur contra dominum actio cotraria,qua potest repetere quaecumque insumpsit. At ve id si eademia gocia male accurauit, contra hunc domino absenti actio coceditur damni accepti. Huc etiam pertinet actio, quae pupillo datur contra tutorem, ac tutori
contra pupillum. Pupilli actio dicitur
directa,tiatoris contraria vocatur. In CΟ-
dc in genore est obligatio heredis cum Iegata; iis, S creditoribus. Item cius, qui recipit rem tibi non debitam, per errorem solii tam. Obligatio ex maleficio ea est, quam pariunt furta,rapinae,in uriae. Obligationes, quae ex quasi delicto nascuntur, sunt illae,que pertinent ad iudicem,qui litem facit suam , quἱque per imperitia male iudicauit: item ad cum, ex cuius cmaaculo, vel proprio, vel conducto, vel in quo gratis habitat, deiectum es-fisii nive aliquid est, itari alicui noceret : item ad eum, qui in ea parte, qua
vulgo iter haberi solet , id positum aut suspensum habet, quod potest, si
ceciderit, alicui noccre: item ad eum, qui exercitor est aut nauis, aut cauponae, aut stabuli: de dolo enim & furto,
quod alat in naui, aut aupona, aut st
bulo factum erit, quasi cx malescio teneri videtur. Lege in Institin.ruula de
obligationibus qua quasi em mas cia n . icuntur, legem ae m.i emiis .iu a lim. cst Obligat. Multos verb modos, quibus: praeterea obliῖamur, cognosce exst. G
iκcessarii mei muneris est , subtilius ista persequi. Est tamen illud hoc loco necessarici T. Doctorum admonitum, qui de hominis Christiani ossiciis libros conscripserunt. Cum tres sint species obligati nis,naturalis tantum, ciuilis tantum, Mnaturalis ac ciuilis coniunctE. Prima,
quae aequitatem continet naturalem,
deuinctii omnes, qui sunt rationis M. consciasus compotes, qui consensiis est vinculum,qu.amuis in iudiciis publicis, .
quod probationibus se tutari non pos
sit, emcacitate careat. Secunda,'lucae ciuilis est tantum, vi csim quemliam publicae tabul. e centum recepisse a Titio testantur,a quo ne obolum quidem accepit : hac enim actione iureque citati adstringetur centum soluere Titio, cui iure naturali & conscienti nihil debet. Versim si a legitimo iudice imperaretur
solutio,parendum clictavi ait InnCc. in ρ.quia plerique, de immunit. Ecci quem Scriptores Summarum seqtiutur. Wrtia illa, qticae utroque iure septa est , naturali, & ciuili, huiusque munita sollemnibus, tanto vim maiorem habet. vinciendae conscientiae, quanto verit
tis ampliorem fidem praetegerit. Hate hiestata & confirmata reperies a Sylve- .stro,Angelo,Tabiena, Armilla in verba Obligatio. At memoris lectoris additamenta nostra expcctantis tacitae iustaeque postulationi satisficiendum est. od igitur obligationis contractus idiuisioni addimus ipsi, hoc est obligationum, quae ad contractum pertinent, tripartitam elle diuisionem aliae enim istant antecedentes, aliae comitantes, S: Iesiae consequentes. Antecedentes obligationes
137쪽
1 foties sunt,ut res contrahenda ,aut revera in natura exillat, aut verissimiliter existere polliit quemagmodum in capite de solid. t.rte contra liis ostens utri est: vivet, de qira inter contrahentes agitur, non lit interdictum commercilini: ut pars utraqtie nullo aequo iure transisendi contrahendi lue negocij prohibeatur. Comitantes obligationes sunt, ut Vterque cotrahens animii laabeat ad contracium ineundum, subeudigique obligationem:vt absit fraus, dolus,vis, metus; ut contra leges iustas, mortim- qtio honeliani disciplinam nihil ag tur ; ut iustitiae, quae emendatriis commerciorum est ,quoad fieri potest, conseruetur aequalitas. Consequentes obligationes lunt duae praecipuae. Prior,ut quod conuentum erit, id praestetur omnino. Posterior, ut si propter moram
culpam ve unius detrimentum alter acceperit, is qui damni caussa fuit, id praestet omne quanti eius , qui eit iactura assectus, intererit. Atque haec sit prima additio: cum qua hanc secundam connectere libuit.
8. Contractus sunt multi, achano pauca,quae iure ciuili, nec firmitatem, ncc robur habent ullum , ad quae si iurisit randi religio accedit, naturalis diuinique iuris firmam indu ut obligationem. Facit eadem iurisiurandi religio, ut diuersa persoliarum genera, quae cit illi bus sanctionibus nec habiles, nec aptae sunt ad nonnullos contractus eis Oicndos, idoneae habeantur. Plana sunt ist-
haec omnia ex Decretali, cum contingat, de iureiurando, Er ev Decretati a. de pactis, 2 ex cap. liceae, de iureiurando, lib.6. ct ex Authenticia sarriniera 'uber a, quae
inscrta est in secundam legem C si aduersus venditionem. cuius Authenticae verba haec sunt: Sacramenta puberum stonte facta βριr cvntrassibus rerum siuarum mn retractanduinuiolatiliter custodiantur: per vim autem, vel per iustiιm
bemus. Bariolus legem illam explanans admonet communi sensu Doctoruiri verba Authenticae ad eas quoque purionas porrigi, quae pubertati sunt proxima, & quae culpam contrali re possunt: quod ipsum assii mant Hostiensis,
ac Ioannes Andr. in caput , cώm com π-gat, de iureiurando. Gboli. ae est animaduersio in idem eap. cum conting t, iuramentum praeponendum esse legi. Panormitanus autem suo illo copiosissimo capitis illius commentario alicuerat iusiurandum plus pialere, & illa lege estu potius,quae ciuiles continet in
res,& mut ui postunt; & quae quarumdam persenarum generibus de utilitatibus prospicit,uti mulierum , pupillorum, minorum: nam iureiurando secus polliant agerc, quam lex decernit carii emolumentis Gonsulens. Quare tam ct- 9 si mulieri ius non sit, aut dotem, aut quae dotis caussa donata sunt, alienare: nec cu patre pacisci, ut dote contenta
ad illius bona non regredi possit tuaeque potis sit pro ullo de onore fide iubere, quod beneficium appellatur Velleia-ntim, s. ad Senatu consultum Velleianum, quemadmodum beneficiu dicitur Macedoniatium filiisfamilias tributum , ut creditam pecuniam creditoribus suis etiam emancipati cum suerint, patri que potestate liberati, restituere minime cogi possint, LI. f. t. aά Senasusitano
tum M.t edom anum. tam cis isthaec o
milia priuilegia sint his personarum generibus concessa, contraria tamen pactione ii irata concidunt omni. a. Legi nihilosecius, quae seu mores natur ales, seu publicam tuetur vulitatem, aut derogare , aut obrogate nori debet, sicut idem Panormitanus eodem loco admo
net. Qui g s profanum ius quodpiam Ea iuberet: Qbi ab hac sollemni sorma 4 α in
138쪽
in contrahendo rccci rit, eius coii- argumentationis plagas vitaret, dixit, tractus sit nullus, ctiam iuratus. sta- leges, quae nonnullis generibus consumtum estet iniquu, possetque interpo- lunt personarum Iconi ultrices esse,noi sito iureiurando Iabesachari,atque con- praeceptrices. quod cum fatus est, ita λ O- uelli: cum non possit prolanorum ho- difficiliores sese laqueos inducit. Si minum statuto obligatio iturata quar- enim eiusmodi leges consilij es lent,renda Deo Opt. Max. impediri, quae non praecepti, sine iureiurando robur
allicueratio est tum Panormitani in cast.. pollent amittere: at caedem mulierum, contingvi, de iuratu . n m. II. dc pupillorum, minorum acta infirmant, Immolae in tZem caput , num .sua expla- atque rescindunt ἔ igitur quia secusna sonis 8. si , . ubi multos profert agendi potet talem perionis ciusmodi Doctores eiusdem sententiae patronos. Deqt quam permittunt. Ac licet in Decretici, cum contingat, de Sed haud maioris est negocij ratio ruretur. 9 in z. de pallu , ib. 6. 2 snia it- nis neruos incidere. Quamuis enitalth n ica, sacramenta puverum,contra ci- superiores leges, quae imbecillis men-
uilia iura iusiurandum concipientibus, tibias personisque serunt opem, iussio-
quan contrahunt, haec detur exce- nem habeant, ac praec plum: tamen
Ptio, nisi vi metu ve extortum ulciscien- suis itissis, seu vetitis nolunt impediri, dum tamen cli exceptionem hanc iu- quae cum Deo contrahuntur obligatio intibus in foro dumtaxat externo ac Des iuris uratidi interpositu ; Authenti- litigioso opitulari, in soro autem ani- cique sanctione ciuilem obligationeminae nequaquam I id quod cst omnium iuratae ac diuino iure vallatae cedere Theologorum consensione firmatum: iubent: quod nisi iuberent illae, illud
' sicut cli a nobis a. lib. morat. ipso iure canonum iam constitutum 2 άρ uereturanio coacto, seu metu extorto, esset, firmumque maneret. Sed non utcumque, nec leuiter demonstratum . . quemadmodum iureiurando ciuilis
cui sententiae magno praesidio sunt dua vincitur lex, sic ius canonum & Eccle- Decreta es de iureιuraudo. illa Caelestini sat superatur extat enim Gregorij XIII. III. quae incipit, illa Alexan- formidolosa constitutio aduersus eos dii III. Si vertnm hic enim Pontifex edita, qui iuraturanda, impossibilia, il- iuri iturandi religione obligatum eum licita, damnosa verba sunt constitu-clle decernit. quam violare est ne sis, tionis vel ecclesiasticae libertati, aut qui grauissimo metu, verba sunt Pon- decretis Tridentini Concili j obuiantia. tifici.i, ius simam resutdire cogeretur. exigunt. Qui contra faxint, eos , sit r. Quispiam hoc argumento aggrcili Episcopi sint, Pontifkalique dignitate posset caconuellere, quae de iurata pa- praediti, suspendit a diuinis. Capitulactione contra ciuiles Ieges assimc con- verδ, conuentu et eorumque Ecclcsas, stituta sum . Bonis moribus non po- & loca ccclesiastico supponit interdi-test aduertari tui uir. 1ndum: sed non pa- cto: singulares personas poena multat rere ivilis logibus ciuilibus, quae pro- excommanicationis: quarum censura pter infirmitatem coci si iij ger eribus rum ab diutionem Romano Ponti f. quibusdam succurrunt Iacisonarum,c it res. tuai. neque ullam e iuramento utra bonos mores ergo contrai io iu- eiusmcidi oriri obligationem declarat, re iuransso r0IIs non soliunt, aut quid- ali,s e iam propositis poenis. Qiram Plam ijs adiici. AnzOniua Butrius, ut constitutioncm a nobis desciit' tam ii
139쪽
. ueniet lectoris a. lib. nostrorum rei ons
m l. qiuaest. I. num. 4. Cuius explana
tione , etiam illic supersedimus, & lite supersedemus, properantes ad alia.
Virkm ex nudo pacto oriatur obligatio. E contractus obligatione dise-Ientes ad tortuosam scopulosamque quit stionem delati su mus:qui enim in ea tractanda diligentia & studio prat. stitiisse aliis videntur, eos existimabunt docti perquirere potius, quam pcrsecare volu ille. Ipsi, ut disposita rem agamus, principio, quid pactum nudum
sit, S quemadmodum vestiatiI quaeve eius sint vestimenta, indagabimus: deinde, an ex nuda pactione nascatur
obligatio , vestigabimus. Quid est igitur pactum nudum ξGlossa in L iuris
gemimm, S sed eum nusta, de pactu.
respodet, quando hoc contrahentes voluerunt, ut e et nudum. Item quando flasponsio sine interra arisne : ut de possicit. I. pastum e vel verius non est pa tum, ut ibi. item quando βipulatio est inutilis e vel quia inter absentes, vel quia praecessit re fonsis
interrogationem. Haec in Glolla. Barto- his in eamdem legem, iuris gentium, intem pretans eumdem 6 ait, existimasse nonnullos, pactum nudum esse, quod nullo iuris adminiculo adiutratur. Tu, inquit, dic clarius, quod stat in pnris mi b;o conuentionis: quod sicut ii, dicitur nu-d M, qui est, sicut de utero matris procesi sit , ita istud pHum d citur nutam , quod sat in puris sinibin conκentionis I quod nomen contionix estgenerale, ct est quasi ma-
tionem hanc nudi pacti repertam a Barteso amplexus est Panormitanus in Fut I. de pactis, mim. q. & Coraria uias in relictione e ἰtis, quamuis, de pa-Bis, partea. Ir. scribit enim pactum nudum dici,cui praeter consci sum & conuentionem nihil extrinsecus accedit, non stipulatio, non chir graphum, non scriptura ulla, non rei interuentus, ut Panormit ait loco citato. Addit quoque Couar. nuda pacta apud Iurisconsultos dici pacta con-
Uenta. l. turis gentium, s. Praetor ait, sis depaciis .es' l. yaola es nuenta, . de coπ- trabenda emptione. Sc de his nudis pactionibus locutum este auctorem adHerrennii , lib. 2. & Ciceronem iis a.da inuentione. cum dixerunt etac pacta.
quae legibus seruanda sinit;& item sunt
pacta,quae seruantur ex Conventu:quae iuri praestare dicuntur. Nunc, quemadmodum pactum nu- dum amiciatur, & quae eius sint indumenta, videamus.Bariolus in legem uris gentium, g. qmnimo: o, f. de pactis, de genere &numero vcstimcntorum,quibus pactum nudum induiti:r, tres rccitat opiniones. Prima est Agonis, scinudo pacto vestimenta attribuentis,
hisque rebus sex illud induentis, Re,
verbis, litteris,consensu, alterius contractiis consortione, cohaerentia diciuille, rei interuentur ab aliis ait Barto lus addi duas alias vestes, rei initiuna,& legis auxilium. Secunda opinio unicam vellem pacto nudo Ia igitur,id est, rei interuentum, qui post factum pacto adiicitur.atque hac sentcntiaTrans. alpinos stare affirmari opinio Bartoli , quae videtur elle tertia, liti re ab coriastruitur verbis: Diso ergo, quod actum vestitur quandoque a iuregentium, quandoque a iure civili. A iure gentium tribus
modis. Primo te titur nomine aec comprehendis contractus , qui celebrantur re,
vel consenses. Crides enim dicuntur vel 1 ri; quia a uιre ebentium sibi nomen est additum. Secunλum M limentum est rei im
140쪽
6. Panormit. Maus in commentario eapitis I. de pactu , num. . multa ait esse vestimenta pactorum. nam quandoque, inquit, velit mento verborum, id est, stipulatione, quae fit ξraecedente interrogatione,iu responsione secuta:quaia - . doque vestitur chirographo : quandoque interuentu rei, ut, Do tibi decem, ut pro me aliquid facias : quandoque vellitur consensu, ut in contractibus iuris gentium,ut in venditione,emptione ,&simi l. Vt l. ex ι oe iure. U. da i l. iur At licci contractus omnes actione ina iure ciuili obtinemat, ut placet Bariolo tu seg. iuris stentium, s. quimmo,
. de p. dis, negat tamen illud cogi; ergo omnes contractus iure ciuili vc-kiuntur. Unde inquit ille num. 6. suae
is auxilium est ut timeritum sed est quadam cauusa agens in lysio pacto vertito. Quibus verbis Glossa ciuilis a Bariolo praestringit hir, quae saepius repetit auxilio legis conuestiri pacta. us etiam argumento Glollae opponit sibi, nubium videri pactum non vestitum; quoniam unum ex eius indumentis est consensu scit cosensus inest in or i pacto. I Respondet cum eadem Glos Ia, quosdam contractus corpora hominum imitari obesa , ac seruida, quae uno contenta sunt tegumento:alia verb tenuium graciliumque corporum similia esie, quae plures vestes desideranti in Dhoc Iccundo genere esse pacta, quae ap- pes tantur nudi; in primo eos, quibus
ius gentium nomen firmit..temqtie impartitum est, in quos quotidi.ua a vit Econsuetudo , & hu nana necessitas omnibus nomentis incurritrex quo ge- in re sunt, venditio, emptio, locatio, conductio, commodatum, d politum, societas, ct c. Iam Verd, quod totius quaestionis se caput est, considorc mus, mim eae Pacto nudo obligatio nascatur. Hoc loco tenenda est triplicis obligationis distinctio , ciuilis , canonicae , theologicae. Theologicam autem obligationem ,
canonica in multis rerum generibus discretam eme negare nec pollumus, nec debemus.nam iure canonum sponsor suturarum nuptiarum,eas matrimcnij societate coniungere non cogitur inuitus, iure theologico coῆitur. ivr iuranda metu ac vi cxtorta seruari ecclesiastica tribunalia ' haudquaquam praecipiunt , theologica praecipiunt. Ac licet in hac controuersa theologica & canonica obligatio una & eadem existimanda sit; nonnullorum ta- naen ingenio ad minus probabiles opiniones fingendas procliuia utramque obligationum separare nos hic sane compellunt. Mihi igitur faciundum putaui ut quid de singulis his tribus obligationibus in hac quaestione consti-ttiendum si tinonnullis enunciatis osten-
Primum enunciatum: Si in iure ciui- .li scripto haereamus, ciuilis obligatio enudo ac simplici pacto nulla existit.Nasn l. iuris gentium, sed cum nulls. δε
paelis, est his verbis:Sed cὼm nulla subest
causa, propter conuentionem, h;c confiat non posse constitui obligasionem. Igitur n-da actio obligationem nonparit, sedparit exceptionem. & Cod. de rerum permuta-