장음표시 사용
151쪽
que ad concordiam ue adducit: vi am- dica rue poterunt. Planὸsi fuerim e-bae leges loquantur non de eodem, sed
tempore dc loco diuerso. prior,quando res tempore & loco ostcrtur, dc opportuno exhibetur: posterior, quando secus ostertur. Quare lege, oblignatione, frieflui. dicitur: Ita demum obi itio debuit tiberiuionem parat,bi eo loco,quo debetur,s lutio fuerit celebrata.
s. Quartus modus est per adspectum,
. & longam manum. Desicribam totam legem, 'ecunia quam .de solui. Pecuniam, quam mi hi debes, aut aliam rem, si in constet tu meo ponere te iubeam, efficitur,ut oetu statim libereris', ct mea esse incipiat. nam tune, quod a nulti corporaliter eim rei possessis detinetur, acquisita mihν, quo dammmodo manu longa tradita exi fi-manri est. Quintus modus est per sum mutationem rei: ut cum res alia pro alia traditur. l. hoc nisi, πLmansem, L. desolutioniabus, σj eod. l. si rem meam , ct l. si quis
aliam rem. sed hae duae postremae leges
requirunt, ut res alterius generis proselido ficta sit lii scipientis. s. Sextus modus extinguend. e obligationis est per interitum rei. Si enim rem tibi promisi, quae sine mea inalpa interiit, non suin ampliti, cam ob rem tuus debitor. l. qui dicem, de β-liti. Osthberat. nec in ei est silic res tibi
iure stipulationis, siue leςati dei, catur, ut scilcit lac, si ex ca et , C. de
verborum obligat ovib. . sic contr.ictus societatis interitu, aut rerum, aut PC
sonarum diliCitii irr. Septimus modus est per consumptionem rei. Exemplum Sc approbationem huius septimi modi suppeditat lex, quod si forte , in cati . t V asus. Prioris legis sermo est huius modi: Pa pistrum sine tutoris ιacilam ars reo soluere post patim eti. Sed, si drderat nummos, nou statim fient actante uis Pen-
P. Omιtol. de Contracti sumis nummi, Jatim liberabitur. Posterior lex integra nunc recitabitur. Cassius aiι, si pecuniam alicui dedi , ut eam creditori meo solueret, sisuo nomine dederat,neutrum liberari, me quia non meo nomine data sit istum, quia ahenam dederat. ceterum mandata eum teneri. Sed si creditor eos nummos fine dolo malo cosumpsisset, is qui suo nomine eos soluisset, liberarunne si aliter obseruaretur, credator in Deroversaretur. lex utraque cxtat inst . dese-
Octauus modus est per commistio- .nem rei, vel,ut loquitur Glossii Institui. g. Postremo , quibus movis tollitur obtigatio, per confusionem debiti,citatque legem, debitori creditor Ego ex . de solutioniblia pro sero legem,s alieni, ex qua id iuris perspicitur , eum , qui de aliena pecunia inuito domino, soluit alteri , si nummi admisceantur nummiscius , cui soluitur, fieri tui ius,& liberari eum, qui non recte , nec iuste uit: vertim ei, qui dominus erat pecuniae, actioncm furti dari aduersus eum, qui pecuniam iniuste distraxit, atque in alium transtulit. 'Nonus modus cst per satis ictionem, sati Idationem,seu fideiussionem. S. t
inquit Vlpianus, pro est.Lsam antio, j. deflui. Glosta autem , tu verbo Sas , factio: Salis factio, id est, datio
eiussoris, vel pignoris , quo accire , cre- a tore voleme: dictumque suum multis
Dccimus modus per contestationem litis.Ut si alius meo nomine sub carita dicium animo novandi, de liberandi me, vis de nouationibus, i. dele
152쪽
traltilio uoc est,ca ex praecedenti causa ita
ua obligatione. de paucis irrieriectis verbis : 2 Taliscumque igitur obligatio sit. qua praecessit, nouars verbis potest, dummodo
sequens obligatio aut Guttiter teneat, aut naturaliter: utputa si pupillus sine tutoris aut laruaIe promiserit. Haec in I. t Vlpi, nus . in a. autem haec fatur: Omnes res traue e in nouationempossunt. Quodcumque enim siue verbis contraditim est, siue non verbis , novara potest. O transire in Oerborum Obligati neni ex quacumque oblitatione : dummodo sesamus nouatro. nem ita demum feri, si hoc agatur, ut no-tietur obligatio. si vero hoc non agatur, duaerunt obligationes. p. Exemplum nouationis in D litui. g. praterea nouatrone, quibus mod roli. oblig.
est lioc: eluti, si id, quod tibi Seius debebat,a Titio dari stipiιlatus sisaram interueis tu noιιae pesona noua miscitur obligatio,O' Prima tollit ιsr translata in posteriorem. Sed
si eadem persena sit, a qlia postea stipularis,
ita demum ηοuatiost,siquid in Psteriorec stipitiatime nouisit, fori. si tanaitio , aut
dies , aut fideiusar aduciatur, aut detrahatur. Haec in eo g. Iustinianus, qui etiam meminit cuiusda a se editae constitutionis , qua sancitur tu iac sol imprioris obligationis nouatiotiem fieri, quoties hoc ipsum inter contrahentes exprelsum fuerit, quδd propter nouationem prioris obligationis conuenerunt: alioquin manere & pristinam obligationem, & secundam ei accedere. quae constitutio rctata est in Codi
cem, dc est lex postrema titulo subiecta
de nisationibus. Sciendum Porio est, pristi tulis est, item procuratorem omniubonorum, noli arc posse. l. nouare. cuiveria bonis ii ucrdictu est, nouare obligationem si iam non potic, nisi melio-1em conditionem suam faciat: sic eniti: decernit lex 3.st. de notiationib;u G, deli
dae obligati Inis est per delegationem,
ex varus legibus J. Cod. de nertationibus. Delegare,mediit Vlpianus,l. delegare, f. de nottat. est vice sua alium dare ream creditori, vel c us creditor iri serit '.' autem deleeatis vel perstipulationem, vilper 5- iis co vestationem. Sc lege, deletare, que est i . eod. tu. Delegat escriptura, vel nutu ubi fari non potestt, debitorem suum quis
poets. Lex cro I. Od. de nouationibus delegationem vetat fieri inuito debito. re , quamuis concedat eodem ignorante & inuito venditionem nominis posse fieri. iu Od. eod. tu. lege 6. Nec creditoris credi ori quisquam inuitus delegarri
potest, perstipulationem. inquit Clos
Quartus lectimis modus est per a cepti lationem. lege i. g. de acce8tilati nibus , cst a. or aliis. ct Cod. eod. tit. In sunt. item per acceptilationem, quib. mod. toll. ob . Est autem acceptitatis, ut
definit Modestinus Iurisconsulitis I. r. de
acceptilat. bberatio per mutuam interrogationem, qua utriusique contingit ab eod mnexu liberatio. Iustiniani descriptio in Institurionibus amplior est, de lucidior. sic enim ille: v autem acceptilatio, imaginaria solutio: quod exim ex verborum obligatione Tito debitur, id, si dieiis Titius remittere, poterit sic sieri , Ut patiatur hae everba debitorem dicere: quod ego promisi
tibi, habes ne accepti m p or Tirius restondeat , Habeo. In l. a. V. de acceptilat. dici- ta. tur,pCr acceptilationem pupillum sine tutoris auctoritate liberari poste. Apud Iurisconsulun acceptii luo qtiae iam celebra Disiti co by Cooste
153쪽
celebratur, qua omnes contractus &Obligationes aiunt tolli. Aquiliana dicitur; quia eius formula ab Aquilio com- pollia est, coniecta est 4n legem , crvno de accepulationibus,2 ιn Imgittit. 3. item Per accepi lationem, quibus modis toll. oblig. Quintusdecimus est per apocham.
Quid autem inter accepti lationem dc apocham intersit, docet Ulpianus lege, p.rccepto Litum, Τ. de acceptuation. meracceptilationem , inquit , ct apocham hoοεmerest, quod acceptilatione omnimodo liberatio contingit , liceι pecunia soluta non
sis: apocha non alias , cretiamsi pecunia soluta sit. quae verba sic explanantur a Glollii: Fu enim apocha, τι ex ea solutio probetur, qua confitetur credit orsibi solutum, oe datur debitori. sed antapocha est contra, ut C. deside instrument. l. plures. Antancha enim est scriptura qua confitetur debitorse debere, inquit Glossa tegis, plures. In commentariis verborum Iuris antapocha dicitur este script ura, seu cautio, qua debitor se pecuniam Creditori debitam per luille testatur: quod mihi videtur rectius dictum, M. explicatum.11 Sextus decimus modus est compensatione,que modum comprobat f pro ximus posIremo , Inst. de actionibus, cr*.in bonafidei, eod. tit. sed excipit tamen contractum d Uositi, in quo negat lo- eum debere elle compccationi. nes verba sunt Imperatoris cominpensitionis depositarum rerum quιs exa- Llisne defauvitur. Idem Gregorius IX. eauit Decretali siua, Bona fides, extra de deposito, ne ius compensationis in contractu depositi inesset, quamuis in aliis contractibus permittatur. dc caussam
comitensandi vult esse liquidam, quae
omnia multa antea iure Codicis costia tuta erant et ut planum est ex lege postrema, C, de compensatis LM. Decimusseptimus modus est iure
praescriptionis: de quo iure quid ipse
iudici j habuerim,rique etiam nunc na-beam, lectori promptum crit cognoscerc ex pomema qlia tione nostra deprascraptione or usucapione, lib. 7. responso
Decimusoctauus & postremus modus per consensum contrarium. Ita in Inst. quid mod. mil. Obl. f. hoc amphus, dicia turri in obligationes, quae consensu contrahuntur, contraria voluntate A seruulur.ηLhil est enim tam conueniens naturali aqui rati, quam eodem genere quodque di solui, quo colligatum 6l: ut m regula nihil,st de regulis iuris .in qua regula est 'Nudi consensius obligatio contrario consensiud6'luitur opsae verba Vlpiani sunt,quae a Pomponi eonfirmatur,t. prout quiseque,sf. de solutionurus. Et quoniam quoquomodo internos contrahamus, siuere, siue verbis, siue litteris, siue nutu, siue per internuntium, consensu, qui iustiis & legitimus sit, contractum dc obligationem cssci necelle est- , quia verimmum est cuius iis formam contractus elle consensum , quemadmodum in prima Parre uniue se tractationis cap. . demonstratum est iccirco conscisquens est, ut legitima dissensione, tum contractus , tum eius obligatio debeat
Praeter decem Ur οβο modos expositos, fiat-- ne alj, quibus obligatio e contra flunata tolli queat.
Raeter AKcm dc octo modos, qui a ;in capite proximo memorati sunt, videndum, sintne alij, quibus obligatio ex contractu prosecta remoueatur.
Censeret igitur aliquis ad superiores
154쪽
lio, qirattuor else a Zdendos , oluntariam libetamque condoi ationem, impotentiam seu grauem debitoris inopiam,cessionem bonorum, dc a Romano l)ont. impetratam liberationem. de singulis singillatim cxquiramus. Et ille Pr; mus quidem modus parum habet dubitatio itis mamque a creditorc omne remitti polle debito ii, qu.intum debet, ct condonari , palaria in , dummodo condonatio Sc re millio sit omniaro vo .ltintaria ac libera , udia vi, non m ctu, non dolo, non crrore extorta, atque mina laciis. Caueat etiam is, Cui remittitur, atque donatur, ne in crimen ingrati animi incrurrat: propter quod fiagitium, ni rri id donationis citet beneficio spoliandus. Neque enim liberatio, tuae in donatione cinditoriS consiliit, firmitudine p. irci cit, quar rci debitiae praestatione perficitur: liai;c cnim nulla iii grati immemorisque animi culpa clidit. Ausculu in secundo modo dissicultatis Scistit: quandoquidem impotentia, seu inopia non tam obligationem cxtinguere, liram sopire, aut lusi cndere consueuit. Qui enim hoc tempore graui conflictatur inopia, .ut soluendo non sit, is si meliorem sortunam postea nactus fuerit, ut quod debet, potis stloluere, quoquo itire satisfacere cogitur creditori , fidumquc suam liberare. Vcrum s in perpetuum inops futurus si, & graui infortunio mactandus, nihil iii hunc calamitosum ςquire-eiique iuris creditori relinquitur: quoniam verissimam est illud quod iaciari solet, quod lex,nam δε dolo, cst Decretalis, olim vobω, de restitui. spoliato-raim, docet,& comprobat: Danis factio eradisoris, quam inopia debitoris excludit.
Creditor enim iure diuino de naturae magnopere egenti non detrahere quidquam , scd de suo largiri debet ; creditotes vcrd , quibus res est cum debitoribus suis inopia conlactis, has sentcn-.tias memoria Icpitc debent. hinc D.
Intimis quoquc sentibus commendet haec verba , rem ligatam, st.de :-Miendιs Matis si cominis . Nemo in necessivate liberatu e , stit. ac Τ. de dona
Lege, si placet,quaestionem 3I. tu qἰ arto
in qua de humanitate & beneficentia erga dcbitores adhibcnda , quando graui premuntur egestate, copiose dis
Tertius modus cst remedium tum aduersus creditorum sic uitiam , tum contra debitoriim perfidiam a tute La lubriter comparatum , in cessione, inquam , bonorum. Qui enim debitione torquentur, suis cedentes bonis,
quoad Pollunt creditoribus satisfaciunt: illique ipsi ex ea, ad quam Perfugiunt , cessione tria non exigua commoda consequuntur. Primum commodum est, quod in carcerem contrudi non possunt: idque bencscium tribuit eis lex r. Od. quι bonis cedere posiSecundum commodum, illudque magnum, quod hactcnus creditoribus
suis condemnantur, ut ne meant: nec
enim Daudandi sunt alimentis quotidianis , ut praescribit lex, ριιi bonis, Τ.de celsione bonorum. inhumanum enim cst
spoliatum sertunis suis in solidiim
damnar quemadmodum loquitur Imperator in triti t. f. postremo, de amonibus. dcf. de rex. Dir. regula t3. . sic constitutum e fi: In conatum. itione personarum, qua in id , quod fice e p6ssunt,
155쪽
quendum eli, sed 9 ipfrum ratio habenda est. ne egeant. Quibus legibus repugna-rct nemo deberet: cum non solimi humanitatem , & aequitatCm , verum-
ctiam pietatem redoleantChristianana. Quare licci obstro pantiis Aditanus de re luκt. quaest. aggredior, f. sexto dubitatur. dc Meclina de rutili unius rebus, quot. I. g. Re podctiir, qu i istae cluasiti conscientiae foro valcre non de beant , nil minus religione & sa pientia spectatis viris est aliter visim,
in extremo, Sylvestro, Angelo, Armillae tu verbo Cedepc bona , re Couamluiae Di
num. s. nostro Ludovico Molinae tractatu a. de contractibus , disputatione FZa. num. ρ. & aliis, in quos ego libens
. Nauarrus in summa . I . num. I . communem sectatus opinionem , S
legum praescriptionem , scribit, iis, qui suis cedunt bonis , suae artis instrumenta ad quaeritandum victum rclinquenda este, S otue ad vitam boni viri iudicio atque arbitrio sustinenda sunt necessaria. Quamquam hoc secundum beneficium iis, qui maleficii postulantur, denegant Sylvester, Angelus, A
milia , Panormitanum, quem nominant, secuti in cap. olim vobu, de re*tM. polint. Verum Nauarrus loco citato idem tribuit priuilegium obligationibus , quae ex delicto nascuntur, nisi cum damno publico coniunctae sint.
Quod ipsum verba sunt eruditi senis)
est dicendum de debitis, quae ex delicto nascuntur, quoad interclIe priuatum partis, non autem quoad intereste publicum: nam quoad illud, qui non habet in aere, debet luem corpore, I. . f. generat ter , Τ. deparnis, & Glolt cap. non satis, 86. HVL π cs res, .q. 6. omnibus tamen viribus colurati dcbitores debent, Vt intEgre omnique ex parte satisfaciant. Nam lex I. C. qmbonis cedere possunt, a Thcologis probata, his verbis conscripta eit: homs cesserint , nisi solidum creditor re Ferri, non sunt tiberari. Tertium commodum, quod cx cessione bonorum reportanc
debitores, illud est, quod propicr debita excommunicare non postulat :&, si sunt excommunicati, absoluuntur, idonea recepta cautione de si luendo debito, cum ad pinguiorem fortunam . venerint, ex cap. Odoa dus, de station/bu . vide Sylvestrum, Angclum , Tabiensem, Armillam in verbo Cede; e b.
De quarto modo controuersali qui s. vellent, alij dicerent a Romano Pont. potestatis suae itire curulitas obligatio
nes contractuum minui polle atque rescindi,alii hoc ipsum infitiatcntur. Propriore parte disterentium. haec firmiora possitiat esse praesidia. Primum, qudia Vicarii Christi potestas, ut B. Augii stinus Anconitanus in lib. de potes fare Ecelesscribit, est propcniodum infinita,&hominum opinione longe maior. nec probabilitate caret, quod Astensis in sua pumma, libr. r.&Iul. δ. art. . In scriptis . reliqtiit, Romani Pontificis in membra Ecclesiae maius cile imperium, quam parentum in filios : est enim iure dii ii-
no Pater & Pastor Christiani populi
uniuers; ergo pro tanta imperij & iuris dictionis amplitudine saltem Christianos potuit obligationibus cottactuum liberare. Secundum praesidium: Multo maius S disti cilius cit, diis inas obligationcs,uti voti iras& iuratas,quas cum Deo contrahunt homines, remouere,
quam humanas & ciuiles, quibus, cum inter se contrairiint,obstringuntur: sed Christi Vicarius primarum vinculis Chri iti fideles absiluit;ergo multo ma-Disiti co by Corale
156쪽
gis vinclis exsolvet sectindarum. Tertium praesutium t In maximis contractibus numerandum cii matrimonium. sed hoc Romanus Pont. niti fuerit consummatum, pote: t ac solet interdum diliolucre: crgo hoc ipsum in ceteris coiitractibus poterit csiicere. Quartum pr.esidium : Non desunt, qui argumenr.antur, Papam in iure n. aturali dispensare poste; cur ergo non poterit contractuum obligationes tollere. ε, In altera parte priori contraria h. aec
infitiat. I'lim sim quod nemo potest sua auctoritate alteru soluere legibus, quibus ipse necessarid tenetur ed Romanus Pont diuinis 3c naturalibus legibus
necessarib tenetur ergo ciuilium & humanarum obligationum nexa, quae iure diuino & naturali sulciuntur, tollere non potcrit. Deinde humanae societatis , & communis vitae pacisque vincula Papa nec laxare,nec rumpere poteti: l ed multo maximὶ illa tueri ac defendere debet. sed contractuum paribus mutuisque obligationibus hominum societas & pax cum primisco seruatur, & augetur; illas igitur,si iustae sunt, non potest Papa dis Ioluere. Tum: Non potest Christi Uicarius facere quod non vult eunt Deus facere: sed Deus non vult Vicariu suum polluarbitratu suo contrahentium obligationes iustas recidere ; ergo,&c. Confirm. atur haec tertia Iacio. Deus perfidos contrahentes ulciscitur,& suppliciis addicit sempiternis: neq; vult contrahentibus mutuas obligationes remittere; ergo id multo minus tuo per-millum est vicatio. Pbst, ex ipsis legibus Pontificiis compertum est Christi Vicarios nolle modo ullo contractuum iura ac tadera violari: quod satis signielle debet,ab iis secus agi non pollo.
praecepta Decalogi negat vel ipsius Dei eadere dispensationem: quoniam
iustitiam continent irrim utabilem, lira inter se homines,& cu Deo ipso eon sociantur.& in E.r, inquit, qua sunt ordinata perlege diuinam non sunt mutabiba, vel di 'en ibita , nisi
praecepto diuino.&in sint.d 9. 17 7.3.art. i. quaestiunc.f. ad primum argumentu. Dι-cendum, quod pracepta iuru diiuni non mu obligant, praecepta iuris naturalis. Vnde sicut non potest Ei fosari iuiure naturali, ita nec in iure po uiuo diuino.& quodlib. .artic. I 3. In hiis iis, qua sunt de lege natura, er in articulis Dei. cst sacramentis Papa di sensare non potest. Sed stare conuentis, Sc pactis, Sca iustis obligationibus non recedere,adius naturae pertinet: ergo non potest Papς auctoritas huic obligationum generi fraudi es lectit hoc cotrariarum Pas lium dimidio , & oppositarum argumentationum varietate, quid mihi ad verius accedere propius videatur, P .ulcis thesibus indicabo. Prima thesis: obligationes incertas, L& quae ius habent ambiguum a Romano Pont. tamquam supremo inter cunctos Christianos iudice,atque arbitro diuinitus constituto polle tolli mihi persuasum est.neque enim Deus videretur filii se probus Paterfamilias, nisi, ut inquit Richardus in .ditum. 38. ar. y.quaest. I .eum gregi suo praesecillet, qui rebus omnibus quae occurrunt, aciaeccs Iarib explicari debent, consul crepotu illet.
Thesis secunda: Obligationes Uicarii Christi iudicio non iustas, qua uis
a contrahentibus it istae existimentur,ab eo rescindi polle nemo recte sentiens de Romani Pont. auctoritate, addubi
Tertia thesis: Obligationes quas Romanus Pontifex intelligit aut contrahenti
157쪽
trahentibus, aut ceteris perniciosas cliedion solum potest, sed etiam debet irritas secere, tuoque decreto ac tuli.
non obtemperantes poenis coercere.
Thelis quarta: Doctorum iudicia opinionesque concordant, Papam naturalibus dii linisque legibus, ut ceteram Christianorum mi illitudine,pcrinde constrictum esse. Cum enim naturales de diuinae leg a summo Principe Deo toti hominum generi impossitat sint; sit cui Papa humanam naturam exuere non potest,quonia,si homo non ellet, ncc Christi Vicarius in terris citet; lic naturales leges a Deo in humana natura sculptas nec dolere, nec abrogare, neque iis derogare, aut obrogare potest, sed illarum custodem elle du-cci, & defensorem acerrimum. V. Thesis quinta: Quando Doctores nonnulli docent Pontificem Romanum in iure diuino,vel naturali dispen-1 are : in hisce verbis ea vis S sententia inest , ut is potestate utens Pontificia deci ret, & interpretatione cogente ostendat, illud diuinum , seu naturaleius, quod minori bono praeest, illi con- edere iuri, quod maiori prospicit bono. Itaque D. Thomas m a artic.i ubi qu. aerit, uti sim aliquis possit in iur. imo tuo dispenserc,tertio respondens argumento sic .li C. S)κ donae vero sub iuramento promtititur ii hqre: d, ii de Zmanis ni irritu, crus ile or m t. tu in rimcto non vidctur habere locum diJensuio, vel commutatio,nisi aligi id occurras metuu ad communem utilitatem faciendum , quodyn axim. pertinere videtur ad potess.ltemPVa,qui habet cura uniuerssilis Ecclesiis. dc in a. a. que)ZILari. o. ubi agit de voti dispensitioiae, in rip. ad a. ar umentu
haec verba & sententiam interponit S. Thomas: Et ideo cum Prata uti Ecilesiae di sensit in voto, non di sensat in Taecepto iuris naturalis, vel diuini: sed determinat
id, quod cadebat sub obligati ne delibera
tionis humanae, qua non potuit omnia circum ficere. Ad quae sapientissimi sen-:ctissimique Doctoris verba sententia . que animu si attendisset Rosella Directorii errore deceptus, non scripsistet in sua fiamma, verbo Iuramentu a. g. . Papa in iure dii lino dispeia fare posse,exceptia Euangelio,& articulis fidei: quem merito resellit Sylvel .in verba Iurametum, s. q. a. Nam ver Qeorema est cum Vicarius Christi,aut votivam, aut iuratam, aut matrimonij rati non consti m
mali, tollit obligationem,idron facere nisi iis, quorum interest, st. agitantibus, dc annuente Deo, dc caussim indulgendi maiore bono suadenti: quae indulgendi ratio cium in ius incurrit aut
naturale,aut diusmim, non tam relaxa
tio est, quam interpretatio, Ic declaratio a legitima potet late prae,sta. Cou-sule si placet, Henricum Gandauensem in a. quodlib. q. t I tu T. Alphabeto t.
C.ubi dispensatiotie deseribens inquit:
Dico, quod dispensatio est ireris decιι ratio. vel Miris reuocavo. dc quia Papa ius naturae, vci Dei reuocare non potest, sequitiir,ex sentctia Scoti, ut in co dispe- set tantummodo declaiado: quaquam minime ncgandum est declarationem talom este,vica, qtrae' in iuret: irado,ves voto inerat obligatio est e desiliat,& ratione quadam rcl. ixetur, id quod nee Scotus,nec Henricus infitiarentur. Sexta illesis:Obligationes,qua: inter II cum Jc homines contra inintur, adsiti Vicarij tribunal Dcus allegat, qui .isi,irituales linat, Se nullam Dei, sed hominum dumtaxat c5tinetit utilitatem. . At obligationes politic. as, de human aevitae commodas ac nocellarias a potestate Vicarii sui deuocat: quoialam humanae secietatis scedora, de commoda, dc vincula pernecestaria consciuant: , quae
158쪽
quae non patitur Deus cuiviqiram arbitrio laxari, atque reuelli. Vcium virum lint eiusmodi tales obligationes,Cliristi Vicarius iudicabit rectius quam ceteri, de si antinaru saluti incomodarint, auctoritatis suae iure illas etiam tollet. Septima thesis. Non est hoc necellarium connexum: Quis poteli tollere obligationes contractas cum Deo,quae sunt maioris ponderis I ergo poteritctiam humanas , atque ciuiles, quae s ut multo minoris momenti. Sace dotes ei sim sacrarum confessionum tu.
dices possimi obligationes, quae dicuntur eximaleficio,in facramento poenitentiae tollere, reosque aeternis po nis ereptos cum Deo reconciliare, quae
res est liberationi oblig. ationum, quarsu 1κ ex contractu infinitis p rtibus anteponendae:at obligationum ciuilium, de iiii larurn, quae leuiores sunt, nulla est sacerdotibus a Deo tributa potestas. Uo mirandum est minus, si suo VLcario Christus, obligationes votivas& iuratas, nec non matrimonij tollendi eo modo, qui ante dictus est, est potestatem dilargitus , quae obligationes pondus habent maximum : ciuilium autem obligationum, quae sunt ex cotractu, obliteradarum absque caulla iusta, ius civile noluit. Quemadmoduidem Rom. anus Pontifex suae iiiiis dictionis casus nonnullis sacerdotibus in rixa tela tiae soro concedit, quibus ipsis suo iuti Episcoprium rescruatos adiam t. De contractus obli .atione quaedam Alia non inutilia cognosci poetunte suminis Sylvestri, Argeii , Tabienae, Armillae in v rb.Ob igatio. Caussas item cubdecim,qtubus obligatio tollita restituendi numerat, A excutit Ioannes. Medin x in cod. de reb.ci rectituendu, Hui is vero rc. capitis extremum
admonitum sit, obligationc in semel
extinctam numqua reuiuiscere. Veiba ex l.cimn eae iuga, C. de rem: one piae re ru, haec sunt : Obligαιο siemel exime larnstaurari non potest. Ipse, quae praeci
l uam rationem praecipicndi habent in
ioc genere obligationis,quae mairat ex contractu, seligenda putauri, pii qua facultatis meae tonuitate cXplicaui.
qui sit apud Iura Uulto . IN pertractanda actione sex docendi
artifices longe dispari ratione versitur: Dialecticus, Philosoplaus naturalis, Metaphysicus, Philosophus moralis, Rhetor, Iurisconsultus. Dialecticus actionem considerat Vt umim cdecem illis primis summisque gcneri-biis, quae catagoriae ab Aristotele iann cupantur. Qu.ae genera hactentis cognoscutura Logico,ut rebus definiendis, diuidendis, ac demonstrandis cumprimis inseruiunt. Peatio .iphuS naturalis actioncm conlcmplatur ut est iam turae iunctio cum maletri. I, mutation que cohaerens. Metaphysicus ex ea parte actioncm lpeculatur, quat alta diuina est, atque ab omni motu matCriSque dirern pta. Plutosophus moralis
eamdem cogi ro cit, ut praua est, volhonesta, a libera v ol-nῖRic , a Consultatrice rΣtione pro iacta. Rector de actioiae praecipit, ut e sic pars Eloquentiae in vocis, vultus, Jc motus toti id corporis nazίJr..tione posita. Iuri Dcoluitus, ut est formula ' Iaedam aῖCn-
i , in actione tradenda occupatur. Glolla in is mκ, nimi aliud, f. de actio-mbus. Est ause, sera uti qua dam agendi. Apu4 Latinos, votei csque Romanos pro accusatione usurpati coiiuue
159쪽
eonsueuit. Testes actiones Marci Ci-2. ceronis in Uerrum. Et quoniam Barto
p. ι uis, scripti ina reliquit, μιι . omnes actiones esse de iure civili, iiique confirmat auctoritatea. 3 drande ex his legibιM ,ν de origine m-ra, . ideo ad hanc partu,quae nunc nobis
siticipitur, expoliendam de iure ciuili holicitum eii appetere, qui e Theologoail cognoscendum non modo utilia,sed prope necessuia cxistimari debent. borrd autem e tanta si tua duo tantum, sumenda putaui, actionis definitionem, de qua in hoc a . capite; dc praecipuas quasdam eius diuisiones, quas in caputas. digeremus.
Α Celso haec est actionis allata definitio: vhil aliud 6Faesio,quam ius,quod sibi debeatur, in iudicio persequendi.in I ge.nihil aliud,ss de amonibu Glossa se interpretatur definitionem: Nihil aliud
6i,hoiescilicet: nam olim ervisollemnitas verborum quadam , quae impetrabatur a
sermulis, . a.Transtulit hanc ipsam totidem verbis definitionem Iullinianus iii suas Liliitutiones, ut apparet ex S.I. de aesImrbi. In qua enucleanda Glolla obseritat, adhionem Olim coceptionem sitisse verborum a magistratibus formatam , ut perspicuum est ex lege sicunda, de arigine iuru. Nam in g. deinde ex his .egibus, his verbis scribit Pomponius: Deinae ex his legibus eodem tempores Hactiones composita siunt, quibus inter si homines disceptarent: quas a ctiones, Ne popu lus prout vellet, institueret, cT cera; s
solis es esse voluerunt: Gr appellatuν hae pars auris, legis assion/s, id est, legitimaasIMnes. Haec in illo g. Postea ab Imper. Theod.& Valen.suiaattis illis sollemnibus formulis cuique concessiIm,Vtiqua mallet, serma uteretur, quae imi expe- P. Comuli Contra'. xiendo apta foret, ut liquet ex '. r. C. de
formulu,ta ιmpetrationibus actionum sublatis. Imperatoris etiam Constati. lege eaedem suiu formulae abrogatae:cui rei fidem facie lex ι. OL eod. tu. his verbis conscripta: Iurus uia aucupatione O-
labarum insidiames euntio maeribus ra-
dicitus amputentur. Qui enim tantulum a praescripta a stionis sermula deflexil- sit,is caulla cadebat. Iam vero, si placet, singulorum ML- q. borum, e quibus definitio haec constata stioni potestatem ponderemus. Iusi quaerit Gloslatusne dicatur este isaturale, seu gentium, vel ciuile,& praetorium. & respondet intelligi ciuile, &pLaetorium. Addit eadem clossa in definitione actionis positum esIe ius, ut hoc verbo distinguatur actio a rebus corporeis ; cum illa ius si incorporeu, vel etia ut ab ossicio iudicis, quod actio non est, separetur. persequendi in
hac voce retur Glolla ius actio mim a iure exceptionum seiungi. Sicut enim, inquit illa,aictiones sunt arma actorum,ita exceptiones fiunt arma reorum. Itaque Vlpianus, Exceptio dicta est qu. i quadam saeclusio: que interponi artioni cMusique rei solet ad excludendum id, quod in intentionem conde Misnλυe deductum est. Scpaullo post: taud tenendum est, omnem
exceptionem,uel replicationem exclissio imes. Exceptio actorem excludat: l. r. de exe
pilonibus. Liuiasi exclud t exceptιo actore eraeo etiam actionem. Dicit item Glosa actione ius esse,quo pci seqitimur;obligationem verb ius este, propter quod persequimi iri& obligationem matremelle, de caussam actionis. in iudicio innumquae extra iudicitim licite fiunt , non fiunt actiones i ut si nocturnum iure vel etiam diurnum, aut fugientem militem quis capiat, exes. Glossa. nec sericus existimandum, cum quis sua aucto
160쪽
tuo obedientiae nexu obligatum habet. s. quod libι debetur. in Multa hoc loco sibi obiicit Glossa. quasi sarte actione utamur, cum etiatri id persequimur iii iudicio , quod nobis minime debetur, quod accidit in populari actioile, qua rem populi persequimuriitem inachio -
. ne iniuriarum,quae nec in bonis est nostris, atque ad alterius vindictam agitur ; quae ei qui iniuriam secit debetur, non illi qui accepit.Item in actionibus,qu.as pro aliis intendimus, quales sunt
procuratoria,tutorum. Respondct rem populi esse item rem nostram. Vindifla, inquit, pωVt deberi mihi propter id, quod est in aestimatione vindilia , vel H
pter id, quod eDu alterum,ut vindiffa sic
Glosi Ipse dicerem, vindictam de mihi qui asseruis sum iniuria, deberi, & illi, qui a Scit. huic, ut improbit.itis luat
poenae mihi,ut quod mea est, compen.
latus,qtiali domini sunt, & quia corum est actio, vel quia aliorum nomine. vel etiam dicere possumus, quia Coru, pro quibus agunt,personam sustinent.Illud quoque ili sceptatur a Glosia, ruim imperatoria actionis oefinitio conueniatin' personalem tantum actioncm , an etiam in realem. Respondet in per nalem tantum:scd actioiai quoque,quae in rem est conuenire,sere credunt ceteri. Id quod hoc argumento peruinci potest. Illa actio definitiis, quae statim diuiditu C. sed actio quae desinitur, statim ab Imperatore diuiditur in actionem, quae in rem , quae in personam est: qtiare utraque actio definitur; neque id mihi videtur ambigi posse. c. Iurisconsultim in ampliorem vocubuli significationem conserens dixit, actionis verbo contineri in rem,in per- nam,directam,utilem, praeiudicium. stipulationes etiam praetorias, interdicta mutas quoque a mones, in quibus
uterque est actor , ut finium regundorum, ni illa: erciscundae, communi diuidundo, interdictum,uti possidetis,st de athon l. actionis verba. Idem tamen verbum Papinianus ad perangustam signiscationem contrahens,st. eod.Lactis in person m. scripsi: Actio m personam
infertur etitio in rem persecutio in rem,tet
i et personam, i persiquenda gratia. Hactenus ciuilis actionis vim & proprietatem , definitione petita a iure dc declaratione definitionis,patefecimus.
, Qubd si descriptio molienda sit,quq 7. a theologica institutione propius absit,& quae actionem omnem, quae unicuique obligationi tam naturali,qtiam iu-
Iis gentium,& quam ciuili, amplecta. tur, haec meo quidem animo haud aliena putanda sereti. Actio est potestas obtinendi ab altero, quod is iure debet. neque reseri,quo iure debeat, siue natu rς,tiue diuinouaue humano, siue gentium,siue ciuium, siue ea potestas sectast alicui a iure naturae, ii ue Dei, siue populo ru, siue ciuium, siue a quocumque, qui illam largiri potest. Sed antequam caput hoc concludo, duo nec hebetis , nec inexercitati lectoris intelligentiae subiicienda putaui. Unum est, quamuis a nobis saepe in s. nostris scriptis, responsis, X scholiis di-ettim sit, actionem & Obligatione esse ad aliquid , seu ex eorum genere , quae cum aliquo conseruntur, nihilominus hasce duas res, obligationem S actionem, iton videri similiter referri inter
se, ut patrem 6 filium, sed potius uti
caussam & cffectum : nec veluti eam caussam,quae ab effectu numquam potest avelli, uti Sol ab illuminatione, &anima vegetans a vita. Nam quamuis obligxtio vere caussa sit actionisin haec
ab obligatione non possit abiungi, sicut nee effectus sine caussa gigni potest; tamen obligatio, quae iuris est naturalis,